Commentarii in Apocalypsin

Victorinus, Saint, Bishop of Poetovio

Victorinus Saint, Bishop of Poetovio. Victorini Episcopi Petavionensis Opera (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 49). Haussleiter, Johann, editor. Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1916.

LPrijncipium libri beatitudinem (legenti.) audienti I et seruanti promittit, ut lectioni studens I exinde opera discat et quae [*]( 1, 4 ) praecepit I custodiat. gratia uobis et pax adeo qui est | et qui erat et qui uenturus est. I quia cum patre omnia fecit, non ex uirgine I sumpsit initium. uenturus est: utique ad iudicandum. I spiriturmi spiritu. | in Esaia legimus: spiritus [*]( 8 Esai. 11, 2. 3 ) [*]( 2 Cap. I. addidi, itidem sequentium capitulorum numeros 3 in iis partibus codicis A, quae scissuras passae sunt, repraesentandis singulorum codicis uersuum finem signo | designaui; litterae uncis L j inclusae in cod. A abscissae sunt, exstat autem maior pars in codicibus aa legenti addidi ex Hieronymi recensione, om. Aaa (cf. CBM) 4 et exinde au. 6 qui (ante erat) om. aa manifeste propter lacunam codicis A quia cum a, qui cum a 7 spatium expletur uocabulo sumpsit, quare initium cod. A (cf. DCB) omisisse putamus )

sapientiae et intellectus, I consilii et fortitudinis, scientiae et pietatis, spiritus | timoris dei. isti septem [*]( 1, 5 ) spiritus unius scilicet dona (sunt) spiritus sancti. et ab I Iesu Christo qui est testis fidelis primogenitus ex I mortuis. in homine suscepto perhibuit testimonium I in mundo, in quo passus nos suo sanguine I soluit a peccato et debellato inferno primus resurrexit a mortuis, et mors ei ultra non dominabitur, sed ipso regnante mundi regnum [*]( 1, 6 ) destructum est. et fecit nos regnum et sacerdotes, id est omnem fidelium ecclesiam, sicut Petrus apostolus dicit:[*]( 1, 7 ) gens sancta, regale sacerdotium. ecce uenit cum nubibus et uidebunt eum omnes populi. qui primo in suscepto homine uenit occultus, post paululum in maiestate et gloria ueniet ad iudicandum manifestus.

[*](1, 13 ) Quod autem dicit: inter medium candelabrorum | aureorum ambulantem similem filii hominis, \'similem\' dicit post mortem deuictam. in caelis cum ascendisset adunato et isto corpore I cum spiritu gloriae, quam recepit a patre, potest I iam quasi filius dei dici, non ququasi filius [*]( 7 Rom. 6, 9 11 I Petr. 2, 9 ) [*]( 1 ct (ante fortitudinis) om. a 2 dei scripsi cum TD, domini A cum Vulg. 3 sunt om. Aa spu scti A 14 uenit aa manifestius A 15 inter medium om. aa. satis magno spatio relicto, cf. p. 20, 1 16 ambulantem om. au., secl praebent lacunam filio aa 17 dicit post om. aa, sed exhibent lacunam celis A saepius 18 adunato .. corpore] adunato sanct aa cum lacuna post sanct 19 potest iam aa non quasi filius hominis aa )

[*]( 1, 13 ) hominis. I ambulans inter medium candelabrorumum. aureorum, I id est inter medium ecclesiarum, sicut I per Salomonem dixit: inter semitas iustorum I ambulo. cuius [*]( 1, 14 ) antiquitas et inmortalitas, maiestatis I origo, in capite candor\' ostenditur. I caput autem Christi deus est.

[*]( 1, 16 c ) In facie autem I claritas solis. facies eius apparitio illius fuit, I qua locutus est hominibus faciem contra facfaciem. I solis autem gloria minor est quam gloria domini, I sed propter ortum et occasum et rursus ortum. I quod natus sit et passus et resurrexit, I ab eodem dedit similitudinem [eius] scriptura I faciem eius gloriae solis. [*]( o 1\'rou. 8, \'20 5 I Cor. 11, o ) [*]( 4 innnortalitas A cf. haec testimonia: cuius antiquitas et iinmortalitas maiestatis origo in capite candor ostenditur Primasius (LXVIII 801 A 31); cuius antiquitas atque aeternitas iusta huinanae consuetudinis locutionem in candore capitis demonstratur Antpertus (Ambrosii At/suerfi in Apoc. lib. 1, 71 Iaxima Bibliotheca Patrum XIII, Lugdlllli 1677, p. 424 B); aitiquitas et immortalitas maiestatis in capite candor ostenditur Beda (Opcra omnia ed. Giles, nol. XII, London 1844, p. 345) 5 in mar- !JiJ/e codicis A manus recentior haec HieroHjimi additamenta suppleuitr Et in capillis albis albatorum est similitudo: lanae similis propter oues,. similis niui propter innumerabilem candidatorum turbam de celo datonum. et postea: Ocnli eius ut flamma ignis: precepta dei sunt, quecredentibus lumen ministrant, incredulis autem incendium 8 dominaij} dn A sed] et Aml, sed m2 in mg. 10 eius pr. uncis inclusi; dedit similitudinem idem quod comparauit )

[*]( 1, 13 b ) In ueste sacerdotali carnem I quae corrupta non est a morte I et habet per passionem aeternum sacerdotium I aper- [*]( 1, 18 c ) tissime traditum est. I zona aurea accincta pectori: conflata conscien et purus spiritalis sensus traditus est I [*]( 1, 16 b ) ecclesiis. per gladium bis acutum de ore ipsius I emicantem I ostenditur ipsum esse, qui et nunc euangelii I bona et prius per Moysen legis notitiam I uniuerso orbi protulit. sed quia ex eodem I uerbo omne genus humanum tam ueteris I quam noui testamenti iudicaturus est, ideo I gladius nominatus est. I [fol. 2T] Lgladius enim militem armat, gladius hostem interficit, gladius desertorem punit. ut ostenderet aposto][lis, quia iudijcium adnuntiabat, ait: non ueni pacem mittere sed gladium. et postquam consummauerat parabolas, ait ad illos: | intellexistis 1 existis omnia? dixerunt: ita. adiecit: I propterea omnis scriba doctus de regno caelorum [ similis est patrifamilias proferenti de thesauro I suo [*]( 12 Matth. 10, 34 14 Matth. 13, 51. 52 ) [*]( 1 ucrba non est a morte bis leguntur in Aaa 2 apertissimum Aaa., aliter apertissime traditum Am2 in mg. 3 estj Mammae duo sunt I testamenLtaj add. Am2 partim in linea, partim in mg. dextro zona] Et zona chorus sanctorum et aurum per ignem probatum. Aliter praemittit Am2 in mg. 4 post sensus add. ita Am2 s. l., sensus ita aa 6 ipsum = TOV a-jxov nunc] nuntiat A, aliter nunc Am2 in mg. dextro 7 ojbi protulit orbi\' A, orbi protulit orbi aa 9 gladius] Bis acutus commemoratus est add. Am2 in mg. 11 ut] Et ut id add. Am2 in mg. dextro 12 post Lmittejre add. in terram Am2 s. l. 14 post Linteljlexistis add. hec Am2 s. l. haec omnia aa 15 aliter in regno dei add. Am2 in mg. d. )

ncue et uetera,[Lnouja: euangelica uerba, uetera: legis et prophe[tarumm. haec de ore suo processisse Petro ait: uade ad mare et mitte hamum, et piscem qui primus ascenderit, aperto ore eius inuenies staterem — id est duos denarios — da pro me et I pro te. et Dauid similiter ait per spiritum: semel locutus est deus, haec duo audiui, quia I semel decreuit ab initio dominus, quod usque I ad finem futurum est. I haec ergo sunt duo testamenta, quae pro captu I temporis aut duo denarii aut noua et uetera I aut gladius bis acutus nominatur. I denique cum iudex sit ipse a patre constitutus. I nolens ostendere, quoniam uerbo praedicationis iudicabuntur homines. ait: putatis, I quia ego uos iudicabo nouissima die? uerbum [quod. uobis locutus sum, illud iudicabit in nouissima die. et Paulus contra Antichristum ad Tessalonicenses ait: quem dominus [fol. 3r interficiet spiritu oris sui. hic est ergo gladius bLis acutus, procedens de ore eius.

[*]( 1, 15 b ) Vox eius tamquam uox aquarum multarum. aquae] multae populi esse intelleguntur, sed et donum baptismi, quod [*]( 2 Mattli. 17, 26 6 Ps. 61, 12 13 Ioh. 12, 48 15 II Thess. 2, 8 ) [*]( deus 6 (Joinjnns A 7 audiuhv.:, A 8 liaec ergo .. I. 10 nominatur om. Ilierotnjmus 9 denarii aut scripsi, denaria ut Aaa. 12 uos ego ao. 14 in nouissima] aliter in nouissimo Am2 in mg. clextro 19 sed ^ do- num A )

[*]( 1, 15 a ) emisit praecepto per apostolos diffundi I ad salutem hominum. I pedes eius similes aurichalco tamquam in fornace I conflatos. apostolos dicit, quia per passionem conflati praedicauerunt uerbum eius; per quos enim ambulat praedicatio, merito pedes nominantur. unde propheta anticipauit dicendo: adoremus, ubi steterunt pedes eius, quoniam ubi illi primi steterunt et ecclesiam confirmauerunt, id est Iudeam, ibi omnes sancti conuenturi sunt et deum suum adoraturi.

[*](1, 16 a ) Septem stellae in dexteram. diximus, quia spiritus sanctus septiformis uirtutis datus est in potestatem eius a patre, sicut Petrus ad Iudeos exclamauit: dextera igitur dei exaltatus acceptum a patre spiritum effudit, hunc quem uidistis et audistis. sed et donum baptista anticipauerat discipulis suis dicendo: non enim de mensura dat spiritum. pater amat filium et omnia dedit in manu eius. istae sunt septem stellae.

[*]( 1, 20 ) Septem autem ecclesiae, quas nominatim uocabulis suis [*]( 6 Ps. 131, 7 (ef. προσϰνήσμεν LXX cod. Alex.) 11 Act. 2, 33 14 loh. 3, 34. 35 ) [*]( 1 emisit scripsi cum Hieronymo, demisit A aliter emisit preceptum per apostolos diffunditur ad salutem hominum Am2 in mg. 2 auricalcho A 3 conflato A 4 ambulat] cf. Ps.-Augustini homil. in Apoc. I (XXXV 2418 l. 18 M) 6 adoremus] aliter adorauimus in loco Am2 in mg., item psahnortim uersio in cod. Sangerman. 9 diximus] cf. p. 10, 8 sqq. 12 exaltatus est A effundit A 13 aliter uiLdetis et auditiSj/lwta in mg. 14 de mensura etc.] aliter ad mensuram dat deus spiritum Ieso Christo Am2 in mg. 1G manu eius scripsi cum Hieronymo, manibus A, aliter in manu eius Am2 in mg. )

uocat, ad quas (et) epistolas facit, non quia illae solae (sint) ecclesiae aut principes, sed quia quod uni dicit, omnibus dicit; nihil enim differet, utrum quis uexillationi, paucorum militum numero, an per eam toto exercitu loquatur. denique siue in Asia siue in toto I [fol. 3V] orbe, Sjeptem ecclesias omnes et septem nominatas unam esse catholicam Paulus docuit: primum quidem, ut seruaret (ipse) et ipsum, septem ecclesiarum non excessit numerum, sed scripsit ad Romanos, ad Corinthios. ad Ephesios, ad Tessalonicenses, ad Galatas, ad Philippenses, ad Colossenses; postea singularibus personis scripsit, ne excederet numerum septem ecclesiarum, et in breui contrahens praedicationem suam ait ad Timotheum: ut scias qualiter debeas conuersari in aede dei aut quae sit ecclesia uiui dei. hunc typum a spiritu sancto per Esaiam praedicari legimus de septem mulieribus, quae adprehenderunt [*]( 12 I Tim. 3, 15 (aut quae == rt xiq pro rrc:) 15 Esai. 4, 1 ) [*]( 1 et add. Am2 sint add. Am2 in mg. 3 differet Aml, differt Am2 utrum] ut Am2 in mg. aliter ucLxillationem pallcorum, milium maiori numero anteponat Am2 in mg. 4 exercitu = exercitui 5 ecclesias esse omnes A (e;se add,. m. ree.) 7 aliter primo quod ut seruaret ipse Am2 in mg. ipso addidi ex Hieronymo, om. A et ipsum = et idem (y.cÚ Tb CI.:)t0) 13 aede] aliter ecclesia Am2 in mg. dextro )

hominem unum. unus autem homo Christus est, non ex semine natus. septem mulieres ecclesiae sunt, panem accipientes suum et tunicis suis uelatae, quae petunt auferri inproperium suum, ut inuocetur nomen illius super illas — \'panem\' autem: spiritum sanctum, qui nutrit in uitam aeternam: (\'suum\'): per credulitatem sibi promissum. ut tunicas suas\' id est sibi promissas, quibus cooperiri optant; denique ait Paulus: oportet hanc fragilitatem inuiolantiam et mortale hoc uestiri inmortalitatem: \'auferri inproperium suum\': inproperium est peccatum pristinum quod aufertur in baptismo et incipit uocari homo Christianus, quod est: inuocetur nomen tuum super nos. in his ergo septem ecclesiis puta fieri de una ecclesia.

Pro qualitate fidei et electionis aut ad eos scripsit, qui et laborant in saeculo et operantur de frugalitate laboris sui et patientes sunt et, cum uideant quosdam homines in ecclesia [*]( 2 cf. Esai. 4, 1 8 I Cor. 15, 53 12 Esai. 4, 1 14 cf. Apoc. 2, 1-7 ) [*]( 3 suum] aliter et cum eis sunt uelatae Am2 in mg. d. 4 nomen] aliter domini in illis Am,2 in mg. d. 6 suum addidi 7 id estl stolas add. Am2 in mg. post cooperiri add. se Am2 s. l. optant] temptant add. Am2 in mg. d. 8 inuiolantiam scripsi (= ctaaap-tctv), inuiolentiam A; Hieronymus maluit scribere inuiolatum 11 et..homo om. A; post Christianus add. Am2 in linea: Et incipit uocari homo christianus 13 fieri idem quod agi ecclesia] septem et add. Am2 in mg. )

dissipatores et pestiferos, ne dispersio fiat, portant illos — admonet tamen eos de amore, in quo fides desit, ut agant paenitentiam —: aut ad eos qui locis crudelibus inhabitant inter persecutores et perseuerant esse fideles; aut ad eos qui humiliter instructi in fide fortiter perseuerant; aut ad eos qui sub praetextu misericordiae inlicita peccata in ecclesia inducendo docent alios ea facere; (aut ad eos qui sunt in ecclesia faciles; aut ad eos qui neglegentes nomine tantum Christiani sunt:) aut arguit eos qui student scripturas et laborant cognoscere arcana praedicationis et dei opus facere nolunt, id est misericordiam et amorem. omnibus paenitentiam denuntiat, omnibus iudicium adnuntiat.