Historiae Adversum Paganos

ad quae Scythae legatis respondent, stolide opulentissimum regem aduersus inopes sumpsisse bellum, quod timendum ipsi magis uersa uice fuerit propter incertos belli euentus nulla praemia et damna manifesta. porro sibi non exspectandum, dum ad se ueniatur, sed ultro praedae obuiam ituros.

nec mora, nam dicta factis insequuntur. primum ipsum Vesozen territum refugere in regnum cogunt, destitutum uero exercitum inuadunt omnemque belli apparatum capessunt, uniuersam quoque Aegyptum populauissent, ni paludibus inpediti repellerentur.

inde continuo reuersi perdomitam infinitis caedibus Asiam uectigalem fecere; ubi per XV annos sine pace inmorati tandem uxorum flagitatione reuocantur denuntiantium, ni redeant subolem se a finitimis quaesituras. [*]( 1 septemtrionem PR || p*ene (eras. a) R poenae D || pylago B 2 Btodens D || scitbis D 3 primas (imns in ras. angust.) P || hostit ∗∗bus (li er.) R hostebus D 4 legis RaD || adquę (t m. 2) P adq; in adque̢ corr. al. m. R adque B atquae (sic.-q̢̢) D cf. 1,15 §4 || scithae B || respondent] PR responderunt BDv || Btulide D 5 susisse (p al. m.) R sumsisse PBD || quo B 6 sibiipsi R || ueraa uice fuerit om. B || pp radendo ex pp factum P pp R || inCertos (C ex t) R incertus D 7 euentos D 8 exspectandum] B exp- PRD || predae D 9 lturos P iturus (us in os corr.) R iturus D || facta B || insequuntur] R* insequntur B insecuntur PRlD 10 uesozen] PRA uesozem BD || refugire D 11 apparatum] PRBD 12 populauissent] PRBD -assent h || ni] PRXBD nisi v niai nili R\' (interpolatum fort. ex Iordane 6) || impediti RD 13 repellentur PRa || infinitis R 14 caedib; (ib; in ras.) R || asiam] iam P1R (i atr. obscuriore in R) || uectegalem D uectigabilem B || quindecim B quindecem D 15 immorati D || uxorum] oxoroI D || flagitacione D || denuntiantium] Bv denuntiantibus PRA (sed ib; in v corr. et d in ras. R) denunciantibuB D denuntianti Z 16 sobolem RbB || se om. AR% sed uersu extremo al. m. add. in R || * finitimiB (a s. s. m. 2) P |a flnitimis (a in ras. al. m.) R; ex flnitimis Iustinus )

Medio autem tempore apud Scythas duo regii iuuenes Plynos et Scolopetius. per factionem optimatium domo pulsi, ingentem iuuentutem secum traxere et in Cappadociae Ponticae ora iuxta amnem Thermodontem consederunt campis Themisoyriis sibi subiectis; ubi diu proxima quaeque populati conspiratione finitimorum per insidias trucidantur.

horum uxores exilio ac uiduitate permotae arma sumunt et, ut omnibus par ex simili condicione animus fieret, uiros qui superfuerant interficiunt atque accensae in hostem sanguine suo ultionem caesorum coniugum finitimorum excidio consequuntur.

tunc pace armis quaesita externos concubitus ineunt, editos mares mox enecant, feminas studiose nutriunt inustis infantium dexterioribus mammillis, [*]( AVCTORES § 1-2 (—sumunt) Iustin. 2, 4 §1 — 4 (medio.. tempore sic exscripsit temere omissis Iustinianis 2, 3 § 17 sq.) § 2 (et ut qq.)—§ 4 Iustin. 2, 4 § 7-12. ) [*]( EXPILATORES 1 Linus (sic) et Scol... pulsi.. 3 in Capp. -4 Theais Sciriis (sic) excerpsit Seuerus Ghron. p. 468 sq. 6 aqq. de quibus (quas ec m. 1 quibus et m. 2 B) feminis (-as D) bellatricibus (-ces B) Orosius in primo uolumiue professa uoce testatur Iordanis Get. 5 codd. D et Ambros. ) 6 horum uiores.. p. 66, 1 Amazones-2 Lampeto..8 cum Marpesia : 9 trucidantur-Sinope.. p. 67, 3 tunc.. regno praeerant. 4 Orithyia.. 6 sororea — Menalippe.. 7 retentae.. 8 Menal. ..9 reddidit—10 potita est excerpsit Seuerus Chron. p. 454 ) [*]( 1 iput Pa || regi BD || iuuemis D || plrnns D plenius B 2 scolopetius] PRlDB scolopitius al. m. R || faccionem D || optimatium] P obtimatifl (b in p corr.) R optima cium D optimatum Bv 3 inuentutem (n in ras.) P || ponticae] PR2BD pontique R2h 4 thermodobtem] PRD theranodontem B || consedirunt D || themiscereis B themis cereis D 5 queque D 6 exilio] PRBD 7 uiduetate D tl eximili (corr. m. 2 in P) PR 8 conditione R 9 adque P2B 〈at〉q (at euanidae et incertae) D || sangumem (. m. ant.) D || suo] PRBD suorum h 10 consequntur B consecuntur PR 11 quesita D || concubitos B (paenultima fuisse o et alia m. in u esse corr. wid.) R || ∗∗eunt (corr. m. 2) P || mox (prima hasta ex e statim corr. m. 1) D II | enecaat (e pr. fort. ex corr. add.) R enegant D 12 feminas P || studiosae D || infantum] PRD imfantum B || dexterioribu] PRD caaterio (sic) Bk dexterio B || mammillis] PRaD mamillis Rb mammellis B ) [*]( Y. ) [*]( õ )

harum duae fuere reginae, Marpesia et Lampeto, quae agmine diuiso in duas partes uicissim curam belli et domus custodiam sortiebantur.

igitur cum Europam maxima e parte domuissent, Asiae uero aliquantis ciuitatibus captis, ipsae autem Ephesum aliasque urbes condidissent, praecipuam exercitus sui partem onustam opulentissima praeda domum reuocant, reliquae ad tuendum Asiae imperium relictae cum Marpesia regina concursu hostium trucidantur.

huius locum Sinope filia capessit, quae singularem uirtutis gloriam perpetua uirginitate cumulauit.

hac fama excitas gentes tanta admiratio et formido inuaserat, ut Hercules quoque cum iussus fuisset a domino suo exhibere arma reginae quasi ad ineuitabile periculum destinatus, uniuersam Graeciae lectam ac nobilem [*]( AVCTORES § 5—9 Iustin. 2, 4 § 14—25 ) [*]( EXPILATORES 1 uide supra ad cap. 14 princ. ) [*]( 1 sagittaram P sagitarum B || iactus] ictu (mc) B || impedirentur] PRBD (i alt. atramento obscuriore nec sine ras. in B) 2 fuerę reginę D || manepia B II lapeto B II quae] q i. e. quae, cum que sic q: notatum sit in D (q pro que positum in seqq. non adnotaui) 3 partis D || I ucissim B uicissem D 4 sorciebantur D || europam] PBB eurobae D europae v || maxima e] mazime P1 mazima e (z et posterior a in ras. et e ex corr. inserta a m. antiqua; deinde e in ex, sic exe, corr. a m. 8. XIV) B ex maxima P* maxima B maximam Dv || parte] PRB partem Dv 5 ipsae (-se D) autem] PBBD ipsae h 6 efesum D || condediBsent precipuam D 7 onostam D || ∗∗opulentissima (o in ras.) B opolentissimi D || preda D || rebq; (ex reliq; ut uid. corr.) S B reliqui D 8 marpetia B marsepia B 9 truciantur D || E huius B || sinope] sinopg P Orithya ex Iustino interpol. multae edd. 10 capessit post locum traiecerunt edd. quaedam uelut Col. 1542 fh || uirginitatS D 11 admiracio D || excitas] P*BD excita P1R2 excitatas RbBm|| admiratio et] admiratione P admirationet B 12 herculis PRahircolis D hyrculis B || iusus B iuasus B || fuissit D 13 . domino B a domeno D || regine D || pericolum D 14 uniueraam (i in ras.) P || greGiae BBD (grecia electam D) )

duae tunc sorores regno praeerant, Antiope et Orithyia. Hercules mari aduectus incautas inermesque et pacis incuria desides oppressit. inter caesas captasque complurimas duae sorores Antiopae, Melanippe ab Hercule, Hippolyte a Theseo retentae.

sed Theseus Hippolyten matrimonio adsciuit, Hercules Melanippen sorori reddidit et arma reginae pretio redemptionis accepit.

post Orithyiam Penthesilea regno potita est, cuius Troiano bello clarissima inter uiros documenta uirtutis accepimus.

Pro dolor, pudet erroris humani. mulieres patria profugae Europam atque Asiam id est plurimas fortissimasque mundi partes intrauerunt peruagatae sunt deleuerunt, centum paene [*]( AVCTORES § 10 Iustin. 3, 4 § 31 ) [*]( EXPILATORES § 10 clarissima .. docomenta adsciuit Iordanis GtL 8 ) [*]( 1 eontrazit B* || nauis D || prepararit D 2 improuiso B || adgredi (alt. d statim corr. m. 1 ex ?) D aggredi PR || ad u. di et — duae adscr. 1 (uoluit fort. malloerit) B* || inpiratas R2 in insperatas D; in promptu est inopinatas (inopinantee Iustinus) uel insperatos (cf. 5,18 § 13) corrigere, sed fort. Orosianum est; cf. Grubite p. 32 3 sororis D || preerant D 4 anthiope B anthiopq P anthiopae BD || orythia PR orithiia D orithia B || herculis PR2 hyrculia B hercoles D 5 incuria (a in ras. m. 2) P || oppraesit B || cQssas (prima t erasd) P 6 conplnrimas PBD cdplnrimas R1 quplurmas [t. e. cu-- m 9- corr.] R2 || sororis D || anthiopae B anthiopą PBX anthiope B1 || melanippe] PB menalippae D minalippae B menal. v cf. Gut- schmid Iahrb. f. Phil. Suppl. 2 p. 199 7 hercolae D hyrcule B || hyppolite P Ahyppolite (& ai. m.) R hyppolitae BD || retentae] retentae sunt R2v || hyppoliten PBD yppoliten B 8 assciuit (pr. e m ras. al. m.) R || herculis PR2 bircolis D hyrculis B || melanippen] B melanippem P menalippen BDv || reddit D 9 praetio RB precio D || redemtionis P redemcionis D 10 orythiam PR orithiiam D orithiam B || pentesilea PR pentisilea B pentesilei D || traiano B 11 clarisima B 12 pudet erroris] deterroris D || profuge D 13 adque P*B || est B || plnrima* B 14 partis D || c. B || p∗ene (eras. a) R ) [*](5* )

modo autem Getae illi qui et nunc Gothi, quos Alexander euitandos pronuntiauit, Pyrrhus exhorruit, Caesar etiam declinauit, relictis uacuefactisque sedibus suis ac totis uiribus toti Romanas ingressi prouincias simulque ad terrorem diu ostentati societatem Romani foederis precibus sperant, quam armis uindicare potuissent;

exiguae habitationis sedem non ex sua electione sed ex nostro iudicio rogant, quibus subiecta et patente uniuersa terra praesumere, quam esset libitum, liberum fuit; semet ipsos ad tuitionem Romani regni offerunt, quos solos inuicta regna timuerunt.

et tamen caeca gentilitas cum haec Romana uirtute gesta non uideat, fide Romanorum inpetrata non credit nec adquiescit, cum intellegat, confiteri, beneficio Christianae religionis - quae cognatam per omnes populos fidem iungit - eius uiros sine proelio sibi esse [*]( AVCTORES § 2 Getae—Gothi cf. Hieronym. Quaest. hebr. uol. 3, 818 Vall. || Alexander — declinaoit cf. 7,34 § 5 ubi PompeiuB Corneliusque auctores laudantur u § 3 sedem — rogant cf. 7, 38 § 2 || semet ipsos sqq. cf. 7, 43 § 13 ) [*]( EXPILATORES 3 Getae-5 declinanit compilauit Isidorus Hist. Goth. 2 3 Getae — Gothi] quos Getas iam superiore (superi B) loco Gothos esse probauimus Orosio Paulo dicente Iordanis Get. 9 ) [*]( 1 adque PaB || construendo B 2 pressura (es in ras. al. m.) R presura D praesura B || depotata D 3 gaetae P 4 alezandereuitandos D If alexar B || euitandoe (e ex ae corr.) P euitando* (s al. ut uid. m.) R uitandos B n pronunciauit D || pyrrns PRB pirrua D 5 uaeuaefactisque PD uacuesuispaetieque B 6 toti] PRaBD cf. Sidon. Epist. 9, 14 extr., suis tο̌ti Rb; tuti GSNO (probauit Grubite) tot *ς Lautius h || ingresi B 7 foediris D || precibus] PRb praecibus RaBD 8 uendicare B n potuiss & D || fedem D 9 elictione D 10 presumere D || esset (t in ras. m. 2) P 11 tuicionem D 12 solus RaD n regna] regna (n m. I) D 13 uidiat D 14 impetrata PRD || nec] non B* || adquiiscit D adqaescit D || intelligat (sic) D || confitere D 15 relegionis P || cognita RbB 16 populos (o altera ex u corr.) P populus D n fide B || sibi om. B sibe (b statim corr., sed non ex u) D )

At uero ante Vrbem conditam CCCCXXX anno raptus Helenae, coniuratio Graecorum et concursus mille nauium, dehinc decennis obsidio ac postremo famosum Troiae excidium praedicatur.

in quo bello per decem annos cruentissime gesto quas nationes quantosque populos idem turbo inuoluerit atque adflixerit, Homerus poeta in primis clarus luculentissimo carmine palam fecit, nec per ordinem nunc retexere nostrum est, quia et operi longum et omnibus notum uidetur.