Philippicae

Vt igitur alia, sic hoc, C. Pansa[*](C. om. D), praeclare quod et[*](quod et Halm: quodenset V: quod D) nos ad honorandum Ser. Sulpicium cohortatus es[*](es b: est Vnst) et ipse multa copiose de illius[*](ipsius V) laude dixisti. quibus a te dictis nihil praeter sententiam dicerem, nisi P. Servilio[*](P. om. V), clarissimo viro[*](clarissimo viro Mommsen: cui V1: c. u. V2 (e coll. mea): cum t: om. bns), respondendum putarem, qui hunc honorem statuae nemini tribuendum censuit nisi ei[*](ei ei p. V: om. st) qui ferro esset in legatione interfectus. ego autem, patres conscripti, sic[*](patres conscr. sic D: .ps. V2: om. V1) interpretor sensisse maiores nostros ut causam mortis censuerint, non genus esse quaerendum. etenim cui legatio ipsa morti[*](morti mortis causa cod. Amst., ed. R) fuisset, eius monumentum exstare voluerunt, ut in[*](ut in om. V) bellis periculosis obirent homines legationis munus audacius. non igitur exempla maiorum quaerenda, sed consilium est eorum a quo ipsa exempla nata sunt explicandum.

Lars Tolumnius, rex Veientium, quattuor legatos populi Romani Fidenis interemit, quorum statuae steterunt usque ad[*](ad nostram D) meam memoriam in rostris[*](in rostris ante steterunt habent D): iustus honos: eis[*](eis om. V) enim maiores nostri qui ob rem publicam mortem obierant pro brevi vita diuturnam memoriam reddiderunt. Cn. Octavi, clari viri et magni[*](et magni viri D), qui primus in eam familiam quae postea viris fortissimis floruit attulit consulatum, statuam videmus in rostris. nemo tum novitati invidebat; nemo virtutem non honorabat. at ea fuit legatio Octavi in qua periculi suspicio non subesset. nam cum esset missus a senatu ad animos regum perspiciendos[*](respiciendos V) liberorumque populorum, maximeque, ut nepotem regis Antiochi[*](Antiochi regis D), eius qui cum maioribus nostris bellum gesserat, classis habere, elephantos alere prohiberet, Laudiceae in gymnasio a quodam Leptine est interfectus.

reddita est ei tum a maioribus statua pro vita quae multos per annos progeniem eius honestaret[*](honestavit Cobet), nunc ad tantae familiae memoriam sola restaret[*](restat Ernesti). atqui[*](atque D) et huic et Tullo Cluvio et L. Roscio et Sp. Antio et C. Fulcinio qui a Veientium rege caesi sunt non sanguis qui est profusus in morte, sed ipsa mors ob rem publicam obita[*](obita t: habita Vbns) honori fuit. itaque, patres conscripti, si Ser. Sulpicio casus mortem attulisset, dolerem[*](dolerem bn2: dolorem cett.) equidem[*](quidem V) tanto rei publicae volnere, mortem vero eius non monumento[*](monimentis D), sed luctu publico esse ornandam[*](ornandam Vt: orandam n1: honorandam n2s: decorandam b) putarem. nunc autem quis dubitat quin ei vitam abstulerit ipsa legatio? secum enim ille mortem extulit quam, si nobiscum remansisset, sua cura, optimi fili fidelissimaeque coniugis diligentia vitare potuisset.

at ille cum videret, si vestrae auctoritati non paruisset, dissimilem se futurum sui, sin paruisset, munus sibi illud pro re publica[*](pro re p. V: p. r. D) susceptum vitae finem fore[*](fore V: allaturum D), maluit in maximo rei publicae discrimine emori quam minus quam potuisset videri rei publicae profuisse. multis illi in urbibus iter qua faciebat reficiendi[*](reci**endi V1: reci*piendi V2) se[*](sui coni. Müller) et[*](et (ante hospitum) om. V) curandi potestas fuit. aderat et hospitum invitatio liberalis pro dignitate summi viri et eorum hortatio qui una erant missi ad requiescendum et vitae suae consulendum. at ille properans, festinans[*](festinansque D), mandata vestra conficere cupiens, in hac constantia morbo adversante perseveravit.

cuius cum adventu maxime perturbatus esset Antonius, quod ea quae sibi iussu vestro denuntiarentur auctoritate erant et sententia Ser. Sulpici constituta, declaravit quam odisset senatum, cum auctorem senatus exstinctum laete atque insolenter tulit. non igitur magis Leptines Octavium[*](Octavium Leptines D) nec Veientium rex eos quos modo nominavi quam Ser. Sulpicium occidit Antonius: is enim profecto mortem attulit qui causa mortis fuit. Quocirca etiam ad posteritatis memoriam pertinere arbitror exstare quod fuerit de hoc bello iudicium senatus. erit enim statua ipsa testis bellum tam grave fuisse ut legati interitus honoris memoriam consecutus sit.

quod si excusationem Ser. Sulpici, patres conscripti, legationis obeundae recordari volueritis, nulla dubitatio relinquetur quin honore[*](honore b1: honorem cett.) mortui[*](mortui Vb1: mortuo cett.) quam vivo iniuriam fecimus sarciamus[*](arceamus V). vos enim, patres conscripti, —grave dictu est sed dicendum tamen—vos, inquam, Ser. Sulpicium vita privastis[*](privavistis D): quem cum videretis re[*](re V1: se V2D) magis morbum[*](morbum Vt: morbo bns) quam oratione excusantem, non vos quidem crudeles[*](crudeles quidem V) fuistis—quid enim minus in hunc ordinem convenit? —sed cum speraretis nihil esse quod non illius auctoritate et sapientia effici posset, vehementius excusationi[*](eius excusationi Lambinus) obstitistis atque eum qui semper vestrum consensum gravissimum iudicavisset de sententia deiecistis.

Vt vero Pansae consulis accessit cohortatio gravior quam aures Ser. Sulpici ferre didicissent, tum vero denique[*](vero denique om. D) filium meque[*](filium meque V: pilium aeque t: pilium equitem bns) seduxit atque ita locutus est ut auctoritatem vestram vitae suae se diceret anteferre. cuius nos virtutem admirati non ausi sumus adversari voluntati[*](voluntati eius V2: eius voluntati ns). movebatur singulari pietate filius; non multum eius perturbationi meus dolor concedebat: sed uterque nostrum cedere cogebatur magnitudini animi orationisque gravitati, cum quidem ille maxima laude et gratulatione omnium vestrum pollicitus est se quod velletis esse facturum, neque eius sententiae periculum vitaturum cuius ipse auctor fuisset: quem exsequi mandata vestra properantem mane postridie prosecuti sumus. qui quidem discedens mecum ita locutus est ut eius oratio omen fati videretur.