Ad Ecclesiam Libri IIII

ecce iam, ecce moreris, egressurus de domo corporis tui, nesciens quo iturus quo abducendus ad quam poenalia et quam taetra rapiendus, cui unum tantummodo superest inter suprema perfugium una effugiendi aeterni ignis specula datur, ut pro te offeras saltim quod in substantia habes, quia aliud quod possis deo offerre iam non habes: et tu inmemor tui oblitus salutis tuae, de legatariis nouis cogitas de locupletando herede suspiras.

et haec faciens credere te iudicium dei dicis, qui tibi, cum iudicandus sis, uel inter suprema non consulis ? et credere te aliquid de salute animae tuae loqueris, cui nullus est anima tua uilior, apud quem prope non interest cui prosis, dummodo ut tibi noceas? et credere te futurum iudicem dicis, apud quem nullus est minor atque despectior quam ipse iudex? nam in tantum eum spernis in tantum despicis, ut nec tibimet ipsi consulas, dummodo eius iussa contemnas.

aut refelle me et conuince, si mentior. clamat tibi ecce morienti ipse, qui te iudicaturus est iudex tuus, ne ullum omnino hominem in prorogandis rebus ac facultatibus tuis plus quam te ames, ne ulli de substantia tua moriens magis quam tibi consulas, nullum tibi anima tua propinquiorem nullum iudices cariorem. quid enim proderit, inquit saluator, homini si lucretur mundum totum et detrimentum faciat animae suae? aut quid dabit homo commutationem pro anima sua?

hoc est dicere: quid tibi o infelicissime homo, proderit, si omnem mundum aut ipse habeas ant tuis proximis derelinquas, si salutis atque animae detrimenta patiaris ? damna enim animae totum penitus [*]( 21 Matth. 16, 26 ) [*]( 1 moreris AB (cf. §. 85 iam morienti): morieris p Halmius 2 quo abdncendus ex quod abdicendus corr. m. 2 B 4 sapraema AB specula scripsi: speicula AB Hdlmius; an forte spesoula ut resculasrecula quode uid. Ind. III. ? 5 saltem et statim habes ex saltim et habis corr. m. 2 Å 7 locuplet. ex locopl. corr. m. 2 Å ut mox aliquid ex aliquit 13 dispectior et mox dispicis Å et desp. ex disp. corr. m. 2 B 15 na s. scr. ec m. 2 A 18 hominem Â(b): hominum B et edd. cum HeUmio qui nihil adnot. praerogandiB . Bit- tershusius 23 quid punct. id et 8. scr. m. 2 am AB hic et §. 84 25 infilicissime Å omnS ex omniu corr. m. 2 B )

XVIIII. Cum haec ergo tibi iam morienti, o homo quisquis es, dominus tuus clamet, tu mentem obturas tu aurem obstruis et nudis sermonibus fidem adserens sufficere tibi putas uerba pro rebus ac satis te firmum aestimas credulitatis habere subsidium, si deum, quem rebus atque operibus tuis despicis, uerbis mendacibus honorare uidearis. fili, inquit scriptura sancta, si habes, benefac tecum et deo bonas oblationes offer.

et alibi miserere, inquit, animae tuae. uide quam misericors sit dominus deus noster, qui nos ipsos pro nobis misericordiam rogat: miserere, inquit, animae tuae. hoc est dicere: miserere etiam tu illius, cuius uides miseratione me frangi, miserere illius tandem, cuius misereor ego semper, miserere tu animae saltim tuae, cum misereri me cernas alienae. et quid post haec, o miserrime homo, cum deus sic tecum agat, non adquiescis? rogat te ut tui miserearis, et non uis? causam tuam apud te agit, et a [*]( 17 Eccles. 14, 11 19 Eccles. 30, 24 ) [*]( 1 quicquam Å 3 inquid B 8 est om. Baluzius 13 obturas cum Rittershusio Halmius: obduras AB; \'emendationem necessariam esse docet contrarium aurem obstruis\' Halmius 17 inquit ex inquid corr. m. 2 B item paulo post 20 post uide add. p et edd. ante Halmimn: pietatem erga te domini nostri uide deus uon qui non ipsos B 21 inquid B 22 illius ex illis corr. m. 2 Å item statim uides ex uidis (cum B) et saltem ex saltim 23 miserationS efrangi B et statim illius 27 post agit add. p et edd. ante Halmium; et a te non admittitur? dignatur te pro te petere )

et quomodo, quisquis es o miserrime, quomodo te postea supplicantem ille in iudicio suo audiet, cum tu hic eum pro te rogantem audire ipse nolueris? sed uidelicet causa grandis est, qua deum audire non possis. circumstant enim te aegrotantem cognati atque agnati tui circumstant locupletes matres familiae, circumstant nobiles uiri obsidet lectum infirmitatis tuae sericis atque auratis uestibus circumfusa numerositas.s o quantus fructus aeternitatis est talibus bona propria erogare mendicis! digna uidelicet causa et satis iusta est, ut tu animae tuae auferas quod egenis talibus derelinquas.

sed nimirum misericordia frangeris et lamentantium propinquorum pietate superaris. est certa ratio. uides quippe opulentissimi ac splendidissimi cultus homines [tibi] flentes, tristi uultu et festo habitu conpositas ad maestitudinem facies tibi ostentantes, per imaginariam sollicitudinem suam ementes hereditatem tuam. quem non moueat tanta pietas? quem non moueat talis dolor? aut quomodo, cum haec talia uideas, non obliuiscaris, tui? uides enim extortas lacrimas simulata suspiria fictam anxietatem non optantem ut conualescas, sed expectantem quando moriaris: uides defixos in te quasi accusantes tui obitus tarditatem omnium uultus.

0 infelicem te ac miserrimum, cuius supremum exitum tantus desiderat numerus propinquorum! nisi quod scio ac satis certus sum nihil omnino apud deum uota talium praeualere. nam mirari possem forte quod uiueres, quem mori tam multi uelint. et propter hos, quisquis ille es, propter hos tales animam tuam deseris et credere te iudicium dei dicis, cum ad hoc eius iussa despicias, ut patrimonium tuum talibus derelinquas?

dispersit, inquit propheta de eo, qui [*]( 29 Psal. 111, 9 ) [*]( 7 syricia s. y scr. e m., 2 AB 10 aegenis A 14 tibi eras. in A sed non prorsus euanuit j re,petitum ex seq. uersu puto 21 accu*santes eras, B A accusantes ex -tis eorr. m. 2 B 22 infilicem A exitus A (quod Malmius non adn.) exitum ex -tus corr. m. 2 B 25 uineres ex -ris corr. m 2 AB 27 ante dei eras. te alt. A 28 dispicias AB 29 inquid B )

numquid enim, cum locupletibus cognatis tuis substantiam tuam dederis, iustitia tua manet in aeternum? alat cum diuitias eorum diuitiis tuis auxeris, thesaurum habebis in caelo? uae, inquit propheta, his, qui dicunt dulce am-arum et amarum dulce. etiam laudari a te tales hos deus prohibet, et tu ditare non metuis ? dari his praedicatoria uerba non uult, et. tu etiam talenta largiris ? honorari uitam eorum fictis sermonibus uetat, et a te thesauri eorum diuitiaeque. cumulantur ?.

XX. Sed uereris uidelicet uulius circumsidentium propinquorum et praesentes atque obsidentes lectulum tuum metuis offendere. ne timueris eos, inquit dominus per prophetam, neque paueas a facie eorum, quoniam domus exasperans est. et ideo etiam tu esto intrepidus et constans: non formides uultus eorum neque frangaris ambitu eorum.

despioe concupiscentes hereditatem tuam et diuidentes iam inter se sub$tantiam tuam, qui non te sed patrimonium tuum diligunt, immo qui cupiditate rerum tuarum te execranturnam dum tua inpatienter sitiunt, te oderunt praesentiamque tuam quasi aemulam sibi et aduersariam iudicantes obicem [*]( 3 Luc. 12, 33 4 Matth. 19, 21 11 Isa. 5, 20 19 Ezech. 2, 6\' ) [*]( 3 uendite quae s. scr. m. 2 inquit A elymosinkm AB \' 4 habes ex -bis corr. m. 2 A 5 affinibus ex adf- corr. m. 2 B 1 sed inopi] sed egeni sed inopi B sed egenti eed inopi ed: Baluzius 11 inquid et is s. scr. m. 8 h B 12 laudare B 17 eircnmsedentium B et ex circnmsid- corr. m. 2 A 19 timueris) metneris ed. Baluzius item paulo post tn etiam cum B inquit ex inquid corr. m. 2 B 23 dispice A, paulo post dispice A et desp. ex disp. corr. B )

despice ergo hos tales ac nihil facito. non te moueant blandimenta eorum: uenena tibi sunt: non respicias adulationes eorum: gladii sunt iugulatores tui et quidem ferreis atque hostilibus gladiis taetriores. illos enim homines cuncti uident, istos incauti non uident: illi, quia aperte saeuiunt, euitantur, isti, quia occulte insidiantur, occidunt et hoc periculosiores sunt ac nouo nocendi genere peiores, quod illis ferreis gladiis nemo est penitus qui se laedi uelit, istis multi se etiam occidi uolunt. noua atque inaestimabilis mali letalis inlecebra. illis gladiis quicumque percutitur et timore pariter et dolore torquetur: istis quicumque occiditur delectatur.

fuge ergo hoc malum fuge adsentationes insidiantes tibi, fuge obsequellas noxias tibi fuge ambitus deceptores tuos: ista sunt officia, quae te iugulant, ista sunt, quae in mortem trahunt. fuge eorum talium blandimenta fuge eorum sedulitatem: isti sunt carnifices ac tortores tui, qui te in praesenti quidem ambiunt, sed in futuro necant et consertis quodammodo manibus ac uelut coniurata mutuo factione in sempiternos tartari ignes cogere ac praecipitare conantur. et ideo non timeas eos non expauescas: erige animum et uim sanctae auctoritatis adsume. si enim illi tantopere adnituntur ut pereas, cur non maiore tu animo adnitaris ut uiuas? confortare ergo et constanti animo tibi consule. satis infidelis ac satis stultus est qui mauult praestare aliis ut sit miser, quam sibi ut sit beatus et ut alios afluere faciat deliciis temporariis, se tradit urendum ignibus sempiternis. [*]( 2 nihil 8. scr. m. 2 eis A (quod Halm. non adn.); cfr. IIII2 et 37 3 respicias ex -es corr. m. 2 B adulationes ex adolcorr. m. 2 A 9 multis B 10 inaestimabili Rittershusius laetalis AB 13 assentationes ex ads. corr. m. 2 B obseque.las alt. 1 eras. A obsequelas B 16 eorum A ergo B (eorum eras. in b) horum A 19 ignes ex ignis corr. m. 2 B 21 assome ex adsume et paulo post affluere ex afluere corr. m. 2 B 27 post sempiternis habent: EXPLICIT. LIBER TERTIUS: INCP: LIJi: QUᾹΕΤ : AB )