Institutio Oratoria

expugnatur adsumptio omnibus iis quae de refutatione diximus. et ratio quidem nonnunquam [*]( nonnunquam, MSS.: nunquam, Victor . ) est vera, cum eius propositio vera non sit; interim verae propositionis falsa ratio est. virtus bonum est, verum est; si quis rationem subiiciat, quod ea locupletes faciat, verae intentionis falsa sit ratio. conclusio autem aut vera negatur,

cum aliud colligit quam id quod ex prioribus efficitur, aut nihil ad quaestionem dicitur pertinere. non est vera sic: insidiator iure occiditur; nam cum vitae vim adferat ut hostis, debet etiam repelli ut hostis; recte igitur Clodius ut hostis occiditur est; non utique, nondum enim Clodium insidiatorem ostendimus. sed fit vera connexio, recte igitur insidiator ut hostis occiditur; nihil ad nos, nondum enim Clodius insidiator apparet.

sed ut potest vera esse intentio et ratio et tamen falsa

enthymema ab aliis oratorius syllogismus, ab aliis pars dicitur syllogismi, propterea quod syllogismus utique conclusionem et propositionem habet et per omnes partes efficit, quod proposuit, enthymema tantum intelligi contentum sit.

syllogismus talis: solum bonum virtus, nam id demum bonum est, quo nemo male uti potest; virtute nemo male uti potest, bonum est ergo virtus. enthymema ex consequentibus: bonum est virtus, qua nemo male uti potest. et contra, non est bonum pecunia; non enim bonum, quo quis male uti potest; pecunia potest quis male uti, non igitur bonum est pecunia. enthymema ex pugnantibus: an bonum est pecunia,

qua quis male uti potest?—Si pecunia, quae est in argento signato, argentum est, qui argentum omne legavit, et pecuniam, quae est in argento signato, legavit; argentum autem omne legavit, igitur et pecuniam, quae est in argento, legavit, habet formam syllogismi. oratori satis est dicere, cum argentum legaverit omne, pecuniam quoque legavit, quae est in argento.

peregisse mihi videor sacra tradentium artes, sed consilio locus superest. namque ego, ut in oratione

namque in illis homines docti et inter doctos verum quaerentes minutius et scrupulosius scrutantur omnia, et ad liquidum confessumque perducunt, ut qui sibi et inveniendi et iudicandi vindicent partes, quarum alteram τοπικήν alteram κριτικήν vocant.

nobis ad aliorum iudicia componenda est oratio, et saepius apud omnino imperitos atque illarum certe ignaros litterarum loquendum est, quos nisi et delectatione allicimus et viribus trahimus et nonnunquam turbamus adfectibus, ipsa, quae iusta ac vera sunt, tenere non possumus.

locuples et speciosa et imperiosa vult esse eloquentia; quorum nihil consequetur, si conclusionibus certis et in unam prope formam cadentibus concisa et contemptum ex humilitate et odium ex quadam severitate et ex copia satietatem et ex similitudine fastidium attulerit.

feratur ergo non semitis sed campis, non uti fontes angustis fistulis colliguntur

non inspiret? non augeat? non mille figuris variet ac verset? ut ea nasci et ipsa provenire natura, non manu facta et arte suspecta magistrum fateri ubique videantur? quis unquam sic dixit orator? nonne apud ipsum Demosthenen paucissima huius generis [*]( generis, Zumpt: veris, A: veris vel artis, G. ) reperiuntur? quae apprehensa Graeci magis (nam hoc solum peius faciunt) in catenas ligant et inexplicabili serie connectunt, et indubitata colligunt et probant confessa et se antiquis per hoc similes vocant, deinde interrogati nunquam respondebunt, quem imitentur. sed de figuris alio loco.

nunc illud adiiciendum, ne iis quidem consentire me, qui semper argumenta sermone puro et dilucido et distincto ceterum minime elato ornatoque putant esse dicenda. namque ea distincta quidem ac

at si maior erit materia, nullum iis ornatum, qui modo non obscuret, subtrahendum puto. nam et saepe plurimum lucis adfert ipsa translatio, cum etiam iuris consulti, quorum summus circa verborum proprietatem labor est, litus esse audeant dicere, qua fluctus eludit. [*]( elidit, valla . )

quoque quid est natura magis asperum, hoc pluribus condiendum est voluptatibus; et minus suspecta argumentatio dissimulatione, et multum ad fidem adiuvat audientis voluptas. nisi forte existimamus Ciceronem haec ipsa mala in argumentatione dixisse, silere leges inter arma, et gladium nobis interim ab ipsis porrigi legibus. hic tamen habendus istis modus, ut sint ornamento non impedimento.