Divinarum Institutionum

Lactantius

Lactantius. L. Caeli Firmiani Lactanti Opera omnia, Part I. Brandt, Samuel, editor; Laubmann, Georg, editor. Vienna: Gerold, 1890.

Deus autem postea cum uideret orbem terrae malitia et sceleribus obpletum, statuit humanum genus diluuio perdere. sed tamen ad multitudinem reparandam delegit unum, quod corruptis omnibus singulare iustitia supererat exemplum.

hic cum sescentorum esset annorum, fabrica-uit arcam, sicut ei praeceperat deus, in qua ipse cum coniuge ac tribus filiis totidemque nuribus reseruatus est, cum aqua uniuersos montes altissimos operuisset.

deinde orbe siccato exsecratus iniustitiam prioris saeculi deus, ne rursus longitudo uitae causa esset excogitandorum malorum, paulatim per singulas progenies deminuit hominis aetatem atque in centum et uiginti annis metam conlocauit, quam transgredi non liceret.

ille uero cum egressus esset ex arca, sicuti sanctae litterae docent, terram [*](EPITOME 22-24] c. 22. 5. ) [*](.BRpHPV] 1 cur — ait enim] ȧι̇ṫ enim (axp. Mt. 3), deinde 3 uersus uacuos reliquit Mt. jf, uerba cum (sic) putarentur — ait enim add. Mt. 3 B putarent P annis B (t. e. B3) P 2 annos B\', corr. B* 3 circuitu H 4 lunae BH 5 est ante perspicue, ont. post falsum H 6 tum B, fort. recte milesimum JPF transgressum V, in ras. corr. V2 7 est om. P centesimum annum H 9 actores R C et XX R, centum et uiginti H peruenire RP 11 diminuta. B et ow. B supra quadringentis CMM. quadraginta B3 13 malitiae P 14 diiluuio B\' (pr. 1 del. B3 H 15 diligit H 16 singulari H superaret H 17 J)C P2,sexcentorum V archa jR, pariter §4 ei otn. R 18 ac] et H 19 seruatus P 20 exsecratur B1, corr. B3 21 rursum B, russus V 22 diminuit JT 24 licet B 25 sicut .B, sicut⌜i⌝ H2 sanctae litterae] sSi sese P)

161
studiose coluit ac uineam sua manu seuit. unde arguuntur qui auctorem uini Liberum putant. ille enim non modo Liberum, sed etiam Saturnum atque Uranum multis antecessit aetatibus.

qua ei uinea cum primum fructum cepisset, laetus factas bibit usque ad ebrietatem iacuitque nudus. quod cum uidisset unus ei filiis, cui nomen fuit Cham, non texit patris nuditatem, sed egressus etiam fratribus indicauit. at illi sumpto pallio intrauerunt auersis uultibus patremque texerunt.

quae facta cum pater recognosset, abdicauit atque expulit filium. at ille profugus in eius terrae parte consedit quae nunc Arabia, nominatur, eaque terra de nomine eius Chanaan dicta est et posteri eius Chananaei.

haec fuit prima gens quae deum ignoranit, quoniam princeps eius et conditor cultum dei a patre non accepit maledictus ab eo: itaque ignorantiam diuinitatis minoribus suis reliquit.

ab hac gente proximi quique populi multitudine increscente fluxerunt. ipsius autem patris posteri Hebraei dicti: penes quos religio dei resedit.

sed et ab his postea multiplicato in inmensum numero cum eos angustiae locorum suorum capere non possent, tum adulescentes uel missi a parentibus uel sua sponte, cum rerum penuria cogeret, profugi ad quaerendas sibi nouas sedes huc atque illuc dispersi omnes insulas et orbem totum repleuerunt et a stirpe sanctae radicis auulsi nouos sibi mores atque instituta pro arbitrio condiderunt.

sed omnium primi qui Aegyptum occupauerant caelestia. suspicere atque adorare coeperunt. et quia [*](BRpHPV] 1 oinea B* (m add. B3 H sua manu om. B suam P seruit H 2 actorem RP 6 e RHV chan B cham. non F\', chan // non V2 7 at] et B 8 palleo B auersib; P 9 rccognouisset J!, recognosceret H 10 arania R 11 \'ea\'quae V2 de] ex B chanan HV Chanaan — Chananaei] chanaan naei P\', sed naei c.vp. P23, dicta est et posteri eius chana in mg. add. P2 12 chananei BRHV hae F gens] progenies BH 13 et om. P uultum B 15 populi om. P populi multitudine populi R 16 crescente B 17 hebrei BH, «c saepissime omnes codd. dei om. P sed et ow. P \'et\' B3 \'ab\' V2 18 multiplicati B numerum B 19 suorum oMt. P 20 cogeret et P 22 insulas add. P\' a] a∗∗∗ (Tii? er.) B, ab H 24 occuparant R, occupauemnt HPV1, -nnt in ant corr. V2 25 suscipere R, sustpieere. V2 ) [*]( xvnn. LMt. 1. ) [*]( 11 )

162
neque domiciliis tegebantur propter aeris qualitatem nec ullis in ea regione nubibus subtexitur caelum, cursus siderum et effectus nota-uerunt, dum ea saepe uenerantes curiosius ac liberius intuentur.

postea deinde portentificas animalium Sguras quas colerent commenti sunt quibusdam prodigiis inducti, quorum mox auctores aperiemus.

ceteri autem qui per terram dispersi fuerant admirantes elementa mundi, caelum solem terram mare, sine ullis imaginibus ac templis uenerabantur et his sacrificia in aperto celebrabant, donec processu temporum potentissimis regibus templa et simulacra fecerunt eaque uictimis et odoribus colere instituerunt. sic aberrantes a notitia dei gentes esse coeperunt.

errant igitur qui deorum cultus ab exordio rerum fuisse contendunt et priorem esse gentilitatem quam dei religionem, quam putant posterius inuentam, quia. fontem atque originem ueritatis ignorant. nunc ad principium mundi reuertamur.