De consolatione philosophiae

Ita est, inquam; sed cum tui muneris sit latentium rerum causas evolvere velatasque caligine explicare rationes, quaeso, uti, quae hinc decernas, quoniam hoc me miraculum maxime perturbat, edisseras. — Tum illa.

paulisper arridens: Ad rem me, inquit, omnium quaesitu maximam vocas, cui vix exhausti quicquam satis sit.

Talis namque materia est, ut una. dubitatione succisa innumerabiles aliae velut hydrae capita. succrescant; nec ullus fuerit modus, nisi quis eas vivacissimo mentis igne coerceat. in hac.

c enim de providentiae simplicitate, de fati serie, de repentinis [*]( Ii.22 sq. locos Platonicos υelut Phaed. 62 &: ἡϱἑμα ὲπιγελάσας adfert Klingner 82, 6sqq. ) [*]( P1 celeres vacem suspectam dicit Peip. 2 stupepit (1 eϰa) aeteris )[*](PTLVDKE) [*]( P .9 chori libri 12 solvere V1 solYere ab V2K 17 inscientiae P insciti Cally 18 censent PZ\' cessant r\' 20 volatasque p 21 ut K utique PTVDE (et) quoniam T2LV2E 26 suarescant P )

bitrii libertate quaeri solet, quae quanti oneris sint ipse perpendis. Sed quoniam haec quoque te nosse quaedam

medicinae tuae portio est, quamquam angusto limite temporis saepti tamen aliquid deliberare conabimur. Quodsi te musici carminis oblectamenta, delectant, hanc oportet paulisper differas voluptatem, dum nexas sibi ordine contexo rationes. — Ut libet, inquam.

Tunc velut ab alio orsa principio ita disseruit: Ummum generatio rerum cunctusque mutabilium naturarum progressus et, quicquid aliquo movetur modo, causas, ordinem.

formas ex divinae mentis stabilitate sortitur. Haec in suae simplicitatis arce composita, multiplicem rebus gerendis modum statuit. Qui modus cum in ipsa divinae intellegentiae puritate conspicitur, providentia nominatur; cum vero ad ea, quae movet atque disponit refertur, fatum a veteri-

bus appellatum est. Quae diversa esse facile liquebit, si quis utriusque vim mente conspexerit; nam providentia. est ipsa illa divina ratio in summo omnium principe constituta. quae cuncta disponit. fatum vero inhaerens rebus mobilibus

dispositio, per Quam providentia suis quaeque nectit ordinibus. Providentia namque cuncta pariter quamvis diversa, quamvis infinita complectitur, fatum vero singula digerit in motum locis, formis ac temporibus distributa,, ut haec tem- 25 poralis ordinis explicatio in divinae mentis adunata. [*]( 9 hinc alio fonte toque Neoplatonico usum esse Boethium putat Usener 52, r. Kiingner 4e, 3 (Plotin. I 7,1. II 2,1 sqq. III 1, 7sq.; 3, 4 sq. VI 8,18; 9, 8), 8ssq. Muller 26 (ProcLProv. 5sqq.; lolsqq. Tim. 30b\'. Rand 17,1 confert Cic. De divin. II 101: tum ego rursus quasi ab alio principio sum exorsus dicere 12 Schundelen, Theol. Lit.-Bl. 1870, 809 coll. Ang. De tria. III 4, 9 probasse non ridetur singulas Consolationis sententias, si minus ex Augustino fluϰerint, at tamen M eo explicari posse ) [*]( PTLVDKE ) [*](lpraedist.TZr\'Z) 5 delibare Pulman 8 orationes T1LV ) [*]( 9 tum T1KE Pctp. 13 rebus gerendis E, in mg. F rebus regendis W (Kluss.) regerendis ut nd. V1Laud1 regendis rel. (n in ras. 3 lItt. r rfM. 2 litt. post g Zaud) regendi Antν.2 P<tp.: cf. infra 97, 15 sq. PhiloL 1893, 381 23 sq. immotum PT1V )

Quae licet diversa sint, alterum tamen pendet ex altero; ordo namque fatalis ex providentiae simplicitate procedit.

Sicut enim artifex faciendae rei formam mente praecipiens movet operis effectum et, quod simpliciter praesentarieque prospexerat, per temporales ordines ducit, ita deus providentia. quidem singulariter stabiliterque facienda. disponit, fato vero haec ipsa, quae disposuit, multipliciter ac temporaliter amministrat.

Sive igitur famulantibus quibusdam providentiae divinis spiritibus fatum exercetur seu anima seu tota inserviente natura seu caelestibus siderum motibus seu angelica virtute seu daemonum varia sollertia, seu aliquibus horum seu omnibus fatalis series texitur, illud certe manifestum est immobilem simplicemque gerendarum formam rerum esse providentiam, fatum vero eorum, quae divina simplicitas gerenda, disposuit, mobilem nexum atque ordinem temporalem.

Quo fit, ut omnia, quae fato subsunt, providentiae quoque subiecta sint, cui ipsum etiam subiacet fatum, quaedam vero, quae sub providentia locata sunt, fati seriem superent; ea vero sunt, quae primae propinqua. divinitati stabiliter fixa fatalis ordinem mobilitatis excedunt.

Nam ut orbium circa. eundem cardinem sese vertentium, qui est intimus. ad simplicitatem medietatis accedit ceterorumque extra locatorum veluti cardo quidam, circa quem versentur, exsistit, extimus vero maiore ambitu rotatus, quanto a puncti media individuitate discedit, tanto amplioribus spatiis explicatur. si quid vero illi se medio conectat et societ, in simplicitatem cogitur diffundique ac diffluere cessat, simili ratione, quod longius a prima mente discedit, maioribus fati nexibus [*]( 5 percipiens PT2LV2KE 6 movet om. P praesentariaeque P, )[*](PTLVDKE) [*]( ut nA r\', DKE 20 fatum — Nimis quidem (104, 12) desunt \'? E ..21 locuta PT1 28 amplicatur P 29 illis e T\'ZF\' illis eat f illis (e om.) K coniectat P (-at <M f<M.) T1 ) [*]( MVH. BoetkiM, CODa. (Weinberger.) )

implicatur ac tanto aliquid fato liberum est, quanto illum rerum cardinem vicinius petit. Quodsi supernae mentis hae-

serit firmitati, motu carens fati quoque supergreditur necessitatem. igitur uti est ad intellectum ratiocinatio, ad id quod est id quod gignitur, ad aeternitatem tempus, ad

punctum medium circulus, ita est fati series mobilis ad providentiae stabilem simplicitatem. Ji.a series:; caelum ac sidera movet, elementa, in se invicem temperat et alterna commutatione transformat; eadem nascentia occidentiaque omnia per similes fetuum seminumque renovat progressus.

Haec actus etiam fortunasque hominum indissolubili causarum conexione constringit, quae cum ab immobilis providentiae-

dentiae proficiscatur exordiis, ipsas quoque immutabiles esse necesse est. Ita enim res optime reguntur, si manens\'. in divina mente simplicitas indeclinabilem causarum ordinem promat, hic vero ordo res mutabiles et alioquin temere fluituras propria incommutabilitate coherceat.