S. Optati Milevitani libri VII
Optatus, Saint, Bishop of Mileve
Optatus. S Optati Milevitani libri VII (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 26). Ziwsa, Karl, editor. Prague, Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag.
Cunctos nos christianos. carissimi fratres, omnipotenti deo fides una commendat, cuius fidei pars est credere filium dei dominum iudicem saeculi esse uenturum. eum qui iampridem uenerit et secundum hominem suum per Mariam uirginem natus sit, passus et mortuus et sepultus resurreierit; et antequam in caelum ascenderet, unde descenderat, christianis nobis omnibus storiam per apostolos pacem dereliquit. quam ne uideretur solis apostolis dimisisse, ideo ait: quod uni ex uobis dico, omnibus dico. deinde ait: pacem meam do uobis, pacem meam relinquo uobis. igitur pax christianis omnibus data est, quam rem dei esse constat, dum dicit: meam; cum autem dicit: do uobis, non solum suam uoluit esse sed et uniuersorum in se credentium. [*]( 9 Marc. 13, 37 10 Ioh. 14, 27 ) [*]( OPTATI MILIBITANI LIBRI NVMEBI VII (rubr.) R fol. 1», Optati (0 rubr.) Milibitani libri numeri VII B fol. 1*1, Optati liber primus (lib. prim. rubr.) G fol. 1*. inscriptio deest in P; additwr in PHBvd httius libri argamentum (quod bis legitur in P: una cum reliquorum librorum argumentis fol. 243* idemque repetitwr initio huius Ubri foi. 244* ); In hoc libro primo (om. P fol. 244*) continentar qui s in persecutione fuerint traditores et caasae (caus* B m. 2) scismatis (schismatis RB) et ubi (comunctum in B) et a quibus scisma sit factum (In hoc — continentur et... tores — et ubi et litt. uncial. rubr. in R) 2 Cunctos—fratres (rubr.) P, Cunctos (C rubr.) BG 4 dei deum PRBvb, dei iudicem d 5 uenerat RBvb et (eras.) B, om. B ex maria uirgine G 6 natus est vb mortuus sepultus PRB, pasana mortuus et sepultus c resurreiit Bvb 7 antequam ascenderet II • celum G et unde P 8 nobis om. PB storiam RB, itoriamP, uictricem G, suam vb (cfr. storia apud Commodianum. apol. 161 ed. Domb. et Archiv f. lat. Lexikogr. III 147) pacem per apostolos PG derelinquit BB, dereliquid P 9 demisisse P uno P 11 si igitur BBv, sic igitur b 12 cum dicit vb 13 suam esse uoluit P ) [*](1* )
Quae pax si, ut data erat, sic integra inuiolataque mansisset nec ab auctoribus scismatis turbaretur, inter nos et fratres nostros hodie non esset ulla dissensio, nec illi inconsolabiles deo lacrimas facerent, quod Esaias propheta testatur, nec falsorum uatum nomen et actus incurrerent nec ruinosum ac dealbatum extruerent parietem nec minus astutas sed tantum simplices euerterent mentes nec male inponendo omnibus capitibus manum euersionis uelamenta obtenderent nec maledicerent deo nec rebaptizarent fideles nec nos euersas aut occisas innocentium animas doleremus, quas prius doluit deus per Ezechielem prophetam dicens: uae facientibus uelamen super omne caput et super omnem aetatem ad euertendas animas. animae euersae sunt populi mei et maledicebant mihi it populo meo, ut occiderent animas, quas non oportuit mori, dum adnuntiant populo meo uanas seductiones. et tamen admissa sunt haec ab his, qui nostri sunt fratres.
Sed ne quis dicat inconsiderate me eos fratres appellare, qui tales sunt, ab Esaiae prophetae uocibus [increpati exorbitare non possumus. quamuis et illi non negent et omnibus notum sit, quod nos odio habeant et execrentur et nolint [*](4cfr.Es.22,4;Optat.III,2. 6cfr.Ez. 13,10;0ptat.in,10. 11 Ez. 13,18 ) [*](•ta 2 scismatum G et inter G 4 propheta om. vb tectur (sta suprascr. m. ant.) B 5 nomen actus (act in ras.) B r 6 eistuearent par (sic) B minus] nimis 11 (corr. Cochl.) 7 tantum om. b r eneaterent B (sic r ex s fere ubique corr. m: ant.) 8 capitibus] captinis RBvb ueltmenta R m. 1, nelamentum B, uelamen PG (sed cf. Ezech. infra laudatwm) 9 male dic... G 10 innocentes B prior G \'e e 11 Ezechielum P ue B .13 aduertendas (e s. I. m. 2) B, aduere e tandas (e utrumque 8. I. et a eras. m. 2) B euersa B 14 populo om. v 15 adnunciant B (fortasse ac eras.) 16 admissaj amissa (aànot. in mg. m. 2: uel admissa) G 17 iis editt. praeter v 18 qui PG (corr. in mg. m. 2 G) me incons. RBvb 19 increpati (s. I. m. 2) Rb, crepati nocibus orbitare B 20 possum PG non egent B 21 *odio (h erasJ R, hodio (h semieras.) B exencrentur B nolunt Rv)
Omnes quidem per singula loca maledicis uocibus perstrepunt, [quibus ad aliqua de occasione respondeam]; sed unum quidem uix inuenimus, cum quo per litteras uel hoc modo loquamur, Parmenianum scilicet fratrem nostrum. si tamen se a nobis uel hoc nomine nuncupari permittit. et quia [*]( 3 Es. 66, 5 10 efr. Genes. 9, 22-26 16 cfr.Ps.49, 20 16 cfr. Ps. 49,18 ) [*]( 3 timetis dominum G, timetis nomen domini RBvb audite nomen dom. RBb, om. v 4 his qui P *odio (ut p. 4, 21) R excerentnr (sic) B 5 fratres nostros vb 7 me eos G 8 qui possunt et non P 9 una spiritualis vb namte B 10 cham] chain G (corr. in mg. m. 1? Cam) risit patris sui impie G in nocentium ... promerito B 14 alio in loco G aduersum RBG nos] fratrem vb detrahunt] denotant PG 15 nos om. B 16 fu;tum B facit] faciunt PRBvb (concurrunt: qui d. f. faciunt Casaub.) cum in ocr cis v (Cochl. corr. cum moechis) 17 pa*tem (s eras. uidetur) B 20 quibus-respondeam om. PBBvb. per parenthesim add. in G 21 qui- U % dem om. G 22 locamur (c corr. in q) B 23 nobis (a s. l. m. 2) B nuncupari permittunt quia P, nuncupari permittat quia G )
Nam et ego intellego et tu non negas et quiuis sapiens peruidet te nulla alia ratione tam prolixe tractasse, nisi ut ecclesiam catholicam tuis tractatibus indigne pulsares. sed ut intellegi datur, aliud habet animus, aliud resonat sermo. denique non omnia te uideo dixisse contra catholicam: immo multa pro catholica, cum catholicus non sis, ut et nobis [*](2 sunt B collegae corr. Cochl. ex colliges 3 uentuse P, 11 e uetose (no s. I. m. 2) R, nngtose, (StU u.. rose) B, cum nequitiose v ntctte I ut cet.l inaerri B 6 in scribturam P degessit (e prius eras.) B cum] dum PG 6 abspentes B quo quomodo B 7 conlatio] conlatis v (corr. Cochl.) et satisfiet desideriis vb et ante desid... om. G 8 saepe om. vb ad erudiendam Rv (corr. Cochl.). erudiandam B, exquirendam G 9 pastum (exp. et infra posit. partium) B ............ el 10 acceesus G auditus G interdndant B 11 consensum PHvA concessum (ces exp. sen suprascr. m. 2) B, concessum (consessum i. mg. Ie m. 2) Gb 12 cum B 13 tract\' G (corr. in mg. m. 2) inore B 14 asper natus B 16 nostra B responsa] add. G iam posco 17 peruidetfte B prolix§ B 19 et aliud resonat G 20 denique nihil te uideo dixisse P, denique nomina te B non om. vb catholicam fidem G )
A te quidem, frater Parmeniane, multa tractata sunt; sed uideo mihi non eo respondendum esse ordine, quo a te dicta sunt singula. tu enim primo loco dixisti conparationes laudesquo baptismatis et praeter carnem Christi a te male tractatam cetera bene dixisti. hoc enim magis pro nobis te [*]( 1 esse potest b quam om. RBv comparationem vb 2 singue lare (sic) G salubriter om. G 3 proficisse P nostra v 4 hac B m. 2 in trinitatem RB (intrin ... B) 6 imaginem G legem G i. 8 dum tu d. tu om. vb 9 laude (is s. I. m 2) B 10 personam (s. I. m. 2) B quia (s. I. m. 2) B 12 fuisse probamus G 13 si om. v adaequae R, ad aeqve B, que G, itaque v deo licere G 14 schimatis B m. 2 15 uos («. I. m. 2) B 16 semel om. Bb 18 et apud uos (s. I m. 2) B 19 demonstrabitur vb (cfr. p. 9, 1) ta 20 tracta B m. 2 21 esse respondendum RBvb 22 in conparationes PG (fortasse in loco suo motum: primo in loco, ut paulo infra) 23 baptismatis] scismati G et om. v 24 benedix .. B )
Sed mihi uidetur primo loco traditorum et scismaticorum indicandas esse ciuitates personas et nomina, ut quae a te de his dicta sunt, ueros auctores et certos reos suos agnoscant. deinde mihi dicendum est, quae uel ubi sit una ecclesia, quae est, quia praeter unam altera non est. tertio a nobis militem non esse petitum et ad nos non pertinere, quod ab operariis unitatis dicitur esse commissum. quarto loco, quis sit peccator, cuius sacrificium repudiat deus, uel cuius oleum fugiendum sit. quinto de baptismate, sexto de inconsideratis praesumptionibus et erroribus uestris.
Sed priusquam de rebus singulis aliquid dicam, quod carnem Christi male tractaueris, breuiter ostendam. dixisti enim carnem illam peccatricem Iordanis mersam diluuio ab uniuersis sordibus esse mundatam. merito hoc diceres, si caro Christi pro omnibus baptizata sufficeret, ut nemo pro se baptizaretur. si ita esset, ibi esset totum genus hominum. illic omne, quo.d cfcrporaliter natum est. nihil [inter]esset [*]( 1 demonstrabitur vb 2 esse om G 3 cognoscere noluisti G r cer testio (s eras.) B m. 2 traditores] traditiones v e*tis B m. 2 4 a omnibus G (corr. in mg. m. 2 aut nominibus) accusati B 5 minutaj e a te minima BBvb mittam G 7 primo in loco G 8 ut qUt etatem B m. 2, utque quae v, ut que dicta sunt a te de his G 9 de iis 6 edd. praeter v 10 & 11 qUt B m. 2 sit eccl. quae est una b 11 quia (ex qua corr. uidetur) preter una (in mg. adscr. m. 2 unam) G testio (s eras. uidetur) B 12 petitum] postulatum vb 13 Quarafato (r add., sto exp. m. 1) B 14 qui libri (cfr. IIII 3), quis scripsi repudiet G • 18 tractati P ostandam B 19 mersam P (sicut p. 10, 12), mersam esse G, demersam RBb, dimersam v iidem p. 10, 3 & 16) 22 genus humanum G 23 natum esset v interesset inter credentes P. esset inter fideles cett. )
Etiam illud praeterire non possum, quod te subtiliter egisse considero, ut ad inducendos uel decipiendos animos auditorum post circumcisionis et diluuii descriptionem et post laudem baptismatis haereticos cum erroribus suis iam mortuos et obliuione sepultos quodammodo resuscitare uoluisti, quorum [*]( 1 caro esset G 2 et dum nemo non habet carnem sicut dixisti P ut nemo non esset G, nemo est qui v sicut dix... RBvb 3 omnis (ut s. 1. m. 2) P 7 probaliter G (corr. in mg. m. 2) dixeris vb 8 baptizari potest PG 9 illins] inius uel eius (corr. in mg. m. 2) G addo RBvb 10 sancto om. P in remissa libri 11 addisti RB 12 diluyio ęţ G mersam P (sicut p. 9, 19) t 18 debebatur] uidebatur B 14 demersus v ut ibi] uibi P (corr. m. 2 ex ubi inserto i et s. 1. posito t) 15 in iordanem G 16 demersa vb ab om. G et edd. 17 santibr R m. 1, purior inuenitur G ut bis pos. G (in exitu fol. III. et fol. IIIb initio) aquam ipsam PGv discensuB, discensu B 18 ipse mandatus G 19 te] tam B 20 considerato (at expunct.) B inducendas uel decipiendas animas v 21 discriptionem RB 22 iam transpos. ante sepultos RBvb 23 quosdam modo B )
Nunc alia quaestio est, ut quid a te memorati sunt illi, apud quos non sunt sacramenta, quae nobis et uobis uidentur esse communia. sanitas non flagitat medicinam, de se secura uirtus forinsecus non quaerit auxilia, ueritas non desiderat argumenta. aegroti est remedia quaerere, inertis et inbecillis est auxilia conparare, mendacis est argumenta conquirere. interea dixisti apud haereticos dotes ecclesiae esse non posse et recte dixisti; scimus enim haereticorum ecclesias singulorum prostitutas nullis legalibus sacramentis et sine iure honesti matrimonii esse. quas non necessarias recusat Christus. qui est sponsus unius ecclesiae, sicut in canticis canticorum [*]( 21 cfr. Cant. 6, 8 ) [*]( 2 Ualentianus P 3 usque ad catafregas P, (haec verba, hoc loco omissa in RBGvb, sequuntur infra post Tertulliano cartha- IIo ginensi) uictorino petauionensi P 4 pectauiensi RB, pictauianensi G, peccauionensi (Pitabionen ... sicut ait Hieronymus arIse. in mg.) v, Pictauiensi b zefyrino P, zeferino BE. zeflrino G, Zepherino b a om. v tertuliano G Kartaginensi R; add. in omn. coda.: usque ad catafregas P, u. a. catafrigas RB t u. a. cathaphrigas G, u. a. Cataphrygas vb (sed cfr. supra l. 3) 5 ad seetoribus B m. 2 6 quid (d eaep.) ad G, quod ... pertinet cett. 7 quia schismatis (sçĮsţ schismatis B) h. al. (om. peccati) RBvb 8 possit b 6 « 9 prolexitatem scribturae P scriptura tua B m. 2 11 a te] apte B 13 Naniatas (corr. in mg. Mt. 2) G 14 uistus B forensicus (corr. m. rec.) P 15 inertibus P-Bv inbicilis P 16 mendascisP conquaerere v 18 scimus] scigmus G 21 sponsi?\' (is del. m. 2) B )
Catholicam facit simplex et uerus intellectus intellegere, singulare ac uerissimum sacramentum et unitas animorum. [*]( 6 1 habet PG, habebat cett. hac B haec a echismaticis ita gesta v 2 constent RB esse trad. et schis. RB et edd., et scism. om. v 4 te haereticis adiungere v et (omisso te) b 5 uidetur tibi B cumula illa] cum illa 222to (Cochl. scripsit contra illa, quem aecuius est Bald.) e qu» etate paulo B 6 in om. G (sed cfr. p. 14, 16) 7 sub plantator G m e (ligat. m. 2, sed cfr. p. 14, 17) 8 dapnatus B m. 2 9 hac B omnia om. G poterunt v 10 quia] qui G dixerit RBvb 11 in personam RB 12 cognoscere G 13 reconsiliatus G huiusmodi homines quia (adscr. in mg. m. 2 qui a) G, idem corr. Cochl. 14 nas- * r. cuntur v pMniteut P 15 iuniisse G 16 conuestisti (corr. m. 2) B e gladium sententie G sentencia B m. 2 17 ad petebus B non om. G 18 inde] iste P et om. P qua B 20 intellegere R, intelligere Bvb, in lege PGd (Casaub. uel exptmgendum censet intellegere uel coniungendum cum praecedenti facit = declarat, indicat) 21 et singulare G, singularem RB )
Haeretici uero ueritatis exules, sani et uerissimi symboli desertores, de sinu sanctae ecclesiae inpiis sensibus deprauati, contempto, quod bene fuerant geniti, ut ignorantes et rudes deciperent, de se nasci uoluerunt. et qui iamdudum uitalibus pasti fuerant cibis, corruptela malae digestionis in perniciem miserorum disputationibus inpiis uenena mortifera uomuerunt. uides ergo, frater Parmeniane, haereticos a domo ueritatis satis extorres solos habere uaria et falsa baptismata, quibus inquinatus non possit abluere, inmundus emundare, subplantator erigere, perditus liberare, reus ueniam tribuere, damnatus absoluere. bene clausisti hortum haereticis, bene reuocasti claues ad Petrum, bene abstulisti colendi potestatem, ne arbusculas colerent ii, quos ab hortulo et a paradiso dei constat alienos; bene subduxisti anulum iis, quibus aperire non licet ad fontem. uobis uero scismaticis, quamuis in catholica non sitis, haec negari non possunt, quia nobiscum uera [*]( n 1 dissipati (s s. I. m. 2) B 2 aemulatorum et litibus v et (pro ut) r« deserta Casaub. desesta B 3 foras excurrunt v 4 fecisti (s 8. I. m. 1 *» 2) B facibuB (1 s. I. m. f) R 6 ab sceijdunt B 6 ut (a 8. I. m. 1) B didicerunt BBvb 8 sani et ueri symb. P, facti et ueri r simb. G (cfr. p. 13, 21: singulare ac uerissimum s.) 9 de sestores B m. 2 e e ecclesiae sanctae b ecclesiajB 11 deciperant B nasci] nati nasti uel nasci B 12 uitalibus] in talibus v cibus (sic) B maltae digeBsionis P 13 pernicie vb impiis disput... G, disputatione impii v 16 satis om. Gh et uaria G 16 qbz (expunct.) quibus G posset b 17 sub plantator B (sed cfr. p. 18, 7) 19 ab stulisti B 20 hii Pv, hi BBG 21 iis] his codd. v 22 ad om. P (pro licet ad Casaub. licebat propos. sed cfr. indicem) quamuis — non sitis om. v e 23 hac B uobiscum P )
Sed iam ut ad propositum singularum rerum ordinem redeamus, primo loco audi qui fuerint traditores, et plenius auctores scismatis disce. in Africa duo mala et pessima admissa esse constat, unum in traditione, alterum in scismate, sed utraque mala et uno tempore et iisdem auctoribus uidentur esse commissa. debes ergo, frater Parmeniane, discere. quod intellegeris ignorare. nam ferme ante annos sexaginta et quod excurrit per totam Africam persecutionis est diuagata tempestas, quae alios fecerit martyres, alios confessores, nonnullos funestam prostrauit in mortem, latentes dimisit inlaesos. quid commemorem laicos, qui tunc in ecclesia nulla fuerant dignitate suffulti ? quid ministros plurimos ? quid diaconos in tertio, quid presbyteros in secundo sacerdotio constitutos? ipsi apices et principes omnium, aliqui episcopi illius temporis, ut damno aeternae uitae istius incertae lucis moras breuissimas conpararent, instrumenta diuinae legis inpie tradiderunt. ex [*](k\'«tleli M 1 omnia benegentar B (corr. m.\'2) 3 raanifestisBimmn G 4 eiistis. quantum in nobis est. Uolebam b et (om. est) v nobis an nobis difficile distinetu in B uolebam RBv 5 inte est et iam B, iam om. v 6 una sententiae P, unam sententiam ferre noloisti v e 8 redamuB B m. 2 primo in loco G 11 hisdem codd. v 12 quod] quos B 14. denagata RBvb, diu ac tuta (adscr. in mg. iactata et infra scr. m. recentiss. diuagata) G 16 mastires B m. 2 16 funesta .. in morte RBvb 17 commemoram B m. 2 18 suffulti om. G diftcos in t\'uo (adscr. in mg. diaconos in tertio r, m. 2) G testio B 19 presbiteros BB (sic ubique) 20 omnium om. P e « r illis temporibus BBvb 21 aetema nit; B an. 2 inceste B m.. 2 moras om. G 22 impiae B )
Hi et ceteri, quos principes tuos fuisse paulo post docebimus, post persecutionem apud Cirtam ciuitatem, quia basilicae necdum fuerant restitutae, in domum Urbani Carisi consederunt die III. Iduum Maiarum, sicut scripta Nundinarii tunc diaconi testantur et uetustas membranarum testimonium perhibet, quas dubitantibus proferre poterimus. harum namque plenitudinem rerum in nouissima parte istorum libellorum ad inplendam fidem adiunximus. hi episcopi interrogante Secundo Tigisitano se tradidisse confessi sunt. et cum ipse Secundus a Purpurio increparetur, quod et ipse diu apud stationarios fuerit et non fugerit sed dimissus sit, non sine causa dimissum fuisse, nisi quia tradiderat, iam omnes erecti [*](12 sq. cfr. Aug. c. Cresc. 8, 20; breu. colI. 3, 17 ) [*]( 1 erat P rnsiccadiensis RBvb marinus] manus G 2 homicidia (i expwnct 1Il. 2) G 3 liniatensis coda., liniacensis v, limatensis scr. Bald. (cfr. Aug. c. Cresc. I. I.) 4 carcerem RBG miliae v necas-se (lineol. m. 2 ducta) B 5 et ante occidi om. P sed/tet (d add. et t exp. m. 2) B 6 menalus vb ine|turificasse (corr. m. 2) B turificatus P 7 ad consensum RBGv (corr. i. mg. m. 2 G) 10 apud chirtam P, apud circum cirtam Il, apud circum circam B qui abalice §basilice (balice a punctis et lin. del. m. 2) B 11 in .........e domo PG garisi R B 12 considerunt B die om. B, die Iduum b n III] VI v idum R m. 1, idus mayas G 13 diacones P 15 rerum r e om. G paste B 16 implandam uitam fidem B (corr. m. 2) hii P interrogante? G (s del.) 17 tigistano G se tra*didisse (dielisse post O ras. m. 2) P, tradidisse se G, se om. RBvb 19 statinarios B m. 2 stationarum (in mg. adscr. stationarius (sic) G dimsus (supra m posit. est punctum et s suprascr.; sed vide lin. seq.) B 20 sic dimiss. P ■ • dimsum (sic) B tradiderat (se a. I. m. rec.) P erecti] heretici TBvb)
Deinde non post longum tempus iidem ipsi, tot et tales ad Carthaginem profecti traditores, turati, homicidae Maiorinum, cuius tu cathedram sedes, post ordinationem Caeciliani ordinauerunt scisma facientes. et quoniam traditionis reos principes uestros fuisse monstratum est. consequens erit eosdem fuisse auctores scismatis. quae res ut clara et manifesta esse omnibus possit, ostendendum est, ex qua radice sese usque in hodiernum erroris protenderint rami et ex quo fonte riuulus iste maligni liquoris occulte serpens usque in tempora nostra manauerit. dicendum est, unde et ubi et a quibus ortum constet hoc alterum malum, quae conuenerint causae, quae fuerint operatae personae. qui auctores huius mali, qui nutritores, a quibus sint inter partes ab imperatore postulata iudicia, qui sederint iudices, ubi sit actum concilium, quae sint prolatae sententiae. de diuisione agitur: et in [*]( 1 ceperant BG, coeperunt v 3 seruarent P, seruiret B m. 2, seruare (in mg. corr. seruaret) G remanserunt BBvb 4 gardensis RB, gabrensis G, garbiensis b, gradiensis v; lectionem quam P exhibet garbensis habent RBG libr. II. 4 (cfr. coll. Carth. 1, 209; nom. episc. Num. 102) ratorio RB naboria centurionis B et Nabor a om. b a centuriones P hii PRBv, ii edd. 5 deo] domino RBvb seruari G (ut supra l. 3.) 6 sede te G ab hominibus (sic) B 7 Parm. frater b 9 idem B 10 chartaginem P, castaginem B turati] esurati v (Cochl. in mg. coni. et coniurati, quod habet b) 12 facientes] fecere v 14 eodem B m. 2 et auctores G 16 se P, se-se B (— add. m. 2) et om. v 17 fonteri uulus B (te ri lineola dist. m. 2) maligni] malim B 1 r 19 conuenerunt P 21 pastes B ab] de G 22 postolata 11 (sed nihil corr.) 23 probate (corr. in mg. m. 2 prolatse) G ) [*]( XXVI. ) [*]( 2 )
Hoc apud Carthaginem post ordinationem Caeciliani factum esse nemo [est] qui nesciat, per Lucillam scilicet, nescio quam feminam factiosam, quae ante concussam persecutionis turbinibus pacem, dum adhuc in tranquillo esset ecclesia, cum correptionem archidiaconi Caeciliani [Lucilla] ferre non posset; quae ante spiritalem cibum et potum os nescio cuius martyris, si tamen martyris, libare dicebatur, et cum praeponeret calici salutari os nescio cuius hominis mortui, et si martyris sed toecdum uindicati, correpta cum confusione [*](8 Ioh. ep. I, 2, 19 ) [*](2 maioriani G 3 inradicem B 4 qui foras (s s. I. m. 2) R 5 altare contra altare vb (tit p. 21,13), alterwm altare om. G (in mg. adpos. m. 2) O 6 salua R (corr. m. 2) iaeet B, iacerat G (m. 2 r expunx.) 7 senmulto.. tentiam RB nnlos B (s. I. m. 2) 8 inquid B 9 qui in uno] quinuno 11 r m. 2 10 manere cum fratribus G 12 castaginem B 13 nemo qui nesciat PBv, nemo est qui* (s eras. uidetwr) nesciat Rb, quis nesciat (om. 1 nemo est) G 14 persecutione pacem v 15 intranquillo B 16 archa?diaconi P lucilla om. bd, wncinaw glossam existimans 17 999 ferre non (exp. non m. 2) B possit (i mutat. m e) P os] omnes (corr. m. 2) B 18 dicebatur libare B lauare d. v 19 calicis salutaris G 09 P omnes B (cfr. I. 17) 20 mastiris B m. 2 uindicati (adscr. in mg. uel indicati m. 2) G, uindicagti B confusio_ne G (ligat. m. 2))
Isdem temporibus Felix quidam diaconus, qui per famosam nescio quam de tyranno imperatore tunc factam epistulam reus appellatus est, periculum timens apud Mensurium episcopum delituisse dicitur. quem cum postulatum Mensurius publice denegaret, relatio missa est. rescriptum uenit, ut, si Mensurius Felicem diaconum non reddidisset, ad palatium dirigeretur. conuentus non leues patiebatur angustias; erant enim ecclesiae ex auro et argento [quam] plurima ornamenta, quae nec defodere terrae nec secum portare poterat quae quasi fidelibus senioribus commendauit commemoratorio facto, quod cuidam aniculae dedisse dicitur ita, ut, si ipse non rediret, reddita pace christianis anicula illa illi daret, quem in episcopali cathedra sedentem inueniret. profectus causam dixit: iussus est reuerti, ad CartLaginem peruenire non potuit.
Tempestas persecutionis peracta et definita est. iubente deo indulgentiam mittente Maxentio christianis libertas est restituta. Botrus et Celestius, ut dicitur, apud Carthaginem ordinari cupientes operam dederunt, ut absentibus [*](1 discessit irata G 2 succurrit PG in nata B, in....-n.ata (lig. m. 2) G, » enata edd. 3 hisdem PGv quidem B m. 2 per] propter d m 4 faQOsam B 5 epistulam] epistolarins (epistularius G) appellatus libri, a epistolam rens app. scripsi 6 poatolatom B (n a. I. m. 2) 8 reddisset (corr. tn mg. m. 2) G palacium dir. conu.] supra haec uerba multa per af compendia scr. m. 1 (?) uenit ut mens. — reddidisset ad B fol. 6* 2 10 eo clesia B quam om. PG 11 quae post poterat om. PRBvb 12 commen- U d dant (ta s. l. m. rec.) P 13 non (s. l.m. 1} B 14 redita R ",.1 illa om. G ia daret] redderet G 15 inepiscopali B ueniret (in s. I. m. 2) B 16 reuesti B castaginem (sic) B (Cocht. ita mterpae. reuerti ad Carth., peruenire itemque Bald. omisso ad) 18 indulgentia G maxencio B libestas B 19 caelestius P, celestiua G (cfr. August. pi. sbsceà. IX r p. 26 A Mtgne), celemus MBvb castaginem B ) [*]( 2* )
Scisma igitur illo tempore confusae mulieris iracundia peperit, ambitus nutriuit, auaritia roborauit. ab his tribus personis contra Caecilianum causae confictae sunt, ut uitiosa eius ordinatio diceretur. ad Secundum Tigisitanum missum est, ut Carthaginem ueniretur . proficiscuntur omnes supra memorati traditores, suscepti hospitio ab auaris, ab ambitoribus, ab iratis, non a catholicis, quorum petitione Caecilianus fuerat ordinatus. interea ad basilicam, ubi cum Caeciliano tota ciuica frequentia fuerat, nullus de supradictis accessit. tunc a Caeciliano mandatum eat: \'si est, quod in me probetur, exeat accusator et probet\'. illo tempore a tot inimicis nihil in illum potuit confingi, sed de ordinatore suo, quod ab his falso [*]( 1 Numidis] mundis v 3 cecilian1 (n m ras.) B manu RB, manu ei imp ... G, manus vb foelice aptungitano b 4 Celestius cfr. p. 19, 19 5 tunc breuis G sicut v 6 amensurio B 8 ebiberunt v 9 pedem] plebem b et post quibus om. P 16 ambitio G nutriijt P, interiuit v (Cochl. corr. m mg. nutriuit) roborauerit P ab iis b 17 missum] scriptum G 18 est (B. I. m. 2) B, om. v ad Garth ... G, kataginem (sic)B 19 autemab ambitoribus B 20 non] nona d (lin. dist. m. 2) G acatholicis B 21 a (d 8. I. m. 1) R 22 tota ł ciuitas infrequentia BBvb supradicfcqts P 23 mandatum est] est om. (». mg. adscr. m. 2) G 24 nihil in illo RBv (adscr. Cochl. in mg. eum), in eum G 25 ab iis edd. praeter v )
Interea de suorum criminum fonte, qui apud eos multorum flagitiorum uenis exuberauerat, unum traditionis conuicium in ordinatorem Caeciliani deriuandum esse putauerunt prouidentes, quod fama duas res similes uno tempore [*]( •i 1 diceceretnr B 2 ut Felix P 4 quaai] tamquam P 5 sic om. P hoc v (corr. Cochl. hnc) quasi ut G 7 comr d pestis B m. 2 8 retinuit] tenuit PO tradidieret (didi exjnenct.) P de 9 sede om. P, de se (de 8. l. m. 2) R, desede B, om. vb debebaijt B, r debuit G 10 confesta B (Cochl. sic mterpx.: ecclesia populis plena: erat) 11 retto (t ? eocp. m. 2) B temporibus G 12 obtulerunt RBvb cyprianus carpoforius lucilianus et ceteri P, cypr. carpoforius lucianus e. cet. G criprianus R, oripianus B carpophorius om. BBvbd 14 inlicita PG 17 sua. om. D 18 ergo] autem G 21 eos est et multorum G 22 uenis om. B 23 diriuandum Bv )