Brutus

Cicero, Marcus Tullius

Cicero. M. Tulli Ciceronis. Rhetorica, Vol. II. Wilkins, A. S., editor. Oxford: Clarendon Press, 1902.

sed studium eius generis maiorque vis agnoscitur in Pisistrato. Denique hunc[*](denique hunc L: demum. Hunc Bake: demum. quem Simon ) proximo saeculo Themistocles insecutus est, ut apud nos, perantiquus, ut apud Atheniensis, non ita sane vetus. Fuit enim regnante iam Graecia[*](Graeca maluit Jahn ), nostra autem civitate non ita pridem dominatu regio liberata. Nam bellum Volscorum illud gravissimum, cui Coriolanus exsul interfuit, eodem fere tempore quo Persarum bellum fuit, similisque fortuna clarorum virorum;

si quidem uterque cum civis egregius fuisset, populi ingrati pulsus iniuria se ad hostis contulit conatumque iracundiae suae morte sedavit. Nam etsi aliter apud te est[*](est apud te BGHM ), Attice, de Coriolano, concede tamen ut huic generi mortis potius adsentiar. At ille ridens : tuo vero, inquit, arbitratu; quoniam quidem concessum est rhetoribus ementiri in historiis, ut aliquid dicere possint argutius. Vt enim tu nunc de Corio- lano, sic Clitarchus, sic Stratocles de Themistocle finxit.

nam quem Thucydides, qui et Atheniensis erat et summo loco natus summusque vir et paulo aetate posterior, tantum morbo [*](morbo addidit Teuffel, ducente Thucydide i. 138) mortuum scripsit et in Attica clam humatum, addidit[*](addidit FOG: addiditque Kayser )

p.1013

fuisse suspicionem veneno sibi conscivisse mortem: hunc isti aiunt, cum taurum immolavisset, excepisse sanguinem patera et eo poto mortuum concidisse. Hanc enim mortem rhetorice et tragice ornare potuerunt, illa mors vulgaris nullam praebebat materiem ad ornatum[*](ornandum maluit Lambinus ). Qua re quoniam tibi ita quadrat, omnia fuisse in [*](in add. ed. Rom. ) Themistocle[*](Themistocli codd. dett. ) paria et Corio- lano, pateram quoque a me sumas licet, praebebo etiam hostiam, ut Coriolanus sit plane alter Themistocles.

sit sane, inquam, ut libet, de isto; et ego cautius posthac historiam attingam te audiente, quem rerum Romanarum auctorem laudare possum religiosissimum. Sed tum fere Pericles Xanthippi filius, de quo ante dixi, primus adhibuit doctrinam; quae quamquam tum nulla erat dicendi, tamen ab Anaxagora physico eruditus exercitationem mentis a reconditis abstrusisque rebus ad causas forensis popularis que facile traduxerat[*](perduxerat BHM ). Huius suavitate maxime hilaratae Athenae sunt, huius ubertatem et copiam admiratae eius- dem vim dicendi terroremque timuerunt.

haec igitur aetas prima Athenis oratorem prope perfectum tulit. Nec enim in constituentibus rem publicam nec in[*](nec in FO2: nec codd. (bis)) bella gerentibus nec in[*](nec in FO2: nec codd. (bis)) impeditis ac regum dominatione devinctis nasci cupiditas dicendi solet. Pacis est comes otique socia et iam[*](et iam F2: etiam L ) bene constitutae civitatis quasi alumna quaedam elo- quentia.

itaque ait Aristoteles, cum sublatis in Sicilia[*](Sicilia G: Siciliam L ) tyrannis res privatae longo intervallo iudiciis repeterentur, tum primum, quod esset acuta illa gens et controversia †natura[*](et controversia natura L: et controversa in ea iura Madvig: et controversia nata Peter: et controversiis nata Jacobs: et c. matura Martha ), artem et praecepta Siculos Coracem et Tisiam conscripsisse—nam antea neminem solitum via nec arte, sed accurate tamen et descripte[*](descripte Schmitz: de scripto L ) plerosque dicere—; scriptas-

p.1014

que fuisse et paratas a Protagora rerum inlustrium disputa- tiones, qui[*](qui Eberhard: quae L ) nunc communes appellantur loci;

quod idem fecisse Gorgiam, quem singularum rerum laudes vitupera- tionesque conscripsisse[*](quem ... conscripsisse Bake: cum ... conscripsisset L ), quod iudicaret hoc oratoris esse maxime proprium, rem augere posse laudando vituperan- doque rursus affligere; huic Antiphontem Rhamnusium similia quaedam habuisse conscripta; quo neminem umquam melius ullam oravisse capitis causam, cum se ipse defenderet, [se audiente[*](se audiente damnavit Campe )] locuples auctor scripsit Thucy- dides;

nam[*](nam L: tum Eberhard: iam Stangl esse secl. Bake ) Lysiam primo profiteri solitum artem esse dicendi; deinde, quod Theodorus esset in arte subtilior, in orationibus autem ieiunior, orationes eum scribere aliis coepisse, artem removisse; similiter Isocratem primo[*](primo secl. Eberhard ) artem dicendi esse negavisse[*](artem ... negavisse et autem secl. Kayser ), scribere autem aliis solitum orationes, quibus in iudiciis uterentur; sed cum ex eo, quia quasi[*](quasi qui Jahn ) committeret contra legem 'quo quis[*](a quo quis Jahn ) iudicio circumveniretur,[*](circumvenietur maluit Martha )' saepe ipse in iudicium vocaretur, orationes aliis destitisse scribere totumque se ad artes componendas transtulisse.

et Graeciae quidem oratorum partus atque fontis[*](partus atque fontes L: partus atque fetus Ernesti: crtus atque fontes Jahn ) vides, ad nostrorum annalium rationem veteres, ad ipsorum sane re- centes. Nam ante quam delectata est Atheniensium civitas hac laude dicendi, multa iam memorabilia et in domesticis et in bellicis rebus effecerat. Hoc autem studium non erat commune Graeciae, sed proprium Athenarum.

quis enim aut Argivum oratorem aut Corinthium aut Thebanum scit fuisse temporibus illis? nisi quid de Epaminonda docto homine suspicari libet[*](libet O: libet F: lubet codd. ). Lacedaemonium vero usque ad hoc tempus audivi fuisse neminem. Menelaum ipsum

p.1015

dulcem ilium quidem tradit Homerus, sed pauca dicentem. Brevitas autem laus est interdum in aliqua parte dicendi, in universa eloquentia laudem non habet.

at vero extra Graeciam magna dicendi studia fuerunt maximique huic laudi habiti honores inlustre oratorum nomen reddiderunt. Nam ut semel e Piraeo eloquentia evecta est, omnis peragravit insulas atque ita peregrinata tota Asia est, ut se externis oblineret[*](oblineret vulg.: obtineret O: optineret codd. ) moribus omnemque illam salubritatem Atticae dictionis et quasi sanitatem perderet ac loqui paene dedisceret. Hinc Asiatici oratores non contemnendi qui dem nec celeritate nec copia, sed parum pressi et nimis redundantes; Rhodii saniores et Atticorum similiores.

sed de Graecis hactenus; etenim haec ipsa forsitan fuerint[*](fuerunt GBHM ) non necessaria.

Tum Brutus: Ista vero, inquit, quam necessaria fuerint non facile dixerim; iucunda certe mihi fuerunt neque solum non longa, sed etiam breviora quam vellem. Optime, inquam, sed veniamus ad nostros, de quibus difficile est plus intellegere quam quantum ex monumentis suspicari licet.

quis enim putet aut[*](aut secl. Piderit ) celeritatem ingeni L. Bruto[*](ingenii aut eloquentiam Lambinus ) illi nobili tatis vestrae principi defuisse? qui de matre savianda ex oraculo Apollinis tam acute arguteque coniecerit; qui summam prudentiam simulatione stultitiae texerit[*](texerit aut eloquentiam Schütz ); qui[*](qui G2: quae F: que O2 vetus: quem codd. ) potentissimum regem clarissimi regis filium expulerit civitatemque perpetuo dominatu liberatam magistratibus annuis legibus iudiciisque devinxerit; qui conlegae suo imperium abrogaverit, ut e civitate regalis nominis memoriam tolleret: quod certe effici non potuisset, nisi esset oratione persuasum.

videmus item paucis annis post reges exactos, cum plebes prope ripam Anionis[*](Anionis G2: Anienis O1G1: Aneonis codd. ) ad tertium miliarium consedisset

p.1016

eumque montem, qui Sacer appellatus est, occupavisset, M. Valerium dictatorem dicendo sedavisse discordias eique ob eam rem honores amplissimos habitos et eum primum ob eam ipsam causam Maximum esse appellatum. Ne L. Valerium quidem Potitum arbitror non aliquid potuisse dicendo, qui post decemviralem invidiam plebem in patres incitatam legibus et contionibus suis mitigaverit.

possumus Appium Claudium suspicari disertum, quia senatum iamiam inclinatum[*](inclinantem maluit Bake ) a Pyrrhi pace revocaverit; possumus C. Fabri- cium, quia sit ad Pyrrhum de captivis recuperandis missus orator; Ti. Coruncanium, quod ex pontificum commentariis longe plurimum ingenio valuisse videatur; M'. Curium[*](M'. Lambinus: M. L et sic ubique ), quod is tribunus plebis interrege Appio Caeco diserto homine comitia contra leges habente, cum de plebe con- sulem non accipiebat, patres ante auctores fieri coegerit: quod fuit[*](fuit vulg.: fuerit L ) permagnum nondum lege Maenia lata.

licet aliquid etiam de M. Popili ingenio suspicari, qui cum consul esset eodemque tempore sacrificium publicum cum laena[*](laena BH superscripta veste) faceret, quod erat flamen Carmentalis, plebei contra patres concitatione et seditione[*](et seditione secl. Ellendt ) nuntiata, ut erat laena amictus ita venit in contionem seditionemque cum auctoritate tum oratione sedavit. Sed eos oratores habitos esse aut omnino tum ullum eloquentiae praemium fuisse nihil sane mihi[*](mihi sane nihil B1HM ) legisse videor: tantum modo coniectura ducor ad suspicandum.

dicitur etiam C. Flaminius, is qui tribunus plebis legem de agro Gallico et Piceno viritim dividundo tulerit, qui consul apud Trasumennum[*](Tarsumennum L; cf. Quint. i. 5, 13) sit[*](tulerit... sit L: tulit... est Schütz) interfectus, ad populum valuisse dicendo. Q. etiam Maximus Verrucosus orator habitus est temporibus illis et Q. Metellus, is qui bello Punico secundo cum L. Veturio Philone consul fuit.

p.1017

quem vero exstet et de quo sit memoriae proditum[*](de quo ... proditum incl. Jahn ) eloquen- tem fuisse et ita esse habitum, primus est M. Cornelius Cethegus, cuius eloquentiae est auctor et idoneus quidem mea sententia Q. Ennius, praesertim cum et ipse eum audi- verit et scribat de mortuo: ex quo nulla suspicio est amici tiae causa esse mentitum[*](mentitum L: ementitum Bake ).

est igitur sic apud ilium in nono ut opinor annali:

additur orator Cornelius suaviloquenti
ore Cethegus Marcus Tuditano conlega[*](Marcu' Tuditano collega Schutz: Marcus studio collegam L )
Marci filius—

et oratorem appellat et suaviloquentiam tribuit, quae nunc quidem non tam est in plerisque (latrant enim iam quidam oratores, non loquuntur), sed est ea laus eloquentiae certe maxima—

is dictust ollis[*](dictust ollis Gronovius: dictus L ) popularibus olim,
qui tum vivebant homines atque aevum agitabant[*](agitabant Gronovius: agebant L ),
flos delibatus populi—

probe vero;

ut enim hominis decus ingenium, sic ingeni ipsius lumen est eloquentia, qua virum excellentem praeclare tum illi homines florem populi esse dixerunt—

Suadaeque[*](suadaeque vulg.: suadas F1, suadis F2, suadae F3 ) medulla.

Peiqw\ quam vocant Graeci, cuius effector est orator, hanc Suadam appellavit Ennius [eius autem Cethegum medullam fuisse vult[*](eius ... vult secl. Schütz )], ut, quam deam in Pericli labris[*](labris F2: libris F1 codd. ) scripsit Eupolis sessitavisse, huius hic medullam nostrum oratorem fuisse 25 dixerit.

at hic Cethegus consul cum P. Tuditano fuit bello Punico secundo quaestorque his[*](his vulg.: is codd. ) consulibus M. Cato modo plane annis CXL ante me consulem; et id ipsum nisi unius esset Enni testimonio cognitum, hunc vetustas, ut alios

p.1018

fortasse multos, oblivione obruisset. Illius autem aetatis qui sermo fuerit ex Naevianis scriptis intellegi potest. His enim consulibus, ut in veteribus commentariis scriptum est, Naevius est mortuus; quamquam Varro noster diligentissi- mus investigator antiquitatis putat in hoc erratum vitamque Naevi producit longius. Nam Plautus P. Claudio L. Porcio viginti annis post illos quos ante dixi consulibus mortuus est, Catone censore.