Naturalis Historia

[*](Col. arb. 30, 1. X 101. Th. H. VI 6, 7. Col. IX 4, 4.) Violis honos proximus, earumque plura genera, purpureae, luteae, albae, plantis[*](satis d.) omnes, ut olus, satae. ex his vero, quae sponte apricis[*](opacis B e Diosc.) et macris locis[*](marinis locis G.) proveniunt, purpureae latiore folio, statim[*](statis R.) ab radice exeunti, carnoso[*](exeunti, carnoso ego coll. Theophr. carnosa (-ora R) exeunti RE. carnoso exeunt VB. carnosa exeunt rv.) solaeque Graeco[*](graeco om.dfS.) nomine a ceteris discernuntur, appellatae ia[*](ia B. ita ll. v.) et ab his ianthina[*](ianthina dB. iantina RE. iacinthina (hyac- v)rfv.) vestis. e[*](e VGdTH. se r. sed v.) sativis maxima auctoritas luteis; genera autem[*](autem VdTfRS. om.GSalm. is ED. iis v.) Tusculana et quae marina appellatur, folio aliquanto latiore, sed minus odorata[*](odorata ego. cfr. § 28 extr. -rato ll. v. (flore pro folio coni. Dal.)); in totum vero sine odore minutoque folio Calatina[*](calatina VGdT. -tiana r Brot. -thiana v.), munus[*](munus VGv. minus dEVen. mus R.) autumni, ceterae veris.

[*](Col. X 97. 307. Diosc. IV 58.) Proxima[*](lac. ego indicavi. exciderunt fortasse flore nec maiore.) ei caltha[*](caltha dC. calth V. cultha G. calta Ev. calta calta R.) est et[*](et om.Rv.) concolori[*](concolori REv. conculari d. conculcari VG. conchulari J. colore (et add. D) U 448. concolor Salm.)... amplitudine [*](amplitudini RE.). vincit numero[*](et numero Salm.) foliorum marinam quina[*](quina ego. quinque ll. v.) non excedentem ; eadem odore superatur. est enim gravi[*](graui ego. grauis ll. v.) caltha[*](caltha C. calta VdREv. culta G. calthae H e marg. Dal.), non leviore[*](leuiore VG. leuior ei d(?)REv.) quam scopam regiam[*](fcopum regium d.an florem regium? cfr. index.) appellant, quamquam[*](quamque VG.) folia eius olent, non flores.

[*](Athenaeus XV 41 p. 690d. Diosc. III 44.) Baccar[*](bacchar d(?)Dal.) quoque radicis tantum odoratae est, a

quibusdam nardum[*](nandum R.) rusticum appellatum. unguenta ex ea radice fieri solita apud antiquos Aristophanes, priscae comoediae poeta, testis est; unde quidam[*](quidam dRv. quidem r.) errore falso barbaricam [*](barbaricam ll. v. baccarida Salm. D. baccharicam U 449.) eam[*](ea Salm. illam T.) appellabant. odor est cinnamomo proximus. gracili solo nec umido provenit.[*](Diosc. I 9.) simillimum ei[*](ei v. et ll.) combretum[*](cobretum R. brentum U 450 coll. Athe- naeo; sed cfr. § 133 et index.) appellatur, foliorum exilitate usque in fila adtenuata et procerius quam baccar[*](baccara E. bacchar VGdDal.). haec sutilia[*](haec sutilia ego. haec sunt ll. S. nec haec sunt v. lacunam ante haec indic. J, tantum ad seqq. referens. nexui Salm. haec sunt unguenta D cum U 451; sed cfr. infra v. 12.) tantum. eorum[*](sed eorum REv. a. S.) quoque error corrigendus[*](regendus VGdTfcodd. Salm.) est, qui baccar[*](baccara R.) rusticum nardum appellavere. est enim alia herba sic cognominata, quam Graeci asaron vocant, cuius speciem figuramque diximus[*](12, 47) in nardi[*](nardis R.) generibus. quin immo asaron[*](assaron V.) invenio vocitari, quoniam in coronas non addatur.

[*]((cfr. § 19). Th. H. VI 6, 5. C. VI 18, 3. Diosc. I 25. Col. IX 4, 4. Solin. 5, 13. 38, 6.) Crocum[*](crocum—14 ad om.RE.) silvestre optimum. serere in Italia minime expedit, ad scripula usque singula areis decoquentibus . seritur radicis bulbo. sativum latius[*](laetius coni. H.) maiusque et nitidius, sed[*](sed ubique nec RE. sed nec ubique v. a. H.) multo lenius, degenerans ubique nec fecundum etiam Cyrenis[*](quirenis R.), ubi semper flores laudatissimi. prima nobilitas Cilicio et ibi in Coryco monte, dein Lycio e[*](Lycio e S. cfr. Diosc. lyciae VdTREBrot. liciae G. Lycio v.) monte[*](monte REv. om. rJ. (an Lyciae Olympio?).) Olympo, mox Centuripino[*](centumpinos R. centauripinos d.) Siciliae. aliqui Theraeo[*](The- raeo Salm. dhereo RE. hereo rTf. Phlegraeo B. Aegaeo Tur- neb. et P e Diosc. Heraeo Külb coll. IV 20. an et Aegaeo?) secundum locum dedere.[*](Diosc. I 25. Th. H. VI 6, 10. Seneca ep. 90, 15. Lucret. II 416.) adulteratur nihil aeque. probatio sinceri, si[*](sinceri si dBas. -ceris r. -ceri v.) inposita[*](inpositu R. -tum S.) manu crepitet[*](crepitet Salm. crepiti VG. crepit rf. crepat v. a. S. an crepet?) veluti fragile; umidum

[*](ceu umidum (.. cedit) Müller emend. IV 11.) enim, quod event adulteratione, sentit[*](sentit ego.cfr. 42. 134. XII 28. 129. XXII 63. XXXIV 143. XXXVII 176. sedit ll. cedit C. sedet v. silet S cum Turnebo. sidit Salm. sed est et coni. J.). altera probatio , si[*](post si inVerrore iterata sunt imposita manueripui eluti fragile—sedit) manu[*](manu om.VGdT.) relata[*](praelata RE. prolata v. a. S.) ad ora[*](odore Scaliger.) leniter faciem oculosque mordeat. est per se genus sativi blandissimum volgo[*](quod uulgo dT.), cum sit mediocre[*](medio candidum B.), dialeucon[*](dileacon RE2. (deli- v. a. B.) dilea E1.) vocant. contra Cyrenaico vitium, quod omni croco nigrius est et celerrime marcescit. optimum ubicumque quod pinguissimum et brevis capilli, pessimum vero quod situm redolet. Mucianus auctor est, in Lycia anno septimo aut octavo transferri in locum subactum atque ita degenerans renovari. usus eius in coronis nusquam; herba enim est folio angusto paene in capillamenti [*](capillamentis RE.) modum. sed vino mire congruit, praecipue dulci[*](dulce R. dulcae E.), tritum ad theatra replenda[*](an odore replenda?).[*](Th. H. VI 6, 10. (Varro I 35, 1. Pallad. III 21, 3). Geop. XI 26, 3. Homerus ξ 348.) floret[*](foret R.) vergiliarum[*](uergiliarum—13 florem om.R.) occasu paucis diebus folioque[*](folio qui V.) florem[*](floret Vd.) expellit. viret bruma et[*](et dRv. om. r.) colligitur ; siccatur umbra, melius etiam hiberna. carnosa et illi[*](est illi S e marg. Dal. sed respicitur fortasse ad § 25. conici possit et numerosa illi; cfr. Theophr. (πολλή) et § 43.) radix vivaciorque quam ceteris. gaudet calcari et atteri[*](adteri GD. alterri RE.) pereundoque[*](paedoque E1. paeudoque E2. pede quo Brot. e marg. Dal. pede pereundoque v. a. G.) melius provenit; ideo iuxta semitas ac fontes [*](fontesque (om. ac) dT.) laetissimum.

Troianis[*](troiani VGd.) temporibus iam erat honos ei[*](ei v. et ll.); hos certe flores Homerus tris laudat[*](laudatur VG.) loton[*](crocon dREv. a. D.), crocum, hyacinthum.

[*](Th. de od. 5. C. VI 16, 6. 7. 9, 4. 14, 5. 16, 5. 1. (18, 9). 17, 1. de od. 12.) Omnium autem odoramentorum atque adeo herbarum

differentia est in colore et odore et suco. odorato[*](odoratus VGd. -atis T.) sapor raro ulli non amarus, e contrario dulcia raro[*](ulli—raro om.VGd.) odorata ; itaque et vina mustis odoratiora[*](itaque—odoratiora om.VGd.) et silvestria magis omnia sativis. quorundam odor suavior e longinquo, propius [*](proprius VGVen.) admotus hebetatur, ut violae.[*](C. VI 14,11. 17,2. 3. 4. 5. 14, 8. 18, 1. 3. (H. VI 8, 5).) rosa[*](rosae d.) recens a longinquo olet, sicca propius[*](proprius VGVen.). omnis autem verno tempore[*](tepore f.) acrior et matutinis; quidquid ad meridianas[*](meridias d.) horas dies[*](dies ll. G. S. diei v.) vergit, hebetatur[*](hebebatur VG.). novella quoque vetustis minus[*](minus dv. nimis r.) odorata; acerrimus tamen odor omnium aetate[*](aetate U 452 e Theophr. aestate dv. a. D. aete VG. et e r.) media. rosa et crocum odoratiora, cum serenis diebus leguntur, et omnia in calidis quam in frigidis[*](quam frigidis d.); in Aegypto tamen minime odorati flores, quia nebulosus et roscidus aer est a multo[*](mamulto R. Nilo v. a. S.) flumine[*](famine V2RE. (est tam multo flamine coni. S. sed fortasse a multo flumine delendum est; cfr. Theophr. et Plin. V 58).). quorundam suavitati gravitas inest.[*](Th. C. VI 14, 2. 10. (18, 7). 14, 1. 2. 9. 11, 4.) quaedam, dum[*](cum REv. a. H.) virent[*](uenirent RE.), non olent propter umorem nimium, ut buceras[*](buceras U 453 coll. XXIV 184 et Theophr. buceros ll. v. a. D.), quod est fenum[*](foenum Vv. a. H.) Graecum. aquatis[*](aquatis coni. J. -tus ll. J. acutus v.) odor non omnino[*](omnino ego. omnium ll. v. omni modo coni. J. (omnium non U l. l.).) sine suco est, ut[*](ut om.RE.) violae, rosae, croco; quae vero ex aquatis[*](aquatis VGdEJ. -ticis T. acutis Rv.) carent suco[*](suco carent Vv. a. S.), eorum omnium odor gravis, ut in lilio utriusque generis. habrotonum et amaracum acres habent odores. quorundam flos tantum iucundus, reliquae partes ignavae, ut violae ac rosae.[*](Th. C. VI 14, 7. (17, 6). 14, 9. 10. de od. 12. 13. C. VI 9, 1. 17, 8.) hortensium[*](hortensiorum H.) odoratissima quae sicca, ut ruta, menta, apium, et quae in siccis nascantur[*](nascuntur dv. a. G.). quaedam vetustate odoratiora, ut cotonea, eademque decerpta quam in suis radicibus. quaedam non nisi defracta aut ex adtritu olent, alia non nisi detracto cortice, quaedam vero non nisi usta, sicut tura[*](ut tura d.) murraeque. flores triti omnes[*](omnes triti dT.) amariores quam intacti[*](intacti V2dEv. in- tanti r.).[*](Th. C. VI 14, 11. 17, 7. 3. 9. (cfr. Plin. XII 110).) aliqua arida diutius odorem continent , ut melilotos[*](melilotus Vd.). quaedam locum ipsum odoratiorem faciunt, ut iris, quin et arborem totam, cuiuscumque radices adtingat[*](attingat d. -get rS. -git G. -gunt v.). hesperis noctu magis olet, inde nomine invento. animalium nullum odoratum, nisi si[*](si om.Rv. a. G.) de pantheris quod[*](quod G. quam quod ll. quicquam v.) dictum est[*](est dBas. est si VGRv. est sic E.) credimus.

[*](8, 62)

[*](Geop. XI 21. Th. H. IV 5, 2. C. VI 18, 12. H. IX 7, 4. Diosc. I 1. Nicand. ther. 43.) Illa quoque non omittenda differentia est, et odoratorum [*](odoramentorum dRE1v. a. D. cfr. U 453.) multa nihil[*](nihil RE2v. nihi E1. in his rT.) adtinere[*](pertinere Vdv. a. S.) ad coronamenta, ut irim atque saliuncam[*](salluricam R.), quamquam nobilissimi[*](nobilissimis R. -simi sit v. a. G.) odoris utramque[*](utraque dv. a. G.). sed iris radice tantum[*](tantum radice tantum R.) commendatur, unguentis nascens et[*](et VGdBas. ut r. aut v.) medicinae . laudatissima in Illyrico, et ibi quoque non in maritimis , sed[*](sed VGdv. et r.) in silvestribus Drinonis[*](irinonis V. Drilonis B e Nicandri ther. 43. cfr. III 144.) et Naronae, proxima in Macedonia, longissima haec et candicans et exilis[*](exilis dG. ex illis rv.).[*](Diosc. I 1.) tertium locum habet Africana, amplissima inter omnes gustuque amarissima. Illyrica quoque[*](quoque ll.v. an Illyricaque?) duorum generum est: raphanitis [*](dist. ego coll. Diosc.) a similitudine, quae et[*](et quae H.) melior[*](mollior VG.), rhizotomos[*](rhizotomos Rv. rhyzothomos E. rhizotomo rS.). subrufa optima, quae sternumenta[*](sternutamenta dRv. a. H.) tractatu[*](tractatu dTS. -tum VG. tractu r. tactu v.) movet. caulem habet cubitalem, erectum[*](erectum TG. -tis r. et rectum v.); floret versicolori[*](uersicolori Gronov. -ris VdT. -culoris G. diuersi coloris r v. a. S.) specie, sicut arcus

caelestis, unde et nomen. non inprobatur et Pisidica. [*](Th. H. IX 8, 7. de od. 32. Diosc. I 1. 66. Th. H. IX 7, 4.)effossuri[*](effossuri GdTS cfr. XXV 145. et fossuri (fosuri E) rv.) tribus ante mensibus mulsa aqua circumfusa hoc veluti[*](hac uelut in RE.) placamento terrae blandiuntur, circumscriptam[*](circumscripta Bas.) mucrone gladii orbe[*](gladi orbe GBas. -dio orbe V. -dio re d. -diorue R. -dioue Ev.) triplici cum[*](cum S. et cum ll. v. desunt fortasse aliqua.) legerunt[*](legerunt RS. -int rv. addunt cum RE. eam v. a. S. an tum?), protinus in caelum adtollunt. natura est[*](natura est Ev. -rae VGR. -ra d.) fervens, tractataque[*](tracta quae VG.) pusulas ambusti modo[*](modi VG.) facit. praecipitur ante omnia, ut casti legant. teredines non sicca modo, verum[*](uerum etiam in dT.) et in terra celerrime sentit[*](sensit RE.). —Optimum antea irinum[*](rinum VG.) Leucade et Elide ferebatur[*](ferebatur v. a. C. afferebatur vet. Dal.)— iam pridem enim et seritur—, nunc e[*](e REv. et r.) Pamphylia, sed Cilicium[*](Cilicium G. cilicum VdREVerc. filicum G. elicum v.) maxime laudatur atque e[*](e Tv. om. r Verc.) septentrionalibus.—

[*](Diosc. I 7.) Saliunca folio[*](folio TH. folia r. foliosa v.) quidem subbrevi[*](subbreui VGdTH. sed breui r. sed breuis v.) et quod[*](quae v. a. H. excidit fortasse post folio adiectivum aliquod, ut lato (quidem, sed breui).) necti non possit, radici numerosae cohaeret, herba verius quam flos, densa veluti manu pressa breviterque caespes sui generis. Pannonia hanc gignit et Norici Alpiumque aprica, urbium Eporedia[*](Eporedia H. (eporre- v). eporidia ll.), tantae suavitatis[*](an feracitatis?), ut metallum[*](mel Atticum Cor- narius.) esse coeperit .[*](Th. H. I 10, 2. IX 19, 2. Diosc. IV 123. III 114.) vestibus interponi eam gratissimum, sicut[*](sic d. sic et v. a. S.) apud Graecos polium herbam[*](herba V.), inclutam[*](inclyta d.) Musaei et Hesiodi laudibus ad omnia utilem praedicantium superque cetera ad famam etiam ac dignitates, prorsusque miram, si modo, ut tradunt, folia eius mane candida, meridie purpurea, sole occidente caerulea aspiciuntur[*](aspiciuntur Vv. -icitur GE. adspicitur r.). duo genera eius: campestre

maius[*](campestre maius om.VGd.); silvestre[*](siluestre dv. -tri r.), quod minus est[*](dist. ego coll. Diosc.), quidam teuthrion[*](teuthrion VdB. theutrion R. teutrion r Ven. D.) vocant. folia canis hominis[*](hominum RS.) similia, a radice protinus, numquam palmo altiora.

[*](cfr. Plin. IX 126. 134. 135. (XXXVII 123). Seneca nat. quaest. I 5, 12.) Et de odoratis floribus satis dictum. in quibus unguento vicisse naturam gaudens luxuria vestibus quoque provocavit eos flores, qui colore commendantur. hos animadverto tris esse principales: rubentem[*](rubentem H. ut rubentem VGdTJ. rub- ut S. om. r. unum codd. dett. v. an unum rubentem?) in cocco, qui a rosae nigrantis[*](rosae nigrantis ego Plinian. p. 38. rosis migrante ll. H. in rosis micat v.) gratia[*](gratius v. a. H.) nitido[*](nitido ego ibid. nihil ll. v. idem H. del. S. nonnihil J.) trahitur[*](traditur Rv. a. H.) suspectu et in[*](in om.R.) purpuras Tyrias dibaphasque[*](dibatasque d.) ac[*](ad RE.) Laconicas[*](laconias d.); amethysti- num[*](amethystinum S. -thystum VdR. -thistum r. alium amethyston (in amethysto C)v.), qui a[*](qui a dTRH. quae VG. que E. qui v. qui in C.) viola et ipse in purpureum, quemque ianthinum [*](ianthi- num dB. ianti- E. lanti- R. yacinthinum (iac- f. hyac-v)rv.) appellavimus. genera enim tractamus in[*](tractamus in om.R.) species mul-[*](27) tas sese spargentia. tertius est, qui proprie conchylii intellegitur[*](intellegitis E. -gis R.), multis modis: unus in heliotropio[*](he- liotropio dv. -po r.) et in aliquo exilis[*](exilis ego. ex his ll. v. (et aliquando exilior vet. Dal.).), plerumque saturatior; alius in malva ad purpuram inclinans; alius in viola serotina conchyliorum vegetissimus [*](uegetissimus fH. -ma ll. v.). paria nunc componuntur, et natura atque luxuria depugnant. lutei video honorem antiquissimum, in nuptialibus flammeis totum feminis[*](an tantum feminis?) concessum, et fortassis ideo non numerari inter principales, hoc est communes maribus ac feminis, quoniam societas principatum dedit.

Amaranto[*](amaranthon VGd. -tho v. a. C.) non dubie vincimur. est autem spica purpurea verius quam flos[*](flos VGdv. plus r.) aliquis, et ipse sine odore[*](sine mirum odorem in RE.).

mirum in eo gaudere decerpi[*](decerpti VG.) et laetius renasci. provenit Augusto mense, durat in autumnum. Alexandrino palma[*](palma dEv. -mam r.), qui decerptus adservatur[*](adsigna- tur (assi- R)RE.); mireque[*](mirumque v. a. H.), postquam defecere cuncti flores, madefactus aqua revivescit et[*](et om.VGd.) hibernas coronas facit. summa natura[*](na- turae D cum Salm.) eius in nomine[*](nomine dEv. -ina r.) est, appellati[*](appellati coni. S. de structure cfr. § 23 init. appellatio ll. S. -ato v.), quoniam non marcescat. in nomine et[*](est et dv. a. G.) cyani colos, item holochrysi[*](holochrysi dv. -crisi VG. olochrosi r.).

Omnes autem hi flores non fuere[*](fuere Vdv. ficere G. fluere r.) in usu Alexandri Magni aetate, quoniam proximi[*](maximi R.) a morte eius auctores siluere de illis; quo manifestum est postea placuisse. a Graecis tamen repertos quis dubitet, non aliter Italia usurpante nomina illorum? at, Hercules, petellio[*](petillio f. peti- lio v. a. D. cfr. index.) ipsa nomen [*](dist. ego.)inposuit[*](posuit VGf.), autumnali circaque vepres nascenti. ei[*](ei VG. et rv.) tantum color est[*](color est ego. -ores VG. -orem REv. -ore dTB.) commendatus[*](commendatus VGd. -atur TB. -at REv. -ato G.), qui est[*](est VGdv. et r.) rosae silvestris, folia parva, quina; mirumque in eo flore inflecti cacumen et e[*](cacumen et e ego. -mine et REv. -men rB.) nodis[*](no- dis VdTfJ. modis G. nonnisi rv.) intorta[*](intorta ego. intorto VGdTfB. J. retorto rv. an in dorfo?) folia nasci parvolo calice ac versicolori[*](uersicolore Vd.) luteum semen includentia[*](in- cludente v. a. J.). luteo[*](luteus v. a. J. alii B.) et bellio, pastillicantibus quinquagenis [*](dist. ego.) quinis barbulis. coronant[*](coro- nant ego. -antur VGRB. -atur rv.) pratenses[*](pratenses dv. -sis rD.) hi[*](hi dv. hic rD.) flore; at[*](flore at ego. fore et V. flos ac RED. flore G. flores d. flores ac v.) sine usu plerique et ideo sine nominibus, quin et his[*](et his REv. et in et his VG. et metis dT.) ipsis alia alii vocabula inponunt.[*](Diosc. IV 55.) chrysocome sive chrysitis [*](chrysocone siue chrystus VG.) non habet Latinam appellationem. palmi altitudine[*](alti- tudine est Vv. -inem GRE. -ine dT.)

est, comantibus fulgore auri corymbis, radice nigra, ex austero dulci, in petrosis opacisque nascens.

Et fere peractis colorum quoque celeberrimis, transit[*](rasit RE. transeat v. a. S.) ratio[*](oratio D cum U 455. sed cfr. Müller de stilo p. 154 n. 96.) ad eas coronas, quae varietate sola placent. duo earum genera, quando aliae flore constant[*](flores constante alio VG.), aliae folio. florem[*](an forum?) esse[*](enim esse dT.) dixerim genistas[*](genitas V.), namque et his decerpitur lateus; item rhododendron, item[*](rhododendron item om.RE.) zizipha, quae[*](quae D. quia ll. quae et v.) Cappadocia vocantur[*](uocatur RE.); his odoratus similisque[*](similis qui VD. -ilis Dal.) olearum fioribus. in vepribus nascitur cyclaminum, de quo plura alias.[*](25,114 sqq.) flos eius Colossinus in coronas admittitur.

Folio[*](folio VGdJ. folia rv.) coronantium[*](coronantium J coll. § 54. 59. coronamentium (-tum d) ll. in coronamentis G. in coronamentum (vel -ta) se dedere v.) milaces[*](milaces J. -cis RD. miliacis G. -aci d. ///iliacis V. malacis E. smilacis v.) et hederae corymbique[*](coronbusque R. coronaeque v. a. G.) earum optinent principatum, de quibus in fruticum loco abunde diximus. sunt et alia genera nominibus Grae-[*](16,144 sqq.) cis indicanda, quia[*](quia dEv. qui R. que G. quae V.) nostris maiore ex parte huius nomenclaturae defuit cura; et pleraque eorum in exteris terris nascuntur, nobis tamen consectanda, quoniam de natura sermo, non de Italia est.

[*](Th. H. VI 1, 4. Diosc. III 41.) Ergo in coronamenta[*](coronamento Vd.) folio venere melotrum, spiraea [*](spirea VT. spira f. spireon v. a. H.), origanum[*](origanum coni. Dal. e Theophr. thriganum E. -granum R. trigamum dT. thryga- num rf. trygnon B coll. § 177. triganon vel trigonon v. a.H.), cneorum, quod casiam[*](casiam - 20 et quod om.R.) Hyginus vocat, et, quod cunilaginem, conyza, melissophyllum, quod apiastrum , melilotum, quod sertulam Campanam vocamus. est enim[*](enim om.d.) in Campania Italiae[*](italiae cam- pania GdED. sed cfr. § 17.) laudatissima[*](laudatissima Rv. -ma a E. -mum a VG. -mum d.), Graecis in Sunio,

mox Chalcidica[*](chaldaica d. Chalcedonica coni. H e Diosc.) et Cretica, ubicumque vero asperis et silvestribus nata. coronas ex ea[*](ea RH. om. r. hac v.) antiquitus factitatas indicio est nomen sertulae, quod occupavit. odor est[*](odor est RES. odores VG. odor eius d(?)v.) croco vicinus et[*](uicinus est et Vv. a. S. fortasse odore suaui et co- lore croco uicinus est flos.) flos, ipsa cana[*](ipse. Campana D.); placet maxime foliis brevissimis atque pinguissimis.

[*](Diosc. III 113. Th. H. VI 1, 4.) Folio[*](folia RE.) coronat[*](coronat et dv. -na et RE. -ne et G. -na te V.) et trifolium. tria eius genera: miny- anthes[*](mi- nyanthes B. miniantes VG. nimiantes d. insantes r.) vocant Graeci, alii asphaltion[*](asphaltion v. sphaltion (-lcion d) ll.), maiore folio, quo utuntur coronarii; alterum acuto oxytriphyllon; tertium ex omnibus minutissimum. inter haec nervosi cauliculi quibusdam [*](dist. D.), ut maratho, hippomaratho, myophono[*](miophono E. myophonio d. myphio VG.);[*](Th. H. VI 2, 2.) utuntur et[*](ei VG. eB.) ferulis[*](ferculis R.), corymbis[*](et corymbis dv.) hederae et[*](hederae et ego. et hederae ll. hederae J.) flore purpureo et in[*](in om.RES.) alio genere earum silvestribus rosis simili[*](similis dv. a. S.). sed in his[*](his dTS. is rD. iis v.) quoque colos tantum delectat, odor autem abest. et cneori[*](ineori VG. neori d.) duo genera, nigri atque candidi; hoc et odoratum, ramosa ambo. florent post aequinoctium autumnum.

totidem et origani in coronamentis species, alterius enim nullum semen; id, cui odor est, Creticum[*](ereticum VG.) vocatur.

[*](Th. H. VI 2, 3. 4.) Totidem et thymi, candidum ac nigricans. floret autem circa solstitia; tum[*](tum ego coll. Theophr. cum ll. v.) et apes decerpunt, ut[*](ut VGRES. aut dT. et v.) augurium mellis sit[*](sit J. est ll. v.); proventum enim sperant apiarii large florescente eo. laeditur imbribus amittitque[*](amittique VGR.) florem. semen thymi[*](thymi dREv. tiui V. tui G.) non potest deprehendi, cum origani, perquam minutum[*](minuam VG. minimum d.), non tamen fallat. sed quid interest occultasse id[*](id VGdv. in r.) naturam?

in flore ipso intellegitur satoque eo nascitur. quid[*](sed quid VGdT.) non temptavere homines? mellis Attici in toto orbe summa laus existimatur; ergo translatum est ex Attica thymum et vix[*](uix ll. v. an in?) flore, uti docemur[*](docemur GdTJ. -mus rv.), satum. sed alia ratio naturae obstitit[*](obsistit VGdT.), non durante Attico thymo nisi in adflatu maris. erat quidem haec opinio antiqua in omni thymo, ideoque non nasci in Arcadia, cum[*](cum D cum U 455. tunc ll. v. tum cum S.) oleam non putarent[*](putabant v. a. S.) gigni nisi intra CCC stadia a mari. thymo[*](thymos RE. thimos G. thymis v. a. S.) quidem nunc etiam lapideos campos in provincia Narbonensi refertos[*](repertos RE.) scimus, hoc paene solo reditu[*](reditu e v. redit- que ll.), e longinquis regionibus pecudum[*](necdum R.) milibus convenientibus, ut thymo vescantur.

[*](Th. H. VI 2, 6. cfr. Diosc. III 126 (2).) Et conyzae duo genera in coronamentis, mas ac femina[*](feminas RE.). differentia in folio: tenuius feminae et constrictius angustiusque, imbricatum[*](imbricatus S (puncto sublato).). mas[*](mas dRES. maris Vv. maris mes (mas J) GJ.) et ramosior[*](ramosius v. a. S.). flos quoque magis splendet eius, serotinus utrique post arcturum . mas odore gravior, femina acutior[*](acucior G. auctor RE. acrior v. a. H.) et ideo contra bestiarum morsus aptior. folia feminae mellis odorem habent, masculae radix a quibusdam libanotis appellatur, de qua diximus.

[*](20,172)

[*](Th. H. VI 1, 1. 6, 2. C. VI 11, 3. Diosc. III 127. I 28.) Etiamnum[*](etiamnum ego. et tantum ll. v. cfr. XVI 146. 149.) folio coronant lovis flos, amaracum, hemerocalles[*](hemerocalles dv. hom- VGR. om- E.), habrotonum, Helenium, sisymbrium, serpullum , omnia[*](omnia om.R.) surculosa rosae modo. colore tantum placet Iovis[*](habet R.) flos, odor abest, sicut et illi, qui Graece phlox[*](flox E. flos VGd.) vocatur . et ramis autem et folio odorata sunt excepto serpull [*](excepto serpullo ll. v. fortasse excepto flore serpullum, helenium, sisym- brium. cfr. Theophr.). Helenium e lacrimis Helenae[*](helene dRH. -nae r. -na v.) dicitur natum, et ideo

in Helene insula[*](insulae RE.) laudatissimum; est autem frutex humi se spargens dodrantalibus ramulis, serpullo simili folio.

[*](Diosc. III 26. Th. C. I 4, 2. H. VI 7, 3. C. IV 3, 2.) Habrotonum odore iucunde gravi floret aestate[*](floret aestate flos est ego. floret VG. floret aestate RES. aestate flos est d. floret aestate flos v. floret est autem flos H. fortasse odore · · graui, flore aurei coloris; an vero floret aestate aurei coloris corymbis? cfr. Diosc.); flos est aurei coloris. vacuum[*](uacuum ll. v. an uagum? cfr. XVII 185.) sponte provenit, cacumine suo se[*](se om.VGT.) propagat[*](propagatur T.). seritur autem semine melius quam radice aut surculo, semine quoque non sine negotio; plantaria [*](plantari VGd.) transferuntur—sic et Adonium—, utrumque aestate. alsiosa enim admodum sunt, ut[*](ut D. et ll. v.) sole tamen nimio laedantur[*](laeduntur dv. a. D.). sed ubi convaluere, rutae[*](rutae uitae RE. ritu uitis v. a. H.) vice fruticant[*](frutificant T. fructif- dR.). habrotono simile odore leucanthemum est, flore albo, foliosum.

[*](Th. H. VI 7, 4. (Diosc. III 41). Athenaeus XV 27 p. 681b. Th. H, VI 7, 6.)