Divinarum Institutionum

Lactantius

Lactantius. L. Caeli Firmiani Lactanti Opera omnia, Part I. Brandt, Samuel, editor; Laubmann, Georg, editor. Vienna: Gerold, 1890.

Declaraui, ut opinor, animam non esse solubilem: superest citare testes, quorum auctoritate argumenta firmentur.

neque nunc prophetas in testimonium uocabo, quorum ratio et diuinatio in hoc solo posita est, ut ad cultum dei et ad inmortalitatem ab eo accipiendam creari hominem doceant, sed eos potius quibus istos qui respuunt ueritatem credere sit necesse.

Hermes naturam hominis describens, ut doceret quemadmodum esset a deo factus, haec intulit:

καὶ τὸ αὐτό ἐξ [*](EPITOME 16—627, 9] c. 65, 6. ) [*](AUCTORES 23] pag. 45b Patrie.; cf. Ps.-Apulei. Asclep. c. 31 (pag. 45, 1 Goldb.) et c. 8 (pag. 34, 7). ) [*](EXPLLATOBES 23] Sedulius (cf. Montefalconium, palaeograph. graec. pag. 246). ) [*](BHSPJ 1 conquaerentes BHar 2 et (ante proficisci) om. B etquae Bl, idqu*e B3 3 si (i add. 9n. 3) B 6 disserenti (i fin. ex e m. 3) P .7 uetiiistate 82 uetustate ac] uetusta P se om. S nobis BH 8 modo in homine om. S hominem Bl (m del. B3) P 9 pecudem P bestiam P uolucrem P inmortalis B1, corr. B7, mortales P 11 diri P1, deliri P3 homines Bl, corr. B* 12 ridiculo H mimo] eo P schola sic P2 seria P 13 debuit (b ex r m. 2) P 14 nobis om. P ,15 ea om. P 16 declararuil B2, declarauit H 18 uocauo Bl, corr. B1 19 sola P1, corr. P3 20 docent H 21 qui om. H ueritati P 22 describens (pr. e ex i) B 23 esse H hanc S xai ro — θνητη̃ς] Caeto )
625
ἑκατέρων φύσεων, τῆς τε ἀθανάτου καὶ τῆς θνητῆς, μίαν ἐποίει φύσιν τὴν τοῦ ἀνθρώπου, τὸν αὐτὸν πὴ μὲν ἀθάνατον, πὴ δὲ θνητὸν ποιήσας, καὶ τοῦτον φέρων ἐν μέσῳ τῆς θείας και ἀθανάτου φύσεως καὶ τῆς θνητῆς καὶ μεταβλητῆς ἵδρυσεν, ἵνα πάντα μὲν ὁρῶν πάντα θαυμάζῃ.

sed hunc fortasse aliquis in numero philosophorum conputet, quamuis in deos relatus Mercurii nomine ab Aegyptiis honoretur, nec plus ei auctoritatis tribuat quam Platoni aut Pythagorae.

maius igitur testimonium requiramus. Polites quidam consuluit Apollinem Milesium utrumne maneat anima post mortem an dissoluatur, et respondit his uersibus: [*]( auto execateron fyseon teste athanatu tcetesth netesj (in ras. m. 2) H auxb om. B, ΔΥΓΟ S ϰαì τό auio interpretandum uidetur et eadem ratione, nisi rectius cum Wachsmuthio pro xat legitur xatot uel xa; xnèt; loci Ps.-Aptilei a denique et itaque incipiunt; interpretatio lat. in BP sic incipit et hoc idem (quidem P) ex utraque natura tam inmortales (mortalis P) quam etiam mortales finunortalis P) unam efficiebat (efficiet P) naturam hominis, ap. Sedulium sic et hoc idem ex utraque natura immortalique et mortali unam faciebat naturam hominis. ) [*](BHSPJ 1 ЄKATЄΡΩ BSP, eiCATGPQN Sedulius xat] KAV S rijç] SHC B1, corr. B3 ONHTHC S, 0HTHC P 2 μίαν — ποιήσϰς] mian epoti fysisten tuanthropu ton auton pemana thanaton phedeihn et (add. m. 2) onpuesas H CTTOJCI S, ЄΠΟΙЄ Sedulius τὴν] 0HN B, TH SP ANQPQDOV P, ΑΝΘΡΟΠΟΥ Sedulius AVTQN PSedulius r.i;] IIH S MHN P 3 NASANATON S, A0ANATQN P Sedulius πὴ] II B oe] AH SP nOIHCAC S, IIQIHCAC P ϰαì toutov — tSpuoEv] cetuton feron emneso thesthia sceathanatu fyseosce testhne tesce metablete si drysen H, KAHQrrQN ΦΠΡΩΝΗΝΤ AAH- CQSHC ΘΙΙΙΑCΚΑΥ ΑΝΘΑΝΑΤΩΥ ΦΥCΙΙΩCK THCΘΝΙΙΤΙΙC KAIMHTABH THCVAPICH P TOVTQN Sedulius ΦЄPON B 4 MCCQ BS Sedulius τη̃ς ] T€C B 0CIAC S, 0AIC Sedulius AfcANATON B ΦΥCЄOC B xai) h 8 τη̃ — ι̌δρυσε] ΘЄCΑΘΝΗΘΗCΚδΙΜC | TABAЄTЄCΙδΡΥCЄN B 5 MЄTABAHTHC S IAPVCC S, APVCCN Sedulius ι̌να — θαυμάζη] in apania menoron panta thauze H, INAnANeA AAIINQPQN ΙΙΑΝΘΑΩΑΥ- MAZH P pr. aravra edd. alt. AHANI A B edd. 6 ΘΑΥΜΑZΠ B Sedulius, OAVMAZII S interpretatio latina paene eadem in B (in mg. m. 1) et P, dhiersa ap. Sedulium ad loc. Hermet. cf. Struuium, opusc. I 152 se H 7 eoj putet B in] inter S 10 quidem P 12 uerbis BS ) [*]( XVIIII. Lact. 1. ) [*]( 40 )

626

  1. Ψυχὴ μὲν μέχρις οὖ δεσμοῖς πρὸς σῶμα κρατεῖται,
  2. φθαρτὰ νοοῦσα πάθη θνηταῖς ἀλγηδόσιν εἴκει·
  3. ἡνίκα δ᾽ ἀνάλυσιν βροτέην μετὰ σῶμα μαρανθὲν
  4. ὡκίστην εὔρηται, ἐς αἰθέρα πᾶσα φορεῖται
  5. αἰὲν ἀγήραος οὖσα, μένει δ᾽ εἰς πάμπαν ἀπειρὴς
  6. .
  7. πρωτόγονος γὰρ τοῦτο Θεοῦ διέταξε πρόνοια
  8. .
quid? carmina Sibyllina nonne hoc ita esse declarant, cum fore aliquando denuntiant ut a deo de uiuis ac mortuis [*](AUCTORES 1 ss.] cf. G. Wolffium, Porphyrii de philosophia ei oraculis haurienda librorum reliquiae, pag. 177 s. ) [*](EXPILATORES 1 ss.] Sedulius (cf. Montefalconium, palaeograph. graec. pag. 246 s.): Apollo dicit (sequuntur graeca). ) [*](BHSP] 1 TVXIl B οδ] or S KPATIinAl S physcemen metrhisudes moes pros somacratite H, ΨΥΧΗΑΑΗΝ MHXPICΩΥ AHCMQIC IIPQCCQM KPATIinW P, TI XII MGN MCXPIC 01 ΔЄCΜΟΥC ΠΡΟCΩΜΑ KPATIHTAI Sedulius 2 ΦΘΡΤΑ B NO()rCA B, ΝΩΩΥCA P; an voaouo» ? tTAeH ,-, B, nA0N s AATHAOCT S, ΑΑΤΠΔΩCΙ̃ P HIKCI P phar tan usa pathethnetes algedosin eci H, ΦΘЄAPTANO OrPA nAen SNHTAICA APHAOCCI NCIKAI Sedulius 3 8\' om. Sedulius ὰνάλυσιν Sedulius (sc. ΑΝΑΑΥCIN) et edd., ANAVCIN B, ANAVCIN S; ήνίϰ\' άνηλυσίην Struuius, opusc. I 154, ήνίϰα δ\' αύ̀τε λύσιν Wolffius, sed cf. interpretat. lat. huius uersus in BP hanc cum uero humanam solutionem uelocissimam post corruptum corpus inuPllerit, ap. Sedulium hatic cum uero solutionem humanam post corpus corruptum uelocissimam inuenerit βροτέων Daui- sius ad Epitom. LXXI, pag. 236 adn. 1 MAPA0CN Sedulius en gkadan lysin brote enim et a soma maranthen H, HNT KAAANAVCN BPQ0H HN- MIITACQ ΜΑΜΡΑΝΘΠΝ P 4 QKICTCN (sed C del. et corr. m. 1 uel 2) B, QKtCeHN P IIVPHTAI P IIC P, ClC (I tn. recens) Sedulius ΦΩΡЄI- TAI P, ΦΟΡΙΤΑ: Sedulitis ochesten curete. esatherupasa. forita H 5 AfC- PAOC B, ATHPAOC S ouoa] 1\'CA S ea ingeraosus amenideis pampanatires H, AIIIN ΗΘΓΠ ΡΑΩCQΥCAMH MHAIIICIIAA nANATHIPHC P, €XA- ΓЄPAOC. orCA. MCNCI . tiC nATAMA TIPHO Sedulius 6 ΠΡΩΤΟΤΟΝЄ S, ΠΡΟΤΟΓΟΝΟC Sedulius 0CIA BS Sedulius, Qeou edd., θεω̜̃ Opsopoeus in edit. oraml. metric. (a. 1007) pag. 9; \'uideri potest singularis Christianis deberi pro θεω̃ν\' Wolffius, sed cf. interpretat. lat. huitts et antecedentis uersus in BP et ap. Sedulium hanc numquam senescens et manet in aeternum sine poena priniogenita. etenim hoc diuina disposuit prouidentia (prudentiam, sed m del. m. 3? P, prudentia Sedulius) nPOONIA S, nPO- NOVA Sedulius protogonos gar thea dieta aepronoean H, ΠΡΩΤΩΝΩΝΩC ΤΑΡΤΥΤΟΘЄЄIA ΔΙЄΓΞЄ ΠΡΩΝΩΙΑ P interpretatio latina eadem in B (in mg. m.. 1) et P, paene eadem ap. Sedulium 7 ita (i m. 1 uel 2) B esse om. H 8 forH\' (t er.) P It (i. e. de) *uiuis ex diuinis ut utd. S* )
627
indicetur? quorum exempla paulo post inferemus.

falsa est ergo Democriti et Epicuri et Dicaearchi de animae dissolutione sententia. qui profecto non auderent de interitu animarum mago aliquo praesente disserere, qui sciret certis carminibus cieri ab inferis animas et adesse et praebere se humanis oculis uidendas et loqui et futura praedicere, et si auderent, re ipsa et documentis praesentibus uincerentur.

sed quia non peruieant animae rationem, quae tam suptilis est, ut oculos humanae mentis effugiat, interire dixerunt.

quid Aristoxenus, qui negauit omnino ullam esse animam, etiam cum uiuit in corpore? sed sicut in fidibus ex intentione neruorum effici , concordem sonum atque cantum, quem musici harmoniam uocant, ita in corporibus ex conpage uiscerum ac uigore membrorum uim sentiendi exsistere: quo nihil dici delirius potest.

uerum ille oculos quidem habuit incolumes, cor tamen caecum, quo uiuere se et habere mentem, qua id ipsum cogitauerat, non uidebat.

sed plerisque hoc philosophis accidit, ut putarent omnino non esse quicquid oculis non apparet, cum mentis acies multo clarior debeat esse quam corporis ad ea perspicienda quorum uis ac ratio sentitur potius quam uidetur.