De Rerum Natura
Lucretius
-
- quandoquidem longos obitus exorta revisunt,
- cum permensa suo sunt caelum corpore claro.
- solque pari ratione manere et luna videtur
- in statione, ea quae ferri res indicat ipsa.
- Exstantisque procul medio de gurgite montis
- classibus inter quos liber patet exitus ingens,
- insula coniunctis tamen ex his una videtur.
- atria versari et circum cursare columnae
- usque adeo fit uti pueris videantur, ubi ipsi
- desierunt verti, vix ut iam credere possint
- non supra sese ruere omnia tecta minari.
- Iamque rubrum tremulis iubar ignibus erigere alte
- cum coeptat natura supraque extollere montes,
- quos tibi tum supra sol montis esse videtur
- comminus ipse suo contingens fervidus igni,
- vix absunt nobis missus bis mille sagittae,
- vix etiam cursus quingentos saepe veruti;
- inter eos solemque iacent immania ponti
- aequora substrata aetheriis ingentibus oris,
- interiectaque sunt terrarum milia multa,
- quae variae retinent gentes et saecla ferarum.
- At coniectus aquae digitum non altior unum,
- qui lapides inter sistit per strata viarum,
- despectum praebet sub terras inpete tanto,
- a terris quantum caeli patet altus hiatus,
- nubila despicere et caelum ut videare videre,
- corpora mirande sub terras abdita caelo.
- Denique ubi in medio nobis ecus acer obhaesit
- flumine et in rapidas amnis despeximus undas,
- stantis equi corpus transversum ferre videtur
- vis et in adversum flumen contrudere raptim,
- et quo cumque oculos traiecimus omnia ferri
- et fluere adsimili nobis ratione videntur.
- Porticus aequali quamvis est denique ductu
- stansque in perpetuum paribus suffulta columnis,
- longa tamen parte ab summa cum tota videtur,
- paulatim trahit angusti fastigia coni,
- tecta solo iungens atque omnia dextera laevis
- donec in obscurum coni conduxit acumen.
- In pelago nautis ex undis ortus in undis
- sol fit uti videatur obire et condere lumen;
- quippe ubi nil aliud nisi aquam caelumque tuentur;
- ne leviter credas labefactari undique sensus.
- at maris ignaris in portu clauda videntur
- navigia aplustris fractis obnitier undis.
- nam quae cumque supra rorem salis edita pars est
- remorum, recta est, et recta superne guberna;
- quae demersa liquore obeunt, refracta videntur
- omnia converti sursumque supina reverti
- et reflexa prope in summo fluitare liquore.
- Raraque per caelum cum venti nubila portant
- tempore nocturno, tum splendida signa videntur
- labier adversum nimbos atque ire superne
- longe aliam in partem ac vera ratione feruntur
- At si forte oculo manus uni subdita supter
- pressit eum, quodam sensu fit uti videantur
- omnia quae tuimur fieri tum bina tuendo,
- bina lucernarum florentia lumina flammis
- binaque per totas aedis geminare supellex
- et duplicis hominum facies et corpora bina.
- Denique cum suavi devinxit membra sopore
- somnus et in summa corpus iacet omne quiete,
- tum vigilare tamen nobis et membra movere
- nostra videmur, et in noctis caligine caeca
- cernere censemus solem lumenque diurnum,
- conclusoque loco caelum mare flumina montis
- mutare et campos pedibus transire videmur,
- et sonitus audire, severa silentia noctis
- undique cum constent, et reddere dicta tacentes.
- Cetera de genere hoc mirande multa videmus,
- quae violare fidem quasi sensibus omnia quaerunt,
- ne quiquam, quoniam pars horum maxima fallit
- propter opinatus animi, quos addimus ipsi,
- pro visis ut sint quae non sunt sensibus visa;
- nam nihil aegrius est quam res secernere apertas
- ab dubiis, animus quas ab se protinus addit.
- Denique nil sciri siquis putat, id quoque nescit
- an sciri possit, quoniam nil scire fatetur.
- hunc igitur contra minuam contendere causam,
- qui capite ipse suo in statuit vestigia sese.
- et tamen hoc quoque uti concedam scire, at id ipsum
- quaeram, cum in rebus veri nil viderit ante,
- unde sciat quid sit scire et nescire vicissim,
- notitiam veri quae res falsique crearit
- et dubium certo quae res differre probarit.
- invenies primis ab sensibus esse creatam
- notitiem veri neque sensus posse refelli.
- nam maiore fide debet reperirier illud,
- sponte sua veris quod possit vincere falsa.
- quid maiore fide porro quam sensus haberi
- debet? an ab sensu falso ratio orta valebit
- dicere eos contra, quae tota ab sensibus orta est?
- qui nisi sunt veri, ratio quoque falsa fit omnis.
- An poterunt oculos aures reprehendere, an aures
- tactus? an hunc porro tactum sapor arguet oris,
- an confutabunt nares oculive revincent?
- non, ut opinor, ita est. nam seorsum cuique potestas
- divisast, sua vis cuiquest, ideoque necesse est
- et quod molle sit et gelidum fervensve videre
- et seorsum varios rerum sentire colores
- et quae cumque coloribus sint coniuncta necessest.
- seorsus item sapor oris habet vim, seorsus odores
- nascuntur, seorsum sonitus. ideoque necesse est
- non possint alios alii convincere sensus.
- nec porro poterunt ipsi reprehendere sese,
- aequa fides quoniam debebit semper haberi.
- proinde quod in quoquest his visum tempore, verumst.
- Et si non poterit ratio dissolvere causam,
- cur ea quae fuerint iuxtim quadrata, procul sint
- visa rutunda, tamen praestat rationis egentem
- reddere mendose causas utriusque figurae,
- quam manibus manifesta suis emittere quoquam
- et violare fidem primam et convellere tota
- fundamenta quibus nixatur vita salusque.
- non modo enim ratio ruat omnis, vita quoque ipsa
- concidat extemplo, nisi credere sensibus ausis
- praecipitisque locos vitare et cetera quae sint
- in genere hoc fugienda, sequi contraria quae sint.
- illa tibi est igitur verborum copia cassa
- omnis, quae contra sensus instructa paratast.
- Denique ut in fabrica, si pravast regula prima,
- normaque si fallax rectis regionibus exit,
- et libella aliqua si ex parti claudicat hilum,
- omnia mendose fieri atque obstipa necessu est
- prava cubantia prona supina atque absona tecta,
- iam ruere ut quaedam videantur velle, ruantque
- prodita iudiciis fallacibus omnia primis,
- sic igitur ratio tibi rerum prava necessest
- falsaque sit, falsis quae cumque ab sensibus ortast.
- Nunc alii sensus quo pacto quisque suam rem
- sentiat, haud quaquam ratio scruposa relicta est.
- Principio auditur sonus et vox omnis, in auris
- insinuata suo pepulere ubi corpore sensum.
- corpoream quoque enim vocem constare fatendumst
- et sonitum, quoniam possunt inpellere sensus.
- Praeterea radit vox fauces saepe facitque