Epitome Rerum Romanorum

HAEC est illa tertia [*]()aetas populi Romani trans-marina, qua Italia progredi ausus orbe toto arma circumtulit, Cuius aetatis superiores centum anni sancti, pii et, ut diximus, aurei, sine flagitio, sine scelere, dum sincera adhuc et innoxia pastoriae illius sectae integritas, dumque Poenorum hostium inminens metus disciplinam veterem continebat.

Posteri centum, quos a Carthaginis, Corinthi Numantiaeque excidiis et Attali regis Asiatica hereditate deduximus in Caesarem et Pompeium secutumque hos, de quo dicemus, [*]()Augustum, ut claritate rerum bellicarum magnifici, ita domesticis cladibus miseri et erubescendi.

Quippe sicut Galliam, Thraciam, Ciliciam, Cappadociam, uberrimas vali- [*](quo om. B. ) [*](tertia om. B. ) [*](dicemus Voss. Palat.: dicimus cet. )

ita eodem tempore dimicasse domi cum civibus, sociis, mancipiis, gladiatoribus totoque inter se senatu turpe atque miserandum.

Ac nescio an satius [*]()fuerit populo Romano Sicilia et Africa contento fuisse, aut his etiam ipsis carere [*]()dominanti in Italia sua, quam eo magnitudinis crescere, ut viribus suis confiteretur.

Quae enim res alia civiles furores peperit quam nimiae felicitates? Syria prima nos victa corrupit,

mox Asiatica Pergameni regis hereditas. Illae opes atque divitiae adflixere saeculi mores, mersamque vitiis suis quasi sentina rem publicam pessum dedere. Unde enim populus Romanus a tribunis agros et cibaria flagitaret nisi per famem quam luxus fecerat? Hinc ergo Gracchanae [*]()prima et secunda et illa tertia Apuleiana seditio.

Unde iudiciariis legibus divulsus ab [*]()senatu eques nisi ex avaritia, ut vectigalia rei publicae atque ipsa iudicia in quaestu haberentur? Hinc Drusus et promissa civitas Latio et per hoc arma sociorum.

Quid autem? Bella servilia unde nobis nisi ex abundantia familiarum? Unde gladiatorii adversum [*](an satius: ac satis B.) [*](carere: parcere B. ) [*](Gracchanae Iahnius: gracchana et L: grachana et B.) [*](ab: at B. )

supplicia quondam hostium artem faceret? [*]()Iam ut speciosiora vitia tangamus, nonne ambitus honorum ab isdem divitiis concitatus? Atquin inde Mariana, inde Sullana tempestas.

Aut magnificus apparatus conviviorum et sumptuosa largitio non ab opulentia paritura mox egestatem? Haec Catilinam patriae suae inpegit.

Denique illa ipsa principatus et dominandi cupido unde nisi ex nimiis opibus venit? Atquin haec Caesarem atque Pompeium furialibus in exitium rei publicae facibus armavit.

Hos igitur omnis domesticos motus separatos ab externis iustisque bellis ex ordine persequemur.