De Opificio Dei

Lactantius

Lactantius. L. Caeli Firmiani Lactanti Opera omnia, Part II, Fasc 1. Brandt, Samuel, editor; Laubmann, Georg, editor. Vienna: Gerold, 1897.

\'Superest de anima dicere, quamquam percipi ratio eius et natura non possit. nec ideo tamen inmortalem esse animam non intellegimus, quoniam quidquid uiget moueturque per se semper nec uideri aut tangi potest, aeternum sit necesse est.

quid autem sit anima nondum inter philosophos conuenit nec umquam fortasse conueniet. alii sanguinem esse dixerunt, alii ignem, alii uentum, unde anima uel animus nomen accepit, quod graece uentus #vs[j.o<; dicitur: nec illorum tamen quisquam dixisse aliquid uidetur.

non enim si anima sanguine aut per uulnus effuso aut febrium calore consumpto uidetur extingui, continuo in materia sanguinis animae ratio ponenda est, ueluti si ueniat in quaestionem lumen quo utimur, quid sit, et respondeatur oleum esse, quoniam consumpto illo lumen extinguitur, cum sint utique diuersa, sed alterum sit alterius alimentum. uidetur ergo anima similis esse lumini, quae non ipsa sit sanguis, sed umore sanguinis [*](AVCTORES 9-11] cf. Cic. de re p. VI 25, 27. § 2] cf. Cic. Tusc. I 9, 20; \' Ueb. die Quellen\' p. 282 s. 15-18] cf. Nemes. p. 72 s. M- Hnjt όέ — xootpoXofia fap tb towmov. EXPILA TOBES 11 ss.] cf. Isidor. de diff. rer. XXX 100 s. 13 s. 62, 23 s. 33 s.] Isidor. orig. XI 1, 7 s. ) [*](BPV] 2 armoniae Y simile. (m er.), B 3 ictum F*°, m del. m 1 ? erteraos VU, s del. m. 1 nerr""ai pi tractatu] B (sed r in ras. m. 1 f), tractu PV 4 inerteV P2 6 conpactaa., V3 9 intellegamus B, intellegemus P 10 uiderij BP, moneri V aut] BVif ex . ac fort., ac P 11 philofos P 12 aliij BV, et alii P; etenim alii edd. 13 pr. alii om. P 14 graece (alt. e statim ex i) B anemos B, aneMOC P, anemoc Y dicitur] s. I. B2 (certe simUe aliquid intercidit), om. BlPV 18 ueluti] PV, ueluti ponendft (t ex ae m. 3) B quaestione (que- B) BV quod B 19 si V 20 eistingitur B diuersa* * (e uel 8 er.) & alterum V 22 q. V *umore (h er.) B, humore V )

56
alatur ut lumen oleo.

qui autem ignem putauerunt, hoc usi sunt argumento, quod praesente anima corpus caleat, recedente frigescat. sed ignis et sensu indiget et uidetur et tactu conburit, anima uero et sensu aucta est et uideri non potest et non adurit. unde apparet animam nescio quid esse deo simile.

at illi qui uentum putant, hoc falluntur, quod ex aere spiritum ducentes uiuere uidemur. Varro ita definit: anima est aer conceptus ore, deferuefactus in pulmone, temperatus in corde, diffusus in corpus.

haec apertissime falsa sunt. neque enim tam obscuram nobis huiusmodi rerum dico esse rationem, ut ne hoc quidem intellegamus, quid uerum esse non possit. an si mihi quispiam dixerit aeneum esse caelum aut uitreum aut, ut Empedocles ait, aerem glaciatum, statimne adsentiar, quia caelum ex qua materia sit ignorem? sicut enim hoc nescio, ita illud scio.

anima ergo non est aer ore conceptus, quia multo prius gignitur anima quam concipi aer ore possit. non enim post partum insinuatur in corpus, ut quibusdam philosophis uidetur, sed post conceptum protinus; cum fetum in utero necessitas diuina formauit, quia adeo uiuit intra. uiscera genetricis, ut et incremento augeatur et crebris pulsibus gestiat emicare. denique abortum fieri necesse est, si fuerit animal intus extinctum.

ceterae definitionis partes eo spectant, ut illis [*](AVCTORES 13 s.] ad Varronis Tuberonem (cf. Varron. ap. Prob. ad Verg. Ecl. VI 31) refert Diels, Doiogr. gr. p. 198 adn. 1. 12-14] cf. Arnob. III 17 (p. 123, 25 ss.). ) [*](BPVj 1 alatur (h er.) B putauerunt (pr. u ras. ex 0) Y 2 reci-\' dente V1, corr. V21 3 pr. et] BV, a P alt. et P2 8. I. ex ut 4 conburit] (comb- B) B3PyPc, conburet (comb- B) J5JFIC acuta V et uideri—non adu in ras., rit unde in marg. V 5 ref B2 animfc ( m. 3) B 6 similem V putant] PY, putant esse B 7 areTe P* uideremur B; uideamur edd. 11 rerum om. P 12 possunt B1, ras. • • corr. B21 quispiam] BV, quis P 13 heneum P1, l;1ęneum P2, eneum V aut ante ut om. P 16 ore ex re V 17 concipiVaer1 (s. l. m. 1) ore (or in ras. m. 1 ?) V 18 parturnr B3 19 cum] PV. eum B 20 quia] P, qui BV genetricis] PV, matricis B 21 gestiat emicare pulsibus B 23 definitiones p1y\'c, corr. m. 1 ? eo om. B )

57
nouem mensibus quibus in utero fuimus, -mortui fuisse uideamur. nulla ergo ex his tribus uera sententia est.

nec tamen in tantum falsos esse dicendum est qui haec senserunt, ut omnino nihil dixerint: nam et sanguine simul et calore et spiritu uiuimus. sed cum constet anima in corpore his omnibus adunatis, non expresserunt proprie quid esset, quia tam non potest exprimi quam uideri.