De haruspicum responso in P. Clodium

nego ullo de opere publico, de monumento, de templo tot senatus exstare consulta quot de mea domo, quam senatus unam post hanc urbem constitutam ex aerario aedificandam, a pontificibus liberandam, a magistratibus defendendam, a iudicibus puniendam[*](puniendam BHk rell. praeter PG (poeniendam): muniendam Petrus Faber) putarit[*](putarit Halm: putaret codd.). P. Valerio pro maximis in rem publicam beneficiis data domus est in Velia publice[*](in Velia publice Ianus Palmerius: in ulla publica P1: in villa publica P2 rell.), at mihi in Palatio restituta; illi locus, at mihi etiam parietes atque tectum; illi quam ipse privato iure tueretur, mihi[*](at mihi Garat.) quam publice magistratus omnes defenderent. quae quidem ego si aut per me aut ab aliis haberem, non praedicarem apud vos, ne nimis gloriari viderer; sed cum[*](cum quae GE) sint mihi data a vobis, cum ea[*](ea iam coni. Muell.) attemptentur eius lingua cuius ante manu eversa vos mihi et liberis meis manibus vestris reddidistis, non ego de meis sed de vestris factis loquor, nec vereor ne haec mea vestrorum beneficiorum praedicatio non grata potius quam adrogans videatur[*](esse videatur Zielinski).

quamquam si me tantis laboribus pro communi salute perfunctum ecferret[*](ecferret P: efferret Bkt: et ferret GE) aliquando ad gloriam in refutandis maledictis hominum improborum animi quidam dolor, quis non ignosceret? vidi enim hesterno die quendam murmurantem, quem aiebant negare ferri[*](ferri Halm: ferre codd.) me posse, quia, cum ab hoc eodem impurissimo parricida rogarer cuius essem civitatis, respondi me, probantibus et vobis et equitibus Romanis, eius esse quae carere me non potuisset. ille, ut opinor, ingemuit. quid igitur responderem? quaero ex eo ipso qui ferre me non potest. me civem esse Romanum? litterate respondissem. an tacuissem? desertum negotium. potest quisquam vir in rebus magnis cum invidia versatus satis graviter inimici contumeliis[*](contumeliis Madv.: contumeliam codd. (in inimici contumeliam ut Baiter ita Hbk)) sine sua laude respondere? at ipse non modo respondet quidquid potest, cum est lacessitus, sed etiam gaudet se ab amicis quid respondeat admoneri.

sed quoniam mea causa expedita est, videamus nunc quid haruspices dicant. ego enim fateor me et magnitudine ostenti et gravitate responsi et una[*](una viva k) atque constanti haruspicum voce[*](voce om. PBGE) vehementer esse commotum; neque is sum qui, si cui forte videor plus quam ceteri qui aeque atque ego sunt occupati versari in studio litterarum, his[*](iis Mk) delecter aut utar omnino litteris quae nostros animos deterrent atque avocant a religione. ego vero primum habeo auctores ac magistros religionum colendarum maiores nostros, quorum mihi tanta fuisse sapientia videtur ut satis superque prudentes sint qui illorum prudentiam non dicam adsequi, sed quanta fuerit perspicere possint; qui statas[*](statas k all.: stata P: statuta P2t: statutas BH) sollemnisque caerimonias pontificatu, rerum bene gerundarum auctoritates augurio, fatorum veteres praedictiones[*](praedictiones k: praedicationes PBHGt) Apollinis vatum libris, portentorum expiationes[*](expiationes Sigonius: explat. P1: explanat. rell.) Etruscorum disciplina contineri putaverunt; quae quidem tanta est ut nostra memoria primum Italici belli funesta illa principia, post Sullani Cinnanique temporis extremum paene discrimen, tum hanc recentem urbis inflammandae delendique imperi coniurationem non obscure nobis paulo ante praedixerint.