Res Rustica

Sed laxo spatio consepta facienda sunt, ne in angustiis conceptum altera alterius elidat, et ut invalida fortioris ictus effugiat. Stabula sunt optima saxo aut glarea strata, non incommoda tamen etiam sabulosa, illa, quod imbres respuant, haec, quod celeriter exsorbent transmittuntque. Sed utraque devexa sint, ut humorem effundant; spectentque ad meridiem, ut facile siccentur, et frigidis ventis non sint [*]()obnoxia.

Levis autem cura pascui est. Nam ut laetior herba consurgat, fere ultimo tempore aestatis incenditur. Ea res et teneriora pabula recreat, incensis sentibus duris [*]()et fruticem surrecturum in altitudinem compescit. Ipsis vero corporibus affert salubritatem iuxta conseptum saxis et canalibus sal superiectus, ad quem saturae pabulo libenter recurrunt, cum pastorali signo quasi receptui canitur.

Nam id quoque semper crepusculo fieri debet, ut ad sonum buccinae pecus, si quod in silvis substiterit, [*](frutetis ed. pr.: fructibus SAR. ) [*](curetis SAR: caretis ed. pr. ) [*](pascitur,1 add. Schneider. ) [*](pluvios SAR: fluvios a. ) [*](lacus R: lacu SA. ) [*](pluvialis SAR: fluvialis a. ) [*](sit SAR. ) [*](incensis sentibus duris et Lundström: dentis durib; S: dentibus duribus A1: dentibus duris R: sentibus duris, ed. pr.: incensis aridis Palladium, IX. 4. )

Ex eis,3 qui quadrimis minores sunt maioresque quam 4 duodecim annorum, prohibentur admissura: illi,5 quoniam quasi puerili aetate seminandis armentis parum idonei habentur; hi, quia senio sunt effeti.6 Mense Iulio feminae maribus plerumque permittendae, ut eo tempore conceptos proximo vere adultis iam pabulis edant.[*]()Nam decem mensibus ventrem perferunt, neque ex imperio magistri, sed sua sponte marem [*]()patiuntur.[*]()Atque in id fere [*]()quod dixi tempus, naturalia congruunt desideria, quoniam satietate verni pabuli pecudes exhilaratae lasciviunt in venerem, quam si aut femina recusat, aut non appetit taurus, eadem ratione, qua fastidientibus equis mox praecipiemus, elicitur cupiditas odore genitalium admoto naribus.

Sed et pabulum circa tempus admissurae subtrahitur feminis, ne eas steriles reddat nimia corporis obesitas; [*](numerumque SAR. ) [*](stabularii ed. pr.: stabularum SAR. ) [*](is S: his AR. ) [*](quam Ald.: eum SAR. ) [*](illi ed. pr.: illa SAR. ) [*](effecti A1: effeti SA2. ) [*](edant ed. pr.: edat SAR. ) [*](-que post marem AR: quae S. ) [*](patitur SAR. ) [*](ferre SA: fere ac. )

quod et ipsum raro accidit. Nam quamvis plena fetu non expietur libidine: adeo ultra naturae terminos etiam in pecudibus plurimum pollent blandae voluptatis illecebrae. Sed non dubium est, ubi pabuli sit laetitia, posse omnibus annis partum educari; at ubi penuria est, alternis submitti: quod maxime in operariis vaccis fieri placet, ut et vituli annui temporis spatio lacte satientur, nec forda simul operis et uteri gravetur [*]()onere. Quae cum partum edidit, nisi cibis fulta est, quamvis bona nutrix, labore fatigata nato subtrahit alimentum.

Itaque et fetae cytisus viridis[*]()et torrefactum hordeum,[*]()maceratumque ervum praebetur, et tener vitulus [*]()torrido molitoque milio et permixto cum lacte salivatur. Melius etiam in hos usus Altinae vaccae parantur, quas eius regionis incolae cevas [*]()appellant. Eae sunt humilis staturae, [*](tam SAR. ) [*](gravetur S: graventur AR. ) [*](viridis ed. pr.: viri SAR. ) [*](in horreum SAR. ) [*](tener vitulus Pontedera: tenuervitolus S1: tenue vitulus S1: tenuẽ vitulus S2: teneruit olus A ) [*](gevas S: cevas Aac. a I.e. from the point of view of nursing their young. b A town near Venice. c This word is probably the origin of the Low German Keue. )

Solent autem vitulis nocere lumbrici, qui fere nascuntur cruditatibus. Itaque moderandum est, ut bene concoquant: aut si iam tali vitio laborant, lupini semicrudi conteruntur, et offae salivati more faucibus ingeruntur. Potest etiam cum arida fleo et ervo conteri herba Santonica, et formata in offam, sicut salivatum demitti. Facit idem axungiae pars una tribus partibus hyssopi permixta. Marrubii quoque succus et porri valet eiusmodi necare animalia.

Castrare vitulos Mago censet, dum adhuc teneri sunt; neque id ferro facere, sed fissa 1 ferula comprimere testiculos, et paulatim confringere. Idque optimum genus castrationum putat, quod adhibetur aetati tenerae sine vulnere.

Nam, ubi iam induruit, melius bimus quam anniculus castratur. Idque facere vere [*]()vel autumno luna decrescente praecipit, vitulumque ad machinam deligare: deinde prius quam ferrum admoveas, duabus angustis [*]() [*](fissa S: ipsa AR. ) [*](vere S: om. AR. ) [*](angustis S: angustiis Aac. a Herba Santonica according to Pliny (N.H. XXVII. § 28) was a kind of absinthium or wormwood found in the territory of the Santoni in the province of Aquitania: the name of the town of Saintes in the department of Charentes Inférieure is derived from this tribe. b Described in Chapter XIX above. )

Nam hoc modo nec eruptione sanguinis periclitatur iuvencus, nec in totum effeminatur adempta omni virilitate; formamque servat maris cum generandi vim deposuit, quam tamen ipsam non protinus amittit. Nam si patiaris eum a recenti curatione feminam inire, constat ex eo posse generari. Sed minime id permittendum, ne profluvio sanguinis intereat. Verum vulnera eius sarmenticio cinere cum argenti spuma linenda sunt, abstinendusque eo die ab humore, et exiguo cibo alendus.

Sequenti [*]()triduo velut aeger cacuminibus arborum et desecto viridi pabulo oblectandus, prohibendusque multa potione. Placet etiam pice liquida et cinere cum exiguo oleo ulcera ipsa post triduum linere, quo et celerius cicatricem ducant, nec a muscis infestentur. Hactenus de bubus dixisse abunde est.