Historiae Adversum Paganos

Igitur mortuo, ut dixi, Constantio in Britanniis Constantinns imperator creatus, primus imperatorum Christianus excepto Philippo, qui Christianus annis admodum paucissimis ad hoc tantum constitutus fuisse mihi uisus est, ut millesimus Romae annus Christo potius quam idolis dicaretur.

a Constantino autem omnes semper Christiani imperatores usque in hodiernum diem creati sunt excepto Iuliano, quem impia, ut aiunt, machinantem exitiabilis uita deseruit.

haec eet lenta illa paganorum poena sed certa; hinc sani insaniunt, hinc non unlnerati conpunguntur, hinc ridentes gemunt, hinc uiuentes deficiunt, hinc secreto excruciantur, quos nemo persequitur, hinc iam paucissimi remanserunt, qui numquam aliquo persequente puniti sunt.

nernmtamen qualis tunc persecutores illos, de quorum impunitate non solum gloriari sed etiam insultare conantur, finis mansit, expediam. [*]( AVCTORES g 1 mortuo, ut dixi, — creatus cap. 25 § 16 § 2 ut aiunt, ) [*]( EXPILATORES 4 Constantinus imperator .. primus — 11 deeeruit compilauit Anonymus Valesianus § 33 4 in Britanniis — 5 creattu (in Britanniis male coniunctis cum seqq.) compilauit Beda D. t. r. 4259 ) [*]( 1 accepto D II inpediente PR1 2 uide∗tur (fort. eras. n) D || per tuam D 3 inmortalibus PBl || arsauri (a att. del. m. 1) P || sortientur (e ex u corr. m. 1) P -orientur D 4 mor.tuo (eras. i) P || Constantino (errore typogr.) h || brittaniis PB britaniis D U constantinos D 5 estoreatus G2av * creatus ẽ. (eras. 8 uid.) X. creatur N 7 usus R1 (corr. m. coaeua) II millensimus P millesimus (sim in ras. m. 1) B II romę (3 in raa., m. 2 ?, ex e, guae ex ae) B 8 decaretur (prior e in i corr. m. ut uid. X) P 9 autem om. DTO || semper omnes v 10 diem∗ creati (eras. ̃, m cr in ras. m. 1) B U ∗∗sunt (2 uel 2 litt. er.; au tegratae m. 1) D 11 exitialis Anon. 13 compunguntur B* 16 quales (corr. m. ant.) P qualI a(corr.m.2)RNpereecntor1b; (cvrr.m.aat.)Ppereacntores R|| quales (corr. m. 2) B U persecutores (corr. m. ant.) P persecutores∗∗ B || illos (corr. m. ant.) P 17 inpunitate PB1 )

Constantino in Galliis strenuissime rempublicam procurante praetoriani milites Romae Maxentium filium Herculii, qui priuatus in Lucania morabatur, Augustum nuncupaneruat.

Maximianus Herculius, iam ex Augusto privatus et adhuc publicus persecutor, occasione filii sollicitatus, qui imperium abiecerat, arripuit tyrannidem.

Galerius Augugtus Seuerum Caesarem aduersus Maxentium Romam cum exercita misit.

Seaerus cum Vrbem obsideret, militum suorum seelere desertus et proditus atque ex eo fugiens Rauennae interfectus est.

Herculius Maximianus, perseentor et ex Angqsto tyrannus, confirmatum iam in imperio filium ueste ac potestate regia spoliare conatus, conuiciis autem ac tu multibus militum palam conterritus in Galliam profectus est, ut Constantine genero aeque dolis iunctus auferret imperium.

sed per fiiiam deprehensus et proditus, deinde in fugam uersus Massiliae oppressus et interfectus est.

porro Galerius occiso Seuero Licinium imperatorem creauit.

cumque perseeutionem a Diocletiano et Maximiano missam ipse atrocioribus edictis adcumulauisset ac postquam [*]( AVCTORES § 5 — § 10 Eutrop. 10, 2 et 3 exceptis maxime § 7 ex Augusto — abiecerat, § 8 et proditus, § 9 ueste — regia § 11 Eutr. 10, 4 § 12 et § 13 Rufinus 8, 18 et 19; ultima § 13 uimadtulit Orosius ex eodem 9, 5 extr. oscitanter lecto uidetur sumpsisse (de duce enim quodam Maximini ibi narrantur) ) [*]( EXPILATORES 2 praetoriani—3 nuncupauerunt fort- adhibuit Ano- nymus Vales. § 6 6 Galerius — 8 desertus fort. adhibuit Anon. Vales. § 6 16 Galerius—17 creauit cf. Anon. Vales. § 8 ) [*]( i praetoriani (ni s. a. m. Z in ras. ex ̃) B II romae m. coaeua in ∗e∗, deinde (m. 2 ?) m ę mut. B || mazencium D || hercolii D 8 moraba∗tur (er. n) D 5 occunsione (tic) D 6 augustos B* angus D 7 dauersum (sic) D || moxencium D 8 excelere D 9 adqae P1R1 (d in t m. coaeua B) H rẹ̇uennae (corr. m. 1) P 10 hercoliua D n tyrannus (y s. s. m. 1) B 11 in inperium D 12 conuitiis B 13 galleam D • 14 aufert D || depraehensus PBD 16 maziliae D 16 porro (or m ras. m. 1) D || gelarias ante corr., m. eoaeuae P B II licinio imperatore D 17 diocliciano| D || et maximiano em. D 18 Ipsa D || adcumulauisset PB1 )

a quodam medico constantiam ex desperatione sumente increpitus, iram Dei esse poenam suam atque ideo a medicis non posse curari, edictis late missis Christianos de exiliis reuocauit. ipse autem cruciatus non sustinens uim uitae suae adtulit.

ita respublica tunc sub nonis quattuor principibus fuit Constantino et Maxentio, filiis Augustorum, Licinio autem et Maximino, hominibus nouis.

Constantinus pacem ecclesiis post decem annos quam a persecutoribus uexabantur indulsit.

deinde inter Constantinum et Maxentium bellum ciuile exortum est. Maxentius, saepe multis proeliis fatigatus, ultime ad pontem Muluium uictus et interfectus est.