Philippicae

reddite igitur, patres conscripti, ei vitam[*](ei vitam V2ns: si vitam V1: civitam t: vitam ei b) cui ademistis. vita enim mortuorum in memoria est posita vivorum[*](vivorum ante posita habent nst: om. b). perficite ut is quem vos inscii ad mortem[*](ad mortem inscii D) misistis immortalitatem habeat a vobis. cui si statuam in rostris decreto vestro[*](decretis vestris V) statueritis, nulla eius legationem posteritatis obscurabit[*](inobscurabit D) oblivio. nam reliqua Ser. Sulpici vita multis erit praeclarisque monumentis ad omnem memoriam commendata. semper illius gravitatem, constantiam, fidem, praestantem[*](praestantiam D) in re publica tuenda curam atque prudentiam omnium mortalium fama[*](omn. mort. fama testificatio sempiterna Cus.) celebrabit. nec vero silebitur admirabilis quaedam et incredibilis ac[*](ac V: et D) paene divina eius in legibus interpretandis, aequitate explicanda scientia. omnes ex omni aetate qui in hac civitate intellegentiam iuris[*](iuris om D) habuerunt si unum in locum conferantur, cum Ser. Sulpicio non sint comparandi. nec[*](neque D) enim ille magis iuris consultus quam iustitiae fuit.

ita ea quae[*](itaque quae D) proficiscebantur a legibus et ab[*](ab V: a D) iure civili semper ad facilitatem aequitatemque referebat, neque instituere[*](constituere D) litium actiones malebat quam controversias tollere. ergo hoc statuae monumento non eget; habet alia maiora. haec enim statua mortis honestae testis erit, illa memoria vitae gloriosae, ut hoc magis[*](magis ns: maius Vbt) monumentum grati[*](grati V1: gratiae (-a V2t) cett.) senatus quam clari viri futurum sit.

multum etiam valuisse ad patris honorem pietas fili videbitur; qui quamquam adflictus luctu non adest, tamen sic animati esse debetis ut si ille adesset. est autem ita adfectus ut nemo umquam unici fili mortem magis doluerit quam ille maeret patris. et quidem[*](equidem D) etiam ad famam Ser. Sulpici fili arbitror pertinere ut videatur honorem debitum patri praestitisse. quamquam nullum monumentum clarius Ser. Sulpicius relinquere potuit quam effigiem morum suorum, virtutis, constantiae, pietatis, ingeni filium, cuius luctus aut hoc honore vestro aut nullo solacio levari potest.

mihi autem recordanti Ser. Sulpici multos in nostra familiaritate sermones gratior illi videtur, si qui[*](si quis ed. R) est sensus in morte, aenea statua futura et ea[*](et ea V: et b: aere nst) pedestris quam inaurata equestris, qualis L. Sullae primum statuta[*](primum statuta Graevius: primum statua V: prima statua D) est. mirifice enim[*](magnifice enim D) Servius[*](Ser. Sulpicius nst) maiorum continentiam diligebat, huius saeculi insolentiam vituperabat. Vt igitur si ipsum consulam quid velit, sic pedestrem ex aere statuam tamquam ex eius auctoritate et voluntate decerno: quae quidem magnum civium dolorem et desiderium honore monumenti minuet et leniet. atque hanc meam sententiam, patres conscripti, P.

Servili sententia comprobari[*](probari D) necesse est: qui sepulcrum publice decernendum Ser. Sulpicio censuit, statuam non censuit. nam si mors legati sine caede atque ferro nullum honorem desiderat, cur decernit honorem sepulturae qui maximus haberi potest mortuo? sin id tribuit Ser. Sulpicio, quod non est datum Cn. Octavio, cur quod illi datum est huic dandum esse non censet? maiores quidem nostri statuas multis decreverunt, sepulcra paucis. sed statuae intereunt tempestate, vetustate[*](tempestate, vetustate V1n2: ante vetustate add. vi bt, .ui. s, .u. n1, vel V2), sepulcrorum autem sanctitas in ipso solo est quod nulla vi moveri neque deleri potest, atque, ut cetera exstinguuntur, sic sepulcra sanctiora fiunt vetustate.

augeatur igitur[*](igitur om. V etiam honore D) isto honore etiam is vir cui nullus honos tribui non debitus potest; grati simus[*](gratissimus VD: corr. ed. R) in eius morte decoranda cui nullam iam aliam gratiam[*](fort. referre gratiam (numeri causa)) referre possumus. notetur etiam M. Antoni nefarium bellum gerentis scelerata audacia. his enim honoribus habitis Ser. Sulpicio repudiatae reiectaeque legationis ab Antonio manebit testificatio sempiterna.

quas ob res ita censeo: ‘cum Ser. Sulpicius Q. f. lemonia Rufus difficillimo rei publicae tempore, gravi periculosoque morbo adfectus, auctoritatem senatus, salutem[*](salutemque D) rei publicae vitae suae praeposuerit contraque vim gravitatemque morbi contenderit, ut in castra M. Antoni quo senatus eum miserat perveniret, isque[*](isque D: ipse V: et ipse coni. Halm), cum iam prope castra venisset, vi morbi oppressus vitam amiserit maximo rei publicae[*](in max. rei p. munere D) tempore, eiusque mors consentanea vitae fuerit sanctissime honestissimeque actae in qua saepe magno usui rei publicae Ser.

Sulpicius et privatus et in magistratibus fuerit: cum talis vir ob rem publicam in legatione mortem obierit, senatui placere Ser. Sulpicio statuam pedestrem aeneam in rostris ex huius ordinis sententia statui, circumque eam statuam locum ludis gladiatoribusque[*](glad. ludisque D) liberos posterosque eius quoquo[*](quoquo b1t: quoq. V1: quaqua V2: quaque b2ns) versus pedes quinque habere, eamque causam in basi inscribi quod is ob rem publicam mortem obierit[*](quod is ... obierit huc transtuli, post habere habent codd., del. Manutius), utique C. Pansa A. Hirtius consules, alter ambove, si eis videatur[*](videatur V: videbitur D), quaestoribus urbanis[*](urbanis Ferrarius: urbis V: urbi D) imperent ut eam basim statuamque faciendam et in rostris statuendam locent, quantique locaverint, tantam pecuniam redemptori[*](redemptores D) attribuendam solvendamque[*](solv. attribuendamque D) curent. Cumque antea senatus auctoritatem suam in virorum fortium funeribus ornamentisque ostenderit, placere eum quam amplissime supremo suo die efferri.