De Ira Dei

Lactantius

Lactantius. L. Caeli Firmiani Lactanti Opera omnia, Part II, Fasc 1. Brandt, Samuel, editor; Laubmann, Georg, editor. Vienna: Gerold, 1897.

Sequitur ut ostendam cur fecerit hominem ipsum deus. sicut mundum propter hominem machinatus est, ita ipsum propter se tamquam diuini templi antistitem. spectatorem operum rerumque caelestium.

solus est enim qui sentiens capaxque rationis intellegere possit deum, qui opera eius admirari, uirtutem potestatemque perspicere: idcirco enim consilio mente prudentia instructus est, ideo solus praeter [*](BP] 2 prouidentia r- m. 2) B 3 pro""enae P2 4 formidulosum B 6 ue*lit (1 er.) B eo] B; deo P 8 est om. P sapientift (-m. 2) B 10 quam enim (exp. m. 3) in B 11 eam in 3 litt. er.. quarum m prima e ?, tertia m ? B3 cognitionemortalitatc Bl, cognitioneinmorm talitate B3 16 Linstituen..da ex in sustinenda ut uid. B3 superanda] PB3. sufferenda Bl 17 aceruitate Bl. corr. B2 consistit ita] PB3, constituta Bl compe n dium P2 22 sic P ma ch inatus Pl 25 opera B )

105
ceteras animantes recto corpore ac statu fictus est, ut ad contemplationem parentis sui excitatus esse uideatur, ideo sermonem solus accepit ac linguam cogitationis interpretem, ut enarrare maiestatem domini sui possit, postremo idcirco ei cuncta subiecta sunt, ut fictori atque artifici deo esset ipse subiectus.

si ergo deus hominem suum uoluit esse cultorem ideoque illi tantum honoris attribuit, ut rerum omnium dominaretur, utique iustissimum est et deum qui tanta praestiterit amare et hominem qui sit nobiscum diuini iuris societate coniunctus. nec enim fas est cultorem dei a dei cultore uiolari.

unde intellegimus religionis ac iustitiae causa esse hominem figuratum. cuius rei testis est Marcus Tullius in libris De legibus ita dicens: sed omnium quae in doctorum hominum disputatione uersantur, nihil est profecto praestabilius quam plane intellegi nos ad iustitiam esse natos.

quod si est uerissimum, deus ergo uult omnes homines esse iustos id est deum et hominem caros habere, deum scilicet honorare tamquam patrem, hominem diligere uelut fratrem; in his enim duobus tota iustitia consistit.

qui ergo aut deum non agnoscit aut homini nocet, iniuste et contra naturam suam uiuit et hoc modo inrumpit institutum legemque diuinam. [*](AVCTORES 1 s.] cf. Cic. de nat. deor. II 56, 140 et ad Inst. II 1, 14. 3 linguam—interpretem] cf. Cic. ibid.: sensus interpretes.. rerum; Lucr. VI 1149 animi interpres .. lingua. 18—»16] Cic. de legg. I 10, 28. § 5] cf. Matth. 22, 40. ) [*](BPJ 1 factus P eat om. B 2 uidetur B 4 enarrare. P 5 Lut pi ctori* Pl deo] suo Heumanntts esseT B2 7 rilli1 B3 ufreYum B2 8 et om. P deum] codd. rec., eum BP 9 et hominem] PNz, et dominum Bl; locus in codd. rec. et edd. uarie exhibitus (cf. Buenemannum), multi post Egnatium edd. et deum<colere> ... et amare hominem, sed ad unum amare codicum BP cf. § 20 deum et hominem caros habere 10 coniunctus*** (est er.) B dl s. 1. et a dl cultore in fnarg. sup. add. m. 2, P 11 cultura. (e er.) B intellegitur P, recte? re. ligionis (o er.) B 13 omniumq. Bl, -quae B2 14 hominum doctorum codd. Cic. et Lact. Inst. VI 25, 9 19 delegere Bl, corr. B2 nota B 20 alt. aut s. I. add. B2 21 rumpit B, sed cf. Inst. I 18, 17 foedus inrumpent; de ira 24, 12 )

106