Epistulae

Inde ad haec pervenitur verba:

Quanta dementia est heredis sui res procurare et sibi negare omnia, ut tibi ex amico inimicum magna faciat hereditas. Plus enim gaudebit tua morte, [*](tua morte later MSS.; tuamor B1A.) quo plus acceperit. Istos tristes et superciliosos alienae vitae censores, suae hostes, publicos paedagogos assis ne feceris nec dubitaveris bonam vitam quam opinionem bonam malle."

Hae voces non aliter fugiendae sunt quam illae, quas Ulixes nisi alligatus praetervehi noluit. Idem possunt; abducunt a patria, a parentibus, ab amicis, a virtutibus et in turpem vitam misera nisi

Quod adsequi poterimus', si scierimus [*](scierimus later MSS.; fecerimus BA.) duo esse genera rerum, quae nos aut invitent aut fugent. Invitant ut divitiae, voluptates, forma, ambitio, cetera blanda et adridentia; fugat labor, mors, dolor, ignominia, victus adstrictior. Debemus itaque exerceri, ne haec timeamus, ne illa cupiamus. In contrarium pugnemus et ab invitantibus recedamus, adversus petentia concitemur.

Non vides, quam diversus sit descendentium habitus et ascendentium ? Qui per pronum eunt, resupinant corpora, qui in arduum, incumbunt. Nam si descendas, pondus suum in priorem* partem dare, si ascendas, retro abducere cum vitio, Lucili, consentire est. In voluptates descenditur, in aspera et dura subeundum est; hic inpellamus corpora, illic refrenemus.

Hoc nunc me existimas dicere, eos tantum perniciosos esse auribus nostris, qui voluptatem laudant, qui doloris [*](doloris Pinc.; dolores BA.) metus, per se formidabiles res, incutiunt ? Illos quoque nocere nobis existimo, qui nos sub specie Stoicae sectae hortantur ad vitia. Hoc enim iactant: solum sapientem et doctum esse amatorem. " Solus sapit [*](sapit Buecheler; apte BA.) ad hanc artem; aeque

Haec Graecae consuetudini data sint, [*](haec sint later MSS.; om. BA.) nos ad illa potius aures derigamus: " Nemo est casu bonus. Discenda virtus est. voluptas humilis res et pusilla est et in nullo habenda pretio, communis cum mutis animalibus, ad quam minima et contemptissima advolant. Gloria vanum et volucre [*](volucre Schweighaeuser; volve B1A; volatile B2; volubile later MSS.) quiddam est auraque mobilius. Paupertas nulli malum est nisi repugnanti. Mors malum non est; quid quaeris ? Sola ius aecum generis humani. Superstitio error insanientis [*](insanientis Schweighaeuser; insanandus BA; insanus later MSS.) est; amandos timet; quos colit, violat. Quid enim interest, utrum deos neges an infames ? "

Haec discenda, immo ediscenda sunt; non debet excusationes vitio philosophia [*](debet and philosophia Muretus; debes and philosophiae BA.) suggerere. Nullam habet spem salutis aeger, [*](aeger later MSS.; aeque BA.) quem ad intemperantiam medicus hortatur. VALE,

1. Possum multa tibi veterum praecepta referre,
2. Ni refugis tenuisque piget cognoscere curas.

Quicumque voluptatem in summo ponunt, sensibile iudicant bonum, nos contra intellegibile, qui illud animo damus. Si de bono sensus iudicarent, nullam voluptatem reiceremus, nulla enim non invitat, nulla non [*](nulla non later MSS.; nulla BA.) delectat; et e contrario nullum dolorem volentes subiremus, nullus enim non offendit sensum.

Praeterea non essent digni reprehensione, quibus nimium voluptas placet quibusque summus est doloris timor. Atqui inprobamus gulae ac libidini addictos et contemnimus illos, qui nihil viriliter ausuri sunt doloris metu. Quid autem peccant, si sensibus, id est iudicibus boni ac mali, parent ? His enim tradidistis adpetitionis et fugae arbitrium.

Sed videlicet ratio isti rei praeposita est; illa [*](illa Haase; illi BA.) quemadmodum de beata vita, [*](de beata vita Madvig; debeat deb(v) ita BA.) quemadmodum de virtute, de honesto, sic et de bono maloque

Quid si quis vellet non oculis, sed tactu minuta discernere ? Subtilior ad hoc acies nulla quam oculorum et intentior daret bonum malumque dinoscere. Vides in quanta ignorantia veritatis versetur et quam humi sublimia ac divina proiecerit, apud quem de summo, bono malo, iudicat tactus, " Quemadmodum," inquit, " omnis scientia atque ars aliquid debet habere manifestum sensuque conprehensum, ex quo oriatur et crescat, sic beata vita fundamentum et initium a manifestis ducit et eo, quod sub sensum cadat.

Nempe vos a manifestis beatam vitam initium sui capere dicitis."

Dicimus beata esse, quae secundum naturam sint. Quid autem secundum naturam sit, palam et protinus apparet, sicut quid sit integrum. Quod secundum naturam est, quod contigit protinus nato, non dico bonum, sed initium boni. Tu summum bonum, voluptatem, infantiae donas, ut inde incipiat nascens, quo consummatus homo pervenit.

Cacumen radicis loco ponis. Si quis diceret illum in materno utero latentem, sexus quoque incerti, [*](incerti Erasmus; incepti BA.)

Quare autem bonum in arbore animalique muto non est ? Quia nec ratio. Ob hoc in infante quoque non est, nam et huic deest; ad bonum perveniet, cum ad rationem perveneris Est aliquod inrationale [*](irrationale later MSS.; in ratione BA. BA write est aliquod in ratione animal twice.) animal, est aliquod nondum rationale, est rationale sed inperfectum; in nullo horum bonum, ratio illud secum adfert.

Quid ergo inter ista, quae rettuli, distat ? In eo, quod inrationale est, numquam erit bonum. In eo, quod nondum rationale est, tunc esse bonum non potest. Esse in eo, quod rationale est [*](esse in eo quod rationale est Buecheler and Schweighaeuser; sed in eo q. est rationale later MSS.; om. BA.) sed inperfectum, iam potest bonum, sed non est.

Ita dico, Lucili: bonum non in quolibet corpore, non in qualibet aetate invenitur et tantum abest ab infantia, quantum a primo ultimum, quantum ab initio perfectum. Ergo nec in tenero, modo coalescente corpusculo est. Quidni non sit ? Non magis quam in semine.

Hoc si dicas, aliquod arboris ac sati bonum novimus; hoc non est in prima fronde, quae emissa eum maxime solum rumpit. Est aliquod bonum tritici; hoc nondum est in herba lactente nec cum folliculo se exerit spica mollis, sed cum frumentum aestas et debita maturitas coxit. Quemadmodum omnis natura bonum suum nisi consummata non profert, ita hominis bonum non est in homine, nisi cum illi [*](illi later MSS.; illa BA.) ratio perfecta est.

Quod autem hoc bonum ? Dicam: liber animus, erectus, alia subiciens sibi, se nulli. Hoc bonum adeo non recipit infantia, ut pueritia non speret, adulescentia inprobe speret; bene agitur cum senectute, si ad illud longo studio intentoque pervenit. Si hoc est [*](est Rossbach; et BA.) bonum, et intellegibile est.