Noctes Atticae

Gellius, Aulus

Gellius, Aulus. The Attic Nights of Aulus Gellius. Rolfe, John C., editor. Cambridge, Mass.; London: Harvard University Press; William Heinemann, 1927 (printing).

De natura quarundam quae praepositae verbis intendi atque produci barbare et inscite videntur, exemplis rationibusque plusculis disceptatum.

LUCILII ex XI. versus sunt:

  1. Scipiadae magno improbus obiciebat Asellus,
  2. Lustrum illo censore malum infelixque fuisse.
Obiciebat o littera producta multos legere audio,

idque eo facere dicunt ut ratio numeri salva sit. Idem infra:

  1. Conicere in versus dictum praeconis volebam
  2. Grani.
In hac quoque primi verbi praepositione o [*](o, added by Mommsen.) ob eandem causam producunt.

Item XV.:

  1. Subicit huic humilem et suffercitus posteriorem,
subicit u littera longa legunt, quia primam syllabam brevem esse in versu heroico non convenit.

Item apud Plautum in Epidico con syllabam productam pronuntiant:

  1. Age núnciam orna te, Epidice, et palliolum in
  2. collum cónice.

Apud Vergilium quoque subicit verbum produci a plerisque audio:

  1. etiam Parnasia laurus
  2. Parva sub ingenti matris se subicit umbra.

Sed neque ob neque sub praepositio producendi habet naturam, neque item con, [*](con, added in ς.) nisi cum eam litterae secuntur quae in verbis constituit et confecit secundum eam primae sunt, vel eliditur ex ea n [*](ex ea n, ς; ea non, ω.) littera, sicut Sallustius: faenoribus, inquit, copertus.

In his autem quae supra posui et metrum esse integrum potest et praepositiones istae possunt non barbare protendi; secunda enim littera in his verbis per duo i, non per unum scribenda est.

Nam verbum ipsum, cui supradictae particulae praepositae sunt, non est icio, sed iacio et praeteritum non icit facit, sed iecit. Id ubi compositum est, a [*](a, Lion; ex a, ω.) littera in i [*](i, added in ς.) mutatur, sicuti fit in verbis insilio et incipio, atque i [*](i, added in ς.) ita vim consonantis,capit, et idcirco ea syllaba productius latiusque paulo pronuntiata priorem syllabam brevem esse non patitur, sed reddit eam positu longam, proptereaque et numerus in versu et ratio in pronuntiatu manet.

Haec quae diximus eo etiam conducunt, ut quod [*](quod, added in ς.) apud Vergilium in sexto positum invenimus:

  1. Eripe me his, invicte, malis, aut tu mihi terram Inice,
sic esse iniice, ut supra dixi, et scribendum et legendum sciamus, nisi quis tam indocilis est, ut [*](ut, added in ς.) in hoc quoque verbo in praepositionem metri gratia protendat.

Quaerimus igitur in obicibus o littera qua ratione intendatur, cum id vocabulum factum sit a verbo obiicio et nequaquam simile sit quod a verbo moveo motus o littera longa dicitur.

Equidem memini Sulpicium Apollinarem, virum praestanti litterarum scientia, et obicibus o littera correpta dicere, in Vergilio quoque sic eum legere:

  1. qua vi maria alta tumescant
  2. Obicibus ruptis;
sed ita ut diximus,

i litteram, quae in hoc [*](hoc, added by Hertz.) vocabulo quoque gemina esse debet, paulo uberius largiusque pronuntiabat.

Congruens igitur est ut subices etiam, quod proinde ut obices compositum est, u littera brevi dici oporteat.

Ennius in tragoedia quae Achilles inscribitur, subices pro aere alto ponit qui caelo subiectus est, in his versibus:

  1. per ego déum sublimas súbices
  2. Húmidas, unde óritur imber sónitu saevo et spíritu; [*](spiritu, Festus; strepitu, ω.)
plerosque omnes tamen legere audias u littera producta.

Id ipsum autem verbum M. Cato sub alia praepositione dicit in oratione quam De Consulatu Suo habuit: Ita hos, [*](nos,H. Meyer; Italos, Falster.) inquit, fert ventus ad

primorem Pyrenaeum, quo proicit in altum. Et Pacuvius item in Chryse:
  1. Idae [*](Idae, Voss; id, ω..) promúnturium, cuius lingua in altum prócit.