Historiae Adversum Paganos

Orosius, Paulus

Orosius, Paulus. Historiarum adversum paganos libri VII (Corpus scriptorum ecclesiasticorum latinorum, Volume 5). Zangemeister, Karl, editor. Gerold: Vienna, 1882.

unde credibile est, quia hoc spatii cura alendorum custodiendorumque pecorum uel etiam exercendi ruris commodo cum bello premerentur incluserint, ipsi arcem paruam natura munitam obtinentes; alioquin tantam paucitatem hominum tam amplum urbis spatium non munire magis quam prodere uidebatur.

igitur conclusi diu Numantini et fame trucidati deditionem sui obtulerunt, si tolerabilia iuberentur, saepe etiam orantes iustae pugnae facultatem, ut tamquam uiris mori liceret.

nltime omnes duabus subito portis eruperunt, larga prius potione usi non uini, cuius ferax is locus non est, sed suco tritici per artem confecto, quem sucum a calefaciendo caeliam uocant.

suscitatur enim igne illa uis germinis madefactae frugis ac deinde siccatur et post in farinam redacta molli suco admiscetur , quo fermento sapor [*]( EXPILATORES 10 conclusi—p. 295, 17 absumpsit compilauit Paulus 91.92 14 potione — p. 295, 1 adicitnr compilauit Isidorus Orig. \' 20, 3, 18 ) [*]( 1 temtaretur P || inrumptio L irruptio∗∗∗ (prior r ex n m. 2) B H non] num D || quasi] quamsi D || haec obsessor cum obsesso sed uersa uice obsessus cum om. D 2 obsessa repugnaret B obsessore pugnasset (ultima s fort. ex r) D 3 haud] R2 haut LPD aut (t in d m. ut uid. 1) R1 || mil- P mił B 4 asserant R2 5 quia] LPRD quod aut cum v 7 rUns (rn in ras. m. 2) P ∗ruris B || commodo (do in da m. 2) P || uallo (bello s. s. m. 2) P || praemerentur \' PaRD || incluserent Ra 8 paruam] passuum D || natura munitam (a m in ras.) P natura (om. munitam) D || alioqui Dh || tanta D 9 non mnnire] nomenanire D 11 rami R1 || trucidatil cruoiati D 19 pngne P1 || ut tamquam] uitamquam D 13 ultimę a. ras. R ultimo v || portis] fortis D 14 posione P1 || usi] usu D || ferax is] ... lis P1 feraxlis P2 feralis (corr. m. 2; supra add. m. s. XIII-XIIII -i- fertilia) R 15 suco] LPR suca D || confecti D || quam D || sucum] LPRD 16 caeliam] LPRD || igne] P2RD Isidori Pal. 281 (saec. VIII uel VIIII), h ignea P1LMParisini 13027 et 13028 fs ( post illa fs), om. LR || uis] uir D 17 farina LD 18 suco] LPRD n quo] quod R || fermentato RLM2 )

295
austeritatis et ealor ebrietatis adicitur. hac igitur potione post longam famem recalescentes bello sese obtulerunt.

atrox din certamen et usque ad periculum Romanorum fuit, iterumque Romani pugnare se aduersum Numantinos fugiendo probauissent, nisi sub Scipione pugnassent. Numantini interfectis suorum fortissimis bello cedunt, conpositis tamen ordinibus nec sicut fugientes in urbem reuertuntur, corpora interfectorum ad sepulturam oblata accipere noluerunt.

nouissima spe desperationis in mortem omnes destinati clausam urbem ipsi introrsum succenderunt cunctique pariter ferro ueneno atque igne consumpti sunt.

Romani nihil ex his penitus habuere uictis praeter securitatem suam; neque enim euersa Numantia uicisse se magis Numantinos quam euasisse duxerunt.

unum Numantinum uictoris catena non tenuit; unde triumphum dederit, Roma non uidit; aurum uel argentum, quod igni superesse potuisset, apud pauperes non fuit; arma et uestem ignis absumpsit.

Igitur ea tempestate, cum haec apud Numantiam gesta sunt, apud Romam Gracchorum seditiones agitabantur. Scipio autem cum deleta Numantia ceteras Hispaniae gentes pace [*]( AVCTORES § 1 et 2 Liuius 59 et Orosius ) [*]( EXPILATORES 8 nouiss.—9 destinati fort. respexit VergU. Aen. 2, 353 sq. 19 Scipio—p. 296, 4 exitio fuit compilauit Paulus 92 ) [*]( 1 et om. M || ebrietatis (tis in ras.) P || posione P1 2 sese** -obtalerunt B \' 4 se om. D II aduersus PB 5 pugnassent (pu in ras. m. 1) D || numantinis L nummantini D || interfectis suorum fortissimis] interfectisBimis D 6 compositis PB 7 nec] non separantea se nec (non separantes se s. 8. m. 1 in P) PB II fugientis LaD 8 nouissima] LBDA nouissima* P nouissime fsh; supra nouissima spei (ex spe m. 1 aut 2) scriptum: alibi · Nouissime sui m. 2a nisi quod Nouissin in ras. m. 3 G II desperationes D desperatione* G 9 omnes om. L II ipsi om. h 10 introsum RA || succei nderunt D II cunctique pariter ferro ueneno atque] ipseq: D || adque L 11 consumti P II paenitus PR1 12 uerba uictis-enim om. D 13 uicisse remagis (re m. 2) L || duxerunt] PlDA dixerunt LP2R 15 romanoui[dit L || quod digni (altera d deleta) P quod igne D 16 superasse D 17 absumsit PD 18 cum haec ∗apud (er. c ut uid.) B hac capud (om. cum) P1|| aput D || numantii (& ex a m. 2) P 19 graccorum PB 20 delata D || per ceteras (per s. s. m. antiqua) B II pacem PR )

296
conponeret, Thyresum quendam, Celticum principem, consuluit, qua ope res Numantina aut prius inuicta durasset aut post fuisset euersa. Thyresus respondit: concordia inuicta, discordia exitio fuit.

quod Romani tamquam sibi ac de se dictum exempli loco acceperunt, quippe quibus iam de seditionibus discordantis totius Vrbis nuntiabatur. Carthagine Numantiaque deleta moritur apud Romanos utilis de prouisione conlatio et oritur infamis de ambitione contentio.

Gracchus tribunus plebi iratus nobilitati, cur inter auctores Numantini foederis notatus esset, agrum a priuatis eatenus possessum populo diuidi statuit. Octauio tribuno plebi obsistenti ademit imperium et successorem Minucium dedit. his causis senatum ira, populum superbia inuasit.

ac tunc forte Attalus, Eumenis filius, moriens testamento populum Romanum imperio Asiae succedere heredem iusserat. Gracchus gratiam populi pretio adpetens legem tulit, uti pecunia, quae fuisset Attali, populo distribueretur. obsistente Nasica etiam Pompeius spopondit se Gracchum, cum primum magistratu abisset, accusaturum. [*]( AVCTORES 8 8 et 4 Liuius 58 (cf. Periocha) ) [*]( EXPILATORES 2 qua ope—4 exitio fuit haec respicere uid. Gregorius Turon. l. 5. prol. tametsi dicit: \'requirite quid de Carthagmensibus scribat Orosius\'. ) [*]( 1 componeret PR || thyresum] LB thyre sum (sum in ras.) P ethyresum D tyresum B tiresum v || celtiuum D 2 uicta L 3 thyresus] LPBD tyresus B || inuicta discordia om. D 4 ac de] a L 6 orbis R2 || karthagine P2B cartagine D 7 dele*ta B || oritur PB || aput D || collatio B* colatio D 8 ambutione et B 8. ut 8. m. 1 P ambustione R1 || contentione D || graccus PR || plebi] L plebis PBDbv plebs Da 9 nobilitate (-ante P) PbR1 nubilitate D || cur] LPRD quod v 10 eet (t m. 2 add.) B || priuatis (s m ras. m. 2) P || populum D || diuidi (di alterum ex corr. add.) P 11 tribun|o| (o intra ras.) B || plebi] LPB plebis Dv || obsistenti∗ P || timperium D 12 municium Pa minitium B1 minutium R* || ira] | mira D || populo D 13 ac] LPBD at Gfsh || testamentum D 14 pro L || imperium D 15 gratia D || graccus PR, || praetio LPB1 praecio D n appetens PRD 16 uti] ut ipaa D 17 graccum PB 18 magistratum PB || adisset B\' )

297

Gracchus cum eniteretur, ut ipse tribunus plebi subsequenti anno permaneret, cumque comitiorum die seditiones populi accenderet, auctore Nasica inflammata nobilitas fragmentis subselliorum plebem fugauit.

Gracchus per gradus, qui sunt super Calpurnium fornicem , detracto amiculo fugiens ictus fragmento subsellii conruit rursusque adsurgens alio iota clauae cerebro inpactae exanimatus est.

ducenti praeterea in ea seditione interfecti eorumque corpora in Tiberim proiecta sunt; ipsius quoque Gracchi inhumatum cadauer extabuit. orta praeterea in Sicilia.

belli seruilis contagio multas late infecit prouincias. nam et Minturnis CCCCL serui in crucem acti et Sinuessae ad quattuor milia seruorum a Q. Metello et Cn.