De Rerum Natura
Lucretius
-
- et sonitus audire, severa silentia noctis
- undique cum constent, et reddere dicta tacentes.
- Cetera de genere hoc mirande multa videmus,
- quae violare fidem quasi sensibus omnia quaerunt,
- ne quiquam, quoniam pars horum maxima fallit
- propter opinatus animi, quos addimus ipsi,
- pro visis ut sint quae non sunt sensibus visa;
- nam nihil aegrius est quam res secernere apertas
- ab dubiis, animus quas ab se protinus addit.
- Denique nil sciri siquis putat, id quoque nescit
- an sciri possit, quoniam nil scire fatetur.
- hunc igitur contra minuam contendere causam,
- qui capite ipse suo in statuit vestigia sese.
- et tamen hoc quoque uti concedam scire, at id ipsum
- quaeram, cum in rebus veri nil viderit ante,
- unde sciat quid sit scire et nescire vicissim,
- notitiam veri quae res falsique crearit
- et dubium certo quae res differre probarit.
- invenies primis ab sensibus esse creatam
- notitiem veri neque sensus posse refelli.
- nam maiore fide debet reperirier illud,
- sponte sua veris quod possit vincere falsa.
- quid maiore fide porro quam sensus haberi
- debet? an ab sensu falso ratio orta valebit
- dicere eos contra, quae tota ab sensibus orta est?
- qui nisi sunt veri, ratio quoque falsa fit omnis.
- An poterunt oculos aures reprehendere, an aures
- tactus? an hunc porro tactum sapor arguet oris,
- an confutabunt nares oculive revincent?
- non, ut opinor, ita est. nam seorsum cuique potestas
- divisast, sua vis cuiquest, ideoque necesse est
- et quod molle sit et gelidum fervensve videre
- et seorsum varios rerum sentire colores
- et quae cumque coloribus sint coniuncta necessest.
- seorsus item sapor oris habet vim, seorsus odores
- nascuntur, seorsum sonitus. ideoque necesse est
- non possint alios alii convincere sensus.
- nec porro poterunt ipsi reprehendere sese,
- aequa fides quoniam debebit semper haberi.
- proinde quod in quoquest his visum tempore, verumst.
- Et si non poterit ratio dissolvere causam,
- cur ea quae fuerint iuxtim quadrata, procul sint
- visa rutunda, tamen praestat rationis egentem
- reddere mendose causas utriusque figurae,
- quam manibus manifesta suis emittere quoquam
- et violare fidem primam et convellere tota
- fundamenta quibus nixatur vita salusque.
- non modo enim ratio ruat omnis, vita quoque ipsa
- concidat extemplo, nisi credere sensibus ausis
- praecipitisque locos vitare et cetera quae sint
- in genere hoc fugienda, sequi contraria quae sint.
- illa tibi est igitur verborum copia cassa
- omnis, quae contra sensus instructa paratast.
- Denique ut in fabrica, si pravast regula prima,
- normaque si fallax rectis regionibus exit,
- et libella aliqua si ex parti claudicat hilum,
- omnia mendose fieri atque obstipa necessu est
- prava cubantia prona supina atque absona tecta,
- iam ruere ut quaedam videantur velle, ruantque
- prodita iudiciis fallacibus omnia primis,
- sic igitur ratio tibi rerum prava necessest
- falsaque sit, falsis quae cumque ab sensibus ortast.
- Nunc alii sensus quo pacto quisque suam rem
- sentiat, haud quaquam ratio scruposa relicta est.
- Principio auditur sonus et vox omnis, in auris
- insinuata suo pepulere ubi corpore sensum.
- corpoream quoque enim vocem constare fatendumst
- et sonitum, quoniam possunt inpellere sensus.
- Praeterea radit vox fauces saepe facitque
- asperiora foras gradiens arteria clamor,
- quippe per angustum turba maiore coorta
- ire foras ubi coeperunt primordia vocum.
- scilicet expletis quoque ianua raditur oris.
- haud igitur dubiumst quin voces verbaque constent
- corporeis e principiis, ut laedere possint.
- nec te fallit item quid corporis auferat et quid
- detrahat ex hominum nervis ac viribus ipsis
- perpetuus sermo nigrai noctis ad umbram