Noctes Atticae

Gellius, Aulus

Gellius, Aulus. The Attic Nights of Aulus Gellius. Rolfe, John C., editor. Cambridge, Mass.; London: Harvard University Press; William Heinemann, 1927 (printing).

De coronis militaribus; quae sit earum , quae obsidionalis, quae civica, quae muralis, quae castrensis, quae navalis, quae ovalis, quae oleaginea.

MILITARES coronae multae et [*](et, added by Lion.) variae sunt.

Quarum quae nobilissimae sunt, has ferme esse accepimus: triumphalem, obsidionalem, civicam, muralem, castrensem, navalem ;

est ea quoque corona quae ovalis dicitur, est item postrema oleaginea,

qua uti solent qui in proelio non fuerunt sed triumphum procurant.

Triumphales coronae sunt aureae,

quae imperatoribus ob honorem triumphi mittuntur.

Id vulgo dicitur aurum coronarium.

Haec antiquitus e lauru erant, post fieri ex auro coeptae.

Obsidionalis est, quam ii qui liberati obsidione sunt dant ei duci qui liberavit.

Ea corona graminea est, observarique solitum ut fieret e gramine quod in eo loco gnatum esset intra quem clausi erant qui obsidebantur.

Hanc coronam gramineam senatus populusque Romanus Q. Fabio Maximo dedit bello Poenorum secundo, quod urbem Romam obsidione hostium liberasset.

Civica corona appellatur, quam civis civi a quo in proelio servatus est testem vitae salutisque perceptae dat.

Ea fit e fronde quernea, quoniam cibus victusque antiquissimus quercus [*](perhaps querceus or querneus.) capi solitus; fuit etiam ex ilice, quod genus superiori proximum est, sicuti scriptum est in quadam comoedia Caecilii:

  1. † Advehuntur, [*](dvehitur cum iligna, Fleckeisen; advehunt Eum, C. W. F. Müller.) (inquit), cum ilignea corona et chlamyde; di vostram fidem!

Masurius autem Sabinus, in undecimo Librorum Memorialium, civicam coronam tum dari solitam dicit, cum is qui civem servaverat eodem tempore etiam hostem occiderat neque locum in ea pugna reliquerat; aliter ius civicae coronae negat concessum.

Tiberium tamen Caesarem consultum an

civicam coronam capere posset qui civem in proelio servasset et hostes ibidem duos interfecisset, sed locum in quo pugnabat non retinuisset eoque loco hostes potiti essent, rescripsisse dicit eum quoque civica dignum videri, quod appareret e tam iniquo loco civem ab co servatum, ut etiam a fortiter pugnantibus retineri non quiverit.

Hac corona civica L. Gellius, vir censorius, in senatu Ciceronem consulem donari a republica censuit, quod eius opera esset atrocissima illa Catilinae coniuratio detecta vindicataque.

Muralis est corona, qua donatur ab imperatore qui murum subiit inque oppidum hostium per vim ascendit; idcirco quasi muri pinnis decorata est.

Castrensis est corona, qua donat imperator eum qui primus hostium castra pugnans introivit; ea corona insigne valli habet.

Navalis est, qua donari solet proelio qui primus in hostium navem [*](vi after navem, ω; cf. Paul. Fest. p. 157. 7, Lindsay.) armatus transiluit; ea quasi navium rostris insignita est.

Et muralis autem et castrensis et navalis fieri ex auro solent.