Res Rustica

Qui studium agricolationi dederit, antiquissima sciat haec sibi advocanda: prudentiam rei, facultatem impendendi, voluntatem agendi. Nam is demum cultissimum rus habebit, ut ait Tremelius, qui et colere sciet et poterit et volet. Neque enim scire aut velle cuiquam satis fuerit sine sumptibus, quos exigunt opera;

nec rursus faciendi aut impendendi [*](quoniam Lundstrōm: quoniam (in abbr.) vel quom vel cum codd..: quandoquidem vulgo. a A mythical character, said to have been the founder of agriculture and the inventor of the plough (Servius on Vergil, Georg. I. 163). b Son of Apollo and the nymph Cyrene, said to have taught mankind the management of bees and cattle and the cultivation of the olive. e Writers on husbandry, often cited by Varro and Columella: i.e. Cn. Tremelius Scrofa (cf. Varro, R.R. I. 2. 9-10, II. 4); the )

Itaque diligens pater familliae, cui cordi est ex agri cultu certam sequi rationem rei familiaris augendae, maxime curabit ut et[*]()aetatis suae prudentissimos agricolas de quaque re consulat et commentarios antiquorum sedulo scrutetur atque aestimet, quid eorum quisque senserit, quid praeceperit, an universa, quae maiores prodiderunt, huius temporis culturae respondeant an aliqua dissonent.

Multos enim iam [*]()memorabiles auctores comperi persuasum habere longo aevi situ qualitatem caeli statumque mutari, eorumque consultissimum astrologiae professorem Hipparchum prodidisse tempus fore, quo cardines mundi loco moverentur, idque etiam non spernendusauctor rei rusticaeSaserna videtur adcredidisse.

Nam eo libro, quem de agri cultura scriptum reliquit, mutatum caeli situm sic colligit, quod quae regiones antea propter hiemis adsiduam violentiam nullam stirpem vitis aut oleae depositam custodire potuerint, nunc mitigato iam[*]()et intepescente pristino frigore largissimis olivitatibus [*](om. R plerique, edd. praeter Lundström. ) [*](tam SAa, Lundström. ) [*]( iam om. A. )

Cetera non dissimulanda erunt agrorum cultori praecepta rusticationis, quae cum plurima tradiderint Poeni ex Africa scriptores, multa tamen ab his falso prodita coarguunt nostri coloni, sicut Tremelius, qui querens id ipsum tamen excusat, quod Italiae et Africae solum caelumque diversae naturae nequeat eosdem proventus habere. Quaecumque sunt [*]()autem, quae [*]()propter disciplina[*]()ruris nostrorum temporum cum priscis discrepat, non deterrere debent a lectione discentem. Nam multo plura reperiuntur [*]()apud veteres, quae nobis probanda sint, quam quae repudianda.

Magna porro et Graecorum turba est de rusticis rebus praecipiens, cuius princeps celeberrimus vates non minimum professioni nostrae contulit Hesiodus Boeotius. Magis deinde eam iuvere fontibus orti sapientiae Democritus Abderites, Socraticus Xenophon, Tarentinus Archytas, Peripatetici magister ac discipulus Aristoteles cum Theophrasto.

Siculi quoque non mediocri cura negotium istud prosecuti sunt Hieron et Epicharmus, cuius[*]()discipulus Philometor et Attalus. Athenae vero scriptorum frequentiam pepererunt, e qua [*]()probatissimi auctores [*](sive R. ) [*](sunt om. Schn. ) [*](quae om. S, Schn. ) [*](disciplina Ursinus (teste Schn.), Lundstrōm cum Cod. Laurent. 53. 27: disciplinam SAR. plerique edd. ) [*](repperiuntur SAa, Lundstrōm. ) [*](cuius add. Lundstrōm: om. SAR. ) [*](e qua Lundstrōm: eaquae SA: aeque vel eque R: e queis vulgo. a One of the earliest Greek poets, said by Pliny (XVIII. 201) to have been the first writer of agricultural precepts. )

sed indigena soli Attici. Insulae quoque curam istam celebraverunt, ut testis est Rhodius Epigenes, Chius Agathocles, Evagon et Anaxipolis Thasii. Unius quoque de septem Biantis illius populares Menander et Diodorus in primis sibi vindicaverunt agricolationis prudentiam. Nec his cessere Milesii Bacchius et Mnaseas,[*]()Antigonus Cymaeus, Pergamenus Apollonius, Dion Colophonius, Hegesias Maronites.

Nam quidem Diophanes Bithynius Uticensem totum Dionysium, Poeni Magonis interpretem, per multa diffusum volumina sex epitomis circumscripsit. Et alii tamen obscuriores, quorum patrias non accepimus, aliquod stipendium nostro studio contulerunt. Hi sunt Androtion, Aeschrion, Aristomenes, Athenagoras, Crates, Dadis,[*]()Dionysius,

Euphyton, Euphorion. Nec minore fide pro virili parte tributum nobis intulerunt Lysimachus et Eubulus, Menestratus, et Plentiphanes,[*]()Persis et Theophilus.

Et ut agricolationem Romana tandem civitate donemus (nam adhuc istis auctoribus Graecae [*](Chaerestaeus Varro, R.R. I. 1. 8. ) [*](Euphronius Lundstrōm praeeuntibus Reitzensteinio, Ursino, Pontedera: euphrontis SAR: Euphronis vulgo. ) [*](Mnasias S, Lundstrōm: manassias A: manasseas R. ) [*](dadis vel eladis vel cladis R: dandis SA. ) [*](et Plentiphanes Lundstrōm: Pleutiphanes vulgo: euantiphanes (et om.) SA: alii alia in R. )

Nec postremo quasi paedagogi eius meminisse dedignemur Iuli Hygini, verum tamen ut Carthaginiensem Magonem rusticationis parentem maxime veneremur; nam huius octo et viginti memorabilia illa volumina ex senatus consulto in Latinum sermonem conversa sunt.

Non minorem tamen laudem meruerunt nostrorum temporum viri Cornelius Celsus et Iulius Atticus, quippe Cornelius totum corpus disciplinae quinque libris complexus est, hic de una specie culturae pertinentis ad vitis singularem librum edidit. Cuius velut discipulus duo volumina similium praeceptorum de vineis Iulius Graecinus composita facetius et eruditius posteritati tradenda curavit.

Hos igitur, P. Silvine, priusquam cum agricolatione [*](filium et patrem SA. ) [*](virgilium R. ) [*](carmine R. a Regarded by Pliny (N.H. XVII. 199) as the most ancient and most distinguished husbandmen after Cato. b A contemporary of Varro and one of the speakers in Varro's agricultural treatise. c Marcus Terentius Varro. d A slave whose duty it was to guard his master's children, escort them to school, and perhaps give some elementary instruction at home. c Freedman and librarian of Augustus, and a writer of great versatility. Two works, dealing with mythology and astronomy, survive under his name. )

Usus et experientia dominantur in artibus, neque est ulla disciplina, in qua non peccando discatur.[*]()Nam ubi quid perperam administratum cessit [*]()improspere, vitatur quod fefellerat, illuminatque rectam viam docentis magisterium.

Quare nostra praecepta non consummare scientiam, sed adiuvare promittunt. Nec statim quisquam compos agricolationis erit his perlectis rationibus, nisi et obire eas voluerit et per facultates potuerit. Ideoque haec velut adminicula studiosis promittimus, non profutura per se sola, sed cum aliis.

Ac ne ista quidem praesidia, ut diximus, non adsiduus labor et experientia vilici, non facultates ac voluntas impendendi tantum pollent quantum vel una praesentia domini; quae nisi frequens operibus intervenerit, ut in exercitu cum abest imperator, cuncta cessant officia. Maximeque reor hoc significantem[*]()Poenum Magonem suorum scriptorum primordium talibus auspicatum sententiis: " Qui agrum paravit domum vendat, ne malit urbanum quam rusticum larem colere; cui magis cordi fuerit [*](quia R plerique. ) [*](discitur S. ) [*](cesserit R aliquot. ) [*](significante 8. a Cf. the maxim of Cato, 4, frons occipitio prior est; Pliny, N.H. XVIII. 31 frontemque domini plus prodesse quam occipitium; and Palladius, I. 6.1, praesentia domini provectus est agri. )

Quod ego praeceptum, si posset his temporibus observari, non immutarem. Nunc quoniam [*]()plerosque nostrum civilis ambitio saepe evocat ac saepius detinet evocatos, sequitur ut suburbanum praedium commodissimum esse putem, quo vel [*]()occupato cotidianus excursus facile post negotia fori contingat.[*]()

Nam qui longinqua, ne dicam transmarina rura mercantur, velut heredibus patrimonio suo et,[*]()quod gravius est, vivi cedunt servis suis, quoniam quidem et illi tam longa dominorum distantia corrumpuntur et corrupti [*]()post flagitia, quae commiserunt, sub exspectatione successorum rapinis magis quam culturae [*]()student.