Vita Sancti Martini

Animaduersum est tamen, eodem fere tempore fuisse in Hispania iuuenem, qui cum sibi multis signis auctoritatem parauisset, eo usque elatus est, ut se Heliam profiteretur.

quod cum plerique temere credidissent, addidit ut se Christum esse diceret: in quo etiam adeo inlusit, ut eum quidam episcopus Rufus nomine ut Deum adoraret: propter quod eum postea ab episcopatu deiectum uidimus.

plerique etiam ex fratribus nobis rettulerunt, eodem tempore in Oriente quendam extitisse, qui se Iohannen esse iactitauerit. ex quo conicere possumus, istius modi pseudoprofetis existentibus, Antichristi aduentum imminere, qui iam in istis mysterium iniquitatis operatur. [*]( 1 deinde v II Sabacium nomine F, om. ABMQV et 4 codd. Gisel. 2 ei otn. A 3 adcurrit V corr. ex occurrit 5 mollitiae candore exnimio V 6 curiosis BFMV: curiosius Av 8 insistere BMV: instare AFv 9 ei A II id BY: om. AFv 10 At ubi AFc 11 trahere ad martinum AFv || uolebant bene conscii ed. Ald. prob. dePrato 12 tuncAF 13 cum V solus ex notis 16 fantaaiam AFF: phantasiam v 17 ant tegere om. M 18 hispania BMV: hispaniis AFro (in hisp. iuuenem fuisse A) 21 addidit se Ch. esse (sine diceret) B 22 nomine rufos e 23 Deum MV: dominum AFv || postea episcopatus V 24 nobis e fratribus AFv 25 Johannen V: iohannS AF, Joannem v 26 iactitarit A, iactitaret Fr 27 anteehristi V )

Non praetereundum autem uidetur, quanta Martinum sub isdem diebus diabolus arte temptauerit. quodam enim die praemissa prece et circumiectus ipse luce purpurea, quo facilius claritate adsumpti fulgoris inluderet, ueste etiam regia indutus, diademate ex gemmis auroque redimitus, calceis auro inlitis, sereno ore, laeta facie, ut nihil minus quam diabolus putaretur, oranti in cellula adstitit.

cumque Martinus primo aspectu eius fuisset hebetatus, diu multum silentium ambo tenuerunt. tum prior diabolus: \'agnosce\' inquit, (Martine, quem cernis: Christus ego sum: descensurus ad terram prius me manifestare tibi uolui\\

ad haec cum Martinus taceret nec quidquam responsi referret, iterare ausus est diabolus professionis audaciam: \'Martine, quid dubitas credere, cum uideas?

Christus ego sum\\ tum ille, reuelante sibi spiritu, ut intellegeret diabolum esse, non Dominum, non se' inquit cIesus Dominus purpuratum nec diademate renidentem uenturum esse praedixit: ego Christum nisi in eo habitu formaque, qua passus est, nisi crucis stigmata praeferentem uenisse non credam .

ad hanc ille uocem statim ut fumus euanuit et cellulam tanto foetore conpleuit, ut indubia indicia relinqueret diabolum se fuisse. hoc itaque gestum, ut supra rettuli, ex ipsius Martini ore cognoui, ne quis forte existimet fabulosum.

Nam cum olim audita fide eius, uita adque uirtute desiderio illius aestuaremus, gratam nobis ad eum uidendum suscepimus peregrinationem: simul quia iam ardebat animus uitam illius scribere, partim ab ipso, in quantum ille interrogari potuit, sciscitati sumus, partim ab his, qui interfuerant uel sciebant, cognouimus.

quo quidem tempore credi non potest, qua me humilitate, qua benignitate susceperit, congratulatus plurimum et [*]( 1 Non BMV: Nec (neque) enim AFv II sub istis V 2 quadam F 3 prece V: praesc AF, prae se v II circumiecta (-tns 1 tn.) ipsa F || -qua V 7 cella A II adstetit V 8 multum BV: multumque AFv, mutumque aliquot libri Gisel. II ambo silentium AF II tunc v 10 terras AFM 11 nec quidquam responsi V s. I. II referret deest in V margine laesa 13 dubitas? crede MV, dubitas? cerne B 14 dominum MV: deum AFv 15 nec Y: et AFv II renidentem scripsi: renitentem libri 17 formamque V || proferentem Fv 19 et om. Y II faetore V 20 itaq. AFV: ita 11 || rettuli BMY: retulimus AFv 21 cognouimus A 22 ante uita in V et 8. I. add. 11 uirtute V: uirtutibus AFv 23 peregr. suscepimus AFv 25 illum interrogare potui B )

miserum me — paene non audeo confiteri — cum me sancto conuiuio suo dignatus esset adhibere, aquam manibus nostris ipse obtulit, ad uesperum autem pedes ipse nobis abluit. nec reniti aut Contra ire constantia fuit: ita auctoritate illius oppressus sum, ut nefas putarem, si non adquieuissem.