Commentaria in Porphyrium A Se Translatum

Boethius

Boethius. Anicii Manlii Severini Boethii In Isagogen Porphyrii commenta (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 48). Schepps, George; Brandt, Samuel, editors. Vienna, Leipzig: F. Tempsky, G. Freytag, 1906.

Multa nobis a parente natura excelsius quam ceteris animantibus grauia illustriaque concessa sunt. quae nos ita quasi quaedam benigna artifex humanitatis excoluit, ut primum nobis reputandi considerandique animos rationemque concederet, post uero ratione reperta proloquendi conferret usus iussis- setque nos non corporis sensibus a beluis, sed mentis diuini- tate distare. quae cum se sibi adiunxerit et a suae uiuacitate naturae non discesserit, tunc uero sicut ipsa est aeterni generis, ita quoque famam in posteros uitamque gloriae infinitissimis temporibus coaequat. sin uero se prauis libidinibus corporis [*](p. 30) obnoxi|am perdendam corrumpendamque permiserit, naturam corporis sequitur. nam nihil eius uiuacitatis post corpora remanet cui omnis labor et studium de rebus corporis atque in corpus inpensum est. quare annitendum est, ut nos meli- ores curatioresque reddamus, non ea re qua pecudibus nihil distare possumus, sed quo caelestium uirtutum similitudine aeternitatis gloriam factis egregiis dictisque mereamur. sed de his alias, nunc ad propositum reuertar.

[*](inscript. DE DIFFERENTIA add. bm 2 nobis] tam nobis DT excelsius om. DPT (recte? fort. add., quia uerba nobis—anim. com- paratiuo egere uidebantur), s. l. Sm2 5 considerandique om., post concederet add. et considerandi F animos considerandique rationem G 6 referret F usus iussissetque] GK iussissetque T iussitque D iussit sed quae Sm1 usus sed quae CPSm2 usus sed quae natura F 8 ante distare add. concessit F, post C, docet P quae cum se sibi] DGPT cum se sibi C quam cum sibi F quam sibi K quecumque* sibi Sm1 quam* sibi cum m2 9 uero om. CF, er. S 10 in infinitissimis G infinitis Pm1 11 si K se om. G paruis Cm1Sm1 12 ante perden- dam add. mens se FG mense K, post s. l. se Sm2 13 eius om. P uiuacitatis eius FGK corpore Cm1 14 cuius DFGPT 15 nitendum S 16 accuratioresque FGSm2 acucioresque K 17 possimus FGKP)

Cum igitur alterius noctis consueta lucubratio uigiliaeque uenissent, credo hesternae rationis subtilitate captus uel qua ipse est cupiditate discendi audiendique studio uigilantius quam umquam surrexerat, Fabius ad me perrexit. qui post- quam consalutatus sequentis a me operis promissam con- tinuationem reposceret, Faciam, inquam, non inuitus, quippe cum nec mihi sit in uita quicquam melius agere et tu hanc mihi iucunditatem studio tuo augeas, quod mihi perquam gratissimum est. placuit igitur ut, quoniam hesterna dissertio speciem explicuerat, alterius expositionis principium de sequenti differentia sumeretur. — Hic Fabius : Uberrime. inquit, a te hesternis uigiliis de generibus et speciebus expositum est. sed, ut dici audio, subtilior de differentiis tenuiorque tractatus est. — Non. inquam, inmerito. nam uarie acceptae differentiae uarias habebunt etiam potestates. erunt namque alias genera, alias species, alias uero differentiae. sed hoc postea demonstra- bitur, nunc uero ita, ut arbitror, textus est :

Omnis differentia et communiter et proprie et magis proprie dicitur.

Differentiam quoque multis modis appellari designat. dicit autem tribus his modis fieri differentiam, cum aut communes sunt aut propriae aut magis propriae. communes sunt quibus omnes aut ab aliis differimus aut a nobis ipsis. nam sedere uel ambulare uel stare differentia est; nam si tu ambules, ego uero sedeam, in situ ipso atque ambulatione differimus. et item ego cum nunc sedeo, postea uero si ambulem, com- muni a me ipso differentia discrepabo. propriae uero sunt [*](18 s.] Porph. p. 8, 8. 22—p. 86, 7] Porph. p. 8, 8—17, 8—17.) [*](2 qua ipse est om. F qua et est er. S ipsa (sic etiam K) ex ipse in ras. Sm2 4 numquam GKSm2 q m1 5 resalutatus T sequentiam mei (me C) Cm2T continuationemque C 7 melius] iocundius uel melius G 8 iucunditatem] T iocunditatem cett. 9 dissertatio m 1860 10 expli- cauerat K 14 uariae CDF 16 pr. alias in mg. Cm2 17 ita om. DK 19 magis] maxime Dm1S; Porph. p. 8, 8 ιδιαίτατα, sed cf. magis infra 22. 86, 4. 9. al. 21 aut..aut] autem.. et D 25 ipso om. F 26 nunc s. l. Dm2)

quae unius cuiusque indiuidui formam aliqua naturali proprie- tate depingunt, ut si quis sit caecis oculis uel crispo capillo; etenim propria unius cuiusque singuli hominis sunt quoquo modo ista nascuntur. magis propriae sunt quae in substantia ipsa permanent et totam speciem differentia descriptioneque permutant, ut est rationalis uel mortalis hominis differen- tia. harum autem communes et propriae differentiae sub eadem specie singulos a se faciunt discrepare, illa propriis differentiis, illa communibus, magis propriae uero totam natu- ram cuiuslibet speciei substantiamque permutant et ab aliis speciebus segregant atque disiungunt. harum ergo communes et propriae differentiae, quoniam speciem non permutant, sed formam quodammodo et habitudinem solam faciunt discrepare, alteratum facere dicuntur, id est non integrum alterum facere, id est non integre permutare, sed quodammodo discrepantiam distantiamque faciunt, atque ideo non uocantur alterum facien- tes, id est permutantes, sed magis alteratum, id est non integrum alterum facientes. illa uero tertia, id est magis pro- pria, quoniam substantialis est et ipsius speciei inserta naturae, alterum facit. nam quoniam homo atque equus quantum ad quod animalia erant, una illis erat substantia, ueniens ratio- nale disgregauit omnino speciem et funditus alteram fecit. ergo communes et propriae differentiae alteratum facientes uocantur, magis propriae alterum facientes. constat igitur dif- ferentiarum alias facere alterum, alias alteratum. illae quae faciunt alterum, substantiales sunt et omnes naturam speciem- [*](7—p. 87, 17] Porph. p. 8, 17—9, 6.) [*](2 caecis] caesiis edd. (Porph. p. 8, 14 γλοοχότης), sed cf. infra p. 88, 6. 91, 12 3 singuli] indiuidui K hominis sunt om. T quoque T 4 modo om. CDPT istae F propria G 7 horum DFGKPS 10 substantiam D 17 non s. l. Cm2 18 alteratum Dm1 proprie PT propriae S 20 atque] et D 21 ante quod add. id FGK, s. l. Sm2 24 ante propriae add. autem P, post FGK 25 post. alias om. F, s. l. K illae] illae uero C 26 ante substantiales add. quae CDPS (del. m2) T omnem P post omnes add. quae C)

que permutant et specificae praedicantur; ualent enim quam- libet speciem constituere et ab aliis omnibus segregare et eius formam naturamque componere. nam si dicas mortale et rationale differentias et eas animali supponas, non est dubium quin hominis speciem facias et speciei huius sint perfectrices. atque ideo specificae nominantur, quod et permutant naturam et ipsam substantiam cuiuslibet illius speciei constituunt. illae uero aliae nihil aliud efficiunt nisi alteratum, quippe cum aut proprietate quadam formae alius distet ab alio | aut [*](p. 31) aliqua habitudine et dispositione aliquid faciendi. illa igitur magis propria differentia, quam specificam nominamus, sola poterit in generis diuisione congruere. etenim ceterae nihil ad substantiam, sed ad quandam quodammodo eiusdem simili- tudinis discrepantiam distantiamque ponuntur. nihil enim in illis praeter alteritatem solam reperire queas, quippe quae non constituunt species, sed constitutas iam et effectas magis propriis suis qualitatibus ipsae discriminant.

Quod autem dicit :

Repetenti nunc a superioribus dicendum est differentiarum alias esse separabiles, alias in- separabiles, hoc est quod hic nunc diuisio alia rursus assumitur. nam cum prius differentiam in tribus partibus separaret et postea tres illas in duarum tantum numerum quantitatemque colligeret, ut alias alterum facientes esse diceret, alias alterantes, ipsarum rursus trium tertia sumitur facienda diuisio. dicit enim alias [*](19—21] Porph. p. 9, 7 s. 22—p. 89, 19] Porph. p. 9, 8—23.) [*](1 et om. CPT, s. l. Sm2 specificales G specificale Sm1 5 eius Dm1 hae T sunt CGT 7 substantiam] sub F illius post speciei P alius brm 9 aliud Pm1 distat G 10 habitudinem F 11 magis| maxime S 12 diuisionem DFT 15 solum CPm1ST 17 ipse discrimina- uit G 19 a s.l.K, in ras. S est in mg. Pm2, om. CDT 20 in- separabiles] esse inseparabiles DGP 22 alia diuisio CST 25 in mg. figura quaedam res explicatas inlustrans est in C 26 rursum P di- citur DPT dicuntur S)

esse separabiles, alias uero inseparabiles, et sicut in priore diuisione alteratum facientes duae fuerant communes et pro- priae. sola uero magis propria remanserat quae alterum faciebat, eodem nunc etiam modo in separabilibus et in inseparabilibus communis tantum separabilis differentia est, aliae uero dif- ferentiae utraeque, ut caecitas oculorum uel flaua caesaries uel corporis proceritas, quae sunt propriae differentiae, uel certe rationabilitas uel mortalitas. quae sunt magis propriae differentiae, possunt numquam ab hominis specie segregari. sedere uero uel currere, quae communes sunt, separantur a singulis et item rursus adduntur, earum uero quae sunt inse- parabiles, aliae per se ueniunt, aliae uero per accidens. et illae quae per se ueniunt, a magis propriis manant, illae quae per accidens, a solis propriis effunduntur. et inseparabile acci- dens est quicquid per inseparabilem propriam differentia unim cuique speciei contigerit. sed quamquam propria et magis propria inseparabiles differentiae sint, numquam tamen illam superiorem formam naturamque commutant. nam magis propria semper alterum, propria uero solum semper efficit alteratum. huc accedit quod inseparabiles propriae possunt alicui plus minusue contingere, inseparabiles magis propriae nec cumulis intentionis augentur nec imminutione decrescunt. potest enim alius procerior, alius fuscior, deductioribus alius capillis, alius [*](1 uero om. T 2 fuerunt DF 3 remaneret T 4 etiam nunc C post. in om. FK 5 separabilis—utraeque] (differentia om) G separabilis differentia est. Differentiae uero utraeque F separabilis. Aliae nero dif- ferende proprie et magis propria utreque K separabilis differentiae, sui ille uero (s. i. u. om. D) utraeque DT separabilis. differentias uero utreque (as in ras. uero s. l. utreque del. m2) S separabilis differentia est. Reli- quae C separabiles differenciae sunt. Propriae uero et magis propriae utraeque inseparabiles sunt. Neque enim P 6 ut om. DPT, s. l. Sm2, id est C caecitatem (uel ce-) DFPST oculorum om. C fiauam caesariem (uel ce-) DFPST 7 proceritas] C proprietas GK proprie- tatem DFPST 8 rationabilitatem uel mortalitatem DFPST 9 possimus umquam Sm1T possumus numquam Sm2 segregare DPm1ST 15 se- parabilem D 16 propriae et magis propriae FGS 17 sunt DPa.c. (ras. corr.) 19 uero om. CST 20 quod] quoniam F)

flauioribus nasci, quae sunt inseparabiles propriae differentiae, at uero magis propria, id est rationale, neque plus neque minus admittit. omnes enim homines in eo quod homines sunt, aequaliter sunt rationales atque mortales. nam si genus alicui plus minusue esse posset genus, possent etiam differentiae uel intentione crescere uel remissione decrescere. nam quo- niam animal non est plus homini quam equo neque equo quam ceteris, et aequaliter subiectis omnibus genus est. sic specierum differentiae quas specificas appellamus, maius minusue non capiunt. nam si animal rationale mortale hominis definitio est et hominum nihilo minus singulorum, non est dubium quin haec definitio ad omnes homines singulos aequa- liter semper aptetur et nulli neque plus neque minus con- ueniat. quod si ita est, partes quoque totius definitionis, quae sunt differentiae, tales erunt, ut nulli neque plus neque minus, sed aequaliter semper et conuenienter aptentur. partes autem huius definitionis sunt rationale et mortale. rationale igitur et mortale, quae sunt magis propriae differentiae, plus minusue non capiunt.

Ab hac igitur, id est separabilium inseparabiliumque differentiarum diuisione tribus modis differentias speculamur. nam aut separabiles sunt aut inseparabiles, inseparabilium uero aut per se ueniunt aut per accidens. quae per se ueniunt, aliae sunt quae genus diuidunt, aliae quae speciem informant atque constituunt. sed de superioribus prius dictum est, nunc autem de his quae genus diuidunt et speciem constituunt, disseramus. omnis quaecumque fit generum diuisio in species, si earum specierum alia subdiuisio fiat et a magis generibus [*](20—p. 92, 4] Porph. p. 9, 23—10, 21.) [*](3 enim om. D 4 post. sunt om. KSm1, post mortales s. l. m2 atque] et D 5 alicuius FPSm2 posset] Sm2 possit cett. possint T 11 et om. K, s. l. Sm2 singulorum nihilo minus D 17 pr. et om. K, s. 1. DSm2 20 id est] CT id est et cett. 22 inseparabilium] inseparabiles CP 25 prius om. G plus D 26 et] uel CDP con- stituunt] informant T 27 sit G)

per subalterna genera usque ad magis species decurratur, gemina in his erit duplexque diuisio. namque si contrarias specierum differentias respicias. generum est diuisio, si sub- alternorum generum, fit specierum constitutio. si enim genus [*](p. 32) diuidamus id est sub|stantiam, ut iam speciei disputatione diuisa est, et sit substantia, post substantiam animatum corpus et inanimatum, sub animato corpore sensibile et insensibile, sub sensibili, id est animali, rationale uel inrationale, sub rationali mortale uel inmortale, hae igitur differentiae eaedem species sunt, si contra se ipsas in diuisione respiciantur. et diuidunt genus hoc modo. nam quoniam sub substantia ani- matum corpus et inanimatum posuimus, si animatum corpus contra inanimatum respicias, substantiam diuisisti. si uero subalterna genera in ipsis differentiis aspicias, speciem con- stitues. nam si animatum corpus et quod sub ipso est sensi- bile corpus aspexeris, animal respexisti. item si rationalem differentiam contra inrationalem acceperis, genus quod est utrorumque, id est animal diuisisti. si uero sub eodem ordine rationalem differentiam et mortalem accipias, hominis sine dubio speciem demonstrasti. ita hae differentiae alio modo acceptae fiunt generis diuisibiles, id est genera diuidentes, alio uero modo fiunt constitutiuae specierum, id est quae species declarent atque constituant. nam si contrarias dif- ferentias respexeris, diuides genus, si uero subalternas, spe- [*](5 speciei disputatione] p. 70, 19 ss.) [*](1 per om. DS 3 si s. l. Sm2 5 speciei] in speciei brm 6 sit] sicut D (ex ut m2) S (cut er.) T post substantiam add. corporeum et incorporeum. post corporeum F 8 sub s. l. Dm2 uel] et FG 9 uel] et GK haec DKP eidem P 11 diuidant FGK sub om. KT, s. l. DSm2 substantiam KSm1 substantia—respicias] substantia corporeum et incorporeum. post corpus enim animatum et inanimatum posuimus si corporeum contra incorporeum respicias F corpus animatum C 14 constituisti FGK 16 respexisti] respexeris P post si s. l. sub Sm2 17 post inrationalem add. differentiam CKPST 18 utrarumque P 19 post mortalem add. differentiam CPST aspicias S 20 haec P 24 diuidis GP)

ciem constitues. differentiarum igitur uis et separabilium et inseparabilium ceteras tres res, id est genus, speciem acci- densque sic retinet, ut permutata comparatione per haec eadem ipsa etiam permutentur. nam rationale et mortale differentias si contra inrationale et inmortale respexeris, diuisibiles sunt et generis differentiae, sin uero idem ipsum rationale et mor- tale ad superiora comparaueris, species erunt eius quod eas continet animalis. si uero rationale atque mortale ad subrectum hominem consideres, genera eius constitutiuasque differentias contemplabere. at uero de illis aliis inseparabilibus. id est propriis, cadunt differentiae inseparabilis accidentis. insepara- bile namque est accidens caecitas oculorum et nasi curuitas et alia huiusce modi. et idem de separabilibus accidentibus, id est de communibus. separabile namque est accidens uigi- lare, dormire et currere uel sedere. quod autem dicit :

Sic igitur composita sit super omnia substantia et sint eius differentiae diuisibiles animatum et inanimatum, contrarias differentias in species monstrat. quod autem dicit :

Haec differentia animata atque sensibilis soci- ata substantiae perficiet animal, constitutiuas specierum differentias monstrat. sic igitur uariis modis acceptae uarias uirtutes formasque sortitae sunt. sed et diuisibiles et constituturae utraeque specificae nominantur [*](16—18] Porph. p. 10, 14 s. 20 s.] Porph. p. 10, 16 s.) [*](1 pr. et om. C, del. Pm2 2 atque accidens T 3 eonpactione F 4 etiam om. F, ante ipsa T differentias—et mortale (6) in mg. Dm2 5 contra] et S 6 et generis differentiae om. C 8 atque] et C 9 con- stituasque Dm1Pm1 10 contemplare DPm1 12 est namque FG est er., post accidens s. l. Sm2 13 huius DS idem] idem fit FGK de ex in Dm2 14 id est] idem C communionibus D accidens est CK 15 et om. FG uel] et FG 16 sic om. F si Sm2 20 dif- ferentiarum DPT differentia id est C 21 substantia DT sub substan- tiae S ad substantiam C perficiet] F perficietur GK perficit CP perfici*t D perficiat ST 22 speciei D specie (-e P) PS igitur] ergo T 23 uarias uarietates, in mg. corr. F)

et in diuisione generum definitionibusque solae sunt utiles, ceterae uero inseparabiles per accidens inutiles, et multo magis illae sunt inutiles quae separabili differentia discretioneque formatae sunt.

Has autem specificas differentias qui de differentiarum definitione tractauerunt, tales esse declarant quibus species a genere abundant. quid autem sit, breuiter explanandum est. controuersia est utrum genus differentias specierum suarum in se habeat an minime, ut puta : animal sub se habet species rationale et inrationale, id est hominem et uerbi gratia equum; rationabilitatem igitur et inrationabilitatem, id est hominis uel equi differentias, quibus a se species sub animali positae differunt, utrum habeat utrasque animal an non habeat. nam si animal, quod genus est, neque rationale neque inrationale est, species quae sub ipso sunt positae, istas differentias non habebunt. nam si genus istas differentias non habebit, unde erunt speciebus differentiae, quibus a se ipsis differunt? sed si quis dicat esse in genere istas differentias, non enim haberent species, nisi prius genus habuisset, aliud maius continget incommodum. nam quoniam aeque sunt species quae sub aliquo genere supponuntur, et aequaliter homo atque equus sub ani- mali genere ponuntur neque homo prius est neque equus, sed uterque aequaliter animati species nominantur. igitur si ra- tionale atque inrationale aequaliter sub eodem genere sunt, [*](5—p. 93, 22] Porph. p. 10, 22—11, 6.) [*](1 et del. Sm2 diuisionibus FGK 3 sunt om. F discrepatio- neque D 7 habundent FG explicandum GKP 8 ante contro- uersia add. in DS 10 ante equum s. l. et S 11 rationalitatem T inrationalitatem T 13 post post. habeat add. quaestio est F scil. questio est s. l. Gm2 14 est genus D post rationale add. est DFKP, ẽ er. uid. C neque inrationale in mg. Dm2 15 est om. DFKP, postea add. T 18 ista D post haberent add. differentias K, post species FG 19 species s. l. Cm2 speciem P habuissent P magis FGP 21 ponuntur D 22 genere om. C 23 animati] DGp.c.(in mg.)K (ros. ex -manti,) P (in ras. m2) T animatae FGa.c.S animalis C nomi- natur C)

erunt etiam uno tempore. quodsi uno tempore et genus istas differentias habet, ut genus suapte natura id est animal rationale sit et inrationale, non est dubium quod eadem |res uno tempore [*](p. 33) duas contrarietates in sese substantialiter retineat, quod fieri nequit. quid igitur? dicendum est quoniam genus actu quidem ipso, quod Graeci ενέργειαν uocant, istas differentias non habet, at uero potestate ab his ipsis differentiis. quas in suas spe- cies fundit, non uacat. quid autem sit actus et potestas, castigatius explicandum est. tantum interest actus a potestate, quantum homo ridens ab eo qui ridere possit, non tamen rideat. ille enim agit ipsam rem. ille tantum potest, non etiam agit. sic igitur et animal. namque homo actu ipso rationalis est. semper enim homo rationalis et nihil aliud est; et equus semper inrationalis, et eius inrationabilitas in actu posita est. at uero ipsum animal rationale uel inrationale non ipsum agit neque est in eorum actu positum, sed in potestate. potest enim ex se rationale atque inrationale profundere. quare quo- niam species actu differentias continent, genus uero potestate, species a genere merito differentiis abundare dicuntur, quoniam quod genus potest, id est differentias facere, species non solum possunt, sed etiam agunt; in ipsis enim speciebus positae informataeque sunt.

Est autem alia differentiae definitio talis, quae dicat differentiam esse quae ad plurimas species in eo quod quale sit praedicetur. differentia ad res plurimas dici potest, ut rationale dicitur ad hominem — homo enim rationalis —, dicitur ad deum; deus enim rationalis dicitur, sed non in eo [*](23—p. 94, 6] Porph. p. 11, 7—12.) [*](1 post. uno] in uno K 3 uno] in uno C 6 ένέργϊ'.αν] brm energian CPm2 energiam (-iã GST) FGSp.r. T eraergenciam D (m2, om. m1) Pm1 (merg-) Sa.r. energitim K 8 diffundit K uocat Cm1 9 expla- nandum C 10 qui] quod DGKPS 13 post. eat post rationalia C, om·. post aliud CT 14 inrationalitaa T 15 post. ipaum om. C ipae DS 23 aliae Dm1F talis diffinitio FG 25 post differentia add. enim F 26 post enim add. est FG, post rationalis s. l. Cm2 27 post pr. dicitur add. etiam Cm2)

quod quid sit. sed in eo quod quale sit. nam si qualis homo sit interrogetur, rationalis continuo respondetur, qualis deus sit si interroges, rationalem non absurde dixeris. eodem modo etiam inrationabilitas. dicitur enim et ad equum et ad bouem et ad piscem et ad auem, quae omnia si qualia sint inter- rogaueris, inrationabilia praedicantur. bona igitur et recta haec est definitio, id est :

Differentia est quod ad plurimas res specie distan- tes in eo quod quale sit praedicatur.

Et de mortali uero et de aliis differentiis eadem est ratio.

Sequitur locus perdifficilis, sed transferentis obscuritate Victorini magis quam Porphyrii proponentis, qui huiusmodi est. dicit omnem rem quaecumque est corporea, ex materia et forma constare. namque si statuam dicas, constat statua ex aere uerbi gratia et figura illa quam ei suus fictor inposuit, et est materia ex quo facta est aeris, figura uero, id est forma, qua aes ipsum formatum est. nam si hominem formabis ex aere, erit hominis forma, aes uero materia. eodem modo etiam genus. namque genus in modo materiae accipitur, differentia uero in modo formae. etenim quemadmodum quaecumque illa res ex materia et forma consistit, sic etiam omnis species ex genere et differentia. namque genus ita est hominis, ut est statuae aes, differentia uero sic est hominis, ut est forma illa ex qua aes effictum est. nam sicut ex aliqua figura quae ex aeris materia efficta est, cuiuscumque illius species statuae [*](8 s.] Porph. p. 11, 7s. 11—p. 96, 5] Porph. p. 11, 12—17.) [*](1 ait homo GK 3 rationalem] F rationale cett. 4 inrationalitas Dm1 5 et ad piscem om. C 6 inrationalia T 7 alt. est om. G 13 dicit] post rem F dicit enim GT materiali T et] D, om. T uel cett.; an uel seribend.? cf. Bonnet, Lat. de Gréy. de Tours p. 315 15 quam] quod D 16 ante materia add. aeris, om. post est F, ubi ab aeris G qua brm id est om. F 17 formauit CDFPT ante ex add. et CP, ras. in DS 18 modo] modo quo CDT 19 modum GKT 21 et forma] formaque G 23 sic] ita P hominis est FG 24 effec- tum CDm1FGPm1T 25 materie PT (-e) eifecta CFPm1)

fit, sic etiam cum in genus, id est in animal uenerit differen- tia, id est rationale, hominis species fingitur. ista igitur sibi proportionaliter sunt. proportio autem est cuiuscumque illius rei similis ad aliquam rem cognatam comparatio, ut puta si duo compares ad quattuor, dupla proportio est, sin uero uiginti ad quadraginta, eadem dupla. sub eadem ergo propor- tione sunt quattuor ad duo, sub quali quadraginta ad uiginti. quod utrique duplex est numerorum comparatio. sic igitur qualis proportio est, id est comparatio materiae et figurae. talis est proportio generis et differentiae, et ista quattuor sibi proportionaliter sunt. eodem enim modo ex materia et figura species cuiuscumque illius fictionis formata est, quemadmodum ex genere uel differentiis species cuiuscumque illius animantis inanimantisue formatur. quod Victorinus scilicet intellexisse minus uidetur. nam quod Porphyrius άνάλογον dixit, id est proportionale, ille sic accepit quasi άλογον diceret, id est inrationale. atque ideo in loco ubi habet hoc modo scriptum :

Omnes namque res ex forma et materia consistunt, ipsa autem forma inrationabilis est, tollendum est inrationabilis est et dicendum proportio- nabilis est. et subterius paululum ubi habet :

Iam omne genus simile materiae est et consistit inrationale, [*](15 άνάλογον] Porph. p. 11, 13. 18 s.] Porph. p. 11, 12 s. 21 (sub- terius)—23] Porph. p. 11, 15.) [*](1 fit] sit CG cum om. CD, s. l. Sm2 post. in om. D ante uenerit add. cum C si s. l. S 2 post hominis add. enim DPm2 etiam m1 3 rei similis illius C 4 cognata C 5 sin] si CDS sint Fa.c. 6 proportiones KSp.c. 8 utraque FG 11 modo enim G 12 species om. FGK cuiusque DGT forma FGK 13 uel] et PT cuiusque Ga.c.PTa.c. animantis inanimantisue] generis F 14 mi- nus intellexisse FP 15 άνάλογον] b 1546 in indice erratorum analogon CFKSm2 analongo m1 anagolon DGPT 16 proportionale] D proportio- naliter CGPST proportionabiliter FK (item 96,2) άλογον] r alogon DFGS agolon uel sim. CKPT 17 habetur FGK scriptum hoc modo DFGKP 18 omnis P constituunt K consistit P 19 autem] enim C inrationalis DT 20 et—eat om. CDPST 21 habetur FGK 23 (et 96,1) inrationabile FKP)

tollendum inrationale et ponendum est proportionale, ut sit et consistit proportionaliter. nam quae proportio est figurae ad materiam in efficienda cuiuslibet corporis fictione, [*](p. 34) eadem est proportio diffe|rentiae ad genus in efficienda cuius- libet specie animati atque inanimati.

Sequitur item alia definitio, quae est huiusmodi. dicunt enim esse differentiam quod possit separare quicquid sub eodem genere est, et recte dicunt. nam dum sub eodem genere sit homo atque equus, quia utrumque est animal, cum uenerit rationale uel inrationale, equum atque hominem, quae sub eodem genere sunt, diuidunt atque discernunt. sunt igitur illae differentiae quae possunt res sub eodem genere sepa- rare. Est autem alia definitio : differentiae sunt qui- bus quidque ab alio distat. nam homo atque equus ratio- nali atque inrationali differentia discrepant, cum unum sint quantum ad genus. et hoc est quod dicit :

Differentia est qua differunt singula, quia per se ipsum genus est et illa quae rationabilia sunt, nos scilicet, et illa quae inrationabilia sunt. namque et homo et equus et auis haec omnia genus unum sunt, id est animal. namque animal horum omnium ge- nus est.

Sed si de hoc loco in quo positum est quia per se ipsum [*](6—13] Porph. p. 11, 18—20. 13—16] Porph. p. 11, 21—23. 17— 22] locus Porphyrii p. 11, 21—12, 1 explanatus mutatusque. 23—p. 98, 17] Porph. p. 11, 18—12, 10.) [*](1 tollendum] tollendum est CGKT proportionale est C est proportio- nabile F est om. DΚ 2 consistat CP 3 in—fictione om. P 4 ea P proportio ante est D, om. P 5 specie* (s er.) DS animati atque inanimati] generis F 8 pr. eodem om. CDP, er. S; Porph. p. 11, 19 ότό τ4 αΰτό γένος 9 sit genere FK 10 uel] atque C qui D quod K 13 post definitio add. differentiae C 14 quodque T unum quodque C alia GP 15 discrepat (ante differentia D) DGSm1T sit DST 18 rationalia T 19 scilicet post illa repet. D inrationalia KST et om. FKT 20 haec] et C et haec T unum] suum DSm1T suum sunt uel unum C 23 loco om. F)

genus est, mutes et facias ‘quia per se ipsa animalia sunt’, plenior sensus erit — generis enim hic nomine pro animalis abusus est — et erit huiusmodi ordo : ‘differentia est qua dif- ferunt singula, quia per se ipsa animalia sunt et illa quae rationabilia sunt animalia, nos scilicet, et illa quae inrationa- bilia sunt’. quod si sic esset, nullus esset error omnino. nunc uero genus quod ait, pro animalis nomine intellegendum est. item dii atque homines cum utrique rationales sint, mortali- tatis tamen nomine adiecto differunt discrepantque. sic igitur differentia est qua singula differunt, sed hoc non simpliciter, sed illas tantum differentias huiusmodi esse putandum est, quae ad substantiam prosunt et quae ad id quod est et quae- cumque speciei possint esse aliqua pars. quod huiusmodi est. si equus atque homo, quorum utrorumque unum genus est animal, a se differunt rationali atque inrationali qualitate, attamen ista rationabilitas et inrationabilitas in substantia ipsarum specierum est hoc modo. nam neque equus potest esse sine inrationabilitate neque homo sine rationabilitate. atque ideo istae differentiae prosunt ad aliquid esse speciei illi cui fuerint accommodatae et substantiae ipsius partes sunt. nam cum homo ex his differentiis constet, id est ex rationali et mortali, rationale et mortale solum positum pars est substantiae hominis. nam si utraque simul unum hominem faciunt, non est dubium quin ad substantiam hominis efficien- dam una quaeque earum res pars esse uideatur. quare illae [*](1 facies F sint F 2 planior Sm2 edd. 4 quia] FP uel quia K quae CDG qua S, om. eum loco plenior (2)—animalia sunt (4) T 6 error esset G 8 rationabiles Sm2 sunt DPT mortalis Dm1Fa.c. K 9 nomine tamen G discrepanti DPm1 (-tes m2) T 12 prosint FK pr. et om. GKPST 13 speciei] D species cett.; an <substan- tiae> speciei? cf. 16 ss. p. 98, 1.15 possint] F possit GKST, post esse D possunt (post pars) C, om., sed potest post pars P 14 unum om. GP 15 rationabili atque inrationabili T 16 et] atque C 18 in- rationalitate DS rationalitate DG 19 differentiae istae C aliquod D speciei ante esse F specie D 21 post. ex om. CPT 22 mor- tali et rationali ST 23 hominem unum C 25 res earum C esse om. G uidetur F uideatur] hic desinit cod. D)

differentiae quaecumque non prosunt ad esse nec partes sub- stantiae cuiuslibet speciei sunt, specificae differentiae dici non habent, quamuis sola hoc una species habeat. nam si homo nauigat, potest dici animal nauigabile, sed nauigare in sub- stantiam hominis non conuertitur. neque enim homo inde sub- sistit, quia nauigat, quamuis hoc nullum aliud animal habere possit, id est nullum possit animal nauigare. eodem modo et esse rhetorem nel grammaticum. has igitur differentias quae ad esse non prosunt, sed tantum artem aliquam scientiamque commemorant, non ponimus specificas esse, quamuis una quae- libet animalis id species habeat. ergo considerandum est, ut quotiens dicimus definitionem differentiae illam, ‘differentiam esse qua differant singula’, illam significari differentiam intel- legamus quae ad aliquid esse prodest et quae est alicuius pars substantiae speciei, illas uero quae ad esse non prosunt, in hoc genere differentiarum, quamuis singulae cuiusque sint, non ponamus.

Sed quoniam de differentia dictum est, de proprio ex- plicemus.—Tunc Fabius : Ut arbitror, consequens est :

Proprium quattuor dicitur modis, dicitur namque proprium quod uni speciei accidit, etiamsi non om- nibus.

Et ego : Quattuor ergo modis propria diuiduntur. est enim proprium quod uni accidit, etsi non omnibus, ut est rhetor [*](p. 35) uel geometer uel grammaticus, haec | uero omnia uni soli speciei, id est homini accidunt, non tamen omnibus. neque [*](20—22] Porph. p. 12, 12—14. 23—p. 100, 5] Porph. p. 12, 14—22.) [*](4 substantia CT 5 non conuertitur] FSm2 conuertitur KSm1 non uertitur CGPT 7 animal possit CFP 9 scientiamue ST 11 ante habeat add. non C 12 differentiam ante illam C, post esse ST 14 prodest esse F 15 illa Sm1T 20 ante Proprium add. inscript. DE PROPRIO CGm2PSpbm, om. Tr, relicto spatio FK pr. dicitur ante quattuor C, post modis P 25 geometer] FGm2KP geometres Cp.c.ST geometros Ca.c.Gm1 26 hominis F non tamen] etsi non P)

enim omnes homines grammatici uel rhetores uel geometres sunt, atque ideo uocahitur hoc proprium quod uni sit, etiamsi non omnibus. est item alia proprietas quae est omnibus, etiamsi non soli. nam bipes omni homini accidit, omnis enim homo bipes est, sed non soli hominum speciei accidit, sed etiam auibus. est item tertium proprium quod omni et soli et aliquo tempore accidit, ut est in pubertate pubescere et in senecta canescere. namque et omnibus hominibus euenit et nulli alii speciei nisi soli hominum et aliquo tempore; constitutum enim tempus est uel adolescentibus pubescendi uel senescentibus canescendi. neque enim a sexto anno uel septimo aliquis pube- scit aut a uicesimo canescit, nisi forte aliquid accidit noui. quartum proprium est quod uni speciei accidit et omnibus sub eadem specie indiuiduis et omni tempore. nam risibilem esse hominem et uni speciei solum, id est homini, contingit et omnibus sub eadem specie indiuiduis; omnes enim singuli homines rident et omni tempore. numquam enim tempus fuit ut quicumque ridere non posset. sed risibile dico potestate, non actu. namque etsi non rideat homo, tamen quia ridere potest, risibilis appellatur. et sunt integre et uere propria ista quae et uni et omnibus et omni tempore insunt, namque haec speciebus suis conuerti possunt. si enim dicas : quid est homo? risibile, si : quid est risibile? interroges, homo praedicabis. illa nero alia, bipes uel grammaticus, propria quidem sunt, sed conuerti non possunt. nam grammaticus semper homo, homo uero non semper grammaticus, et e contrario homo [*](1 enim om. GK geometri K 7 ante aliquo add. in P, s. l. Sm2 ut] id CGT senectute CK 8 ad canescere in mg. ł senescere G nam CSm1 9 in aliquo ut 7 10 adolescenti C adulescentibus S 11 ca- nescendi] FKSm2 senescendi CGPSm1T ante a sexto add. a quinto uel F anno om. FK septimo] a septimo FP 12 a om. KS accidat (ante aliquid K) FKSm2 13 accidit speciei K 14 risibile F et Hilgard, qui hominem (15) del. 17 rident] risibiles sunt C 19 actu] in actu G 21 pr. et om. K et omnibus om. C 24 illa—grammaticus (26) in sup. mg. Cm2 bipes] id est bipes C 25 semper homo—homo semper] semper homo est. Sed e contrario homo non semper grammaticus est. Itera homo semper P)

100

semper bipes est, non e contra bipes semper homo est. et hinnibile similiter magis proprium equi est. nam eodem modo haec proprietas ad suam speciem conuerti potest. nam si dicas : quid est equus? hinnibile respondebis, si : quid est hinnibile? equus praedicabitur.

Sed quoniam de propriis dictum est, de accidentibus sequens tractatus habeatur. — Tum Fabius : Definit Porphy- rius accidens si :

Accidens est quod infertur et aufertur sine eius in quo est interitu.

Hoc autem dicere uidetur, illud esse accidens sine quo potest constare illud cui accidit; ut puta si forte casu aliquo cuiquam facies inrubuerit, abscedente rubore inlaesa facies permanebit, sicut eueniente non laesa est. diuidit ergo accidens in separa- bile et in inseparabile. namque separabile accidens est, ut puta si quis sedeat uel ambulet, inseparabile est, ut si dicas cor- uum nigrum, cygnum album; a quibus haec accidentia separari non possunt. nascitur autem huiusmodi dubietas, utrum superior definitio uera sit et omnium accidentium nomen includat. nam quoniam sunt quaedam, ut ipse ait, accidentia insepara- bilia, in his talis definitio uidetur conuenire non posse. nam si separari non possunt, non est in illis uera definitio quae dicit accidens esse quod et inferri et auferri potest sine eius in quo est interitu. nam cum inseparabilia sunt, auferri non possunt. sed haec tam uehemens quaestio soluitur sic, quod haec ipsa definitio de accidentibus facta est potestate, non [*](9 s.] Porph. p. 12, 24 s. 14—p. 101, 16] Porph. p. 12, 25—13, 3.) [*](1 e om. CFP semper bipes C 2 similiter om. C post modo add. (scil. S) quo et risibile GSm2, post proprietas F 4 respondebitur T post hinnibile add. interroges F 7 post habeatur add. DE ACCIDENTI CKPS, om. F (linea uacua) T, ante Accidens (9) add. bm, DE ACCIDENTI. De accidenti porphirius sic definit G Tum Fabius om. CGP post Definit add. igitur C 11 constare potest C 12 cuique T 14 diuiditur brm; Porph. p. 12, 25 διαιρείται 81 εις δύο 18 huiusce modi T 22 quae] qua GK 23 pr. et om. F 24 sint G 25 resoluitur F)

101

actu, et intellegentia, non ueritate, non quia Aethiops et cor- uus colorem amittunt, sed sine isto colore ad intellegentiam nostram possunt subsistere. nam uerum est quoniam Aethiopem aut coruum color niger numquam deserit. sed si quis sub- intellegat colorem istum Aethiopem uel coruum posse amittere, plumarum tantum color in coruo mutabitur et erit auis alba specie et forma corui, si quis hoc intellegat, at uero hominis, id est Aethiopis, amisso nigro colore, erit eius species candida, sicut etiam aliorum hominum. ergo hoc non ideo quia fiat dicitur, sed ideo quia, si posset fieri, huius accidentis suscep- trix substantia non periret, quod ipse hoc modo demonstrat :

Potest autem subintellegi et coruus albus et Aethiops | colorem suum perditurus sine interitu suo [*](p. 36) in quo color fuit.

Nihil enim ad speciem impedit, si Aethiops uel coruus amisso colore in propriae substantiae natura permaneat. Est autem alia definitio, quae est huiusmodi :

Accidens est quod contingit alicui et esse et non esse.

Nam quod in substantiam non conuertitur, id accidens esse dicimus, id est non in substantia insitum, sed extrinsecus ueniens. ergo ea quae contingunt et esse et non esse, ideo accidentia uocata sunt, quoniam in substantiae ratione non accipiuntur, si enim in substantiae ratione ponerentur, numquam non essent, et si non essent, numquam esse possent. nam quoniam uerbi gratia ratio in substantia hominis est, numquam homo esse poterit inrationalis, quoniam inrationabilitas in sub- stantia hominis non est. ex hoc ergo uenit etiam alia defi- [*](12—14] Porph. p. 13, 1—3. 18 s.] Porph. p. 13, 3 s.) [*](2 amittant brm 6 tamen G in] et in K 7 species ex specie K intellegit K 8 erit post species F, om. K ei P 9 aliorum etiam PST hoc om. P hac F fit P 15 ad] et ad CG 20 substantia CFGPT uertitur GPST 21 dicimus] monstratur K exterius G 22 ea] ea ratione F 24 accipiuntur] ueniunt T perueniuntur (sic) P 27 homo om. G irrationabilis edd. irrationalitas P 28 alia] illa K)

102

nitio, accidens esse illud quod neque genus sit neque species neque differentia neque proprium. nam quoniam genus, species, differentia et proprium in substantia sunt et cuiuscumque illius rei substantiam monstrant. idcirco quicquid horum aliquid non fuerit, id accidens merito prae- dicatur.

Explicitis igitur atque expeditis his quae proposuit, id est genere, specie, propriis, differentiis accidentibusque, tractare nunc exequitur illa quae inter haec communia omnia uel quae differentiae sint. et primo omnium simul inter se communiones explicat, post etiam singulorum, et dicit omnium esse com- mune de pluribus praedicari. namque genus praedicatur de speciebus et de indiuiduis, eodem modo praedicatur et differentia de speciebus et de indiuiduis, etiam proprium et de speciebus et de indiuiduis praedicatur, at uero species de solis tantum indiuiduis appellatur. genus enim praedicatur de equis, hominibus, bobus et canibus, id est speciebus, praedi- catur item et de his quae sub ipsis speciebus indiuidua con- tinentur; nam sicut species ipsae canis uel equi uel hominis [*](1 s.] Porph. p. 13, 4 s. 7—12] Porph. p. 13, 6—9. 12—p. 103, 17] Porph. p. 13, 9—21. 13 s.] Porph. 13, 10.) [*](3 et om. C in om. F 5 praedicabitur GK 7 post praedicatur inscript. habet K, post sint (12) CG, post dicit (13) DE COMMVNIB. in ras. Pm2, post praedicatur add. quae sit omnium communio Sm1, del. et s. l. QVE... SIT OMNIV COMMVNIO VEL PROPRIETAS m2, in- script. om. FT; inscriptiones capitum uncis inclusimus ut ex Edit. sec. inlatas; cf. Proleg. DE COMMVNIBVS] Porph. p. 13, 9 Περί τ'ί,ς κοινωνίας (cod. Μ 11ερ· τών χοινών xod ϊούιίν) τών πέντε βωνών, item fere (plerumque και ϊϊίων om.) in seqq. capp. 8 ante ACCIDENTIS add. ET GK PROPRII C proprii accidentisque brm 9 igitur om. C 10 genere] de genere F differentiis accidentibusque] C differentiisque cett. 12 sunt G 13 post singulorum add. proprietates FGK, s. l. Sm2 14 plu- rimis T 16 post. et om. CK 18 enim] autem C praedicatur] ut (om. FK) animal praedicatur FKbrm 19 bubus GT et om. K 21 ipse species K species ipsa PT ipsa (om. species,) CG equus uel homo C)

103

animalia sunt, sic et unus quisque equus uel homo animalia praedicantur. differentiae uero praedicantur de speciebus et de indiuiduis hoc modo. namque homo et equus species sunt, sed rationalis dicitur et ad speciem hominis differentia prae- dicatur. eodem modo et ad Ciceronem. nam cum sub hominis specie indiuiduum sit, et ipse rationalis appellatur. proprium autem de specie praedicatur. cum dicitur species, quod est homo, risibilis et cura dicitur Cicero risibilis, quod est indi- uiduum, monstratur proprium de indiuiduis praedicari. species uero de suis tantum solis indiuiduis praedicatur. interrogatur enim : quid est Cicero? et homo respondetur. accidens uero ante praedicatur de indiuiduis et postea de speciebus. nam si quis dicat : homo sedet, quod est accidens separabile, cum quicum- que singulum hominem, id est indiuiduum, sedere uiderit, tunc id et de specie praedicat, ut dicat : quoniam Cicero sedet, Cicero autem homo est, homo sedet. eodem modo inseparabile de speciebus et de indiuiduis praedicatur.

Expeditis ergo ‘omnium communionibus, generis et differentiae primum communiones differentiasque declarat. et primum dicit generi cum differentia esse commune quod ab utris- que species continentur. nam genus, quod est animal, continet speciem hominis atque equi. porro autem rationale, quod est differentia, continet et hominem et deum, et inratio- [*](18 —p. 105, 9] Porph. p. 13, 22—14, 10. 21 s.] Porph. p. 13, 23.) [*](2 differentia uero praedicatur S 3 et] uel KT 5 eodem] eo CGPST et om. C 7 autem] uero T 12 ante om. C 13 quod] et quod G 14 uiderit] uidere KSa.c. 15 praedicatur GKS ut dicat om. FS quoniam om. P 16 Cicero autem—sedet] cicero sedet. cicero homo est Pm1 cicero homo est. homo sedet m2 post inseparabile add. accidens brm 18 inscript. hic habent KP, in mg. Sm2, post decla(??)at (20) CG, om. F (spatium uacuum) T, post praedicatur add. CAPITVLVM. et s. l. In quo sibi genus differentiae atque (‘lege atque diff,’ Schepss) communicent atque ab inuicem differant S; cf. ad p. 102, 7 COMVNI S GENERIS ex -RE S 19 communibus F 24 et deum et hominem KP pr. et om. ST inrationale] K irrationalis (uel irr-) CFP inrationabilis GST)

104

nale, quod est differentia, continet equum, bouem atque auem, sed ita continet, ut genus semper plures species contineat quam continet differentia. namque genus et ipsas differentias continet. genus enim, id est animal, rationale atque inrationale continet illasque species quae sunt sub rationali; etiam eas [*](p. 37) <quae sunt sub> inrationali, continet genus, |id est animal. at uero differentia, id est rationale, inrationale non continet, sed tantum hominem atque deum. plus igitur genus continet quam differentia. Est autem et alia communio. si quid enim ad quod- libet genus ita praedicatur, ut eius genus sit, et de illis speciebus quae sunt sub illo genere ad quod praedicatur, illud genus appellatur et de indiuiduis quae sub illis speciebus sunt. namque animal genus est hominis, et de animali praedicatur ut genus substantia; genus enim substantia animalis est. ergo illa sub- stantia quae ad hominis genus, id est animal, ita praedicatur ut genus, praedicatur etiam et ad ipsum hominem; dicitur enim homo substantia. praedicatur item illud generis genus etiam de his quae sunt sub specie indiuiduis; dicitur enim Cicero, quod est sub hominis specie indiuiduum, substantia. differentia eodem modo. nam si qua differentia dicta fuerit de alia differentia, ut differentia intellegatur, praedicabitur et ad speciem quae sub illa differentia est ad quam praedicatur, et de illis indi- uiduis quae sub eadem specie sunt. nam ‘ratione uti’ dif- ferentia ad rationalem differentiam ueluti cognata differentia praedicatur, rationabile autem praedicatur ad hominem : [*](1 equum] et equum P 2 post. continet F 3 quam] quod K con- tinet om. C post. continet differentias C 4 id] quod T atque om. Sm1 et s. l. m2 5 illas CPSm1T illasque—continet (7) om. K etiam in ras. Pm2, s. l. T, uel F eas om. FP 6 quae sunt sub add. edd. inrationali] F (post add. etiam), om. cett. 7 id est rationale] rationalis T inrationale om. FT post sed add. rationale K, post tantum s. l. Sm2 9 et om. K 10 ita om. K eius om., litt. er., P 11 illo] ipso C 12 ante indiuiduis add. illis brm 14 est om. C 16 et om. K 18 sub om. G indiuidua F 20 fuerit in mg. Cm2 22 est om. P, er. C, s. l. S quam] quae K 23 differentia om. Kp 24 rationabilem KPSa.r.T 25 rationalem F rationale T)

105

ergo et ratione uti praedicatur ad hominem. idem etiam ratione uti praedicatur ad Ciceronem, quod est indiuiduum sub illa specie ad quam speciem illa differentia, id est rationalis, praedicabatur, de qua praedicabatur ut cognata illa differentia, id est ratione uti. igitur est ista generis differentiaeque communitas, quod ea quae de genere speciei praedicantur ut genus, et de sub eodem genere specie praedicantur et de indiuiduis, et illa quae de differentia praedicatur ut differentia, et de sub eadem differentia specie praedicatur et de indiuiduis. Est autem alia communio, quod quemadmodum interempto genere species interimuntur, sic interempta differentia species sub eadem dif- ferentia interimuntur. nam si interierit animal, homo atque equus continuo periturus est, sin uero differentia, id est ratio- nale, dii atque homines interibunt et nihil eorum erit quod uti ratione possit.

Post demonstrationem igitur communium proprietates eorum differentiasque designat et dicit differentiam primam eam qua genus non solum <a> differentiis, sed etiam speciebus uel pro- priis uel accidentibus differat. namque dicit genus multo de pluribus praedicari quam praedicetur differentia uel species uel accidens uel proprium. namque genus dicitur, id est animal, de quadrupede, de bipede, <de> reptili, id est [*](9—15] Porph. p. 14, 10—12. 16—106, 23] Porph. p. 14, 13—19.) [*](1 ergo—Ciceronem om. K et om. C 3 illa om. CK, post diffe- rentia F 6 specieque S 8 quae de differentia] differentia quae F quae differentia S praedicantur brm 9 praedicantur brm autem om. K 11 sic] sic et FK 13 continuo om. C 14 di T diique (tamen atque) F erit] est C 16 inscript. om. FT, ad namque (20, supra quod HIC) in mg. add. Sm2; DE PROPRIIS] item Edit, secund. lib. V c. 4 ss.; Porph. p. 14, 13 Περί τής διαφοράς, cod. M (et B) περί των ιδίων, item fere in seqq. capp. ET om. C 17 communionum FGPT proprietas GT 18 primam differentiam ST quae Cm1 19 a add. edd. de G uel om. C 21 praedicatur CPST 22 uel proprium uel accidens F 23 quadrupe Cm1F ait. de om. FT tert. de add. brm)

106

de serpentibus, uel de natabili, id est de pisce. quadrupes autem, quod est a bipede differentia, de solis illis dicitur quae quattuor pedes habent, id est equus uel bos, de ceteris autem aliis, id est bipede uel reptili uel natabili, unde genus aequaliter praedicatur, appellari non potest. plus autem genus ab speciebus praedicatur, quod, cum hominis species sit et de solis indiuiduis praedicetur, idem tamen homo de equo uel boue uel cane non praedicatur. at uero animal, quod est genus, de pluribus speciebus praedicatur, id est de homine et de equo et cane et boue et de omnibus quae sunt sub ipsis posita indiuiduis. genus autem a proprio praedicationibus abundat, quod proprium unius speciei semper est et de sub eadem indiuiduis, genus uero de multis speciebus et propriis praedicatur et de sub eisdem indiuiduis. ab accidentibus uero genus magis de plurimis praedicatur, quod, cum unius cygni inseparabile fortasse accidens sit album, animal non solum de cygno praedicatur, sed de omnibus animalibus, etiam non albis, at uero accidens de solis tantum illis quibus insepara- biliter continetur uel quibus separabiliter; nam principaliter de indiuiduis dicitur. quare constat multo de pluribus praedi- cari genus quam accidentia praedicantur, quod accidentia princi- paliter de indiuiduis, genera uero de indiuiduis et de specie- bas et de differentiis praedicantur.

[*](1 de om. KP serpente edd. natatili FKSm2 de om. K 2 dicitur illis K 4 natatili FKSm2 5 appellari] appellari quadrupes C predicari P autem] enim F 6 a FT quod] quia P homo FT post species s. l. una Pm2 sit om. K 7 idem del. Sm2 8 pr. uel] de K uel de T 9 plurimis GPST et de] et Kr uel T 10 et cane et boue] et de cane et de bone P et cane et de boue K et de boue et de cane C uel boue uel cane T hominibus GPST qui PSm2, om. F sunt om. F 11 posita] K positis CGFPa.r.Sm1 positi Pp.r.Sm2T 13 eadem—sub (14) om. F post indiuiduis add. praedicatur C ante propriis s. l. de Sm2 14 de om. GK, s. l. Sm2 15 pluribus FG 16 fortasse om. C (recte?), post cigni T fit C de cigno non solum F 17 sed—albis] C sed etiam de albis non (hon albis Pm2 non om. F albis non om. T) omnibus (aliis add. T) animalibus cett. 21 ante praedicantur add. quae F 22 tert. de om. G 23 de om. T)

107

Sednunc illas differentias accipiamus quibus genus diuiditur, non quibus species formantur.

Hoc autem tale est. quoniam duas diximus differentiarum esse formas, ut aliae sint diuisibiles, aliae constitutiuae, con- stitutiuas illas diximus quae sub eodem filo positae et a sub- alternis generibus descendentes speciem quandam informant [*](p. 38) atque efficiunt, ut est rationale uel mortale, quae hominis speciem constituunt, alias uero diuisibiles, quae genus diuidunt, non speciem informant, id est rationale et inrationale, mortale et inmortale. nunc de illis differentiis iste tractatus habetur quae genus diuidunt, non quae speciem constituunt. nam illae quae genus diuidunt, in differentiarum integro Ioco accipiuntur, illae uero quae speciem constituunt, in generum specierum- que substantia recipiuntur. namque rationale mortalis genus est, porro mortale hominis genus est, et istae constituunt speciem, at uero rationale inrationalis species non est neque genus, nec mortale inmortalis neque genus neque species est. atque ideo quoniam propriam uim differentiarum ista retinent quae neque genera neque species sibi inuicem esse possunt, ipsas nunc differentias accipiamus in quibus nulla quantum ad genus est speciemque communitas. Est etiam generis differentia, namque genus a propriis differentiis prius est. namque si abstuleris genus, omnes simul differentias abstulisti. nam si abstuleris animal, rationale atque inralionale non remanent. porro autem si rationale abstuleris, remanet [*](1 s.] Porph. p. 14, 19 s. 3 (diximus—10)] p. 89, 25 ss. 21—p. 108, 10] Porph. p. 14, 21—15, 2; locus Porph. p. 14, 20 s. ετ·.—άλογον deest.) [*](2 informantur FK 3 tale om. F 4 formas esse F post post. aliae repet. sint F 5 diximus om. T, ante illas P a] K, om. cett. 6 formant F 7 uel] et K hominum F 8 alia Sm1 aliae m2 9 formant CPST 11 diuidunt om. K species S illa PS 18 illa PS specierum generumque PST 15 mortalis P 20 nulla post speciemqne F 21 pr. est om. C post etiam s. l. alia Sm2 post generis add. et differentiae F, fort. recte 22 a om. T 23 nam F)

108

animal. sed si utrasque interemeris differentias, id est ratio- nale uel inrationale, potest tamen quiddam intellegi, quod sit substantia animata sensibilis, id est animal. ita genus sub- latum omnes secum auferet differentias, sublatae differentiae genus secum non interimunt, quod intellegentia genus remanet, id est quoniam potest animal intellegi praeter differentias, ut eius tantum definitionem animo capias et esse dicas substan- tiam animatam atque sensibilem. quae autem talia sunt, ut ipsa interempta interimant, non simul aliis interemptis ipsa interimantur, priora sunt illis quae possunt interimere. Est etiam alia differentia, quod genus semper in eo quod quid sit praedicatur, ut dictum est, differentia uero in eo quod quale sit. sed hoc frequentius inculcatum est atque ideo a nobis praetermittendum est. Est etiam alia differentia, quod ad omnem speciem unum semper genus aptatur. homo enim unum tantum genus habet, ut animal appelletur, in unam autem speciem plurimae differentiae poterunt com- modari. namque homo et rationale est, quae differentia est, et mortale, quae eadem differentia est, et sensibile, quibus scilicet omnibus ab aliis differt, differt enim his omnibus, quod sensibilis est ab insensibilibus, quod rationalis ab inrationa- bilibus, quod mortalis ab inmortalibus. Est etiam alia dif- ferentia, quae superius dicta est. nam genus speciei ita est ut materies, differentia uero ut figura. nam sicut in aeris materiem ueniens figura statuam efficit, ita animali, id est generi, ueniens differentia, id est rationale uel inrationale, facit hominis uel pecudis speciem. Quae autem communi- [*](10-13] Porph. p. 15, 2—4. 14—22] Porph. p. 15, 4-6. 23—27] Porph. p. 15, 6 s. 23 superius] p. 94, 11 ss. 27—p. 109, 3] Porph. p. 15,7 s.) [*](1 interemeris] CFPSm1 interimeris GSm2T interimis K 2 uel] FKPS et GT atque C; cf. ad p. 94, 13 quoddara CK 4 aufert FK auferet (aufer*et C) post differentias CK 9 non] non autem F 11 sem- per in mg. Cm2, ante genus F 14 ideo] CT id cett. ideo id edd. 17 una C specie Cp.r. 19 est om. C 21 inrationalibus T 25 facit C 27 fecit Sa.c.T)

109

tates uel proprietates generis <et differentiae> fuerunt, hactenus dixit. et fortasse erunt etiam aliae, quae propter breuitatem supersedendae atque omittendae sunt.

Nunc autem de generis uel speciei communitatibus proprie- tatibusque tractatur. et dicit genus et speciem commune habere de pluribus praedicari, sicut dictum est. nam genus et de speciebus pluribus praedicatur et earum indiuiduis et item species de sub se plurimis indiuiduis appellatur. et hic quoque illae species accipiuntur quae magis species sunt. nam si subalternae accipiuntur, non magis species quam genera uidebuntur. nam quae subalternae species sunt, etiam genera sunt, et erit absurdum et huic propositioni inconueniens de generum inter se differentiis communibusque tractare. acci- piantur illae tantum species quae uere species et magis spe- cies appellantur. Est etiam alia eorum communio, quod sicut genus ab specie primum est, sic species ab indiuiduis primae sunt. nam si genus auferas, species abstulisti, si species abstu- leris. genera non peribunt. porro si species abstuleris, indiui- dua morientur, si indiuidua interierint, species manent. Est etiam his alia communio, quod quemadmodum genus quid sit totum declarat, sic etiam species. nam totum quod est rationale atque inrationale, a genere declaratum est; dicitur enim quicquid fuerit rationale uel inrationale, id esse animal. [*](4—16] Porph. p. 15, 9–12. 16—20] Porph. p. 15, 12 s. 21—p. 110, 5] Porph. p. 15, 13 (το δλον χτλ.).) [*](1 et differentiae add. brm; cf. Porph. p. 15, 7 fuerint CFm1, recte? 3 sunt ante atque CG 4 inscript. om. F (linea uacua) T, in mg. add. Sm2; cf. ad p. 102, 7 ET om. C 6 tractatus est (est om. F). et FS speciem] T species cett.; Porph. p. 15, 10 είδος 8 post. et] et de S earum] G eorum cett. 10 post. species om. F 11 accipiantur S nam Sm1 quae s. l. m2 namque FP 12 subalterna C 13 post. et om., inconueniensque huic propositioni C 14 communibnsque] KPp.r.Sm1 commnnionibusque FGPa.r.Sm2T communitatibusque C post accipiantur add. igitur edd. 15 uerae FS 16 etiam] enim F 17 pr. a S 18 pr. speciem F 21 alia his C quid] quod Cm1F)

110

sic igitur totum quid sit, a genere declaratur. porro autem quid sit tota hominum diuersitas, id est indiuiduorum, a sola specie declaratur, cum dicitur homo. nam et Scytha et Indus et totum quiequid in indiuiduis est, uno solo hominis, id [*](p. 39) est speciei nomine continetur. |

Dissertis igitur generis specieique communibus ad proprie- tates eorum uel differentias transitum fecit dicens differre inter se genus et species, quod genera species con- tinent, numquam rursus genera ab speciebus propriis continentur. oportet autem, ut dictum est, in hoc tractatu non subalternas, sed magis species considerari. genus enim plurimarum specierum est continens et unum omnium et totum et omnibus et singulis. quod si ita est et genus a suis speciebus singulis maius est atque ideo eas dicitur continere, non est dubium quin ea ipsa genera quae continent species, ab his ipsis contineri non possint. Insuper omnia genera prae- iacent. hoc uidetur dicere quod omnia genera prius sint ab his speciebus quae sub ipsis positae continentur. nara sicuti materies prima est ab illa re quae ueniens in materiem formam constituerit atque figurauerit, sic etiam prius est genus ab illa specie quam ueniens differentia formabit atque constituet. nisi enim in generibus differentia uenerit, species numquam con- stituentur. quare praeiacent, id est praesunt et antiquiora sunt genera speciebus suis. atque ideo si genera interimantur, [*](6—11] Porph. p. 15, 14—16, 17—25] Porph. p. 15, 16—18. 25—p. 111, 5] Porph. p. 15, 18—21.) [*](3 cum] quoniam S 4 in om KGP, add. Cm2, et S 6 inscriut. om. F (linea uacua) T, in mg. add. Sm2; cf. ad p. 105, 16 7 Dis- seratis Ga.c.PSa.c. communionibus KT 8 uel] et ad C 10 rur- sum PS 11 in del. Sm2 12 enim] autem F 14 pr. et om. FK, s. l. Sm2 15 dicitur eas C 16 genera ipsa C 17 possunt FPT praeiacent] placent F 18 ab om. C 19 posita CGPS sicut K 20 prima in prius mut. Sm2 materiem] KPSm2 materiam CFGSm1T 23 differentiae uenerint S constituetur Ga.c.T 25 suis om C)

111

species quoque peribunt; nam si animal sustuleris, hominem pecudemque sustulisti. si uero species interimantur, non con- tinuo genus interibit; nam si homo perierit, animal continuo non interemptum est, alia enim remanebit species de qua ipsum animal, id est genus praedicetur. atque ideo genera ab speciebus suis priora dicuntur. Et quod omnia genera uni- uoce de speciebus praedicentur, species ipsae de generibus numquam. hoc, ut arbitror, in hesterna lucubra- tione iam dictum est. nam genera semper de speciebus uni- uoce praedicantur. homo enim et homo est et animal. porro autem animal genus est hominis et praedicatur animal de homine. quoniam ergo animal de homine praedicatur et dici- tur homo animal, animal et homo uno animalis nomine nuncu- pantur. sed his ipsis definitio una conueniet. est enim animal substantia animata sensibilis, quod non absurdum est in homine dici. nam si homo ipse animal dicatur, non erit absurdum dici de homine ‘substantia animata sensibilis’. igitur genus de speciebus suis uniuoce praedicatur, quod eodem nomine et eadem definitione conueniat. at uero species non modo uniuoce non praedicantur de generibus suis, sed nec omnino praedi- cantur; nulla enim res minor de maiore poterit praedicari. atque ideo, quoniam species minores sunt suis generibus, de generibus suis neque uniuoce neque aliquo modo poterunt appellari.

Amplius omnia genera abundant complexione sub se positarum specierum, ipsae species abundant generum suorum propriis differentiis.

[*](6—8] Porph. p. 15, 20 s. 8 in hesterna lucubratione] p. 18, 1 ss. 25—27] Porph. p. 15, 21—23.)[*](1 quoque om. F 3 interibit] peribit C non continuo C 5 a G 8 nt om. PS 10 et homo est et] est C post animal repet. est F 11 hominis est C 14 ante his s. l. et Sm2 15 quod] sed quod G ia] de C 16 si] cum CT animal ipse C 17 de homine dici C 19 conueniet PT 20 pr. praedicatur Ca.c.K 22 sunt om. F suis om. K, post generibus FGPT de generibus suis om. KP 23 po- terint FS)

112

Quod dicit proinde est ac si diceret : omne quod genus est, plures sub se species continet, omne quod species, plures in se differentias habet. genus enim, id est animal, in hoc homine, id est specie, superabundat et superest, quod homo solum homo est, animal uero non solum homo, sed etiam bos uel auis uel alia huiusmodi. species uero in eo superant genera sua, quod eas differentias quas species in actu habent, eas genera non habent. nam, sicut superius dictum est, genera differentias illas quas habent sub se species positae, potestate continent, non etiam re. atque ideo species quae est homo, uel alia species, sicut est equus, a genere suo, animali, in hoc abundant et supersunt, quod animal ipsum per se neque ratio- nale neque inrationale est, at uero homo uel equus hoc ratio- nale, illud uero rationis expers.

Illud etiam, quod species numquam magia genus fiet, rursus et genus numquam magis species fit.

Et ut sciremus hic non de subalternis speciebus, sed de illis magis speciebus specialissimisque tractari, quid ait? quod ea quae sunt genera, magis species fieri numquam possunt neque magis species aliquando fieri magis genus. nam species numquam genus est. quicquid enim fuerit species, genus non erit neque quicquid fuerit genus, species erit. quare constat in his eum tractatibus de speciebus solis, non etiam de sub- alternis disserere. subalternae enim possunt esse etiam genera, magis species uero, ut ipse ait, numquam genera esse possunt.

[*](8] superius] p. 93, 5 ss. 15 s.] Porph. p. 15, 23 s.)[*](2 omne] omneque C post species add. est C post iu se add. habet G 3 hoc om. F nomine Sm2 4 species Fin specie G superhabundabat C 6 eo] hoc T genera superant C 9 species sub se P 11 est om. P ante animali add. id est C 13 uero om. GK 14 rationis expers] irrationale F, post expers s. l. add. est Sm2, ante rationis edd. 16 rursum T et magis (in mg. Sm2) genus numquam FS 17 alternis PST 18 quid] quod C 19 numquam fieri CSa.c. 20 pr. magis om. C magis genus fieri C 22 post. erit] non erit CGKP, fort. recte 24 etiam] et T etiam et KS)

113

Sed postquam de generum specierumque communitatibus differentiisque tractatus est habitus, ad genera propriaque trans- gressus est. |

[*](p. 40)

Generis et proprii commune hoc est, adhaerere spe- ciebus et amplecti.

Dicit genera et propria in hoc sibi esse consimilia, quod omne genus a suis speciebus numquam recedit. eodem modo et propria. nam si dixeris ‘homo’, cum ipso homine continuo animal nominasti, quod ipsius hominis, id est speciei genus est. at nero etiam si hominem dixeris, eius etiam proprium continuo cum homine nominasti; omnis enim homo risibilis est. ita semper genus et propria suis speciebus inserta et quodammodo conglutinata sunt.

Similiter et genus praedicatur de speciebus et pro- prium de his quae sui participantia sunt.

Et aequaliter, inquit, omnes species eidem generi supponun- tur et ad eas genus illud appellatur, sicut propria ad ea prae- dicantur quae sui participare possunt. namque aequaliter genus animal de homine dicitur et de equo et de boue et de ceteris animantibus, quemadmodnm et risibile, id est proprium, de Hortensio dicitur et Cicerone et de singulis indiuiduis quae sub eadem specie continentur, ad quam speciem proprium, id est risibile, poterit praedicari.

Adhuc commune est ipsis uniuoce praedicari. nam genus [*](4—14] Porph. p. 16, 1—3. 15-24] Porph. p. 16, 3-6. 25 p. 114. 7] Porph. p. 16, 6 s.) [*](3 post est add. sermo FGK, s. l. Sm2 4 inscript. om. F (linea uacua) T; cf. ad p. 102, 7 COMMVNIONE S 5 hoc om. C 6 et] et eas brm amplectar! CPSm1T, ad amplecti s. l. ł tari, sed del. G amplexari r, recte? 7 in om. K conscia P 8 numquam ante a C 13 proprium T 16 hiis F iis K 17 Et om. P, s. l. S 18 ea CPS sicut] Cm2T sic cett. 19 sibi T participari F participantur (om. possunty T 20 animal om. CST alt. et tert. de om. K tert. et quart. de om. C et de boue om. F 24 post risibile repet. proprium GS 25 Adhuc—praedicari om. CP, del. Sm2)

114

de suis speciebus, ut dictum est, uniuoce praedicatur et risi- bile de ea specie cuius est proprium, uniuoce praedicatur : namque et homo est et risibile. porro autem si quis dicat hominem esse animal rationale et mortale et dixerit risibile esse animal rationale et mortale, non errabit. aequaliter igitur et genus de speciebus suis et propria de ea specie cuius sunt propria, uniuoce praedicantur.

Differt autem utrumque, quod genus primum et secundum est proprium. genus enim si ab specie primum est, proprium autem uni tantum speciei adhaeret et eidem aequale est, non est dubium quoniam genus, quod specie maius est, proprio etiam speciei maius sit. nam ut sit risibile, animal prius est. namque ut aliqua species informetur, propriis et differentiis primo erit genus, ubi illa conueniant, sicut frequentius inculcatum est. Accedit etiam quod genus de plurimis spe- ciebas praedicatur. namque genus, id est animal, de pluribus, at uero proprium, id est risibile, de sola tantum hominis specie praedicatur. unde fit ut semper propria de speciebus suis conuer- sim praedicari possint, species autem de generibus numquam. neque enim omne quod animal est, homo est neque omne quod animal est, risibile est. potest enim esse et equus et hinnibile id [*](1 ut dictum est] p. 111, 6 ss. 8—16] Porph. p. 16, 8—10 16—p. 115, 4] Porph. p. 16, 10—14.) [*](1 de] et de S et—praedicatur om. P, del. Sm2 2 eadem FGK 3 nam qui est homo, est Brandt risibile] risible est CK 4 pr. et om. F 5 et] KT edd., om. cett. 6 et om. CK genus post suis F eadem KSm2 8 inscnpt. om. F (linea uacua) Sm1T, in inf. mg. DE GENERE QD prius est et proprium postea Sm2; cf. ad p. 105, 16 10 a FT 12 quoniam in quin mut. Sm2 quo Cm1 13 est] FT est sit (sit del. m2) S sit CGKP ante proprio add. quin FGKP quia CSm1 quod m2 quasi T namque CF risibile sit K 14 nam ST informentur F formetur T 15 conueniant] GKPm2T conueniat S conuenient C conueniet FPm1 16 pluribus T 17 est (del. Pm2) id est PT post pluribus (plurimis F) add. dicitur F, s. l. Sm2 20 praedicari possint] praedicentur FK genere G edd. 21 enim om. CG alt. est om. C)

115

quod animal nominatur. porro autem omne quod est homo, id risibile est et omne quod risibile est, id homo est. possunt autem propria et species sibi ipsa conuerti et conuersim ad se inuicem praedicari. Praeterea omni speciei quie- quid fuerit proprium, omni et soli est. namque risibile et omnibus hominibus est et solius hominis speciei euenit. at uero animal, quod genus est, etsi uni speciei inest, non tamen soli. namque animal omni homini inest, non soli tamen homini, quia inest etiam pecudi et ceteris animantibus. oportet autem hic illa propria intellegere quae magis propria sunt, id est quae integre propria nominantur; quae sunt huiusmodi, ut et uni speciei et omnibus insint. differunt ergo in hoc quoque genera et propria, quod propria et uni speciei et omnibus indiuiduis in ea specie sunt, genera uero omnibus quidem indiuiduis in ea specie sunt sub eodem genere, non tamen uni soli speciei, quoniam genus semper de plurimis praedi- catur. unde fit ut sublata propria non auferant genus, sublatis uero generibus ipsa quoque propria auferan- tur. nam si sustuleris proprium, id est risibile, remanet hinni- bile, remanet natabile. si uero genus sustuleris, simul quoque species sustulisti, si species sustuleris, propria etiam quae sunt speciebus, simul interibunt. itaque sublatis generibus propria sustuleris, sublatis propriis simul genera non auferuntur.

Peractis igitur generum propriorumque differentiis ad gene- rum accidentiumque communitates uel proprietates transitum [*](4—23] Porph. p. 16, 14—18. 24-p. 116, 7] Porph. p. 16, 19-17, 2.) [*](1 id] idem uid. F 3 autem] enim ST ipsa om. F ante sibi K 4 Praeterea om. P 5 omni] et omni edd., fort recte; Porph. p. 16, 15 ■καί ρ,ονψ και άεί 6 soli brm conuenit F 7 uni] omni C 12 sint P 13 alt. et om. F 14 eadem K sunt] nominantur (del. m2) insunt C genera—sunt om. K 15 in ea specie sunt om. CPT tamen s. l. Cm2 16 pluribus FKSa.c. 18 uero] quoque C quoque] uero C auferuntur G 20 natatile FGKSm2 quoque om. K 22 post itaque add. si G 23 auferantur PS auferentur edd. 24 inscript om. F (linca uacua) T; cf. ad p. 102, 7)

116

fecit et unam eorum praedicat communitatem, quae est quod de pluribus praedicantur. namque sicut genus de plurimis speciebus praedicatur, ita etiam separabile accidens uel inseparabile de plurimis speciebus appellatur. dicitur enim et de coruo et de homine Aethiope nigrum et de equo et de [*](p. 41) homine moueri, quod illud est insepa|rabile accidens, illud uero separabile. et quoniam longius a se distant, idcirco unam eorum solam communionem dixit et alias si quae forte essent quaerere supersedit.

[*](10)

Differt autem genus ab accidenti, quod genus ante species est, accidentia uero speciebus posteriora sunt. semper genera super species et his praeiacere et esse maiora superius demonstratum est. namque prius est animal ab homine, atque ideo consumptum animal species quoque consumit, con- sumptae species non interimunt genera. at uero accidens postea necesse est ut sit, quam sunt ipsae species. erit enim prius aliquid cui possit accidere. omne enim accidens praeter illud cui accidit, esse non potest. atque ideo prius erit aliqua res ubi accidat, quam est ipsum accidens. necesse est igitur omne accidens post species inueniatur et magis post indiuidua, quibus principaliter possit accidere. Huc accedit quod generis participantia aequaliter participant, sicut omne genus speciebus suis aequaliter genus est, ut saepius dictum est, [*](10—22] Porph. p. 17,3—6. 14 superius] p. 110, 17 ss. 22—p. 117, 15] Porph. p. 17, 6-10.) [*](2 quod] quae P plurimis T; Porph. p. 16, 20 κατά πλειονων praedicatur GKS nara S 3 pluribus K 4 pluribus K appel- latur] praedicatur FK et om. FGKP 5 quart. de om. CG 6 est illud (illud del. m2) P 9 super dixit P 10 inscript. om. F (linea uacua) Sm1T, SIT om K, DE PROPRIIS GENERIS (-RI S) ET ACCIDENTIS (-TΙ S) PSm2; cf. ad p. 105, 16 11 accidente C genus om. PST 12 posteriora] CGT propria Pa.c. propiora p.c. priora Sm1 inferiora FKSm2 13 genus FGPST species <esse> Brandt maius F 17 sunt] sint F 18 praeter] propter CF 20 ubi] CPST cui FGK; cf. p. 129, 4 accidit PSm1 pr. est om. T post. est del. C 24 sepe KP)

117

et species omnes aequaliter suo generi participant, namque equus et homo aequaliter animalia sunt neque equus homine plus neque homo equo, at uero accidentia non aequa- liter participant, nam cum separabile accidens sit moueri, possunt aliae inter se species eodem accidenti participantes tardius uelociusque moueri. et de inseparabili accidenti eodem modo, est enim ut aliquis nigrioribus oculis sit et alius quam- uis nigris, tamen purpureis, atque ideo et intentionem et remissionem recipit accidens, nam et candidum quod did- tur, et magis et minus dicitur et alia huiusmodi. quare distant haec duo, quod genere quae participant, aequaliter participant, accidenti fortasse non aequaliter, huc accedit quod genera non modo ante indiuidua, sed ante species sunt, accidentia uero non modo post species, sed etiam post indiuidua sunt; ipsis enim principaliter accidunt, ut dictum est. Est etiam dif- ferentia quae iam superius dicta est. nam genus in eo quod quid sit praedicatur, accidens uero in eo quod quale sit aut quomodo se habeat, nam si quid sit Socrates interroges, ‘homo’ atque ‘animal’ respondetur, si uero qualis sit, fortasse ‘caluus’ aut ‘simus’, quae accidentia sunt insepara- bilia. sin uero quomodo se habeat, aut ‘iacet’ respondetur aut ‘sedet’ aut quod aliud faciens contigerit. [*](16 superius] p. 56, 14 ss. 16—22] Porph. p. 17, 10—14.) [*](1 generi suo PST 2 animalia sunt] generi suo participant in eo quod animalia sunt T 3 ante equo add. plus FGK 5 species inter se GP eidem Cm2GK 6 uelociusue S (ue add. m2) uel cicins T accidente CP 8 post tamen add. ita CPS (del. m2) T post purpu- reis add. ut candidius appareant C et remissionem et intentionem C 9 candidus (ras. ex candidius PS) PST magis candidum C quod om. C quid PSm2 10 magis] maius GPS uelocius C et minus om. CPS dicitur om. PT alia] cetera C 11 generi K 12 accidentia FKSm2 15 etiam] enim CF post differentia add. inter genus et accidens C 16 nam—habeat om. P 17 in eo om. C 18 socrates sit F 21 si S quoquo modo F sese GPSm1 22 quod] F quid cctt. edd. <si>quid Brandt facere brm)

118

Ergo quoniam generis ad speciem et differentiam, ad pro- prium et accidens diuisa substantia est, nunc uero posteriora persequitur, sunt autem omnes differentiae uiginti. nam cum quinque res sint et una quaeque ipsarum ad alias quattuor quattuor item differentias habeat, quinquies quaternis uiginti differentiae efficiuntur, nam si genus differt ab specie, proprio, differentia, accidenti, quattuor differentiae fiunt, sin uero species differt a genere, proprio, differentia, accidenti, item quattuor; quae iunctae cum superioribus octo fiunt, et si differentia distat ab specie, proprio, genere, accidenti, aliae quattuor supercre- scunt; quae iunctae cum octo prioribus duodecim faciunt, at uero si proprium differt a genere, specie, differentia et accidenti, aliis quattuor differentiis super duodecim positis omnes sedecim diffe- rentiae fiunt, quodsi accidentis quoque differentias ad quattuor reliqua duxeris, quattuor super sedecim crescentibus uiginti omnes differentiae perficiuntur, quarum ita uiginti sunt, ut ad suffi- cientem doctrinae cumulum decem tantum differentiae nume- rentur. nam quod dictum est genus differre a differentia, specie, proprio et accidenti, quattuor fuere differentiae, si autem dif- ferentiam dicamus differre <ab> specie, proprio et accidenti, super- [*](1—p. 119, 24] Porph. p. 17, 14—18, 9.) [*](1 post quoniam add. substantia, om. post diuisa F ad speciem generis Cm1GKP ad speciem—accidens] a specie et differentia et proprio et accidenti F ad] et T et ad K 2 et om. P uero om. F 8 subsequitur, del. sub C ante sunt add. QVOT SINT DIFFERENTIAE OMNIVM P 4 sint quinque res C quaeque om. CPST ad alias] ab aliis FKSm2 post quattuor add. distet et F edd. distet K 5 item om. Get item K et item quatnor edd. qua- ternis] Cp. c. quaternas a. c. quaterni cett. 6 a F 7 ante accidenti add. et Tbmr quattuor—accidenti (8) om. T fiunt] sunt FK 8 ante accidenti add. et S ante quattuor add. aliae F edd. 9 iuncta G cum om. FT fiant P 10 a FT ante accidenti add. et Tbmr ante aliae add. sin G 11 coniunctae, del. con C superioribus P fiunt CP 14 fiunt in sunt mut. F 15 dixeris KP crescentibus positis T 16 quae brm ita—ut] uiginti FK ita om., post sunt add. quae P 17 numerantur FK 18 a om. T proprio specie F 20 a add. brm, ab Brandt)

119

uacuum est differentiae cum genere differentias commemorare, cum iam prius commemorauerimus, quando generis ad dif- ferentiam differentias diximus, eisdem enim, ut opinor, differt differentia a genere quibus differebat genus a differentia, itaque relinquenda est haec differentia qua distat differentia a genere, quoniam iam superius dicta est, cum diceretur quid genus, distaret a differentia, remanent igitur tres differentiae, quibus [*](p. 42) ipsa differentia ab specie, proprio et accidenti distat, et cum superioris generis ad alia quattuor differentiae fuerint, nunc uero differentiae ad alia tres distantiae uideantur, septem hae distantiae fiunt, at uero species quid a genere distet, iam tunc dictum est, cum dicebatur quid genus distet ab specie, quid autem a differentia discreparet, tunc demonstratum est, cum diceremus in quo differentia ab specie discerneretur, remanent igitur duae speciei, id est cum proprio et accidenti differentiae, quae iunctae cum superioribus septem nouem differentias effi- ciunt. restat igitur una proprii et accidentis differentia quae dicatur, nam quid a genere distet dictum est, cura quid genus distaret a proprio diceretur, porro quid ab specie, dudum dicebatur, cum quid species a proprio differret enumerabatur, porro autem quid a differentia, etiam id dictum est, cum a proprio differentia separaretur.

Sed nunc quemadmodum differentia ab specie, proprio acci- dentique discernatur, uideamus.

[*](3 differentias ante generis F eisdem] Schepss hisdem codd. p iisdem brm ut s. l. C 6 quid] C quod FGPST uel quod quid (sic) K 8 a FT 9 superiores C 10 uero om. C alias CP uidentur F 11 distat P 12 quid] Cm2PS quod Cm1FGT quo K a FP quid] quo FK 13 a om. FKP discrepet C distaret FK 14 dicerem CPSm1 (diceretur m2) T a FT 15 post duae add. differentiae FK id est om. FK, del. et ante speciei s. l. add. Sm2 differentiae om. FK 16 efficiunt] accipiunt P 17 una om. P 18 nam quid] nunquid F a] de CGPSm1T 19 ab om. P s. F post specie add. distaret FK, s. l. Sm2 21 quod C ad differentiam CP 23 discerni- tur CPST)

120

Et est communio differentiae et speciei quod aequaliter species sub se indiuiduis se permittit et aequaliter iudiuidua specie ipsa participant; namque omnes homines aequaliter homines sunt et hominis participatione aeque participant, eodem modo etiam differentia; namque omnes homines aequaliter rationales sunt et rationabilitate, quae est differentia, omnes qui ratione participant, aeque participant. Est etiam alia communitas, quod quemadmodum species numquam deserit ea quorum spe- cies est et quibus superest, sic et differentia numquam ea deserit quae distare ab aliis facit, namque Socrates quoniam sub specie hominis est, numquam ab hominis specie deseritur; semper enim Socrates homo est. at uero differentia Socratem, quoniam Socrates rationalis est, numquam deserit; semper enim Socrates rationale animal est.