Pro Cn. Plancio

hisce ego auxiliis salutis meae si idcirco defui quia nolui dimicare, fatebor id quod vis, non mihi auxilium, sed me auxilio defuisse; sin autem, quo maiora studia in me bonorum fuerunt, hoc eis magis consulendum et parcendum putavi, tu id in me reprehendis quod Q. Metello laudi datum est hodieque est et semper erit maximae[*](maximae ψϚ, ed. V: maxime cett.) gloriae? quem, ut potes ex multis audire qui tum adfuerunt, constat[*](constat hoc loco hab. TEa, post viris cett.) invitissimis[*](invitissimis E, ed. V: invictissimis cett.) viris bonis cessisse, nec fuisse dubium quin contentione et armis superior posset esse. ergo ille cum suum, non cum[*](non cum non Karsten) senatus factum defenderet, cum perseverantiam sententiae suae, non salutem rei publicae retinuisset, tamen ob illam constantiam[*](constantiam b2ψ2, Angelius: causam Klotz: om. cett.), quod[*](quod TE: quo cett.) illud voluntarium volnus accepit, iustissimos omnium Metellorum et clarissimos triumphos gloria et[*](gloriam et Garatoni: gloriae codd.) laude superavit, quod et illos ipsos improbissimos civis interfici noluit[*](voluit TaΣbk) et ne quis bonus interiret in eadem caede providit; ego tantis periculis propositis cum, si victus essem, interitus rei publicae, si vicissem, infinita dimicatio pararetur, committerem ut idem perditor rei publicae nominarer qui servator fuissem?

mortem me timuisse dicis. ego vero ne immortalitatem quidem contra rem publicam accipiendam putarem, nedum emori cum pernicie rei publicae vellem. nam qui pro re publica vitam ediderunt[*](ediderunt TEa: dediderunt (dederunt Ϛ) cett.)—licet me desipere dicatis—numquam me hercule eos mortem potius quam immortalitatem adsecutos putavi. ego vero si tum illorum impiorum ferro ac manu concidissem, in perpetuum res publica civile praesidium salutis suae perdidisset. quin etiam si me vis aliqua morbi aut natura ipsa consumpsisset, tamen auxilia posteritatis essent imminuta, quod peremptum esset mea morte id exemplum qualis futurus in me restituendo[*](restituendo Garatoni: retinendo codd.) fuisset senatus populusque Romanus. an, si umquam vitae cupiditas in me[*](in me hoc loco hab. TE, ante vitae cett.) fuisset, ego mense Decembri mei consulatus omnium parricidarum tela commossem[*](commovissem E)? quae, si xx quiessem dies[*](quiessem dies quidem dies essent E)[*](viginti TE), in aliorum vigiliam[*](vigiliam iugulum ψ2k) consulum recidissent. quam ob rem, si vitae cupiditas contra rem publicam est turpis, certe multo mortis cupiditas mea turpior fuisset cum pernicie civitatis.

nam quod te esse[*](te esse TEk: te cχ: esse te cett.) in re publica liberum es gloriatus, id ego et fateor et laetor et tibi etiam in hoc gratulor; quod me autem negasti, in eo neque te neque quemquam diutius patiar errare. nam si quis idcirco aliquid de libertate mea deminutum putat quod non ab omnibus isdem a quibus antea solitus sum dissentire dissentiam, primum, si bene de me meritis gratum me praebeo, nonne[*](nonne scripsi: non codd. desino] debeo Lambinus: recuso Müller) desino incurrere in crimen hominis nimium memoris nimiumque grati? sin autem aliquando[*](aliquando hoc loco hab. TE, post etiam cett.) sine ullo rei publicae detrimento respicio etiam salutem cum[*](cum T: tum cett.) meam tum meorum, certe non modo non sum reprehendendus sed etiam, si ruere vellem, boni viri me ut id ne facerem rogarent.

res vero ipsa[*](ipsa om. T) publica, si loqui posset, ageret mecum ut, quoniam sibi servissem semper, numquam mihi, fructus autem ex sese non, ut oportuisset, laetos et uberes, sed magna acerbitate permixtos tulissem, ut[*](ut om. k) iam mihi servirem, consulerem meis; se non modo satis habere a me sed etiam vereri ne parum mihi pro eo quantum[*](quantum Orelli: quam tum TE: quod tum (om. tum Ϛ) cett.) a me haberet reddidisset.