Historiae Adversum Paganos

et quamuis numquam post mortem Numae a bellorum cladibus fuisse cessatum patentes semper Iani portae indicent, ex eo tamen uefuti per meridiem toto inpressus caelo malorum feruor incanduit.

porro autem, inchoato semel bello Punico utrum aliquando bella caedes ruinae atque omnia infandarum mortium genera nisi Caesare Augusto imperante cessauerint, inquirat inueniat prodat quisquis infamanda Christiana tempora putat.

absque [*]( AVOTORES § 8 non ex Eus. 1670 (a quo eliena sunt illa quamuis prius uictus ; cf. Diodor. 16, 40 et 48: τὸπϱονενιϰη̃σϑαι τοὺς Πέϱσας) cap. 8 § 3 cf. Oros. 6, 22 § 1 § 4 cf. Oros. 4, 12 9 4 ) [*]( EXPILATORES 6 a Romanis—8 suscepta sunt compilauit Paulus 23, 10 sq. ) [*]( 1 exim] LPaRaD exin Pb eiifi Bb. 2 erupturos (o m. 2 ex u corr.) L eruptos P1 turerup∗os P2 || est] oneat L* 8 sidonam] LPBD || prouintiae R II orbem P 4 aegiptum P egyptum D II quãuis (ã in ras.) P || uictus] ∗∗∗uictã (ã in ras.) R 6 hic B II aduersus LW II gentem (m in ras.) P 7 sedicinis] Lb sedeoinis LaR sedecenis P sedioenis D 8 pyrrus LD phirrus P (ubique) phyrrus B 9 excaepit P II pyrri L phirri PR pirri D 10 punicum] LR1v punicum (pon. D) bellum PR2D 12 patentes (es add. al. m. sed ead. ut uid. expunxit R 13 merediem (e sec. in i corr.) P meridiem (i prior ex corr.) B 16 ceṡsare P ce̢ssare (priore a de- leta) P II agusto D || cesari∗nt (corr. m. 2) P c∗essauerint (erasa a) R 17 prodat 8. 1. add. m. 2 L || mfammanda P II tempora christiana PRDh )

At uero, si indubitatissime constat sub Augusto primum Caesare post Parthicam pacem uniuersum terrarum orbem positis armis abolitisque discordiis generali pace et noua quiete conpositum Romanis paruisse legibus, Romana iura quam propria arma maluisse spretisque ducibus suis iudices elegisse Romanos,

postremo omnibus gentibus, cunctis prouinciis, innumeris ciuitatibus, infinitis populis, totis terris unam fuisse uoluntatem libero honestoque studio inseruire paci atque in commune consulere — quod prius ne una quidem ciuitas unusue populus ciuium uel; quod maius est, una domus fratrum iugiter habere potuisset —;

quodsi etiam, cum imperante Caesare ista prouenerint, in ipso imperio Caesaris inlnxisse ortum in hoc mundo Domini nostri Iesu Christi liquidissima probatione manifestum est:

inniti licet illi, quos in blasphemiam [*]( AVCTORES § 5 orbem — conpositum .. § 6 omnibus gentibus ex imitatione Lucani 1, 60-62 ) [*]( 1 anis in ras. P || praeteruolantis] PD (pre- F) praeteruolAntis (A ex n corr.) B praeternolnntatis L 2 qao romani JB 8 reip. L reip̃∗∗∗ P || ad in ab corr. R || uerba pacis signo uelut tenuissimo add. m. 2 in marg. infer. prasscipto hoc signo / L || signo pacis PB 4 ad quae D || gelidae (o prior ex a corr.) R geliti D || illecti (1 pro in ras.) R 5 uehementiusquae B || afflictarentur (priore f in ras.) B 6 si om. m. 1 P || agusto P\'D 7 uniueraum] L2P2RD uniuersam L2P1 uniaersarum Fabr. h 8 abholitisque (h del.) PB || comporitum LB6 9 arma (ma m. 2) L arma om. m. 1 P 10 snia om. m. 1 P 12 uoluptatem L 14 commone PaR1 16 cum s. I. add. m. 2 in L || imperanti Ra17 caeasare PaRa || prou̇ė|uenerιnt L || in ipao] ipso L || caesaaris P || inluxisse] LD ṇạṭụṃ mluxisse P illuxisse (pr. 1 in ras. ) R 18 dm̄ . n̄•. ιhū xpl. L dmnι̃ nl ihm̃ xpl D || ad uers. |dissima — inui| sed ad praecedentem uerstm haud dubie pertinens in marg. crucis signum t adscripsit m. 1 L\' )

Igitur anno ab urbe condita CCCCVIIII Romani bellum Latinis rebellantibus intulerunt Manlio Torquato et Decio Mure consulibus. in quo bello unus consul interfectus est, alter exstitit parricida.

Manlius enim Torquatus filium suum, iuuenem, uictorem, interfectoremque Metii Tusculani, nobilis equitis et tum praecipue prouocantis atque insultantis hostis, occidit.

alius uero consul oum iterato conflictu illud cornu, cui praeerat, caedi atque adfligi uideret, in confertissimos hostes sponte prolapsus occubuit.

Manlius quamuis uictor occursum tamen nobilium iuuenum Romanorum, qui legitime exhiberi solet, triumphans parricida non meruit. [*]( AVCTORES § 1 Romani — § 2 Liuitts 8, 3.6.7 § 3 Limus 8, 9 § 4 Liuius 8, 12\' ) [*]( 1 cogentur] L cogerentar PR (sed re expunctis in R) coguntur Dv 2 et om. P1D || tranquilissimam P 3 filii (corr. 1* aut lb) L 4 extitisse LR exatetisae P eztetiase D || creaturae D 5 cognitioni PRa 6 perfudit L 7 extant. (pr. a in ras. ut uid.) R || uesti erit P || adidipsum (id s, s. m. 1) P ad id Ipsum R ad id ipaum D 9 CCCC.mo.nono. L quadrigentisemo nono D || rumam D 10 intulervnt (v ex eorr.) P || Ma∗nlio R || detio Ra 11 css. PR || aliter (i eras.) P 12 extitit PR extetit D 13 met; | us culani D || mechii La mecii LhPR || thuseculani L 14 cum La tunc R || praecipuae L precipue P 15 conflicto (o radendo in n corr.) L 16 p̃erat (p s. a fort. m. 1) P || adque LPaRa et D || affligi (pr. f in ras.) R || in infestissimos, sed in marg. in confertissimos P 17 ponte D 18 legitimis L1 19 exibere (e fin. in i corr.) P || triumfans P )

Anno autem post hunc subsequente Minucia uirgo Vestalis ob admissum incestum damnata est uiuaque obruta in campo, qui nunc sceleratus uocatur.

At uero paruo eiim tempore interiecto horresoo referre quod gestum est. nam Claudio Marcello et Valerio Flacco consulibus incredibili rabie et amore scelerum Romanae matronae exarserunt.

erat utique foedus ille ac pestilens annus infictaeque iam undique cateruatim strages egerebantur et adhuc tamen penes omnes de corrupto aere simplex credulitas erat, cum, exsistente quadam ancilla indice et conuincente, primum multae matronae ut biberent quae coxerant uenena compulsae, deinde, simul atque hausere, consumptae sunt.