De Ira Dei

Superest una et extrema quaestio. nam dixerit fortasse quispiam adeo non irasci deum, ut etiam in praeceptis hominem irasci uetet.

possem dicere quod ira hominis refrenanda fuerit, quia iniuste saepe irascitur et praesentem habet motum, quia temporalis est.

itaque ne fierent ea quae faciunt per iram et humiles et mediocres et magni reges, temperari debuit furor eius et conprimi, ne mentis inpos aliquod inexpiabile facinus admitteret. deus autem et non ad praesens irascitur, quia aeternus est perfectaeque uirtutis, et numquam nisi merito irascitur. sed tamen non ita se res habet.

nam si omnino prohiberet irasci, ipse quodammodo reprehensor opificii sui fuisset, quia in principio iram [iecur] homini [*](BP] 1 excitaueri*t (n er.) P 2 humin (an er.) B; humi repere om. P 3 aspectu. (i er.) B a.uersus (d er.) B terram quam] P, terrenam B1, terrenaLqu/ae\'\' B2 8 cult**ibus (or er.) B singulares P 10 nozius Bae, corr. m. 1 uel 2 13 irasci—praeceptis in inf. marg. add. B3 14 di.cere fs er.) B 16 nec B ea] P, quia B 17 reges (alt. e ex i) B 18 mentis inpos recepi, mentis inpossibile P codd. rec., post (om. mentis) B; Ianus Gulelmius (Quaest. in Plauti Menaecllm. cap. IV, Gruteri Lampad. uol. III part. 11 p. 406) mentis impos a bile uel in bile, quem edd. secuti sunt; an mentis inpos ille ? 19 admitteret statim ex admittitur B et om. B, recte? 20 quia] B, et quia P (cf. part. I p. CXIII ad 171, 8) 21 habent B 22 reprehensio (quamquam antea ipse habet) B 23 quia auel qui a) in (liuiter er.) principio P, qui B1, a principio iram s. I. (dd. B3, unde qui a principio iram Thomasius, fort. recte, cf. frg. V: )

non igitur in totum prohibet irasci, quia is adfectus necessario datus est, sed prohibet in ira permanere. ira enim mortalium debet esse mortalis: nam si maneat.

confirmantur inimicitiae ad perniciem sempiternam. deinde rursum cum irasci quidem, sed tamen non peccare praecepit, non utique euellit iram radicitus, sed temperauit, ut in omni castigatione modum ac iustitiam teneremus.

qui ergo nos irasci iubet, ipse utique irascitur, qui placari celerius praecipit, est utique ipse placabilis: ea enim praecipit quae sunt iusta et rebus utilia communibus.

sed quia dixeram non esse iram dei temporalem sicut hominis, qui praesentanea commotione feruescit nec facile regere se potest propter fragilitatem, intellegere debemus, quia sit aeternus deus, iram quoque eius in aeternum manere, sed rursum, quia uirtute sit maxima praeditus, in potestate habere iram suam nec ab ea regi, sed ipsum illam quemadmodum uelit moderari: quod utique non repugnat superiori.

nam si prorsus mmortalis fuisset ira eius, non esset satisfactioni aut gratiae post delictum locus, cum ipse homines reconciliari iubeat ante solis occasum, sed ira diuina in aeternum manet aduersus eos qui peccant in aeternum.

itaque deus non ture, non hostia, non [*]( 11 dixeram] c. 17, 14. ) [*](AVCTOBES 2 s. 6. J Ps. 4, 5. Ephes. 4, 26. 20] Ephes. 4, 26. hi ... adfectus a deo ab initio hominis existunt conditi; ad in principio cf. de opif. 5. 1 iecur deleui; iecur (iecori m. 3) hominis (sed s del. m. 1) B, iecoris homini (sic) P; felli hominis secutus codicem recentisstmum (EmmanueleftSetn, in edit. Cantabrigiensi a. 1685) Buenemannus conl. etiam Inst. VI 15. 4; de opif. 14, 4 8*.; adde Seru. Aen. VI 596. VIII 219; Schol. Pers. 112 1 humore (h del. m. 3) B 2 tantum B his P 3 sed] B, et P 4 maneant P 6 rursus P cum in er. qui ? B3 praecipet BBC, praecipit corr. m. 1 uel 2 8 irasci nos P 10 praecepit P 12 homines Bl. corr. B2 quira\' B2 praescntan..ea (a er.) B 13 fragilitatem (r in er. 1 ? m. 2 ?) P 14 ririT P3- 16 potestatem (m del. m. 3) B 17 rilIiT pH 18 rre\'pugnat B3 nam (n in er. t ? m. 3) B immortalirsT.BJ 19 esseT B post dplictum locus1 P. positus locus B 22 turae B )