Historiae Adversum Paganos

Tunc Carthaginienses praecipiti festinatione ad Lutatium consulem ac deinde Romam mittunt: orant pacem, quam condicionibus ante propositis ilico consequuntur.

condiciones autem erant, ut Sicilia Sardiniaque decederent proque inpensis bellicis \'puri argenti tria milia talentum Euboicorum aequis pensionibus per annos uiginti penderent.

huius pacis condicio habita est post annum tertium et uicensimum, ex quo bellum Punicum primum fuerat inchoatum.

Quis, rogo, duarum ciuitatum unum bellum per annos tres et uiginti gestum fando explicet, quot reges Carthaginiensium, quot consules Romanorum, quot agmina exercituum, quantum [*]( AVCTORES g 1 — § 3 Liuiue 19 (cf. Per., ad § 8 cf. Eutrop. 3, 27 et 3, 1) § 4 Orosius adhibito ut uid. Augustino Oiw. Dei 3,18 princ.; illa fando explicet ex Vergilio Aen. 2, 361 sq. sumpta sunt ) [*]( EXPILATORES 9 condiciones — 12 penderent excerpsit Paulus 47, 21 - 24 ) [*]( 1 lylybeun B lilibeum D || • LX • et tres B || cxx • u (n ex n?) B 2 dimersae (i in raa.) R demersaa| D || . xxxɪɪ • milia L xxxɪɪ milia R tregenta & duo milia D 8 quattuordicim D xɪɪɪɪ R || xn B 4 dimersae B || ericinam D 5 karith- B 7 karth- B 9 condicionebus D conditionjbua B || consecuntur B || condicionis D conditiones B 10 sardiniaque (s in ras.) R; Sardinia minus accurate ab Orosio litemque ab Aurel. Vict. Vir. ill. 41) hic memorata: cf. Weissenborn ad Livium 31, 1 § 5 || impensis D 11 talentum] LBlD talentorum R2Bv 12 xx R || conditioJB 13 est habita v || post] -d- (col. rubro) Post (d non estpro capituli numero) D || uicensimum] L uioensimo D uigensimum (n er.) B 15 tres et xx B 16 quot! (apicem add. m. 1b itemque post quot tertium, post exercituum et perpensa) L quot (t ex d ?) R || karthaginiensium B carthageniensium D 17 qui ut consules L 0 agmina (mina atramento pallido et charact. diuersis) B )

Anno ab Vrbe condita DVII repentina subuersio ipsius Romae praeuenit triumphum Romanorum; neque enim temere dixerim, quando non uel modicam laetitiam Romae superueniens repente quam grauissimus luctus oppresserit. siquidem Q.

Lutatio Catulo A. Manlio consulibus diuersae ignium aquarumque clades paene absumpsere Vrbem. nam Tiberis insolitis auctus imbribus et ultra opinionem uel diuturnitate uel magnitudine redundans omnia Romae aedificia in plano posita deleuit.

Diuersae qualitatee locorum ad unam conuenere perniciem, quoniam et, quae segnior redundatio tenuit, madefacta dissoluit et, quae carens torrentis inuenit, inpulsa deiecit.

aquarum grauissimam cladem granior ignis secuta uastatio est; qui ignis, incertum unde surrexerit, plurimas oiuitatis partes peruagatus cum hominum domoramque miserabilem stragem fecit tum etiam tantum opum uno consumpsit incendio quantum plurimae et peregrinae uictoriae conferre non possent.

dehinc cum omnia in circuitu fori popularetur, aedem Vestae corripuit, et ne sibi quidem dis subuenientibus ignem illum, qui aeternus putabatur, temporarias ignis oppressit; unde etiam Metellus, dum arsuros deos eripit, uix bracchio semiustilatus aufugit. [*]( AVCTORES § 5—§ 9 Liuius 19 (cf. Periocha et Augustin. I. c.) ) [*]( 1 profligari D || tum v 4 ab Anno capitulum xvɪɪɪɪ incipit in D || anno • ∂vɪɪ ∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗ ab nrbe condita (anno • ∂vɪɪ m ras. al. m.; fuisse potest : anno ab urbe condita ∂vɪɪ) B || quingentensimo septimo L quingentesimo septimo D 5 timere L 7 q̄. lutatio catulo L quinto lutatio catulo B quando lutatio catolo D; item Catulum no- minat non Cerconem Cassiodorius, commistis inter se cognominibus consulis anni 512 Varr. C. Catuli et consulis anni 513 Varr. Q. Catuli, cf. Corp. Inscr. Lat. I p. 522 sq.; Catulo del. fsh 8 aulo LRD || conss. L 9 pene Rb || absnmsere L 10 diuturnitatẽ Ra 11 deleuit] deicit D || qualitates] aequaletatis D 12 pernitiem R 13 madefacta∗ B 16 surrex̃ B 17 meseriam D 18 consumpsit] LRD (psi in ras. m. 1, ex tof D) 19 conferrae RaD || non] LD, ed. 1510 uix R ed. 1540 fsh 21 diis B 23 brachio RD U semiustilatus] LD semiustolatus (o in u al. m.) R )

T. Sempronio Graccho C. Valerio Falcone consalibos cum Faliscis bellauere Romani, eoque proelio quindecim milia Faliscorum interfecta sunt.

eodem anno Galli Cisalpini noui exstitere hostes. aduersum quos uaria sorte bellatum est; nam in primo conflictu Valerio consule tria milia quingenti cecidere Romani, secundo quattuordecim milia Gallorum caesa, duo milia capta sunt, sed ob priorem cladem triumphus consuli denegatus est.

T. Manlio Torquato C. Atilio Bubuloo consulibus Sardinia insula rebellauit auctoribus Poenis. unde mox Sardi subacti et oppressi sunt; Carthaginiensibus autem uiolatoribus pacis, quam ipsi poposcissent, inferri bellum decretum est.

contra Carthaginienses pacem suppliciter poposcerunt et cum bis missis legatis nihil profecissent, post etiam decem principibus bis aeque supplicantibus nec impetrarent, nouissime Hannonis, minimi hominis inter legatos , oratione meruerunt.

hoc anno porta Iani Gemini clausa est, quia nusquam eodem anno bellum erat; quod sub Numa solum Pompilio rege prouenerat [*]( AVCTORES § 10 Liuius 20 (cf. Periocha et Eutrop. 9, 28 qui tamen xv Faliscorum priore bello a. 513 Varr., non ut Orosius posteriore a. 516 Forr., caesa esse refert) cap. 12 g 1—§ 4 Liuius 10 (§ 2 cf. Per., § 4 cf. Liuius 1, 19 §3, Eutrop. 3, 3, Orosius 3, 8 § 4) ) [*]( 1 t- L tyto B Tito D, item pro Ti. Cassiodorius a 516; Ti. \'corr, h || aimpronio D || gracco R || g- L gaio BD; P. corr. fsh H faloone] LD, item fasti Hispani a, 516 flaccone B; Faltone corr. fsh || conss• L 2 phaliscis L || xv R || phaliscorum L 3 oisalpini (cis in ras. al. m.) R || extitere LRD 5 nalerii Rfsh || consnlae D consulis (s in ras. al. m.) B || •ɪɪɪ• mil- L -m- milia B || D R 6 XlIII B quattuor D 7 ob om. D || consul in fine folii 80 L 9 t L tito RD || manleo D || g- L gaio BD || bubulco] LD bobnlco B; Bulbo corr. fsh || conss. L cons B 10 insula∗rebellaait (r et ut uid. e prior in ras. al. m.) B || poenes D || sardi (s in ras.) B 11 karth- B carthagiensibus D 13 karth- B 14 proficissent R1 || decim D T R 15 subplicantibos D || inpetrarent D 16 oracionS D 18 solum om. D || populio (po in pο̃ al. m., u radendo in i corr.) B popilio D )

Hio demum nobis tacendum est et tempora, quibus conferri nostra nullo modo possunt, silentio transmitti expedit, ne obtrectatores dierum uitae suae ad insultandum potius sibi hoc strepitu suscitemus.

ecce portae Iani clausae fuerunt, foris bellum Romanorum non fuit, omnem subolem suam in gremio suo conquiescentem Roma continens non suspirauit.

et hoc quando? post primum Punicum bellum; post quantum temporis? post annos CCCCXL; quamdiu? anno uno; et quid altero subsecutum est? ut de ceteris taceam, bellum Gallicum et Hannibal cum bello Punico secundo.

ei mihi, cognouisse haec et denudasse quam etiam me pudet pax ista unius anni uel magis umbra pacis lenimentum miseriarum an incentiuum malorum fuit? stilicidium istud olei in medium magnae flammae cadens extinxit fomitem tanti ignis an aluit? parum aquae frigidae ardentissimis haustum in febribus sanauit aegrotum an potius incendit.?