Divinarum Institutionum

Lactantius

Lactantius. L. Caeli Firmiani Lactanti Opera omnia, Part I. Brandt, Samuel, editor; Laubmann, Georg, editor. Vienna: Gerold, 1890.

Nam illi omnes qui per aliorum confessam stultitiam sapientes existimantur, specie uirtutis inducti umbras et imagines adprehendunt, nihil uerum. quod ea fit ratione, quoniam uia illa mendax, quae fert ad occasum, multos tramites habet propter studiorum et disciplinarum uarietatem, quae sunt in uita hominum dissimiles atque diuersae.

nam sicut uia illa sapientiae habet aliquid simile stultitiae, quod libro praecedente monstrauimus, ita haec cum sit tota stultitiae, habet aliquid simile sapientiae, quod adripiant ii qui stultitiam publicam intellegunt: et ut habet uitia manifesta, sic habet aliquid quod simile uideatur esse uirtuti, ut habet apertum scelus, sic imaginem quandam speciemque iustitiae.

quomodo enim praecursor eius uiae cuius uis et potestas omnis in fallendo est, uniuersos in fraudem posset inducere, nisi ueri similia hominibus ostentaret? deus enim, ut immortale illud arcanum eius [*]( 14 libro praecedente] c. 14. ) [*](AUCTORES 9] cf. pag. 504.8. ) [*](BRHPVj 1 generabant Bx, corr. B3 sapientiae H 2 confessione* (m er.) B 3 sapientia* (e er.) B et iis — iustitia est om. PJ (in inf. mg. add. P2) V his BH i uirtutes B1, corr. B2 5 non om. P iustis Pl (corr. P3) V 6 post sapiens add. quod B2 iustus — sapiens om. B, — nemo om. Rest] nullus est R 7 erudibit Bl, corr. B1 8 confessa (~ m. 2) B, confisam V 9 uirtutes B\', corr. B1 11 occaisum B 12 habe*t (n er.) B et disciplinaruni om. R disciplinam J31, disciplinae B2 13 in uita om. R dissimilis P in uia (cxp. m. 2) P illa uia V 14 simile aliquid B praelcedJelute, (eed m. 2, nte m. 3, praeteriti fuisse uid.) B 15 stultitia. (e er.) B, stultit,i*p (c er.) P 16 similis Bt, in ras. corr. B7, similae RH arripiunt edd. ii R, hi cett. stultitiam] iustitiam H 17 *ut B siiCj B2 19 i*inaginem fn er.) V hinc fere incepit codicis G pag. 123 (25), in qua nihil legi poterat speciemqui B\', corr. B1 reniml P2 21 faudem P 22 ostenderet B immortalitatem rital (add. m. 2; om. illud) arcanum B )

506
in operto esset, posuit in uia sua quae homines pro malis et turpibus aspernarentur, ut auersi a sapientia et ueritate, quam sine ullo duce requirebant, in id ipsum inciderent quod uitare ac fugere cupiebant.

itaque illam perditionis ac mortis uiaui multiplicem ostendit, uel quod multa sunt genera uitae uel quod dii multi qui coluntur.

huius dux praeuaricator ac subdolus, ut uideatur esse discrimen aliquod falsi et ueri, mali et boni, alia ducit luxuriosos alia eos qui frugi appellantur, alia inperitos alia doctos, alia inertes alia strenuos, alia stultos alia philosophos, et eos quidem non uno tramite.

illos enim qui aut uoluptates aut diuitias non refugiunt, ab hac publica et celebri uia modice segregat, eos autem qui aut uirtutem sequi uolunt aut contemptum rerum profitentur, per confragosa quaedam praecipitia trahit.

sed tamen illa omnia itinera quae speciem bonorum ostentant non sunt aliae uiae, sed deuerticula et semitae, quae uidentur quidem ab illa communi dextrouersum separari, ad eandem tamen et ad unum omnes exitum sub ipso fine referuntur.

ibi enim dux ille coniungit omnes ubi opus fuerat bonos a malis, fortes ab inertibus, sapientes a stultis separari, in deorum scilicet cultu, in quo ille uniuersos, [*](B(G)RHPV] 1 aperto B\' (operto sic B3) H esse B, etsset. P2 potuit B1, uoluit B2 in uia sua posuit R 2 aspernerentur Bl, corr. B2 ueritate* (m er.) B quae H 3 requiribant sic Bl, requaerebant sic B3 4 fugare B1, corr. B* idque B illum Bx, corr. B* perditiones B1, corr. B2 mortes B1, corr. B1 uiuã ex uenia V 5 ostendit] constatuit R generis B uita* (e er.) B 6 idjii P, hi V praeuaricatur R 7 umali (et er.) B 8 luxuriosus Blpac, corr. BiP m. 1 uel 2 appel- lentur R 9 inperitus B1, corr. B2 doctus B1, corr. B2 inertis B\', corr. B2 streuuVs B* stultus B1, corr. B7 12 celebri uia] celebria H autj ut R uirtute H 13 conStentur PV per] pro R fragosa BPI, c 8. I. add. P3, confrugosa R 14 uquaedam (ad er.) B omnia illa B 15 ostentaWt B2, ostendant P1 (corr. P3) V aliae uiae] cliuuie i (e minus cert.) sicB1, cluosa B2 deuerticula (sic corr. \'n. 3) P, deuerticula (s. I. e er.) V 16 semite BxPl (corr. B2 P3) V illo H 17 euudem RH 18 a <F)[in]<e) incipit codicis G pag. 124 (26) paene tota lecta referunt R 19 fuena,t (a m. 3 ?) P fortis RVIJC, fontes P 20 ab H in deorum] id eorum H scilicet in (In add. m. 2) deorum scilicet B, idem in G fuisse uestigia et spatia indicant cultu] multi H uniuersus P1 (corr. P3) V )

507
quia sine ullo discrimine stulti fuerunt, uno mucrone iugulat et praecipitat in mortem.

haec autem uia, quae est ueritatis et sapientiae et uirtutis et usae, quorum omnium fons unus est, una uis, una sedes, et simplex est, quo paribus animis summaque concordia unum sequamur et colamus deum, et angusta, quoniam paucioribus uirtus data est, et ardua, quoniam ad bonum quod est summum atque sublime nisi cum summa difficultate ac labore non potest perueniri.