Divinarum Institutionum

Venio nunc ad eam quae percipitur ex tactu uoluptatem: qui sensus est quidem totius corporis. sed ego non de [*](8 saepe iam dictum est] cf. ad Epit. 24,10. ) [*](EPITOME 1-6] c. 57, 6. 10—20] c. 57, 5 (a quibus omnibus); cf. c. 24. 18—20] c. 58, 9 renuntiandum — incidamus. ) [*](B(G)RHPVJ 1 at B doloris V 3 for[te] JB1 sapientia BorP1, alt. a del. PS 4 guylae H ungentis R aut] ac edd. 5 ineptus] ineptus est R 6 nihil GHV et (ante quem) om. R 7 iis RP3 t in ras. corr., his BHPlV 9 nisi] nihil P habent (corr. m. 3) P Oipjprimeret B1 itaque] *idqu*e (h et a er.) B omn[e] B7 10 istruendum B, [struendum] G 12 âusJtitiamque B2 his] Bis H 13 titillas Bl, corr. B3 15 rad uitam1 B3 16 ac] ad B1, corr. B1, et R uoluptate* (s er., - add. m. 3) B radl B [bon](umu;[e](rum) G 17 fallaciS (~ er.) mala* (m er.) B mala — fallacia om. P bona] hic fere desinit codicis G pag. 150 (80) 18 oblecmta V tamquam] quam P1 (corr. P3) V 19 mollitiae BHV, molliti R, mollitig par, ras. in -tie corr. capta P 20 redicamur R mancipamus B, mancipari oportet H, mancipauimus edd. )

cum excogitasset deus duorum sexuum rationem, adtribuit iis ut se inuicem adpeterent et coniunctione gauderent. itaque ardentissimam cupiditatem cunctarum animantium corporibus admiscuit, ut in hos adfectus auidissime ruerent eaque ratione propagari et multiplicari genera possent.

quae cupiditas et adpetentia in homine uehementior et acrior inuenitur, uel quia hominum multitudinem uoluit esse maiorem uel quoniam uirtutem soli homini dedit, ut esset laus et gloria in coercendis uoluptatibus et abstinentia sui.

scit ergo aduersarius ille noster quanta sit uis huius cupiditatis, quam quidam necessitatem dicere maluerunt, eamque a recto et bono ad prauum et malum transfert.

inlicita enim desideria inmittit, ut aliena contaminent quibus habere propria sine delicto licet. obicit quippe oculis inritabiles formas suggeritque fomenta et uitiis pabulum subministrat;

tum in intimis uisceribus stimulos omnes conturbat et commouet et naturalem illum incitat atque inflammat ardorem, donec inretitum hominem inplicatumque decipiat.

ac ne quis esset qui poenarum metu abstineret alieno, lupanaria quoque constituit et pudorem infelicium mulierum publicauit, ut ludibrio haberet tam eos qui faciunt quam quas pati necesse est.

his obscenitatibus animas ad sanctitatem genitas uelut in caeni gurgite demersit, pudorem extinxit, pudicitiam flagitauit. idem etiam mares maribus adplicuit et [*](EPITOME 15-20] c. 57, 8 quae autem - uoluptatem. ) [*](EXPILATOBES § 7] Isidor. orig. XVIII 42, 2. ) [*](BBHPV] 1 ac] aut PV 2 coercenda C quia] quae R 3 iis RP3 in ras. corr., his BHplV 7 possint B 8 quiw P3 9 quoniam] quia B 10 nomini BI, corr. B3 esset] est H cohercendis PV 11 et om. P 12 necessitatein\' B3 14 malum B, ad malum cett. transtulerunt P 15 contaminet H obicit om. R obicit — oculis] obicitque prae oculis B 17 sumministrat R tum om. B in om. H stimulus B omnis B1 (corr. B2) PV 18 radlque B2 19 inrititum BI, corr. B7 21 lupinaria B 22 iUjt B1 23 hinc H, hic P1 (corr. P3) V animus V 24 genitus V cweni B3 gurgitem PV flagitauit] profligauit codd. recent. et edd., flagitiauit Fasitelius, exagitauit Volkmannus, obseru. misc.ls72,pag.l4 25 adplicuit B, admiscuit cett.; cf. Petron. c. 25 )

quid enim potest esse sanctum us qui aetatem inbecillam et praesidio indigentem libidini suae depopulandam foedandamque

sunstrauennt t non potest haec res pro magmtuaine scelens enarrari. nihil amplius istos appellare possum quam inpios et parricidas, quibus non sufficit sexus a deo datus, nisi etiam suum sexum profane ac petulanter inludant. haec tamen apud illos leuia et quasi honesta sunt.

quid dicam de iis qui abominandam non libidinem, sed insaniam potius exercent? piget dicere, sed quid iis fore credamus quos non piget facere? et tamen dicendum est, quia fit: de istis loquor quorum teterrima libido et execrabilis furor ne capiti quidem parcit.

quibus hoc uerbis aut qua indignatione tantum nefas prosequar? uincit officium linguae sceleris magnitudo. cum igitur libido haec edat opera et haec facinora designet, armandi aduersus eam uirtute maxima sumus.

quisquis affectus illos frenare non potest, cohibeat eos intra praescriptum legitimi tori, ut et illut quod auide expetit consequatur et tamen in peccatum non incidat.

nam quid sibi homines perditi nolunt? nempe honesta opera uoluptas sequitur: si ipsam per se adpetunt, iusta et legitima frui licet.

quodsi aliqua necessitas probebit, tum uero maxime adhibenda uirtus erit, ut cupiditati continentia reluctetur. nec tantum alienis toris quaeque [*](EPITOME 17-568, 12] 57, 3; 59, 6; 61, 6—8. ) [*](BRHPY] 2 hominem B 3 potest\' R1 iis RP3 in ras. corr., his BHPlV 4 Hdepopulandam (in ? er.) B foedadamque sic RpI, corr. P3 5 substrauerirnlt B7 6 appellarrel V2 7 parridas BPl (co-rr. P3) V sufficiat H 8 haec] hac iJ1 uerba haec tamen-quidem parcit (13) om. H 9 iis BI, his BR2 HPV ab"h\'ominandam F2 11 quid iis JR1, quid de his lV, quid his BP, qui his V tradamus V 12 tWeterrima B3 13 parcet B1, corr. B3 15 uicit BRHV 16 edat]. et H operam B designet B, dissignet cett. 17 maxime R 19 et in ras. ex ad ut uid. B3, e*t**(s et ut er.) P, est V expedit P1 (corr. pi) V im P 21 honesta opera (duo - add. m. 1 ?) B uoluntas B ipsa B 22 quodsiJ etsi B cohibebit R, prohibet H 23 maxim*e (a er.) B, maxima PV 24 alienis (exp. m. 1 uel 2) B tor*is (i er.) B, tori R quae BH )

ita qui se caeno inmerserit, caeno sit oblitus necesse est. et corpus quidem cito ablui potest, mens autem contagione inpudici corporis inquinata non potest nisi et longo tempore et multis bonis operibus ab ea. quae inhaeserit conluuione purgari.

oportet ergo sibi quemque proponere duorum sexuum coniunctionem generandi causa datam esse uiuentibus eamque legem his affectibus positam, ut successionem parent.

sicut autem dedit nobis oculos deus non ut spectemus uoluptatemque capiamus, sed ut uideamus propter eos actus qui pertinent ad uitae necessitatem, ita genitalem corporis partem, quod nomen ipsum docet, nulla alia causa nisi efficiendae subolis accepimus.

huic diuinae legi summa deuotione parendum est. sint omnes qui se discipulos dei profitebuntur ita morati et instituti, ut inperare sibi possint.

nam qui uoluptatibus indulgent, qtii libidini obsecuntur, hi animam suam corpori mancipant ad mortemque condemnant, quia se corpori addixerunt, in quod habet mors potestatem.