Tractatus super psalmos
Hilary, Saint, Bishop of Poitiers
Hilary, Saint, Bishop of Poitiers. S. Hilarii Episcopi Pictaviensis Tractatus super psalmos. (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 22). Zingerle, Anton, editor. Prague, Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1891.
Diuites quosdam insolentes esse praestat opulentia, et maxime timorem dei diuitiarum fiducia inanis auertit: stulti, non intellegentes hoc se magis religiosos oportere esse, quod . diuites sunt, quia gratiam referre largitori bonorum sibi desiderabilium conueniat, et hoc magis inexcusabilis sit auaritise reatus, quia auaritise necessitatem non excuset opulentia. iam uero quam infelix fiducia est rei inanis: deum contemnere habendo aurum, quasi aurum non ex dei sit creaturis, aut aliquis per id iudicio sanae mentis beatae uita adquirat profectum, quod sibi aurum iaceat suffossum, et hinc fiat non generalis animae et corporis homo aliusque possit esse, quam natus est, ant cum uita excedat, auro suo sit usurus inmorte! utetur plane, si eo recte utetur in uita, si esurientem pane suo aluerit, si nudum ueste sua texerit, aut aegrum sumptu suo refouerit, [*]( 4 Ps. XVill, 15. 6 Ps. CXX, 1 sq. ) [*](i 1 post gerit P* supr. scr. q s expectat ex expetat m. 1 R uelle supr. scr. F* nelit (el ex corr.) R uelit VP'T 8 in dm̃ R 8 exurat E uennis ex uernis m. 2 V 9 adsumat V quid om. V timentea ez timent m. 2 Y 11 in multitudinem V std. cf. supr. p. 111,4 12 eise om. PTe opolentia V 14 religiosos (o in rcu.) R ante quod supr. scr. putant at. 3 R 16 bonoru ex busnoru m. 1 V 16 et ob hoc (ob supr. scr. m. 2) P inexcosabilis ex inexeusabile P inexcusabilis ex inexousabis V auaritiae ait E 18 contepnere R 20 aliquis scripsi aliquid R aliquem VPTB cf. Abk. IV, 62 sane P profectum ex praefeotum m. 2 V 11 subfossum R 92 aliusquae ex aliusque m. 2 V 28 exoidat PT otetur ex utatur m. 1 P utatur V utitur e 24 in nitam V abuerit ex *luerit WI. 1 V 85 fouerit V. ) [*]( -XXII. Hilar. Pict pars I. ) [*]( 8 )
Propheta autem, quem necesse est iustum esse intellegi, aliter de se fiducia spei suse loquitur: ego autem, sicut . oliua fructifera in domo dei, speraui in misericordia dei in aeternum et in sseculum saeculi. differt quidem tempore aetas hominum, sed prophetise spiritus idem est. propheta manere se in domo dei sicut oliuam fructiferam dicit, arborem semper uirentem et fructus optimi feracem. apostolus huic olese, prsefractis ob infidelitatem ramis eius, fideles gentes ex ignobili oleastro esse insitas praedicat, ut contra naturam generis naturam radicis acciperent. sed propheta, in lege licet manens, euangelicus tamen propheta simul et in lege et in euangeliis cum fructu suo in domo dei esse persistit: non perfringendus in ramis, non relinquendus in truncum, non inutilis iam ipse inserendo sibi praebendus oleastro, nec radicis suae uirtutem arbori transfusurus aliense, sed totus integer, ut [*]( 11 Esai. XXIX, 18. Matth. XV, 9. 21 Rom. XI, 17. ) [*]( 1 reddiderit ex redemerit m. «V R (b) hae PTE planae V plane R 2 -potentia (po et e ex corr.) R 8 depraecandorum V demutabitur V 6 haec excorr. V 6 quae ex q. rn. 2 V 7 et adeptis VPTE 9 gloria ex gloriae m. 2 V 11 ducentes om. T & pcepta supr. scr. P et mandata T 12 di lege V dei lege ex dei lege R diligentes PTa 14 profeta VRP autem om. PT 15 loquitur ex loquimur P 18 ide est V idem (om. est, sed m in ras.) R 22 ex nobili P 28 acciperent ex acceperint nu 1 R in lege scilicet R 24 euuangelicus VR tamen et propheta E 26 in truncusm corr. m. 1 V in trunco PT 27 instrendo V se inserendo PTm )
Spes in misericordia dei in saeculum et in saeculum saeculi est. non enim ipsa illa iustitiae opera sufficient ad perfectae beatitudinis meritum, nisi misericordia dei etiam in hac iustitiae uoluntate humanarum demutationum et motuum uitia non reputet. hinc illud prophetae dictum est: melior [*]( 6 I. Petro 2, 5. 7 I. Tim. 8, 15. 96 Pa. LXII, 4. ) [*]( 1 ad fidem euuangelicam inserendus ex ad fidem euuangelicam fide inserendus m. 2 V 8 fidei P propria I radicis ex radie m. 2 V 5 eclesia V aecclesia T et omnis V 8 te oporteat PTE dei om. R diueraari ex deuersari m. 2 P conuersari RE 9 sq. sic T, cf. praeter tezt. graec. Ps. LXIV, cap. 6; CXXXII, cap. 2; in VRPE h. I. uerba colnmna et firmamentum ueritatis noto errore in falsum locum ante quae est inrepscrunt 10 domo dei P & ex parte eras. R 11 propriae VR i proprie Pe sed. qf. supr. 3 15 qUID sciat R quin sciat VP qn sciat T cf. Acad. 23 abraae T 18 ad id T 19 in saeoulo PT (Wr rdr αἰω̃να LXX) quia tu feoisti E 510 ante conspeotu R 22 et in saeculum add. m. 2 V om. R 96 humanorum V 86 melior est miserioordia PE. ) [*]( 8* )
Et quis hic sit, qui fecit ista, demonstrat dicens: et exspectabo nomen tuum, quoniam bonum est in conspectu sanctorum tuorum. exspectabit ergo dei nomen, cui confitetur, per quem facta sunt omnia: unus enim deus pater, ex quo omnia, et nos in ipso: et unus dominus noster Iesus Christus, per quem omnia, et nos per ipsum. huius ergo nomen exspectat, Iesum - scilicet uidere, id est saluatorem suum nosse, angelo dicente: et cognominabis nomen eius Iesum; ipse enim saluum faciet populum suum a peccatis eorum. Christum conspicere, ut per professionem generosae . familiae sit christianus, exspectat. bonum autem hoc nomen est, quod archangeli atque angeli adorant, quod daemones tremunt et ferre non possunt, quod ad salutem homines adsumunt; quia scriptum est: et omnis qui inuocauerit nomen eius, hicsaluuserit exspectat autem non occulte, non trepidus, non solus, sed in conspectu sanctorum eius, fide scilicet libera testimonium exspectationis suae uel sub sanctorum caelestium conscientia non recusans, uel prophetiae exemplo sanctis omnibus, qui in terra sunt, in se ipso praebens exspectationis exemplum. [*]( 8 I Cor. 8, 6. 12 Matth. I, 91 18 Rom. X, 18. ) [*]( 1 qui V 3 dm̃ VPT 8 nulli alium R confitendam ex confitendo m. 2 V 4 misericordiam saeoulum saeculi VRPT cf. adn. Bened. 6 in conspectu ex in coMpectum m. 1 V 7 expectauit R 8 per que ex per fe que m.1 V omnia Paulus unus P omnia, ut ait Paulus: unus E dff sup. lin. a m. 2 V 10 ih̃s ex ih̃m m. 2 V 11 in ipaum V 14 a peooatia eorum ex pecoatii eorum m. 2 V a peoeatia PTb 16 aroangeli adque angeli Y angeli atque archangeli E 17 demonea VR 18 homines ex hominis R hominie VP 20 occultae R 21 scilioet. licet libera V 22 aub (ub in ras.) R om. V 28 profetae V prophetae Pe omnibus ex omniabus m. 1 V Explicit psalmus LI incipit psalmus LII V Finit pealmua LI incipit LII R Finit psalA LI incipit pealmus LII P Expl. de psalmo LI inoip. de LII T. )