Philippicae

Ventidium[*](P. Ferrarius: r. tv: om. bhos), cum alii praetorem[*](cum alii praetorem Garatoni: cum alii p.r. t.r. volusenum b: cum aliis tr. pl. volusenum ot (voluisse nũ o): cum aliis tr. pl. voluisse unum s: cum alii tr. pl. voluissent (vocavissent p) num vp: volusenum vel voluisse nũ. (unũ) voc. voluissent (l. 20) dittografi/an puto), ego semper hostem. has in sententias meas si consules[*](consules Manutius: gg. t: coss. designati (desigg. s) cett.) discessionem facere voluissent, omnibus istis latronibus auctoritate ipsa senatus iam pridem de manibus arma cecidissent. sed quod tum non licuit, patres conscripti, id hoc tempore non solum licet verum etiam necesse est, eos qui re sunt hostes verbis notari[*](verbis notari del. Pluygers), sententiis nostris hostis iudicari.

antea cum hostem ac[*](ac t: aut cett.) bellum nominassem, semel et saepius sententiam meam de numero sententiarum sustulerunt: quod in hac causa iam fieri non potest. ex litteris enim C. Pansae A. Hirti consulum, C. Caesaris pro praetore, de honore dis immortalibus habendo sententias dicimus[*](dicimus bt: diximus cett.). supplicationem modo qui decrevit, idem imprudens hostis iudicavit; numquam enim in civili bello supplicatio decreta est. decretam dico[*](decreta dico o, Faernus)?

ne victoris quidem litteris postulata est. civile bellum consul Sulla gessit, legionibus in urbem adductis quos voluit expulit, quos potuit occidit: supplicationis[*](de (om. s) supplicationibus os) mentio nulla. grave bellum Octavianum insecutum est: supplicatio Cinnae[*](Cinnae om. s: del. Madvig) nulla victori[*](victori t: victoris cett.). Cinnae victoriam imperator ultus est Sulla: nulla supplicatio decreta a senatu. ad te ipsum, P. Servili, num[*](Servili num b, Ferrarius: Servili o: Servilium cett.) misit ullas conlega litteras de illa calamitosissima pugna Pharsalia? num te de supplicatione voluit referre? profecto noluit. at misit postea de Alexandrea, de Pharnace: Pharsaliae vero pugnae ne triumphum quidem egit. Eos enim civis pugna illa sustulerat quibus non modo vivis sed etiam victoribus incolumis et florens civitas esse posset.

quod idem contigerat superioribus bellis civilibus. nam mihi consuli supplicatio nullis armis sumptis non ob caedem hostium, sed ob conservationem civium novo et inaudito genere decreta est. quam ob rem aut supplicatio re publica pulcherrime gesta[*](re p. pulch. gesta t: ob r. p. pulch. gestas (actam o) cett.) postulantibus nostris imperatoribus deneganda est, quod praeter A. Gabinium[*](A t: ea b: om. cett.) contigit nemini, aut supplicatione decernenda hostis eos de quibus decernitis iudicetis necesse est. quod ergo ille re, id ego etiam verbo, cum imperatores eos appello: hoc ipso nomine et eos qui iam devicti sunt et eos qui supersunt hostis iudico[*](iudico cum victores appello imperatores add. codd., del. P. Laetus).

quo modo enim potius Pansam appellem, etsi habet honoris nomen amplissimi; quo Hirtium? est ille quidem consul, sed alterum nomen benefici populi Romani est, alterum virtutis atque victoriae. quid? Caesarem, deorum beneficio rei publicae procreatum, dubitemne appellare imperatorem? qui primus Antoni immanem et foedam crudelitatem non solum a iugulis nostris sed etiam a membris et visceribus avertit[*](avertithic deficit t). Vnius autem diei quot[*](quot quae s) et quantae virtutes, di immortales, fuerunt!

princeps enim omnium Pansa proeli faciendi et cum Antonio confligendi fuit; dignus imperator legione Martia, digna legio imperatore. cuius si acerrimum impetum cohibere Pansa potuisset, uno proelio confecta res esset. sed cum libertatis avida legio effrenatius in aciem hostium inrupisset ipseque in primis Pansa pugnaret, duobus periculosis volneribus acceptis sublatus e proelio rei publicae vitam reservavit. ego vero hunc non solum imperatorem sed etiam clarissimum imperatorem iudico qui, cum aut morte aut victoria se satis facturum rei publicae spopondisset, alterum fecit, alterius di immortales omen avertant.

quid dicam de Hirtio? qui re audita e castris duas legiones eduxit incredibili studio atque virtute, quartam illam quae relicto Antonio se olim cum Martia legione coniunxit, et septimam quae constituta ex veteranis docuit hoc[*](hoc illo codd. Ferrarii) proelio militibus eis qui Caesaris beneficia servassent senatus populique Romani carum nomen esse. his viginti cohortibus, nullo equitatu, Hirtius ipse aquilam quartae legionis cum inferret, qua nullius pulchriorem speciem imperatoris accepimus, cum tribus Antoni legionibus equitatuque conflixit, hostisque nefarios, huic Iovis optimi maximi[*](Iovis Opt. Max. Muretus: Iovi. m. ho: Iovi Marti v: Iovi ante ras. b) ceterisque deorum immortalium templis, urbis tectis, libertati populi Romani, nostrae vitae sanguinique imminentis prostravit, fudit, occidit, ut cum admodum paucis, nocte tectus, metu perterritus, princeps latronum duxque fugerit. O solem ipsum beatissimum qui, ante quam se abderet, stratis cadaveribus parricidarum cum paucis fugientem vidit Antonium!

an vero quisquam dubitabit appellare Caesarem[*](Caesarem hoc loc. hab. bs, ante quisquam o, om. hv) imperatorem? aetas eius certe ab hac sententia neminem deterrebit, quando quidem virtute superavit aetatem. ac mihi semper eo maiora beneficia C. Caesaris visa sunt quo minus erant ab aetate illa postulanda: cui cum imperium dabamus, eodem tempore etiam[*](etiam codd. Ferrarii: et mei) spem eius nominis deferebamus; quod cum est[*](est esset coni. Halm) consecutus, auctoritatem decreti nostri rebus gestis suis comprobavit. hic ergo adulescens maximi animi, ut verissime scribit Hirtius, castra multarum legionum paucis cohortibus tutatus est secundumque proelium fecit. ita trium imperatorum virtute, consilio, felicitate uno die locis pluribus res publica est conservata.

decerno igitur eorum trium nomine quinquaginta dierum supplicationes: causas, ut honorificentissimis verbis consequi potuero, complectar ipsa sententia.

est autem fidei pietatisque nostrae declarare fortissimis militibus quam memores simus[*](simus ed. R: sumus codd.) quamque grati. quam ob rem promissa nostra atque ea quae legionibus bello confecto tributuros nos spopondimus hodierno senatus consulto renovanda censeo; aequum est enim militum, talium praesertim, honorem coniungi.

atque utinam, patres conscripti, civibus[*](civibus del. Pluygers) omnibus solvere nobis praemia liceret! quamquam nos ea quae promisimus studiose cumulata[*](cumulata P. Laetus: quam multa b. quamquam multa hv) reddemus. sed id quidem restat, ut spero, victoribus, quibus senatus fides praestabitur: quam quoniam[*](quam quoniam Orelli: quamquam b1: quamquam id (idem v) cett.: quam cum Ernesti) difficillimo rei publicae tempore secuti sunt, eos numquam oportebit consili sui paenitere. sed facile est bene agere cum eis a quibus etiam tacentibus flagitari videmur: illud admirabilius et maius maximeque proprium senatus sapientis est, grata eorum[*](grata eorum Naugerius (1): grẽ horum b: gratiarum cett.) virtutem memoria prosequi qui pro patria vitam profuderunt.