Noctes Atticae

Gellius, Aulus

Gellius, Aulus. The Attic Nights of Aulus Gellius. Rolfe, John C., editor. Cambridge, Mass.; London: Harvard University Press; William Heinemann, 1927 (printing).

Verba veteris senatusconsulti posita, quo decretum est hostiis maioribus expiandum, quod in sacrario hastae Martiae movissent; atque ibi enarratum quid sint hostiae succidaneae, quid item porca praecidanea ; et quod Capito Ateius ferias praecidaneas appellavit.

UT terram movisse nuntiari solet eaque res procuratur, ita in veteribus memoriis scriptum legimus nuntiatum esse senatui in sacrario in regia hastas Martias movisse.

Eius rei causa senatusconsultum factum est M. Antonio A. Postumio consulibus, eiusque exemplum hoc est: Quod C. Iulius, L. filius, pontifex nuntiavit in sacrario in [*](in, added in ς) regia hastas Martias movisse, de ea re ita censuerunt, uti M. Antonius consul hostiis maioribus Iovi et Marti procuraret et ceteris dis, quibus videretur, lactantibus. Ibus [*](ibus, added by Scioppius.) uti procurasset satis halendum censuerunt. Si quid succidaneis opus esset, robiis succideret.

Quod succidaneas hostias senatus appellavit, quaeri solet quid verbum id significet.

In Plauti

quoque comoedia quae Epidicus inscripta est, super eodem ipso verbo requiri audio in his versibus:
  1. Mén piaculárem oportet fíeri ob stultitiám tuam,
  2. Ut meum tergum tuaé stultitiae súbdas succidaneum?

Succidaneae autem hostiae dicuntur, ae littera per morem compositi vocabuli in i [*](i, added in ς.) litteram tramutata [*](tramutata, Mommsen; nam, ω.) quasi succaedaneae,

appellatae, quoniam, si primis hostiis litatum non erat, aliae post easdem ductae hostiae caedebantur; quae quia, [*](quae quia, Otho; due qua (quas, R), ω..) prioribus iam caesis, luendi piaculi gratia subdebantur et succidebantur, succidaneae nominatae, littera i [*](i, added in ς.) scilicet tractim pronuntiata; audio enim quosdam eam litteram in hac voce barbare corripere.

Eadem autem ratione verbi praecidaneae quoque hostiae dicuntur quae ante sacrificia sollemnia pridie caeduntur.

Porca etiam praecidanea appellata quam piaculi gratia ante fruges novas captas immolare Cereri mos fuit, si qui familiam funestam aut non purgaverant, aut aliter eam rem, quam oportuerat, procuraverant.

Sed porcam et hostias quasdam praecidaneas, sicuti dixi, appellari, vulgo notum est, ferias praecidaneas dici, id, opinor, a volgo remotum est.

Propterea verba Atei Capitonis, ex quinto librorum quos De Pontificio composuit, scripsi: Tib.

Coruncanio pontifici maximo feriae praecidaneae in atrum diem inauguratae sunt. Collegium decrevit non habendum religioni, quin eo die feriae praecidaneae essent.