Historiae Adversum Paganos

ut de superioribus taceam, facta a Decio Christianorum persecutione totum Romanum imperium pestilentia magna uexauit. mentita est iniquitas sibi, prauo in perniciem suam circumuenta iudicio, pestilentiam communis casus esse accidentemque ex morbis mortem naturae finem esse non poenam.

rursus igitur atque in breui iram Dei sceleratis actionibus prouocat exceptura plagam, cuius aliquandiu meminisse cogatur. Valerianus siquidem mox ut arripuit imperium octauus a Nerone, adigi per tormenta Christianos ad idololatriam abnegantesque interfici iussit, fuso per omnem Romani regni latitudinem sanctorum sanguine.

Yalerianus ilico, nefarii auctor edicti, a Sapore Persarum rege captus, imperator populi Romani ignominiosissima apud Persas seruitute consenuit, hoc infamis officii continua, donec uixit, damnatione sortitus, ut ipse adclinis humi regem semper, [*]( AVECTORES lin. 1 a quo - sentit Ierem. proph. 5, 3 § 2 mentita—sibi Psalm. 26, 12 § 3 Valerianus sqq. sec. Hier. 2274 (cf codd. BM) exomata ab Or. § 4 Valerianus — consennit Hier. 2274 (Eutr. 9,7) || donec uixit sqq.] ignotus (cf. De mortt. persec. 5 et Aur. Viet. Epit. 30, 6) ) [*]( 1 (ut d)e (ut d a m. 4 redintegratae) P 3 ∗∗∗magna (er. mag) D 5 communis (i in e corr. m. 1 uel 2) P communes HN || esse casus h n accidentemque—esse om. K || [accidentemque] redintegrauit m. 2 (ut in seqq.) P 6 poenam putanit (putauit 8. 8. m. 2) B n rur[sus igitur] P || rurBur R1 || adque PB* 7 [in breni ir]am P || brene D || pronocatã P1B (corr. m. 3 aut 4 ita P) || exeeptura (ara in ras. m. 1) P 8 [plagam cuius aliquandiu] P || aliquandiu] B sic uel aliquamdiu GKMHNTV2 WN1 Port. X2Z aliquando DVv || siquidem (si 8. 8. m. 1) P 9 [mox arripuit imperium octauuq sic] P || mox nt] B\'D mox B1 || adigi] aigi D 10 [ad idololatruam] P || idololatriam (lo er.) B idtria D || [abnegantes]que P || fusi D 11 omni D || [regni latitudinem sanctorum sa]ngnine P || sanguinem D 12 illico D || nefaria oetore diti D || [edicti a sapore persarum rege] P 18 [ignominioaissima apnd persas peruitute sic] P 14 serutute D || of[ficii continua donec uixit damnationes] ortitus P 15 dampnatione a. ras. B || [regem semper (sic semper ut uid. prima quoque m.) ascensurum in equum non manu s]ua P || semper] BDςv super semper V super \'YaY\'1 h ) [*]( V. ) [*]( 31 )

et Gallienus quidem tam claro Dei iudicio territus tamque misero collegae permotus exemplo pacem ecclesiis trepida satisfactione restituit. sed non conpensat iniuriae ultionisque mensuram unius impii quamuis perpetua et super modum abominanda captiuitas contra tot milia excruciata sanctorum, iustorumque sanguis ad Deum clamans in eadem sese.terra, ubi fusus est, uindicari rogat.

non enim de solo constitutore praecepti iusto supplicium iudicio flagitabatur sed etiam exsecutores delatores accusatores spectatores ac iudices, postremo omnes qui iniustissimae crudelitati uel tacita uoluntate adsentabantur — quia Deus secretorum cognitor est — quorum maxima per omnes prouincias pars hominum uersabatur, eadem ultionis plaga corripi iustum erat. soluuntur repente undique permissu Dei ad hoc circumpositae [*]( AVCTORES § 5 Gallienos — reetitoit sec. Hier. 2276 ) [*]( EXPILATORES 2 Qallienus — territus exscripsit, ea quae seqq. de ultione diuina breuiter expressit Beda D. t. r. 4222 ) [*]( 1 ∗equum (eras, a) B equuom (sic) D || dorso] equo D || adtolleret PR1 || [et gallienus quidem tam claro dei iudicio ter]ritus P 3 col[legae permotus exemplo pacem eclesiis trepida sat]isfactione P 4 resti[tait sed non conpensat iniuriaĕ (sic) ultionisque mensuram unius im]pii P || compensat B* conpinsati D 5 pii D |) [perpetua et super modum abomi]n[a]nda c[aptinitas] P || super] BDG supra K supra Wv || abhominanda a. rae. B 6 [excruciata sanctorum iustorumque sanguis ad deum clamans] P 7 dominum (sic dum) D || [terra u]bi [fusus] P || est om. PBl 8 [enim de solo] P || praecep[ti iusto aupplicium iudicio fiagitabatur sed eti]am P 9 ezecutores PR ezsecutur D || delato[res accusatores spectatores ac iudices poatre]mo P 10 post tremum D || in[matissimae quidelitati (sic) uel tacita uoluntate] P || iniuatissime B 11 assentabantur R2 || [quia deus secretorum cognitor est (et om. 1 quoque m.) quorum mazimam (per ut uid. m. 1 pro m) omnes prouincias] P || quia deus] quiadsunt (sic non quiads̃) D 12 cognitus D || eat et v || [pars hominum uersabatur eadem ultionia plaga corripi i]ustum P 13 uexabatur D || [erat soluunt]ur [repente undique] P 14 permissu] PRKMV, WN1X2 v (redintegratum in P sed ut m. 1 adhuc agnoscatur) permisso G iusso D iussu VTO || [dei ad hoc circum]posi[tae] P » )

Germani Alpibus Raetia totaque Itałia penetrata Rauennam usque perueniunt; Alamanni Gallias peruagantes etiam in ltaliam transeunt; Graecia Macedonia Pontus Asia Gothorum inundatione deletur\'; nam Dacia trans Danuuium in perpetuum aufertur; Quadi et Sarmatae Pannonias depopulantur; Germani ulteriores abrasa potiuntur Hispania; Parthi Mesopotamiam auferunt Syriamque conradunt.

exstant adhuc per diuersas prouincias in magnarum urbium ruinis paruae et pauperes sedes, signa miseriarum et nominum indicia seruantes, ei quibus nos quoque in Hispania Tarraconem nostram ad consolationem miseriae recentis ostendimus.

et ne quid forte Romani corporis ab hac dilaceratione cessaret, conspirant intrinsecus tyranni, consurgunt bella ciuilia, funditur ubique plurimus sanguis Romanorum Romanis barbarisque saeuientibus; [*]( AVCTORES § 7 Germani .. Rauennam u. peru. Hier. 2277L aut Eutr. 9, 7 || Alamanni — transeunt Hier. 2278 || Graecia—deletur Hier. 2279 aut Eutr. 9, 8 || Dacia-aufertur Eutr. 9, 8 || Quadidepopulantar Hier. 2279 || Germani .. pot. Hispania Hier. 2280 aut Eutr. 9, 8; cf. Oros. 7, 41 § 2 || Parthi-conrodunt Hier. 2280 aut Eutr: 9; 8 § 8 Tarraconem cf. Eutr. 9, 8 et Hier. 2280 ) [*]( 1 [relictaeque gentes laxatxsque habenis in omnes romajnorum P || relictaéque (que a. a. m. 1) B || auenis D 2: [fines inuehuntur germani alpibus rhetia totaque] P || rhetia B eciam D || penetra[ta rauennam usque perneniunt] P 3 alamanni] PBD || [gallias peruagian]tes P 4 [etiam in italiam transeunt graecis maohedonia portus (sic) asia] P || grecia B greciam D || machedonia a. r. B macidoniam (i prior a. s. m. 1) D 5 [gothorum inundatione deletur] P || gothorum] BD || deletur] BDςv (singulari numero etiam apud Eutr. et Hier.) delentnr (V2N) h || datis B || [trans danubiom] P || danuuium] D danubium B 6 perpetua D || aufemtur B || qua dies armatae D 7 abrasam D || hispaniam D || misopotamlam (I ex corr. add. m. 1) D 8 siriamque D || conradunt] Dg con∗radunt P con*redunt (correctura erasa) B contrahunt V3O contradicunt (s. 8. al corrad m. 3) G corrodunt s (nLugdd. 1-4) Zv || extant P et post ras. R 10 sedes] ∗ędes (er. s) G2 glossam ulilule adscr. G* || inditia R1 11 spania D || terracone D || nostra D 12 conlationem D || retentis a. rare B regentis D 13 romani (i in ras.) B || delaceratione (de m di m. coaeua) B || cesseret B* 15 sanguis plurimus D solus ) [*]( 31* )