Historiae Adversum Paganos

exiguae habitationis sedem non ex sua electione sed ex nostro iudicio rogant, quibus subiecta et patente uniuersa terra praesumere, quam esset libitum, liberum fuit; semet ipsos ad tuitionem Romani regni offerunt, quos solos inuicta regna timuerunt.

et tamen caeca gentilitas cum haec Romana uirtute gesta non uideat, fide Romanorum inpetrata non credit nec adquiescit, cum intellegat, confiteri, beneficio Christianae religionis - quae cognatam per omnes populos fidem iungit - eius uiros sine proelio sibi esse [*]( AVCTORES § 2 Getae—Gothi cf. Hieronym. Quaest. hebr. uol. 3, 818 Vall. || Alexander — declinaoit cf. 7,34 § 5 ubi PompeiuB Corneliusque auctores laudantur u § 3 sedem — rogant cf. 7, 38 § 2 || semet ipsos sqq. cf. 7, 43 § 13 ) [*]( EXPILATORES 3 Getae-5 declinanit compilauit Isidorus Hist. Goth. 2 3 Getae — Gothi] quos Getas iam superiore (superi B) loco Gothos esse probauimus Orosio Paulo dicente Iordanis Get. 9 ) [*]( 1 adque PaB || construendo B 2 pressura (es in ras. al. m.) R presura D praesura B || depotata D 3 gaetae P 4 alezandereuitandos D If alexar B || euitandoe (e ex ae corr.) P euitando* (s al. ut uid. m.) R uitandos B n pronunciauit D || pyrrns PRB pirrua D 5 uaeuaefactisque PD uacuesuispaetieque B 6 toti] PRaBD cf. Sidon. Epist. 9, 14 extr., suis tο̌ti Rb; tuti GSNO (probauit Grubite) tot *ς Lautius h || ingresi B 7 foediris D || precibus] PRb praecibus RaBD 8 uendicare B n potuiss & D || fedem D 9 elictione D 10 presumere D || esset (t in ras. m. 2) P 11 tuicionem D 12 solus RaD n regna] regna (n m. I) D 13 uidiat D 14 impetrata PRD || nec] non B* || adquiiscit D adqaescit D || intelligat (sic) D || confitere D 15 relegionis P || cognita RbB 16 populos (o altera ex u corr.) P populus D n fide B || sibi om. B sibe (b statim corr., sed non ex u) D )

At uero ante Vrbem conditam CCCCXXX anno raptus Helenae, coniuratio Graecorum et concursus mille nauium, dehinc decennis obsidio ac postremo famosum Troiae excidium praedicatur.

in quo bello per decem annos cruentissime gesto quas nationes quantosque populos idem turbo inuoluerit atque adflixerit, Homerus poeta in primis clarus luculentissimo carmine palam fecit, nec per ordinem nunc retexere nostrum est, quia et operi longum et omnibus notum uidetur.

uerumtamen qui diuturnitatem illius obsidionis, euersionis atrocitatem caedem captiuitatemque didicerunt, uideant, si recte isto qualiscumque est praesentis temporis statu offenduntur quos hostes occulta misericordia Dei cum per omnes terras instructis copiis bello persequi possint, pacis gratia praetentis obsidibus per omnia maria sequuntur; et, ne forte haec quietis amore facere credantur, se ipsos ac pericula sua pro Romanorum. pace aduersum alias gentes offerunt. [*]( AVCTORES cap. 17 cf. Eue. 826f. 835; Oros. 2, 4 8 Homerus poeta Iliade § 8 hostes (Gothi) et q. sq.] cf. Orosius 7, 43 § 11 H 13 ) [*]( EXPILATORES 8 ante - anno .. 6 Troiae excidium exscripsit Seuerus Chron. p. 452 9 per ordinem .. retexere compilauit Isidorus Hist. Goth. 2 ) [*]( 1 snbiectus D || faeminae P femine D || maiorum B 3 quadragentissimo tricensimo D 4 elenae B || cdnioratio (~ eras., nia m ras.) R II grecorum RBD II et om. B II mile B1 6 a verbis Decem annos incipit L || decim B || cruentissime (e fin. in ras.) B 7 quas] quantas RbB || nacionis D || populus D || inuuluerit B || adque PaRaB 8 afflixerit (f prior in rasura) R || omerus D 9 texere B 10 uiditar D || uirumtamen D 12 dedicernnt BD || uidiant. Ra nedeant D || rectę D 13 presentis D || host*es (er. a ?). B hoetia D 15 possent D || pretentis D 16 sequntur B1 se∗∗cuntur (c al. m. ?) R secuntur B m. rec. || uerba et ne forte-credantur om. B 17 seipsus D seipso L || ac in ad al m. R || pericola D || pacem L )

Paucis praeterea annis interuenientibus, Aeneae Troia profugi aduentus in Italiam quae arma commouerit, qualia per triennium bella exciuerit, quantos populos inplicuerit odio excidioque adflixerit, ludi litterarii disciplina nostrae quoque memoriae inustum est.

horum praeterea temporum medio interiacent exilia naufragiaque Graecorum, Peloponnensium clades Codro moriente fractorum, ignoti Thraces noua in bella surgentes, et generalis tunc per totam Asiam Graeciamque commotio.

Anno ante Vrbem conditam LXIIII nouissimus apud Assyrios regnauit Sardanapallus, uir muliere corruptior: qui inter scortorum greges feminae habitu purpuram colo tractans a praefecto suo Arbato, qui tunc Medis praeerat, uisus atque exsecrationi habitus, mox etiam excitis Medorum populis ad [*]( AVCTORES § 1 cf. Eua. 839 || Troia profugi sec. Vergil. Aen. 1, 1 sq. || 4 ludi litterarii disciplina § 2 cf. Eus. 948. 1009 cap. 19 § 1 Anno—Sardanap. cf. Eus. 1197 || nouissimus sgq. Iustin. 1, 3; cf. Oros. 3, 2 et 2, 3 ) [*]( EXPILATORES 10 anno — Sardanapallas (sic) compQauit Seuerus Chron. p. 452 ) [*]( 1 preterea D || aenaeae P aenaeae in aen∗e∗a corr. R || troia (i in rae.) B 2 etaliam B || conmouerit B || quae] q: D 8 exciuerit L1aPRaBD exercuerit in marg. L1b excitauerit Rbv || quantus populus inplecuerit D 4 afflixerit RD (f pr. in ras. in R) || litte*rarii (eras. r) P || disciplinae PR 5 preterea D || media BD 6 interiacente. D || exilia] LPRBD || grecoram PRB gregorum D || petoponnensium] LPa peloponensium PbRD pylopentium B 7 chodro PR || nioriente B || fractoram] LPB (sic fr- actorum P) fractorum R factorum D fatoram coniunct. cum seqq. male v; recte Grubitz || ignoti] LPRBD; ignari v || thraces (thra in ras. ampliore) P trhaces R 8 greciamque RBD 9 commucio D conmotio B 10 anno autem ante B || LX · mo · quarto L sexagesimo quarto D; txvn corr. Scaliger Can. isag. p. 321 med. || nouisimus B || apud] ante L1a aput L1bP (t in d corr. in P) || asyrios B asirius D 11 sardanapalus B 12 greges] grecis D || f*eminae (er. a) R femine D || hubitu R1 || collo PaB 13 prefecto D || moedis B || usus LB || adque P*B 14 execrationi P et post ras. R exsegratione D || excitis ad bellum medoram populis prouocatus L || excitatis Rb || moedorum B )

deinde multis proeliis undique scatescentibus, quae per ordinem disserere nequaquam aptum uidetur, per uarios prouentus ad Scythas Chaldaeosque et rursus ad Medos parili uia rediit.

in qua breuitate pensandum est: quantae ruinae cladesque gentium fuere, quanta bella fluxerunt ubi totiens tot et talia regna mutata sunt.