Historiae Adversum Paganos

in Hispania ulteriore L. Aemilius proconsule a Lusitanis cum uniuerso exercitu caesus interiit.

L. Baebius in Hispaniam proficiscens, a Liguribus circumuentus cum uniuerso exercitu occisus est; unde adeo ne nuntium quidem superfuisse constat, ut internecionem ipsam Romae Massilienses nuntiare curauerint.

Fuluius consul de Graecia in Gallograeciam, quae nunc est Galatia, transuectus, ad Olympum montem peruenit, ad quem uniuersi Gallograeci cum coniugibus et liberis confugerant, ibique acerbissimum bellum gessit; namque de superioribus locis sagittis glandibus saxis ceterisque telis Romani grauiter contriti, tandem usque ad congressum hostium perruperunt: quadraginta # [*]( AVCTORES § 22 Liuius (36 extr. et 37, 1 F) 37, 23.24.39-45. 34—37 (!) § 28 Liuius 37, 46 (uniuerso et interiit male Orosius). § 24 Liuius 37, 67 (male uniuerso Orosius) § 26 Liuius 38, 12 sqq. 18.20—23; ubi haec Fuluius (immo ManIins) consul de Graecia et sagittis glandibus.. ceterisque telis (Galli\'saxis nec modicis utebantur\', at\'sagittis glande iaculis\' Galli a Romanis configebantur: Liuius 38, 21 § 6 et 7) oscitanter excerpta sunt; illa quae nunc est Galatia Orosius addidit (cf. Rufus Breuiar. 11 et Hieronymus In ep. ad Gal. 2, ed. Vall. 7, 425) ) [*]( EXPILATORES 8 L. Baebius—11 curauerint exscripsit Paulus 74 ) [*]( 1 afriganus D1 || eumenent (t del. m. 2) D enmenen R 2 anthiochi B 3 anthiochus B 5 affrigani (g in c 2) D || án (apex ut saepius in eiusmodi particulis) B 6 caepisset (a in ras.) B 7 lucius RD || emilius R aemelius D || proconsule a] proconsulae D1 proconsul a D2 8 caesus** (eras. us) L || lucius RD || bebius RD 10 internitionem B 11 roma D || massiliensis L massiciliensis (missicilienses 2) D1 || nuntiare curauerint] RBD (-ciare D) nuntiauerint L 12 grecia R graeca (-cia 2) D || gallogreciam RD || gallacia (prior 1 del. a tn. 2) D 13 uniuersi (i altera in ras. m. ut uid. 2; fuit 0 aut u) L 14 gallogreci RD || aceruissimum LR1 15 namque] nam R 16 glandibus] AG granaibus (r in ras. m. 2; fuisse 1 uid.) L grandibus RDv grandibuaque H 16 contri**|ti (in fine u. ti eras.) L adtriti D 17 XL R )

Marcius consul aduersus Ligures profectus superatusque IIII milia militum amisit et, nisi uictus celeriter refugisset in castra, eandem internecionis cladem, quam Baebius dudum ab isdem hostibus acceperat, pertulisset.

M. Claudio Marcello Q. Fabio Labeone consulibus Philippus rex, qui legatos populi Romani interfecerat, propter Demetrii filii sui, quem legatum miserat, uerecundissimas preces ueniam meruit,

eundemque continuo uelut Romanis amicum suique proditorem, fratre quoque ipsius ad parricidium patris ministro, nihil de utroque miserum mali suspicantem ueneno necauit.

eodem anno Scipio Africanus ab ingrata sibi Vrbe diu exulans apud Amiternum oppidum morbo periit. isdem etiam diebus Hannibal apud Prusiam Bithyniae regem, cum a Romanis reposceretur, ueneno se necauit, Philopoemenes, dux Achiuorum [*]( AVCTORES § 26 Liuius 39, 20, sed ultima et nisi—pertulisset perperam ab Orosio addita sunt § 27 Liuius 39, 47 et 48; ad illa qui—interfecerat (quae falsa sunt) cf. Liu. 39, 34 et 35 § 28 Liuius 40, 5-16.24 (illo continuo more suo ab Orosio male inserto, ex Liuio 39, 48 § 1 F) § 29 eodem-periit Liuius 39, 52; 38, 52. 54.56; ad ingrata sibi urbe cf. Augustin. C. D. 3, 21 || isdem—necauit Liuius 39, 51 et 52 § 8 || Philop. sqq. Liuius 39, 49.50.52 § 8 ) [*]( EXPILAТORES 1 Marcius—3 amisit exscripsit Paulus 74 12 eodem-13 periit exscripsit Paulus 75 ) [*]( 1 mil. L || gallogrecorum RD II marcus D 2 IIII. milia L quattuor milia D 4 internitionis B internicione* (eras. m a m. 1; alterius enim m. rasura nulla extat) D II bebiue LRD II hisdem LBD 6 marco RD II cladio Ra II quinto BD II conss. L consul̃*. (~ atram. pallido; erasa e fort.) R II pbilyppus B 7 pr- L || demetriae D1 8 praeces LRa 9 eudemqae D 10 fratrẽ Da 11 mali] LRD male fsh 12 afriganus D1 II exsulans Ra 18 aputl (t in d corr., pone t hasta er.) B II amiternum] LRDB; Liternum corr. v II peruit D II hisdem LRD 14 prussiam D brysiam R II bythiniae B bithiniae D 15 posceretur L1 || se] LD sese Rv II necanit] canit D1 II philopoemenes d. a. a messanis] fylopomenissanis (po statim ex pi corr. m. 1) D\' fylipus amenisaanis (sic -lj us a po.me-) D2 II fylopoemenes LR pylopomenes d filopemenes G (sic -menes ceteri quoque codices); Philopoemen corr. fsh )

in Sicilia tunc Vulcani insula, quae ante non fuerat, repente mari edita cum miraculo omnium usque ad nunc manet.

Q. Fuluius Flaccus praetor in citeriore Hispania maximo proelio XXIII milia hominum fudit, IIII milia cepit.

Ti. Sempronius Gracchus in Нispania ulteriore centum quinque oppida uacuata quassataque bellis ad deditionem coegit.

eadem aestate etiam L. Postnmius in citeriore Hispania quadraginta milia hostium bello interfecit. Gracchus praetor ibidem iterum ducenta oppida expugnauit et cepit.

Lepido et Mucio consalibus Basternarum gens ferocissima auctore Perseo Philippi filio praedarum spe sollicitata et transeundi Histri fluminis facultate sine ulla pugna uel aliquo hoste deleta est. nam tunc forte Danuuius, qui et Hister, crassa glacie superstratus pedestrem facile transitum patiebatur. [*]( AVCTORES § 80 Liuius 39, 56 § 6 (cf. Iul. Obs. 4 [59J), sed Vulcani..cum—manet addidit Orosius § 31 Liuius 40, 30.31, in- primis 32 § 32 et § 33 usque ad interfecit Liuius 40, 47-50, inprimis 49 et 50 § 33 Gracchus sqq. Liuius 41 principio deperdito § 34 et § 35 Liuius 41 cap. 18 parte deperdita, cap. 19 § 4 et 5 et cap. 19 parte deperd. (cf. 40, 57) ) [*]( EXPILATORES 1 tunc-2 edita exscripsit Paulus 75 ) [*]( 1 messanis] LRΑς mesenis G Messeniis h || in sicilia om. 1 sed add. in fine uersus m. 2 L; cum praecedentibus coniuncta sunt ab R\'G, epitome codicis D, edd. ante Lautium; cf. in Sicilia insula noua maritima apud Obseq. || uulcani (c in ras. m. 1 aut 2) R; \'Ηϕαιστου νήσος Ptol. 3, 4; uulcania interpolauit T 8 quintus RD 4 ceteriore LR1D1 || iBpania R1 || xxiii. milia L xxm milia uiginti tria milia D || fudit] immo occidit 5 iiti- milia L quattuor milia D || caepit (a in ras. m. 2) R || tiberina LBD || aemproneus D1 simpronius D2 || gracchus om. L || hispania (h statim ex f) D || ulteriore] immo citeriore 6 c•v• B || uacuata] uastata D\' || ad om. R1 1 lucius RD || postumus Ra || citeriore) R2 ceteriore LD1 teriore R1 cetiriore D2; immo ulteriore 8 quadragenta milia D XL milia R cccc- milia L; xxxv milia Liuius 40, 50 § 6 9 oc R || c*epit B 10 lepio L || mutio R muci D1 || conss- L consul R 11 sollicitato RaD 12 histri] LBD || ulla] aliqua L 13 fortae (a er.) R || danuuius] LR1 (i s. s. m. 1 in B) danubius R2D || hister] LRD )

itaque cum inprouide toto et maximo simul agmine inaesiimabilis hominum uel equorum multitudo transiret, enormitate ponderis et concussione gradientum concrepans gelu et glacialis crusta dissiluit uniuersumque agmen, quod diu sustinuerat, mediis gurgitibus uicta tandem et conminuta destituit atque eadem rursus fragmentis inpedientibus superducta summersit. pauci ex omni populo per utramque ripam uix concisis uisceribus euaserunt.

P. Licinio Crasso C. Cassio Longino consulibus Macedonicum bellum gestum est, merito inter maxima bella referendum. nam in auxilio Romanorum tota primum Italia, deinde Ptolomaeus rex Aegypti et Ariarathes Cappadociae, Eumenes Asiae, Masinissa Numidiae fuerunt. Perseum et Macedonas secuti sunt Thraces cum rege Cotye et uniuersi cum rege Gentio lllyrii.

itaque aduenionti Crasso consuli Perseus ocenrrit, commissoque proelio miserabiliter uicti fugere Romani. sequenti, pugna paene pari clade partis utriusque in hiberna discessum est.

deinde Perseus profligato multis proeliis exercitu Romano in Illyricum transgressus Sulcamum oppidum defensum a [*]( AVCTORES § 36 usque ad referendum Liuius 42, 29 || nam in auxilio sqq. Eutrop. 4, 6 § 37 usque ad Romani Liuius 42, 58 — 60 || sequenti sqq. Liuius42, 65 — 67 § 38 Liuius 43, 18 et 19 princ. (illa partim occidit et sub corona temere addita sunt ab Orosio) ) [*]( 1 inprobi detoto Ra || maxime L || inaestimabilis (bi s. s. et 1 corr., ex b ut uid.) B 2 ∗equorum R || inormitate RaD 3 concur∗sione (er. s?) B || gradientium BD || concrepans (o ex n corr.) L II et om. D 4 disiluit R || sustinuera| D1 5 uictandem D1 || comminuta RD2 (cumm- D1) 6 adque Ra || inpedientibus RD || submersit R 9 publio RD ||et post crasso insertum v II g. L gaio RD || conss. L II machedonicum R1 macidomcum (ce 2) D 11 nam] non D || ptolomaeus] D ptholomeus LR 12 aegipti D || ariarates LRD 13 et post asiae add. v || masinissa] L massanissa. RD || namediae D2 || machedonas R1 14 trhaces R || cotyn B || gentiũ D2 15 yllyrii R illirii D || aduementi D 17 paene] plane R1 || partes L II in om. L || decessum Ra 19 sulcamum] LRD; debuit Vscana (LN. 43, 18 § 5, Υσαανα Polyb. 28, 11) aut Vscanam (Liu. 43, 19 § 1); sulc- dittographia natum uid. II presidiis R )