Res Rustica

Columella, Lucius Junius Moderatus

Columella. On agriculture, Volume 1-2. Ash, Harrison Boyd; Foster, Edward Seymour; Heffner, Edward H., editors. Cambridge, MA; London: Harvard University Press; William Heinemann, Ltd., 1941.

Est et2 alterum genus admissarii furentis in libidinem, quod nisi astu inhibeatur, affert gregi perniciem. Nam et saepe vinculis abruptis gravidas inquietat et, cum admittitur, cervicibus dorsisque feminarum imprimit morsus. Quod ne faciat, paulisper ad molam vinctus amoris saevitiam labore 3 temperat, et sic veneri modestior admittitur.

Nec tamen aliter admittendus est etiam clementioris libidinis, quoniam multum refert naturaliter sopitum pecudis ingenium modica exercitatione [*]()concuti atque excitari, vegetioremque factum marem [*]()feminae iniungi, ut tacita quadam [*]()vi semina ipsa principiis [*]()agilioribus figurentur.

Mula [*]()autem non solum ex equa et asino, sed ex asina et equo, itemque onagro et equa generatur. Quidam vero non dissimulandi auctores, ut Marcus Varro, et ante eum Dionysius ac Mago prodiderunt mularum fetus regionibus Africae adeo non prodigiosos haberi, ut tam familiares sint incolis partus earum, quam sunt nobis equarum.

Neque tamen ullum est in hoc pecore aut animo aut forma [*]()prae- [*](superiectum Lundström: -u SAR. ) [*](est et AR: et est S. ) [*](labore ed. pr.: laborare SAR. ) [*](exercitatione ed. pr.: excitatione SAR. ) [*](marem a: mare SA 1R. ) [*](quadam ed. pr.: quadram SA. ) [*](principis SA. ) [*](mula S: multa AR. ) [*](formam SA: forma a. a In the translation of this part of Columella, ass is the female donkey. b R.R., II. 1. 27. c Sec Book I. 1. 10. )

v.2.p.218

stantius, quam quod seminavit asinus [*]()quamvis [*]()possit huic aliquatenus comparari [*]()quod progenerat onager, nisi et indomitum, et servitio [*]()contumax silvestris mores, strigosumque [*]()patris praefert [*]()habitum. Itaque eiusmodi admissarius nepotibus magis quam filiis utilior est. Nam ubi asina et onagro [*]()natus admittitur equae, per gradus infracta [*]()feritate quicquid ex eo provenit, paternam [*]()formam et modestiam, fortitudinem celeritatemque avitam refert.

Qui ex equo et asina concepti generantur, quamvis a patre nomen traxerint, quod hinni vocantur, matri per omnia magis similes sunt. Itaque commodissimum est asinum destinare mularum generi seminando, cuius, ut dixi, species experimento est speciosior.

Verumtamen ab aspectu non aliter probari debet, quam ut sit amplissimi corporis, cervice valida, robustis ac latis costis, pectore musculoso et vasto, feminibus lacertosis, cruribus compactis, coloris nigri vel maculosi.[*]()Nam murinus cum sit in asino vulgaris, tum etiam non optime respondet in mula.

Neque nos universa quadrupedis species decipiat, si qualem probamus conspicimus. Nam quemadmodum arietum quae sunt in linguis et palatis maculae, plerumque in velleribus agnorum deprehenduntur: ita si discolores pilos asinus in [*](seminabituinsinus S: seminabitu in sinus A. ) [*](quamvis add. Lundström. ) [*](conpari S: comparari o. ) [*](servili SA. ) [*](mores trigo sunt quam SAa. ) [*](praefert Lundström: praeferret SAR. ) [*](onagro S: onager AR. ) [*](infracta ed. pr.: infra et a SAR. ) [*](paternam S: -a, AR. ) [*](macilis AR: magilis S. )

v.2.p.220

palpebris aut auribus gerit, sobolem [*]()quoque frequenter facit diversi coloris, qui et ipse, etiam si diligentissime in admissario exploratus est, saepe tamen domini spem decipit. Nam interdum etiam citra praedicta signa dissimiles sui mulas fingit. Quod accidere non aliter reor, quam ut avitus color primordiis seminum mixtus [*]()reddatur nepotibus.

Igitur qualem descripsi asellum, cum est protinus [*]()genitus, oportet matri statim subtrahi, et ignoranti equae subici. Ea [*]()optime tenebris fallitur. Nam obscuro loco partu eius amoto, praedictus quasi ex ea natus alitur. Cui deinde cum decem diebus insuevit equa, semper postea desideranti [*]()praebet ubera. Sic nutritus [*]()admissarius equas diligere condiscit. Interdum etiam, quamvis materno lacte sit educatus, potest a tenero [*]()conversatus [*]()equis familiariter earum consuetudinem appetere. Sed ei non oportet minori quam trimo inire permitti.[*]()Atque id ipsum si concedatur,[*]()vere fieri conveniet, cum et desecto viridi pabulo et largo hordeo firmandus, nonnunquam etiam salivandus erit.

Nec tamen tenerae feminae committetur. Nam nisi prius ea marem cognovit,[*]()adsilientem admissarium calcibus proturbat, et iniuria depulsum etiam ceteris equis reddit inimicum. Id ne fiat, degener ac vulgaris [*](sobolem R: subole S1A1: sobole S2. ) [*](mixtus S: mixtu A. ) [*](protinus Lundström: ptri A: ptris S: patri c. ) [*](ae SA1: ac A2R. ) [*](desideranti S: destinanti AR. ) [*](nutritus S: nutritur AR. ) [*](potest a tenero S: potestate vero AR. ) [*](conversatus S: -ur AR. ) [*](inire permitti Lundström: inaremitti S: in are mitti A. ) [*](concidatur SAR. ) [*](cognovit ed. pr.: concivit SAR. )

v.2.p.222

asellus admovetur, qui solicitet obsequia feminae: neque is tamen inire sinitur. Sed, si iam est equa veneris patiens, confestim abacto viliore, pretioso mari[*]()subigitur.[*]()Locus est ad hos usus extructus, machinam vocant rustici, duos parietes adverso clivulo inaedificatos qui angusto intervallo sic inter se distant, ne femina conluctari aut admissario ascendenti avertere se possit.

Aditus est ex utraque parte, sed ab inferiore clatris [*]()munitus: ad quae [*]()capistrata in imo clivo constituitur equa, ut et prona [*]()melius ineuntis semina recipiat, et facilem sui tergoris ascensum ab editiore parte minori quadrupedi praebeat. Quae cum ex asino conceptum edidit, partum sequenti anno vacua nutrit. Id enim utilius est, quam quod quidam faciunt, ut et fetam nihilominus admisso equo impleant.

Annicula mula recte a matre repellitur, et amota montibus aut feris [*]()locis pascitur, ut ungulas duret, sitque [*]()postmodum longis itineribus habilis. Nam clitellis aptior mulus. Illa quidem [*]()agilior: sed uterque sexus et viam recte graditur, et terram commode proscindit, nisi si pretium quadrupedis rationem rustici onerat,[*]()aut campus gravi gleba[*]()robora boum deposcit. [*](maris SAR. ) [*](subigitur S: iniungitur AR. ) [*](claris SAR. ) [*](quod SAR. ) [*](pronam SAR. ) [*](seris SAR. ) [*](sique SA: sitque ac. ) [*](quod SAR. ) [*](onerant SAR. ) [*](gleba S: graebra A1: craebra A2: crebra R. a Compare Chapter XIX above. )

v.2.p.224