Pro Fonteio

'at hoc Galli negant.' at ratio[*](at ratio l, Faernus: atrio V: actio ς ) rerum et vis argumentorum coarguit. potest igitur testibus iudex non credere? cupidis et iratis et coniuratis et ab religione remotis non solum potest sed etiam debet. etenim si, quia Galli dicunt, idcirco M. Fonteius nocens existimandus est, quid mihi opus est sapiente iudice, quid aequo quaesitore, quid oratore non stulto? dicunt enim Galli; negare non possumus. hic si ingeniosi et periti et aequi iudicis has partis esse existimatis ut, quoniam quidem testes dicunt, sine ulla dubitatione credendum sit, salus [*](Salus Manutius: salus priores ) ipsa virorum fortium innocentiam tueri non potest; sin autem in rebus iudicandis non minimam partem tenere [*](tenere supplevi ) ad unam quamque rem aestimandam[*](aestimandam Naugerius (2): existimandam codd. ) momentoque suo ponderandam sapientiam[*](sapientia ς ) iudicis[*](iudicis V: iudicis tenet χl: iudicis adhibetur k ), videte [*](videte suppl. Faernus ) ne multo vestrae[*](vostrae V2 ) maiores gravioresque partes sint[*](sint V: sunt ς ) ad cogitandum quam ad dicendum meae.

mihi enim semper una quaque de re testis non solum semel verum etiam breviter interrogandus est[*](est Klotz: et codd.: est et Orelli ), saepe etiam non interrogandus, ne aut irato facultas ad dicendum data aut cupido auctoritas attributa esse videatur; vos et saepius eandem rem animis agitare et diutius uno quoque [*](quoque suppl. ed. Hervag. ) de teste cogitare potestis et, si quem nos interrogare noluimus[*](nolumus ed. R ), quae causa nobis tacendi fuerit existimare debetis. quam ob rem, si hoc iudici praescriptum lege aut officio putatis, testibus credere, nihil est cur alius alio iudice melior aut sapientior existimetur[*](existimetur his Vk (e duplici lectione -tur et -tis)). Vnum est enim et simplex aurium iudicium et promisce[*](promiscue χ2kl ) et communiter stultis ac sapientibus ab natura datum.

quid est igitur ubi elucere possit prudentia, ubi discerni stultus auditor et credulus ab religioso et sapienti iudice? nimirum illud in quo ea quae dicuntur a testibus coniecturae[*](coniectura χl ) et cogitationi[*](cogitationi k, Hotoman: cogitatione cett. (fort. coniectura et cogitatione tractantur)) traduntur, quanta auctoritate, quanta animi aequitate, quanto pudore, quanta fide, quanta religione, quanto studio existimationis bonae, quanta cura, quanto timore dicantur. an vero vos id in testimoniis hominum barbarorum dubitabitis quod persaepe et nostra et patrum memoria sapientissimi iudices de clarissimis nostrae civitatis viris dubitandum[*](clariss. dubitandum nostrae civ. viris dubitandum V ) non putaverunt? qui Cn. et Q. Caepionibus, L. et Q. Metellis testibus in Q. Pompeium, hominem novum, non crediderunt, quorum virtuti, generi, rebus gestis fidem et auctoritatem in testimonio cupiditatis atque inimicitiarum suspicio derogavit. ecquem hominem vidimus,

ecquem[*](haec quem V: et quem ς: corr. ed. R (ita mox)) vere[*](verefort. fere) commemorare possumus parem consilio, gravitate, constantia, ceteris virtutibus[*](virtutis Koch ), honoris, ingeni, rerum gestarum ornamentis M. Aemilio Scauro fuisse? tamen huius cuius[*](eius Schütz ) iniurati nutu prope terrarum orbis regebatur iurati testimonio neque in C. Fimbriam neque in C. Memmium creditum est; noluerunt ei[*](ii .11. V ) qui iudicabant hanc patere inimicitiis viam, quem quisque odisset, ut eum testimonio posset[*](posset kl, ed. R: possit Vχ ) tollere. quantus in L. Crasso pudor fuerit, quod ingenium, quanta auctoritas, quis ignorat? tamen is cuius etiam sermo testimoni auctoritatem habebat, testimonio ipso, quae in M. Marcellum inimico animo dixit, probare non potuit.