Conlationes Patrum (Collationibus)

Inpossibile nobis est breuiter\' uniuersa percurrere. quis etenim enumerare sufficiat omnes propemodum patriarchas sanctosque innumerabiles, alios pro uitae tutamine, alios pro benedictionis desiderio, alios pro misericordia, alios pro alicuius occultatione mysterii, alios pro zelo dei, alios pro examine ueritatis patrocinium ut ita dixerim adsumpsisse mendacii? quae sicut enumerari cuncta non possunt, ita praetermitti penitus uniuersa non debent.

nam beatum Ioseph pietas conpulit, ut falsum fratribus crimen etiam cum obtestatione regiae salutis inpingeret dicens: exploratores estis: infirmiora terrae uenistis inspicere, et infra [*]( 12 II Cor. 12, 2-4 27 Gen. 42, 9 (LXX) 28 1. o. 16 (LXX) ) [*]( 2 diindicare T 4 posset TlOv 8 potuerant Πϒυ9 iactantia nODe uanitatie enarrare n 10 nos etiam TO 12 personam 2 18 extra corpore Π1 14 iecit 27 15 qui 2 16 paradyso F paradisam Tv 18 nulla distinctio in T 22 milterii TITO eiaminatione Πυ ezanime 0 23 assnmsisse S adsnmsisse 0 26 obstinatione 77 )

non ergo tam reprehensibile fuit metum fratribus incussisse mendacio quam sanctum atque laudabile occasione ficti periculi inimicos ac uenditores suos ad salutarem paenitentiam conpulisse. denique cum grauissimae insimulationis urguerentur inuidia, non illius quod falso obiciebatur, sed anterioris criminis conscientia frangebantur, dicentes ad inuicem: merito haec patimur, quia peccauimus in fratrem nostrum, quia despeximus tribulationem animae eius, cum rogaret nos, et non audiuimus eum: propter hoc uenit nobis omnis tribulatio haec. quae quidem confessio non solum apud fratrem in quem inpia crudelitate peccauerant, uerum etiam apud deum humilitate saluberrima tantum eorum facinus, ut credimus, expiauit.

quid Salomon, qui perceptum a deo sapientiae donum in primo iudicio suo non nisi adsumptione mendacii declarauit? nam ut ueritatem quae muliebri mendacio tegebatur exculperet, etiam ipse mendacii utique astutissime excogitati usurpauit auxilium dicens: adferte mihi gladium, et diuidite infantem [*]( 14 1. c. 21 (LXX) 26 III Beg. 3, 24-25 ) [*]( 1 inquid TO ez uobis T Vulg. fratrum 77 . 2 custodiemini JITOv 4 pro 771 faraoais II 7 inopie periculo 2 10 quem Π1 aancta atque laudabili T facti 77\' 12 conpulisset 2 graniuime 2 urgerentur 77T 13 falsum T 16 dispeximna 77T* 17 et] nt 0 audiremus ΠϒΟ1. 18 in nobis 0 19 aput 2IIO impi.e (a eras.) 77 20 aput 20 apnd deum om. 77c 21 salamon ΣΠ 22 qai om. 0 28 assnmtione 2 24 mulieris 77c ezsculperet T ezcnlpe sed 0 ipse etiam Σ1; transposuit eadem manus 25 mendacio 77 aBtutissimae 77\' auzilio 2 26 afferte 2 )

proinde nec debere nec posse nos uniuersa conplere quae uel cum quiete animi uel conmotione decernimus, etiam aliis scripturarum testimoniis copiosius sdocemur, quibus uel uiros sanctos uel angelos uel ipsum omnipotentem deum ea quae definierant frequenter legimus inmutasse. nam beatus Dauid cum iuris iurandi definitione decreuit dicens: haec faciat deus inimicis Dauid, et haec addat, si reliquero de omnibus quae pertinent ad Nabal usque mane, mingentem ad parietem.

et continuo intercedente Abigail uxore eius ac pro eodem supplicante remittit minas, mollit sententiam et mauult transgressor propositi iudicari quam sacramenti sai fidem cum crudelitatis exsecutione seruare, dicens: uiuit dominus: nisi cito uenisses in occur sum mihi, non remansisset Nabal usque ad lucem matutinam, mingens ad parietem. cuius sicut illam praecipitis sacramenti facilitatem quae de perturbatae mentis conmotione descenderat nequaquam imitandam esse censemus, ita remissionem atque emendationem statuti sectandam esse deoemimus.

electionis uas Gorinthiis scribens reditum suum absoluta definitione promittit dicens: ueniam autem ad uos cum Macedoniam pertransiero: Macedoniam [*]( 6 1. c. 27 13 I Reg. 25, 22 20 L c. 34 27 I Cor. 16, 5-7 ) [*]( 4 sagacimimum 71* 6 nemo nisi a TO non om. T: eras. in O 7 hec enim eat T 8 eine uera 0 11 vel angeloa om. T 12 deflnierant ntilitatis oansa iumntasse reperimus. beatus T immntaase Σ Π19 crndilitatis IP execut 0 23 feoilitate II 25 adque 0 26 ohorinthiis 2 27 autem cito ad 0 28 machedoniam E (passim) macedoniam enim pertransibo om. T )

denique cur maluerit definitionem sui praeterire sermonis quam aduentu suo onerosam discipulis inferre tristitiam, etiam cum sacramenti obtestatione declarat: ego autem testem deum inuoco in animam meam, quod parcens nobis non ueni ultra Corinthum. statui enim hoc ipsum apud me, ut non in tristitia uenirem ad uos. cum intraturos se domum Loth Sodomis angeli denegassent dicentes ad eum: non intrabimus, sed in platea manebimus, continuo eius precibus conpelluntur statutum mutare sermonem, sicut scriptura subiungit: et coegit eos Loth, et deuerterunt ad eum.

qui utique si deuersuros ad eum esse se nouerant, inuitantis petitionem simulatoria excusatione [*]( 5 II Cor. 1, 15-16 11 1. c. 17 16 1. c. 23 et 2, 1 21 Gen. 19, 2 23 1. c. 3 (LXX) ) [*]( 1 enim om. 0 aput Σ Π O 2 ducatis T 3 uos om. II transitum ΣΠΟ1 4 enim om. T apnt 20 apud uos manere T 5 epistula TO haec Π1O 7 transirem 2v transsireT1 8 uenirem 2 10 id se T executum ΣΟ 11 inquid TO numquit 2 18 aput HIIO et om. ΠϒΟ 14 qtrnr O 15 aduento II\' honeroeam n inferret 2 16 deum testem 0 17 anima. mea 2 meam om. Π 19 apnt ΣΠΟ 20 loht O, item infra 21 plateis T 23 scribtura T diuerterunt Π2ϒ 24 ai] se 2: om. T diuersuros TO se om. 2 se ad eum esse 0 25 petitioue II rennuerunt T1: renuerunt ΣΠϒ1 rennuerent 0 )

et ut ad sublimiora adhuc ascendamus exempla, decumbentem in lecto regem Ezechiam grauique aegritudine laborantem ex persona dei Esaias propheta adorsus est dicens: haec dicit dominus: dispone domui tuae, quia morieris tu, et non uiues. et conuertit, inquit, Ezechias faciem suam ad parietem, et orauit ad dominum, et dixit : obsecro domine, memento quaeso quomodo ambulanerim coram te in ueritate, et in corde perfecto, et quod bonum est in oculis tuis, fecerim. etfleuit Ezechias fletu magno. post quae rursus dicitur ad eundem: reuertere, et dic Ezechiae regi Iuda dicens: haec dicit dominus deus Dauid patris tui: audiui orationem tuam, uidi lacrimam tuam: et ecce adiciam super dies tuos quindecim annos: etdemanu regis Assyriorum liberabo te, et ciuitatem hanc protegam propter me, et propter Dauid serum meum.

quid euidentius hoc testimonio, quo misericordiae ac pietatis intuitu mauult dominus suam cassare sermonem et a praestituto mortis termino quindecim annis uitam precantis [*]( 12 IV Beg. 20, 1-8 (LXX) (EAi. 88, 1-6) 20 1. c. &-6 (LXX) ) [*]( 1 si T immutasse X 2 conprobabantur Σ 3 nolominibus Σ1 5 subiacere T 7 promtuo ΣΟ prumptum Tl quodcumque X 8 aut] hac 0 11 regem om. T 12 eseias Σ esayas 0 profeta 77 14 inquid 0 15 ad ante domi- Dum om. X ad deum TO 17 et corde Tc 18 feci T 19 fleto Π2 22 lacrimas tuas TOr 24 assiriorum TO 27 a Π2ϒΟ: ad ΣΠ1 28 praestituto. 77 )

sin nero dixerit deum seueram illam sententiam suam paenitentiae eorum consideratione reuocasse secundum illud quod per Ezechielem ait: si dixero inpio: morte morieris: et egerit paenitentiam a peccato suo, feceritque iudicium et iustitiam, uita uiuet, non morietur, similiter edocemur non debere nos obstinate in nostris definitionibus perdurare, sed conminationem ex necessitate propositam clementi miseratione mollire.

quod ne solis specialiter Nineuitis crederetur dominus praestitisse, etiam generaliter erga omnes eadem se esse facturum per Hieremiam perpetuo protestatur, et, cum necesse fuerit, incunctanter suam se sententiam mutaturum . pro nostris meritis repromittit dicens: repente loquar aduersus gentem et aduersus regnum, ut euellam, et destruam, et disperdamillud. sipaenitentiam egerit gens illa a malo, quod locutus sum aduersus eam: agam et ego paenitentiam [*]( 3 Ion. 3, 4 (LXX) 14 Ezech. 33, 14—15 23 Hierem. 18, 7-10 ) [*]( 1 pro iamobilitate T 2 niniuitas Π2ϒniuneuitas 0 8 niniue nST ninneue 0 6 uel T conuersationis 2 subuersionia Π1 7 asserat ZT comminatum Πϒ8 eo T 9 ut] et Π hii T\'0 repraehensionem Π1 10 is 2 destrictdora ΣΟ11 commonentnr Π1 si nero dixerint T dixerim 0 13 esechilem II 14 mortem Π1 16 niuet et non TOx 18 conminatione 2 comminationem Πϒ19 niniuitis Π2ϒninneuitis 0 22 se suam TO 28 pro nostris meritis om. T promittit TO 26 loquutus T 27 adueraum II )

quibus testimoniis declaratur non oportere ut pertinaciter in nostris. definitionibus haereamus, sed ratione eas ac iudicio temperandas semperque praelegenda ae praeferenda esse meliora et ad iUam quae utilior iudicata fuerit partem sine cunctatione aliqua transeundum. illud etiam prae omnibus inaestimabilis illa censura nos instruit, quod cum sit ei ante ortum uniuscuiusque praecognitus finis, ita ordine ae ratione conmuni et humanis quodammodo omnia dispensat affectibus, ut non potentialiter nec secundum praescientiae suae ineffabilem notitiam, sed secundum praesentes hominum actus uniuersa diiudicans uel respuat unumquemque uel adtrahat et uel infundat cotidie suam gratiam net auertat.

quod ita esse etiam illa Saulis manifestat electio : caios utique cum uituperabilem finem praescientia dei ignorare non posset, de tot milibus Israhelis eligit eum et unguit in regem, praesentis in illo meritum uitae remaneraas. non peccatum futurae praenaricationis intendens, ita ut, postquam reprobus factus est, [*]( 6 Hierem. 26, 2—3 22 cf. I Reg. 10 ) [*]( 1 malo TOr et si snbito loqaar ad gentem et ad repam T 6 boDo Tr 6 execibel Σ hiexechiel II exechielem T ν execielem O 7 unusquisque om. T 8 et om. T 12 semperque... praeferenda om. T legenda II praeferanda II2 meliore T 13 deiadieata II2 diindicata II2ΤΟν ef. eap. 26 d XIII, 12, 6 15 ortom] ortuos IP 17 effectibus T 18 praesentiae II2ae deindieans II1unumqueque 2 vel adtraha.... eap. 30, 1 uiolare eogatnr prae- desunt in II, foliis tribus deperditis 21 eottidie T auferat T 22 quam O 23 possit T 24 elegit TO2ν unguit O: nngit X nnxit Tv )

denique hoc quod opere fuerat exsecutus postea etiam per Esechielem prophetam dominus protestatur cum omnibus se hominibus cotidiano gesturum esse iudicio etiam si dixero, inquiens, iusto quod uita uiuat, et confisus in iustitia sua fecerit iniquitatem: omnes iustitiae eius obliuioni tradentur, et in iniquitate, quam operatus est, in ipsa morietur. sin autem dixero inpio: morte morieris: et egerit paenitentiam a peccato suo, feceritque iudicium et iustitiam, pignus restituerit ille inpius, rapinamque reddiderit, in mandatis uitae ambulauerit, nec fecerit quicquam iniustum: uita uiuet, non morietur. omnia peceata eius, quae peccauit, non inputabuntur ei.

denique cum ab illo populo, quem ex omnibus gentibus dominus adoptauit, propter subitam praeuaricationem misericordiae suae auertisset aspectum, interueniens pro eo legislator exclamat: obsecro, domine: peccauit populus iste peccatum magnum, fecerunt sibi deos aureos: et nunc si remittis peccatum eorum, remitte: sin alias, dele me de libro tuo quem scripsisti. cui dominus: si quis, inquit, peccauerit coram me, delebo eum de libro meo. Dauid quoque, dum de Iuda et persecutoribus [*]( 8 I Reg. 15, 11 5 1. e. 85 10 Ezech. 33, 13—16 24 Ex. 32, 81-38 (LXX). ) [*]( 4 dereliqaid 0 5 neramtamen om. T samuel 0 7 saal regem T israel 21 1frl T 8 executus T1O 9 cottid. T 11 uiuet T uibet O\' 18 quicquam iniurtum fecerit T 19 et non Tv 20 ei om. T 22 subitam] subitam uituli Ov 26 remittes 0 peccata T 28 inquid TO 29 dum] cum T )

denique in ipeo Iuda uis propheticae maledictionis euidenter inpleta est. nam expleto proditionis crimine suspendio se necanit, ne post illam deletionem nominis sui conuersus ad paenitentiam iterum scribi cum iustis mereretur in caelo. non ergo eet ambigendum etiam Iudae nomen illo tempore, quo electus a Christo apostolatus sortitus est gradum, in libro uiuentium fuisse conscriptum ac pariter eum audisse cum ceteris : nolite gaudere quia daemonia uobis subiciuntur, gaudete autem quia nomina uestra scripta sunt in caelis.

sed quia filargjriae peste corruptus de adscriptione caelesti ad terrena deiectus est, conpetenter de eo ac de similibus eius dicitur per prophetam: domine, omnes qui te derelinquunt confundantur, recedentes in terra scribantur, quia dereliquerunt uenam aquarum uiuentium dominum, et alibi: in consilio populi mei non erunt, et in scriptura domus Israhel non scribentur, et in terra Israhel non ingredientur.