Naturalis Historia

[*](Ar. VIII 2, 592a 23. 13. 15. 17. 5–8. 26. 10. 11. cfr. Th. ap. Athen. VII 312b) Anguillae octonis vivunt annis. durant et sine aqua, quinis[*](aqua quinis ego ex Ar. aquis az. aqua rv) et[*](et ll.S. del. v(J)) senis diebus aquilone spirante, austro pau- [*](lac. ego indicavi et dist. coll. Ar.; excide- runt fere translationem in vivaria facile toler[ant hieme]) cioribus.... ant hieme[*](aut hieme (hicme F) Fa. at(?) hieme (hicme D) r. at hiemem v) , eadem[*](eaedem v. at cfr.ἐν τῷ αὐτῷ ὕδατι καὶ ὀλίγῳ ἀεὶ ὄντεςap. Ar.) in exigua aqua non tolerant

lacus est Italiae Benacus in Veronensi agro Mincium[*](mincium R2v. -clum Fa. -ndum R1) amnem tramittens[*](transmittens Rava.D) , ad cuius emersus annuo tempore, Octobri fere mense, autumnali si- 5 dere, ut palam est, hiemato lacu, fluctibus glomeratae volvuntur in tantum mirabili multitudine, ut in excipulis eius fluminis ob hoc ipsum fabricatis singulorum milium reperiantur globi.

[*]((10–15) Ar. V 9, 542b 32. 10, 543a 19–27. Athen. VII 312de. Ael. I 50. IX 66. cfr. Pl. XXXII 14.—) Murena quocumque mense parit, cum ceteri pisces stato pariant. ova eius citissime crescunt. in sicca[*](sicca DF2R1dD. -ccola F1. -cco rv) litora elapsas[*](litora elapsas DFD. -re (-ra d) lapsas (-sus R) rG. -re ela- v) vulgus coitu serpentium impleri putat. Aristoteles zmyrum[*](zmyrrū F. zmirum a (item 14). smyr- Brot. myr- G) vocat marem qui generet; discrimen esse quod murena varia et infirma[*](infirma F2E2v. in for- r) sit, zmvrus unicolor et[*](et ego. om. ll. v. (Ar.καὶ ἔσωθεν καὶ ἔξωθεν)) robustus dentesque et extra os habeat. in Gallia septentrionali murenis omnibus dextera in maxilla septenae maculae ad formam septentrionis aureo colore fulgent, dumtaxat viventibus , pariterque cum anima extinguuntur.[*](Sen. de clem. I 18, 2. de ira III 40, 2. Dio LIV 23, 2. Tertull. de pallio 5. — (24) cfr. Col. VIII 17, 2.)[*]((1) Verrius fr. 4 Egger. Isid. 27, 15. —) invenit in hoc animali documenta[*](docimenta Fa) saevitiae Vedius Pollio, eques Romanus ex[*](et a) amicis[*](amici Fa) Divi Augusti, vivariis earum inmergens damnata mancipia, non tamquam ad hoc feris terrarum non[*](non R(?)v. om. r) sufficientibus, sed quia in alio genere totum pariter homi- [*](an gu- statu? cfr. X 185. XV 132. XXIV 18 et nota ad XXIII 59, de mendo VII 64. XXVIII 90. XXV 135) nem distrahi spectare[*](spectari F1G) non poterat. ferunt aceti gustu praecipue eas in rabiem agi. tenuissimum iis tergus[*](tercus F. ste- ad), contra

[*]((5)Ar. Y 540b 17. — (10) Ar. VIII 2,591a 9. 591b 8. 25; P IV 13. 696b 26. — (11) Ar. I 11, 492a 27. III 1,511a 4. II 13 extr. VI 10 init.; G III 3 init. —) Planorum piscium alterum est genus, quod pro spina cartilaginem habet[*](habetur ut a. -etur F1) , ut raiae[*](raiae B. rapae DF2Ev. trapę r), pastinacae, squatinae, torpedo et quos bovis, lamiae, aquilae, ranae nominibus Graeci appellant. quo in numero sunt squali quoque, quam- [*](grege F. -gē a)[*](seladie Ra)vis non plani. haec Graece in universum σελάχη appellavit Aristoteles primus[*](primo E2D) hoc nomine[*](nomine eis (DER?) v. -mine F. -men adT)iis inposito[*](inposito nos F2E2in ras. v. -sit (-ssit R) onus DF1R. -suit onus adT). nos distinguere non possumus[*](possumus F2Ev. -ssum r) , nisi si[*](si om.adva.S) cartilaginea[*](cartilaginea C. -na ll (passim)) appellare libeat. omnia autem carnivora sunt talia et supina vescuntur, ut in delphinis diximus, et cum ceteri pisces ova pariant, hoc genus solum, ut ea quae cete appellant, animal parit, excepta quam ranam vocant.

[*](Ar. II 14 extr. Ael. II 17. cfr. Pl. XXXII 2. 139. Lucan. VI 675. —) Est parvus admodum piscis adsuetus petris, echeneis[*](echinus ava.B) appellatus. hoc carinis adhaerente naves tardius ire creduntur, inde nomine inposito. quam ob causam amatoriis quoque veneficiis infamis est et iudiciorum ac litium mora, quae crimina una laude pensat fluxus gravidarum utero sistens partusque continens ad puerperium. in cibos [*](dist. J ex Ar.)tamen non admittitur[*](ar- bitratur F2ava.J) . pedes eum habere arbitrantur, Ari- [*](lac. ego indicavi; ex- cidit infitias) stoteles ... it apposita[*](it apposita F1. ita pos- rv. id appos- dT) pinnarum[*](pen- narum a (passim)va.G) similitudine.[*](Mucian. fr. 20 Brunn. — cfr. Herod. III 48. Diog. La. I 7, 2.) Mucianus muricem esse latiorem purpura, neque aspero[*](spero F1a) neque rotundo

[*](Ar. VIII 30, 607b 11. 20. 17. Ael. XII 28. Plut. SA 33, 981f. —) Mutant colorem candidum menae[*](menae DFRH. hieme Ea. in hi- dT. hieme menae v) et fiunt aestate nigriores. mutat et phycis, reliquo tempore candida, vere varia. eadem piscium sola nidificat ex alga atque in nido parit.

[*](Ar. IV 9, 535b 27. Ael. IX 52. — (17) Ar. IX 37, 621a 4. —) Volat sane perquam similis volucri[*](uolat hirundo d2v. at cfr. 16. 17 et § 145) hirundo[*](hirundo ego. -dini ll. v) , item miluus[*](miluus R2E2v. -lus d2in ras. -lis r), subit in summa maria piscis ex argumento appellatus lucerna, linguaque ignea[*](ignea Eav. lig- R. lineam d.om.DF) per os exerta tranquillis[*](tranquillat (transq- F) Fda) noctibus relucet. attollit[*](attollit ll. C (J).-it cornuta v (S)) e mari sesquipedanea[*](sesquipedania a. -alia zva.G) fere cornua[*](cornuta aC) quae[*](que F.an qui (sc. piscis)?) ab iis nomen traxit. rursus draco marinus, captus atque inmissus in harenam, cavernam sibi rostro mira celeritate excavat.

[*](Ar. IV 1,523b 1–11. 26–524a1.) Piscium sanguine carent de quibus dicemus. sunt autem tria genera: primum[*](primū dTS. -mus E1a. -mis DFR. in primis E2v (D)) quae mollia appellantur,

[*](Ael. IX 52. — (8) Ar.IV 4, 528a 31. 9, 535b 27. IX 37, 621b 10. cfr. Pl. infra 103. — (9) Ar. IV 1,525a 11. 524b 16. IX 1, 608b 17. 37, 621b 29 sq. Plut. SA 26, 978a. Ael. I 34. (cfr. Pl. XI 8).) Lolligo etiam volitat extra aquam se efferens, quod et pectunculi faciunt, sagittae modo.— Saepiarum generi mares varii et nigriores constantiaeque maioris. percussae tridente feminae auxiliantur, at femina icto mare fugit. ambo autem, ubi sensere se adprehendi, effuso atramento , quod pro sanguine iis[*](sanguineis F1. -ne eis F2. -nis a) est, infuscata aqua absconduntur .

[*](Ar. IV 1,525a 15. 524a 3. 5. 6. 8–14. 16–18. 2. 19. — IX 37, 622a 29. 31.) Polyporum multa genera. terreni maiores quam pelagii[*](pelagii DdG. -gici E2zv (D). -gi r. cfr. n. luc. p. 85) . omnibus[*](omnes va.D) bracchiis[*](brachiis R(?)B. branchis rv) ut pedibus ac manibus utuntur, cauda vero, quae est[*](est polypis v. at cfr. § 19) bisulca et acuta, in coitu. et polypis fistula in dorso, qua tramittunt mare, eamque[*](eademque RS. eam va.G) modo in dexteram partem, modo in sinistram transferunt. natant obliqui in caput, quod praedurum est sufflatione[*](ut sufflatione coni. H coll. Ar.καθάπερ ἐμπεφυσημένην) viventibus. cetero[*](cetero ll. G. -rum zv. an saxo (vel petrae)? cfr. Ar. et Pl. X 189) per bracchia velut acetabulis dispersis haustu[*](Austo F. hausto a. eo hau- va. G) quodam adhaerescunt[*](aderescunt F. aresc- a. cui adhaeresc- zva.G) ; tenent supini, ut avelli non queant. vada

[*](Ar. IX 37, 622b 1–15. (IV 1 extr.) Ael. IX 34.) Inter praecipua autem miracula est qui vocatur nautilos, ab aliis pompilos. supinus in summa aequorum pervenit, ita se paulatim adsubrigens[*](subrigens va.D) , ut emissa omni per fistulam aqua velut exoneratus sentina facile naviget. postea prima duo bracchia retorquens membranam inter illa mirae tenuitatis extendit, qua velificante in aura, ceteris subremigans bracchiis, media se cauda[*](secunda a. cauda va.S) ut gubernaculo regit[*](regit RS. se regit DFE2B.s erigit E1a. dirigit v). ita vadit alto[*](alto (DE?)v. alio ll. an alta?) Liburnicarum gaudens[*](ludens R(?)G. (cfr. § 94)) imagine, si[*](et si C) quid pavoris interveniat, hausta se mergens aqua.

[*]((cfr. Ael. V 44. IX 45).)[*]((1) Ar. V 12, 544a 8. IX 37, 622a 15. 17. Ael. VI 28 extr.) Polyporum generis est[*](an est et?) ozaena[*](ozaena R(?)L. oze- B. omze- r. onoge- v) dicta a[*](a E2v. om. r) gravi capitis odore, ob[*](ab Fa) hoc maxime murenis eam consectantibus[*](coniactantibus Fa).

Polypi binis mensibus conduntur. ultra bimatum non vivunt. pereunt autem tabe semper, feminae celerius et fere a partu.

Non sunt praetereunda et L. Lucullo proconsule Baeticae conperta de polypis, quae Trebius Niger e comitibus eius prodidit: avidissimos esse concharum, illas ad tactum conprimi, praecidentes[*](praecidentes Rv. -tis rS) bracchia eorum, ultroque escam ex praedante capere. carent conchae visu omnique sensu alio quam cibi et periculi. insidiantur ergo polypi apertis inpositoque lapillo extra corpus, ne palpitatu eiciatur[*](eiciatur v. -antur ll): ita securi grassantur[*](grassatur FR1) extrahuntque carnes. illae se contrahunt, sed frustra, discuneatae. tanta sollertia animalium hebetissimis quoque est. praeterea negat ullum atrocius esse animal ad conficiendum hominem in aqua[*](aqua Eav. -uā r) . luctatur[*](luctatur v. -antur (-te a) ll) enim conplexu et sorbet acetabulis ac numeroso suctu[*](suctu (U 191) J. -ctudu DFR1. -ctu diu R2S. -ctu dū E2zH. -ctu de[trahit] v. suetudo E1a.an suctu dis- [trahit], ut § 77?) trahit, cum in naufragos urinantesve[*](urinantesue (unna- a) av. -tisue (-uae R) rS) impetum cepit. sed si invertatur, elanguescit vis; exporrigunt enim se resupinati. cetera, quae idem retulit, monstro propiora possunt videri.[*](cfr. Ael. XIII 6.— (20) cfr. Ar. I 8, 534a 18. Pl. X 194.) Carteiae[*](cartege R.om.a) in cetariis[*](cetariis v. ceteris ll) adsuetus exire e mari in lacus eorum[*](an earum? cfr. § 49 extr. XXXVII 66) apertos atque ibi salsamenta populari — mire[*](mire R(?)E2v. mille r. (mire — 21 inlinuntur post 17 resupinati pon. va.H)) omnibus marinis expetentibus odorem quoque eorum, qua de causa et nassis inlinuntur [*](muriae inlinuntur J (errore)) -, convertit in se custodum indignationem adsiduitate furti inmodicam[*](inmodicam ego. -cant DFR1a. -ca E1. -ci R2E2v(S). -cae his H (ad seqq. referens).cfr. § 103 concauam) . saepes erant obiectae, sed has transcendebat [*](transcendebat (DE?) v. -bant ll) per arborem nec deprehendi potuit nisi canum sagacitate

[*](Mucian. fr. 5 Brunn.) Navigeram similitudinem et aliam in Propontide visam sibi prodidit Mucianus: concham esse acatii[*](acatii B. achati ll.v) modo carinatam, inflexa puppe, prora rostrata. in hanc[*](hanc E2v(D). hac (ac a) rC) condi[*](cond; F. -dus a) nauplium, animal saepiae simile[*](similem Fa), ludendi societate sola. duobus hoc fieri generibus: tranquillo enim vectorem demissis[*](demissis v(H). dim- ll.Dal.2(D)) palmulis ferire ut remis; si vero flatus invitet[*](inuitent (DE?) va.H(D)), easdem in usum[*](usum coni. Dal. usu ll.v. cfr.XVI 15. XXII 66 al.) gubernaculi porrigi pandique buccarum[*](baccarum F1. concarum E2. -charum va.H(D) cfr. n. luc. p. 85) sinus aurae. huius voluptatem esse ut ferat, illius ut regat, simulque eam

[*](Ar. IV 2 init. — VIII 17, 601a 16. 10. V 17 extra. Th. ap. Athen. III 105d. — (9) Ar. VIII 2, 590b 25. Ael. IX 25.) Locustae crusta fragili muniuntur in eo genere quod caret sanguine. latent[*](latent D(?)v. -et r) mensibus quinis. similiter cancri, qui eodem tempore occultantur, et ambo veris principio senectutem anguium more exuunt[*](exuunt E2v. exigunt r) renovatione tergorum. cetera in undis natant, locustae reptantium modo fluitant, si nullus ingruat metus, recto meatu, cornibus, quae sunt propria rotunditate praepilata, ad latera porrectis; isdem erectis[*](erectis R(?)v. ereptis r) in pavore oblique[*](obliquae Fa) in latera[*](latere a) procedunt. cornibus inter se dimicant. unum hoc animalium, nisi vivum ferventi aqua incoquatur, fluida came non habet callum.[*](Ar. V 17, 549b 13. 20–22. — (16) cfr. Pl. II 109.)

vivunt petrosis locis, cancri mollibus. hieme aprica litora[*](litore F) sectantur , aestate in opaca gurgitum recedunt. omnia eius generis hieme laeduntur, autumno et vere pinguescunt et plenilunio magis, quia noctes[*](noctes ego. -te ll.v. -tem (coni. H) Brot.) sidus tepido fulgore mitificat.

[*](Ar. IV 2 init. 525b 4–9. 27. Diphil. ap. Athen. III 106e. Ael. XIV 9. — (21) Ar. V 17 extr. IV 2, 525b 15 sq. 24. 34. 526a 1. 13. 18. 22; P IV 8, 683b 27. 684a8. 2. 27.) Cancrorum genera carabi[*](carabi v. -aui ll.D (item 19)) , astaci[*](astaci v. -tac ll), maeae[*](maeae B(S) ex Ar. meae ll. maiae C) , paguri[*](paguri v. pacu- ll), Heracleotici, leones et alia ignobiliora. carabi cauda a ceteris cancris distant. in Phoenice hippoe vocantur[*](uocantur v. -atur ll), tantae velocitatis, ut consequi non sit[*](sit R2v. sint (poss- F2) r). cancris vita longa, pedes octoni, omnes in obliquum[*](oblique v. -quo ll. cfr. § 103) flexi. feminae primus pes duplex

[*](Ar. IV 4, 528b 24. 27. cfr. Pl. XI 140. 129. — (4) Ar. VIII 13 extr. — cfr. Pl. XXXII 151. Athen. III 90d. — (5) cfr. infra § 184.)In eodem genere cocleae aquatiles terrestresque, exerentes se domicilio binaque ceu cornua[*](cornua v. -ua qua E1a. -ua quae E2. -uque R2. -uaque r) protendentes contrahentesque, oculis carent, itaque corniculis praetemptant iter.

pectines in mari ex eodem genere habentur, reconditi et ipsi[*](ipsi in va.S) magnis frigoribus ac magnis aestibus[*](aestatibus Fa), unguesque velut igne lucentes in tenebris, etiam in ore mandentium .

Firmioris iam testae murices et concharum genera, in quibus magna ludentis naturae varietas. tot colorum differentiae, tot figurae plans, concavis, longis, lunatis, in orbem circumactis, dimidio orbe caesis, in dorsum elatis, levibus, rugatis, denticulatis, striatis, vertice muricatim[*](marginem in F) intorto , margine in mucronem[*](mucrone a) emisso, foris effuso, intus replicato ,[*]((18) cfr. PI. XXXII 151 extr. — (20) Ar. IV 4, 528a 31. 9, 535b 26. IX 37, 621b 10. cfr. supra § 84.) iam distinctione virgulata, crinita, crispa, canaliculatim [*](canaliculatim G(D). canic- DFR. cunic- Eav(H). cfr. § 130) , pectinatim divisa[*](diuisa ll.G(H). om. v(L)), imbricatim[*](imbrecatim FRa) undata, cancellatim[*](cancellati a. cone- F) reticulata, in obliquum[*](obliquom F. -quo Rd1. cfr. § 97) , in rectum expansa[*](expansa v. spa- ll), densata[*](densata v. pe- ll.), porrecta , sinuata, brevi nodo ligatis, toto latere conexis, ad plausum[*](plaustrum D) apertis[*](apertis E2v. pertis (peft- E1a) r) , ad bucinum[*](buccinam va. H) recurvis. navigant ex iis Veneriae praebentesque concavam[*](concauam v. -uant Ea. conuacant (concac- F2) r) sui[*](sui G. sibi rv) partem et aurae opponentes per summa aequorum velificant. saliunt[*](salliunt FRa) pectines et extra volitant seque et ipsi carinant.

Sed quid[*](qui R) haec tam parva commemoro, cum populatio morum atque luxuria non aliunde maior quam e concharum genere proveniat? iam quidem ex tota rerum

sed quota haec portio est reputantibus purpuras, conch ylia[*](acchillia F), margaritas[*](margar&as F(saepius))! parum scilicet fuerat in gulas condi maria, nisi manibus, auribus, capite totoque corpore a feminis iuxta virisque gestarentur. quid mari cum vestibus, quid undis fluctibusque cum vellere? non recte recipit haec[*](10 dist. ego) nos rerum natura nisi nudos? esto, sit tanta ventri cum eo societas: quid tergori? parum est[*](sit va. G), nisi qui vescimur periculis etiam vestiamur? adeo per totum corpus anima[*](animae Eazva.B.) hominis quaesita maxime placent[*](cōplacent a).

[*]((13) Sol. 53, 23. — (17) Arrian. h. Ind. 38, 3 (GGm I p. 361). — (18) Pl. VI 72. Ael. XV 8. — (19) Ael. X 13.) Principium ergo columenque omnium rerum pretii margaritae tenent. Indicus maxime has mittit oceanus inter illas beluas tales tantasque, quas diximus, per tot maria[*](4 sq.) venientes, tam[*](iam Fa) longo terrarum tractu[*](tantu .. ardore a) et[*](et d. e ll.v) tantis solis ardoribus . atque Indis quoque in insulas petuntur et admodum paucas. fertilissima est Taprobane et Stoidis[*](Stoidis (B coll. VI 110) H. toidis (tiod- R2) ll. Ven. torois v), ut diximus in circuitu mundi, item Perimula[*](pericula F1R1a.περιμούδαAel.), promunturium Indiae.[*](6, 81) praecipue autem laudantur circa Arabiam in Persico sinu[*](110) maris Rubri.

[*](Isid. Char. ap. Athen. III 93e -94a. (Ael. X 13). Sol. 53, 23–26. Amm. Marc. XXIII 6, 85. 86.) Origo atque genitura conchae sunt[*](sunt (s???t) ego. est ll. v. de dictione cfr. VI 158 (origo)), haut multum ostrearum conchis differentes[*](differentes ego. -nt DF1E1a. -ns rv. -ntis (coni. H) D). has ubi genitalis anni stimulant hora, pandentes se[*](se// R. sed F1a. sese va.S) quadam oscitatione impleri roscido conceptu [*](concentu R2) tradunt, gravidas postea eniti[*](niti R(?)H), partumque concharum

[*](Athen. III 94b. Ael. X 20. Sol. 53, 27. Amm. Marc. ib. 88.) Concha ipsa, cum manum vidit[*](uidet va.S), conprimit sese operitque[*](septimanumque F1a) opes suas, gnara propter illas se peti, manumque, Si praeveniat, acie sua abscidat[*](abscindit va.J), nulla iustiore poena, et aliis munita[*](monita F1a) suppliciis, quippe inter scopulos maior pars invenitur,

[*](Ael. X 13 p. med. — (11. 12) Sol.53, 27.— (13.14) cfr. Athen. III 93bd.) Vsu[*](usa Fa) atteri non dubium est coloremque indiligentia mutare[*](mutandos E1. -das E2. -tari dos va.H) . dos omnis in candore, magnitudine, orbe, levore[*](leuore v. leuiore (lebi- DF) ll), pondere, haut promptis[*](promtis E2. -motis r) rebus in tantum, ut nulli duo reperiantur indiscreti: unde nomen unionum Romanae scilicet inposuere deliciae, nam id apud Graecos non est, ne[*](ne RG. nec rv(D)) apud barbaros quidem[*](quidem om. va.G), inventores rei eius[*](rei eius ego. eius ll.v. eis CFW Müller p. 16) , aliud quam margaritae. et in candore ipso magna differentia: clarior in Rubro mari repertis[*](repertus va.H) , in[*](in ego. om. II.v) Indico[*](indico d2T. -cos ll.H. -cus v. (sc. maria reperti)) specularium lapidum squamas[*](squamas ll. v. -ma H) adsimulant[*](adsimulant ego. -lat ll.v), alias magnitudine praecellentes[*](praecellens va. H) . summa laus coloris est exaluminatos [*](exaluminatos Rv. -tus r) vocari. et procerioribus sua gratia est. elenchos[*](elenchos B. -cos ll) appellant fastigata longitudine alabastrorum figura in pleniore m[*](pleniorē orbē C(J). -iore (-ra F) orbe ll.v(S)) orbem desinentes.[*](cfr. Sen. de benef. VII 9, 4.) hos digitis suspendere et binos ac ternos auribus feminarum gloria est, subeuntque[*](que om.R(?) va. D) luxuriae

[*](Iuba fr. 66. 67 Mü. cfr. Androsth. ap. Athen. III 93c. - Alex. pol. fr. 149 Mü.) In nostro mari reperiri solebant crebrius[*](et crebrius a) circa Bosporum Thracium, rufi ac[*](at D2F2E2v. ant E1a. art r. (an e dittogr. natum?)) parvi in conchis quas myas appellant. at in Acarnania quae vocatur pina[*](pina Se XXXII 150. pinna ll.v(D)) gignit, quo apparet non uno conchae genere nasci. namque et Iuba tradit Arabicis concham esse similem[*](simile v. -lill) pectini insecto, hirsutam echinorum modo, ipsum unionem in carne grandini similem[*](simile Fa). conchae non tales ad nos adferuntur. nec in Acarnania autem laudatireperiuntur , enormes[*](enormis FR) et feri[*](fere R2 (om. et G)) colorisque marmorei. meliores circa Actium, sed et hi parvi, et[*](parui et Ev. -uis. et DFR. -ui ad2cum ras.) in Mauretaniae maritimis . Alexander polyhistor et Sudines senescere eos putant coloremque expirare.

[*]((23) Ael. X 13. — Sol. 53, 27. 28. Tac. Agr. 12 extr. Suet. Iul. 47. Ael. XV 8. Amm. Marc. XXIII 6, 88.)Firmum[*](firmū ego. eorum ll. v) corpus esse[*](solidum esse d(?)va.D) manifestum est, quod nullo lapsu franguntur. non autem semper in media carne reperiuntur , sed aliis atque aliis locis, vidimusque iam in extremis etiam marginibus velut e[*](uelut e Fazv(D). -utae E. -uti d. -ut DRG) concha exeuntes et in quibusdam quaternos quinosque. pondus ad hoc aevi semunciae

[*](Sol. 53, 29.) Lolliam Paulinam, quae fruit Gai principis matrona, ne serio quidem aut sollemni caerimoniarum aliquo apparatu , sed mediocrium[*](mediocrim F. -cri a) etiam sponsalium cena, vidi smaragdis margaritisque[*](zmaragdis RSJ) opertam, alterno textu[*](textu v. -to ll. S) fulgentibus toto capite[*](uncos posui cum Friedländero ind. lect. Regiom. 1867 p. 4) , crinibus [spira], auribus, collo [monilibus][*](manibus B) , digitis. quae[*](digitis quae ego. -tisque ll.D. -tisque quae v)[*](dist. G2) summa quadringentiens HS colligebat, ipsa confestim parata[*](ipsa ... parata (-ti F) DFRaG2 (H). -sam... tam Ev(L)D) mancupationem[*](maucupationem a. nuncu- va.H) tabulis probare. nec dona prodigi principis fuerant, sed avitae opes, provinciarum scilicet spoliis partae. hic est rapinarum exitus, hoc fuit quare M.[*](M. om.R1a) Lollius infamatus regum muneribus in toto oriente interdicta amicitia a Gaio[*](a Gaio (Caio v) S. a g???. (aug???. a) ll) Caesare Augusti[*](Augusti v. -sto ll) filio venenum biberet[*](uoberet F1R1. uoue- a), ut neptis eius quadringentiens HS operta spectaretur[*](sestertio FRD. -rcies a ) ad lucernas ! computet nunc aliquis ex altera parte quantum Curius aut Fabricius in triumphis tulerint, imaginetur illorum fercula, ex[*](et ex E2va.S(D)) altera parte Lolliam, unam imperii mulierculam , accubantem: non illos curru detractos quam in hoc vicisse malit[*](mallit FR) ?[*](Macrob. III 17, 15–18.) nec[*](nec om.a) haec summa luxuriae[*](luxoriae FR (passim)) exempla sunt. duo fuere maximi uniones per omne aevum; utrumque possedit Cleopatra, Aegypti reginarum novissima, per manus orientis regum sibi traditos. haec, cum exquisitis cotidie Antonius saginaretur epulis, superbo simul ac procaci fastu, ut regina meretrix lautitiam eius omnem[*](an omnemque apparatum vel apparatumque omnem?) apparatumque obtrectans,

[*](Fenest. fr. 14 Pet. Aelius fr. inc. sed. 33 van Heusde.Sol. 53, 30.) Romae in promiscuum[*](promiscū ac (a R) FR) ac frequentem usum venisse Alexandria[*](alexandria E2v. -iam (-eā R) r) in dicionem[*](ditionem FRva.S. dedit- aDal.2) redacta[*](redacta v. -tā ll), primum autem coepisse circa[*](circa om.d) Sullana[*](sillana Fa. Syll- va.Brot.) tempora minutas et viles Fenestella tradit, manifesto errore, cum Aelius Stilo circa[*](circa ego. om. ll. v. cfr. X 45. XII 8) lugurthinum[*](Iugurthino bello v) bellum unionum nomen inponi cum[*](inponi cum R2J. inpunicū r. inpositum v(D)) maxime grandibus[*](grandibus Rv. -ius r) margaritis prodat.

Et hoc tamen aeternae prope possessionis est; sequitur heredem, in mancipatum venit ut praedium aliquod: conchylia et purpuras omnis hora[*](hora aDal.1 ora Ev. horas r) atterit, quibus eadem mater luxuria paria paene et[*](et DFEaD. e d. etiam R(?)v. quam Müller stil. p. 141, 25. an ac?) margaritis pretia fecit.

Purpurae vivunt annis[*](senis P ex Ar.) plurimum septenis. latent sicut murices circa[*](circa om.R1) canis ortum tricenis diebus. congregantur verno tempore mutuoque attritu[*](mutuoque attritu v. -tuūq; attritū (-to R1. ac tritū a) ll) lentorem cuiusdam cerae salivant. simili modo et murices, sed purpurae florem ilium tinguendis expetitum vestibus in mediis habent faucibus .[*](Ar. V 15, 547b 9. (VIII 13 extr.). 546b 18. 547a 15.16. 26.21–33.) liquoris hic minimi[*](minimi Rdv. -me r. -mum (U)D) est[*](est ego. est in ll. v) candida vena, unde pretiosus ille bibitur[*](uiuitur Fa) nigrantis rosae colore sublucens; reliquum corpus

[*](Ar. V 15, 547b 6. 7. (P II 17, 661a 22). VIII 20, 603a 13–16.) Lingua purpurae longitudine digitali, qua pascitur perforando reliqua conchylia: tanta duritia aculeo est. aquae[*](aquae Eaz(R?)Brot. -ua rv) dulcedine[*](dulcedine EazBrot. -cedi R. -cidi DF1. -ci F2v) necantur et sicubi flumen inmergitur; alioqui captae et[*](et om. va.S) diebus quinquagenis vivunt saliva sua. conchae omnes celerrime crescunt, praecipue purpurae: anno magnitudinem implent.

Quod si hactenus transcurrat expositio, fraudatam[*](fraudatū Fa) profecto se luxuria credat nosque indiligentiae damnet. quam ob rem persequemur etiam officinas, ut[*](ut tamquam F2E2v. uiam quam r), tamquam in victu[*](uita G) frugum noscitur ratio, sic omnes qui istis gaudent in[*](in ego. om. ll. v. cfr. § 86. VIII 91) praemio[*](praemia D(?)v. cfr. XIV 137) vitae suae calleant.[*]((3. 5) Ar. V 15, 547b 5. 9. 10. — (6) IV 4, 530a 20.) concharum ad purpuras et conchylia — eadem enim est materia, sed distat temperamento — duo sunt genera: bucinum minor concha ad similitudinem eius qua bucini sonus editur — unde et[*](et (DE?) v(D). om. ll.S) causa

[*]((9) cfr.Ar. V 15, 546b 23.24.)Purpurae nomine alio pelagiae vocantur. earum genera plura pabulo et solo discreta: lutense[*](lutensee FR. -seę a) putre[*](putri va.S) limo et algense nutritum alga[*](algense nutritum ego. -nsee (-seę a) nut- ll. -nse enut- v. cfr. XII 8) , vilissimum utrumque. melius taeniense [*](tiniense a. ten- va. H) in taeniis[*](taeniis (Turn.) H. taenaei DF. ten- R. -nei Eazv) maris[*](maris ora va. H) collectum, hoc quoque tamen etiamnum levius atque dilutius. calculense[*](calculense H. -losae v. cauculese DFR1. -lose R2Ea) appellatur[*](appellatur H(J). -antur ll.v. -ant S) a calculo in mari[*](in mari ego. mari ll. -ris v) , mire aptum conchyliis, et longe optimum[*](apto va. H. capiuntur a) purpuris dialutense[*](dialutense v. -ucense(dil- a) ll), id est vario soli genere pastum.[*]((14) ib. 547a 31.) capiuntur autem purpurae parvulis rarisque textu veluti nassis in alto iactis. inest his esca, clusiles mordacesque conchae, ceu mitulos[*](ceu mitilos F2. cū itulos (ital- a) Fa) videmus. has semineces, sed redditas mari avido hiatu revivescentes [*](reuiscentes a. reuiuis- (DE?) va. H(S). cfr. VII 189. VIII 116. XI 69. 96. 132. XXV 122), appetunt purpurae porrectisque linguis infestant. at illae aculeo exstimulatae claudunt sese conprimuntque mordentia. ita pendentes[*](pendentis FRa) aviditate sua purpurae tolluntur.

[*](ib. 547a 13. 546b 25.) Capi eas post canis ortum ant ante vernum

Purpurae usum Romae semper fuisse video,

In conchyliata[*](conchyliata (DE?) v. -cylia FR.-cilia a) veste cetera eadem sine bucino, praeterque ius temperatur aqua et pro indiviso[*](indiuiso ll.v(H). inuiso G) humani potus excremento. dimidia et medicamina adduntur. sic gignitur laudatus ille pallor[*](paulor F1) saturitate fraudata[*](frauda R) tantoque dilutior , quanto magis vellera esuriunt.

Pretia medicamento sunt quidem pro fertilitate litorum viliora[*](uiriola FR1a), non tamen usquam pelagii centenas libras[*](libras - 22 centenos om.a) quinquagenos nummos excedere et bucini[*](bucinos FR1) centenos sciant qui ista mercantur inmenso.

[*]((26) cfr. Pl. XVI 233. Sen. de benef. VII 9, 2.)[*]((1) Pl. XXXIII 80. XXXIV 6.) Set alia e[*](alia e H. aliae FR. alie a. alia sunt e G. alia sunt nec habent v) fine[*](fine R (?) G.-nē rv) initia[*](uitia va. G), iuvatque ludere inpendio et lusus geminare miscendo iterumque et ipsa adulterare adulteria naturae, sicut testudines tinguere, argentum auro confundere