Naturalis Historia

[*](ib. 627a 15–18. Didym. in Geop. XV 3, 7. Ael. V 13. Varro III 16, 7. Verg. G IV 64.) Gaudent plausu atque tinnitu[*](initu F1R1d1) aeris eoque convocantur. quo manifestum est auditus quoque inesse sensum. effecto opere[*](opere — 13 redeunt om.a), educto fetu functae[*](functae Mv(J). -to rS) munere[*](munere MF2R2v. -ri r) omni exercitationem tamen[*](tamen ll.v(S). tum B) sollemnem habent, spatiataeque in aperto et in altum elatae[*](elatae MJ. datae F2v. -tae e r), gyris[*](giris RE) volatu editis[*](editis F2v. -ti M. -tus r), tum demum ad cibum redeunt.[*](Ar. V 22, 554b 6–8. Verg. G IV 207. Col. IX 3, 3.— (16) Ar. de respir. 9, 475b 4. Hygin. ap. Col. IX 13, 4. Varro ib. § 37. 38.) vita iis[*](iis J. his MD. est r. eis v) longissima, ut[*](ut MF2v. aut r) prospere inimica ac[*](dist. D) fortuita cedant[*](hac fortuna cadant F2) , septenis annis. universas alvos[*](uniuersas aluos Madvig adv. crit. IIp. 525. -sa saluos M. -sa aluos (albos F2) rv) numquam ultra decem annos durasse proditur. sunt qui mortuas , si intra tectum[*](tectum — sole om.M) hieme serventur[*](seruetur F1R) , dein[*](deinde va.D) sole verno torreantur ac ficulneo cinere tepido[*](tepido (Mone)J. t. pido M. totidē tepido F2. toto die v) foveantur[*](ac — foueantur MF2v. om. r), putent revivescere [*](reuiuiscere Fadva.Brot. cfr. nota ad IX 132);[*](Mago ap. Col. IX 44, 6. Verg. G IV 284 sq. Florent. in Geop. XV 2, 23 sq. Nic. ther. 740 sq. Ov. M XV 364 sq. Archelaus ap. Varr. ib. § 4. Ael. II 57. I 28. Ar. V 19,552a 16. G III 9, 758b 6–8. 10, 761a 2–8.) in totum vero amissas reparari ventribus bubulis

[*](Ar. V 23 init. ib. 5551–4. 8–10. (G III 10, 761a 4. 5).) Vespae in sublimi e luto nidos faciunt, in iis[*](iis Mv. his rH) ceras, crabrones cavernis[*](in cauernis va.S) aut sub terra. et horum omnium sexangulae cellae, cerae[*](cerae Md(P)G2J. cere T. cera rH. cetera v(LS)) autem e[*](e MC(J). om. rv(H)) cortice[*](cortice ll.v(G2)S. -ce et zB. -cea et H), araneosae[*](araneosae Md(D?)S. -ose T. -oso G2. -osa H. -os Ea. ant neore F1. araneus F2R2e corr. -neis zv. arena B). fetus[*](effetus F2R2e corr. et fetus S) ipse inaequalis ut[*](ut Mv(G). et rB(Brot.)) barbaris[*](barbaris MG. -rus rB(Brot.). uarius D. (saltem uariae aetatis ex Ar.)) : alius evolat, alius in nympha est, alius in vermiculo[*](alius miculo M) , et autumno, non vere[*](uere ML cum P(D). uerno rv(H)), omnia ea. plenilunio maxime crescunt.[*](Ar. V 20 init.— (15) IX 42 init.) vespae quae ichneumones vocantur — sunt autem minores quam aliae — unum genus ex araneis peremunt[*](perimunt Rava.J) , phalangium appellatum, et in nidos suos ferunt, deinde inlinunt et ex iis[*](iis Rv. is M. his rD) incubando suum genus procreant. praeterea omnes care vescuntur contra quam apes, quae nullum corpus attingunt. sed vespae muscas grandiores venantur[*](uenan- tur et va.Brot.) amputatoque[*](que MD.om. rv) iis capite reliquum corpus auferunt.[*](Ar. IX 41, 627b 23–25. 30. 31. 29. 27.— (21) ib. 628a 1–5. 7. 8.) crabronum[*](cabrorum F. -ones R2e corr.) silvestres in arborum cavernis degunt ; hieme ut cetera insecta conduntur; vita bimatum non transit. ictus eorum haut[*](hau MFd. (alac.)) temere sine[*](sine Mv. sin (in E) r. (alac.)) febri est. auctores sunt ter novenis punctis interfici hominem. aliorum, qui mitiores videntur, duo genera: opifices, minores corpore,

[*](Ar. V 24.) Quartum[*](quartum F2v. -rum r) inter haec genus est bombycum, in Assyria[*](assurias F1. -urras R. assirias F2) proveniens, mains quam supra dicta. nidos luto fingunt salis specie, adplicatos lapidi[*](lapidi F2v. -de d2. latide r), tanta duritia[*](duritie Dal.), ut spiculis perforari vix possint. in iis[*](in his F2R(?)Brot. ut us DF1. ut Ea. in iis et v) ceras largius[*](longius a) quam apes faciunt, dein maiorem vermiculum.

[*](Ar. V 19, 7–14. (Pollux VII 76). cfr. Sen. ep. 90, 20. Pl. IV 62 extr. V 14.) Et alia[*](alia om.F) horum[*](horum alia F2) origo. ex[*](ex F2dS. e B. ea rv) grandiore vermiculo gemina protendens[*](protendente (P)G2H) sui[*](sui Eav. suis r) generis cornuum[*](cornū a. -nua (P)G2. -nua primum H. -nua hi v) urica[*](urica (coni. H) S. -cas ll. eruca G2(H). -cae sunt v(L)) fit, dein quod[*](quae G2) vocatur bombylis, ex ea necydallus[*](nycidallus a. necydalus va.S), ex hoc[*](et hoc (Petavius) Brot.) in sex mensibus bombyx[*](bombyces va.G2 (Brot.)). telas araneorum modo texunt ad vestem luxumque feminarum, quae bombycina appellatur. prima eas re[*](redordiri D2FRG. -rdori D1. retorqueri Eav. -re zC)-

Bombycas[*](bom- bycas (-cus a) ll.G. -ces S. -ca z.-cina (ad praecedd. relatum) v) et in Coo insula nasci tradunt[*](tradunt MG(J). -ntur rv(S)) cupressi , terebinthi[*](terebinthin F1R. -thini F2), fraxini, quercus florem[*](florem Mv. -re r) imbribus decussum terrae halitu[*](halitu Mv. -tum r) animante. fieri autem primo papiliones[*](papiliones (-nis F2) paruos MF2v. -nis paruo r) parvos nudosque, mox frigorum inpatientia villis inhorrescere et adversus[*](aduersum G) hiemem tunicas sibi instaurare densas, pedum[*](dist.U 201) asperitate radentes[*](radentis MS. -te va.C) foliorum lanuginem[*](lanugine D(?)Ea). in[*](in MF2v(J). om. rH) vellera[*](uellere H) hanc ab iis cogi[*](cogi subigique MF2G (praem. quo- que v). cogique d. -quae R. coique DF1. coqui a. quoqui E. quoque lp) subigique unguium carminatione, mox trahi in tramas[*](in tramas J coll. § 81. inter ramos ll.v. in terram. mox F2), tenuari ceu pectine, postea adprehensam corpori involvi nido volubili; tum ab homine tolli fictilibusque vasis[*](an in uasis?) tepore et furfurum esca nutiri[*](nutriri atque Md2v. nutriatque (-ricet quae R) r), atque ita subnasci sui generis plumas, quibus vestitos ad alia[*](alia Mv. -ias r) pensa[*](pensa (-sas d) dimitti MF2dv. pensandi mitti (dim- R) r) dimitti. quae vero capta[*](carpta D. coepta C) sint[*](sint MVerc. sit rv) lanitica[*](lanifica MJ. -ficia RE av. -facia DF. lanicia (coni.J) D coll. § 115), umore[*](umore MRd2v. -rem r) lentescere[*](lentescere MF2v. -te cere DF1R. -tē caere (cerę a) Ea), mox in fila tenuari iunceo[*](iunceo MF2d2v. un- F1. tun- r) fuso[*](fuso Mv. fuco r). nec puduit has vestes usurpare etiam viros levitatem[*](leui- tatem propter M(R?) G. -tate propterea (-ter F2) r. -pter onera v) propter aestivam[*](aestiuuaim DF1. -iua Eava.G): in tantum a lorica gerenda discessere mores, ut oneri[*](onere FR1a) sit etiam vestis. Assyria[*](asspria M. at syria a. adsiria F1. -riā R) tamen bombyce adhuc feminis cedimus[*](cedimus om.M(spat. vac.)).

[*](Ar. IX 39 init.) Araneorum his non absurde iungatur natura, digna vel praecipua[*](praecipua MC. -puae DFa. -pue REv) admiratione[*](admirationi Fa). plura autem sunt genera nec dictu necessaria in tanta notitia. phalangia ex iis appellantur quorum noxii morsus, corpus exiguum, varium, acuminatum, adsultim[*](ad saltū ava.B) ingredientium. altera eorum species[*](specie M) nigri, prioribus cruribus[*](cruribus om.M) longissimis[*](longis- simis - 7 cruribus MF2v. om. r). omnibus internodia terna in cruribus.[*](ib. 623a 2–4. 30–32. (cfr. Pl. XXIX 84. 85).) luporum minimi non texunt, maiores in terra[*](in terra Mv(S). inter F1. -terna rH), et cavernis[*](cauernis MF2G. -na r. -narum v) exigua vestibula praepandunt. tertium eorundem [*](eun- dem M) genus erudita operatione conspicuum. orditur telas tantique operis materiae uterus ipsius sufficit, sive ita corrupta alvi natura stato tempore, ut Democrito placet, sive est quaedam[*](an quaedam in cute? cfr. Ar.) intus lanigera fertilitas: tam moderato ungue, tam tereti filo et tam[*](et tam v. etiam ll) aequali deducit stamina, ipso se pondere usus.[*](cfr. Ael. VI 57. I 21.— (14. 15) Ar. ib. 623a 8–11. Sen. ep. 121, 22.) texere a medio incipit, circinato[*](cercinato FR) orbe subtemina[*](subtegmina ava.Verc.(C)) adnectens, maculasque paribus semper intervallis, sed subinde crescentibus ex angusto dilatans indissolubili nodo inplicat. quanta arte celat pedicas a[*](aR(?) Brot. om. rv) scutulato rete grassantes [*](grassantes Rv. gress- F. gres- r)! quam non ad hoc videtur pertinere[*](reti- nere F2) crebratae[*](crebratae ll.H. crib- G. crebrata v. crib- B) pexitas telae et quadam[*](quadam v. quaed- ll) politurae[*](politura E. -ra (artis) va.G) arte ipsa per se tenax ratio tramae! quam laxus[*](laxus v. luxus ll) ad flatus[*](flatuus FD) ac non[*](ad non (non ad G) va.H) respuenda quae veniant sinus! derelicta lasso[*](lassa R) praetendi[*](praetenti ... ut arbitrari va.H) summa parte arbitrere licia[*](licia at (P)H. -cea at DF1Rd. -ceat at F2. -ceat Ev. -cet G): at illa difficile cernuntur atque, ut in plagis, lineae offensae praecipitant in sinum. specus ipse qua concamaratur

[*](Ar. V 8, 542a 15.16. V 27 init. G III 9, 758b 9. 10.)[*]((1) Ar. V 27, 555b 1. 4. 5. 10–17. (schol. Nic. ther. 715).—) Aranei conveniunt clunibus, pariunt vermiculos ovis similes: nam nec horum differri potest genitura, quoniam

[*](Ar. V 26.—) Similiter his[*](his om.asz) et scorpiones[*](scorpiones F2 (R?)v. -nibus r) terrestres vermiculos ovorum specie pariunt similiterque pereunt[*](periunt F1. -imunt azva.G), pestis inportuna[*](infortuna R) , veneni serpentium, nisi quod graviore[*](grauiores Fa) supplicio lenta per triduum morte conficiunt, virginibus letali semper ictu et feminis[*](femini F1. -nini R) fere[*](fuere F2) in totum, viris autem matutino, exeuntes cavernis prius quam aliquo fortuito ictu ieiunum egerant[*](egenerant F1. gen- a) venenum.[*](cfr. Ov. fast. IV 163.— (16) de Apollodoro cfr. OSchneider Nic. p. 190 sq.— (17. 19) Ael. VI 20.) semper cauda in ictu est nulloque momento meditari cessat, ne[*](ne F2v. nec r) quando desit occasioni; ferit[*](feri F1. fieri a) et obliquo ictu et inflexo[*](inflexo F2G. -xu rv). venenum ab iis candidum fundi Apollodorus auctor est, in novem genera discriptis[*](descriptis F2ava.D) per colores maxime supervacuos[*](superuacuos ll.v. -cuo (P)H. (an opere superuacuo?)), quoniam non est scire quos minime exitiales praedixerit. geminos quibusdanm aculeos esse, maresque saevissimos — nam coitum iis tribuit[*](tribuunt F) —, intellegi

Chamaeleonum stelliones hi[*](hi om. va.S. in a) quodam modo naturam habent, rore tantum viventes praeterque araneis[*](araneis Mv. -nei r).

[*](Ar. V 30,556b 16. 556a 14. 15. 19. 20. (cfr. Ael. X 44).— (7) ib. 556b 11–14. Ael. I 20 extr.— (8) cfr. Ael. X 6 extr. Athen. IV 133b. —) Similis cicadis vita, quarum duo genera: minores quae primae proveniunt et novissimae[*](nouissime G) pereunt; sunt autem mutae[*](mutae F2Verc.(G). multae rv(C)). sequens est[*](est om.F uolatura ll.v(S). -tu rara B) volatura earum[*](earū ego. ea dS. om. ll.G(J). item maiores B) quae canunt[*](canant F1R1a. cantant z) ; vocantur achetae et, quae minores ex his sunt, tettigonia[*](tettigonia S. -iae B. -ometrae v. tetogonia (-iae E2) ll. cfr. Ar.). sed illae magis canorae. mares canunt[*](cantant va.G) in utroque genere, feminae silent. gentes vescuntur iis ad orientem, etiam Parthi opibus abundantibus. ante coitum mares praeferunt, a coitu feminas[*](oua E2) , ovis earum corrupti[*](corrupti ll.(P)S. -tis dTv. -ta E2. cor- reptis Verc. conceptis (Petav.) Brot.), quae sunt candida.[*](Ar. ib. 556a 25. 26. 30. 556b 5–11.— (14) Ar. IV 7, 532b 10–12. 16. 7. —) coitus supinis. asperitas praeacuta in dorso, qua[*](qua (DE?) v. quae ll) excavant[*](excabant F. excub- R1. cfr, § 98) feturae[*](futurę F1a) locum in terra. fit primo vermiculus, deinde[*](dein ava.S) ex eo quae vocatur tettigometra, cuius cortice rupto[*](oui//s.. corrupto R) circa solstitia evolant , noctu semper, primo nigrae atque durae. unum hoc ex iis, quae vivunt, et sine ore est; pro eo quiddam aculeat orum[*](aculeatorum (coni. Dal.) S ex Ar. -tarum ll.H. -tum v. cfr. § 173) linguis simile, et hoc in pectore, quo rorem lambunt. pectus ipsum fistulosum. hoc canunt achetae, ut dicemus[*](dicemus D coll. § 266. -cimus ll. -ximus v).[*](266) de cetero in ventre nihil est.[*](Ar. V 30, 556b 14–20.) excitatae cum subvolant, umorem reddunt, quod solum argumentum est rore eas ali. isdem solis nullum ad excrementa corporis foramen. oculis[*](oculi Bas. -li sunt J) tam hebetes, ut, si quis digitum contrahens ac remittens[*](remittens iis va.S)

cicadae non nascuntur in raritate arborum — idcirco non[*](non del. B) sunt Cyrenis nisi[*](nisi (Schlenger philol. XIIp. 301) D. om. ll.v. cfr.Ar.) circa oppidum — nec in campis nec in frigidis aut umbrosis nemoribus. est quaedam et his locorum differentia. in[*](differentia. In (add. v) milesia F2v. milesia diff- r. cfr.Ar.) Milesia regione paucis sunt locis[*](pauci sunt loci DFE. (alac.)), sed in Cephallania[*](Cephallania S coll. XXXII 18. -alenia v ex Ar. -ania ll) amnis quidam paenuriam earum et copiam dirimit. at in Regino agro silent omnes, ultra flumen in Locrensi canunt. pinnarum illis natura quae apibus, sed pro[*](pro MF2(R?)v. quae r) corpore amplior.

[*](Ar. IV 7, 532a 20. 21.— (14) I 5, 490a 16. 20.— (16) IV 7, 532a 11. 12. P IV 6, 682b 32.— (17)III 12 extr. IV 7, 532a 22. 23.—) Insectorum autem quaedam binas gerunt[*](gerant R) pinnas , ut muscae, quaedam quaternas, ut apes. membranis et cicadae volant. quaternas habent quae aculeis in alvo armantur . nullum, cui telum[*](cui telum om.M) in ore, pluribus quam binis advolat pinnis. illis enim ultionis causa datum est[*](est MG. et rv), his aviditatis [*](auiditatibus M). nullis eorum pinnae revivescunt[*](reuiuescunt MBrot. -cere DFRE. -iui- scere a. -cunt v) avulsae. nullum, cui aculeus[*](aculeum M) in alvo, bipinne[*](bipinnae F. -penne Rva.S. -pennae Ma) est.

[*]((19. 20) Ar. ib. 531b 24. I 5, 490a 14.15.)[*]((4) Nigid. fr. 123 Swob.—) Quibusdam pinnarum tutelae crusta[*](crusta R(?)v. crista r) supervenit, ut scarabaeis[*](icarabaeis M scarabei FRa) , quorum tenuior fragiliorque pinna. his negatus[*](negatis R1. -at a)

[*](Ar. IV 2, 525b 24. 25. cfr. II 1, 498a 18. 19.— IV 7, 532a 27–29. cfr. P IV 6 extr.— (12) Ar. V 28, 555b 20–22. 24. 30. 556a 6. 3. 555b 29.— (15) Ar. V 29.—) Insectorum pedes quibus sunt, in obliquum moventur. quorundam extremi longiores[*](longiores R2v. -ris r D) foris curvantur, ut locustis.

Hae pariunt, in terram[*](terra azva.G) demisso[*](demisso R(?)B. dim- rv) spinae caule[*](caulae F1. caudae F2), ova condensa [*](dist. J) autumni[*](aut omni F1a) tempore. ea durant hieme; e[*](e del.F2. om. d. sub va.J) terra subsequenti anno exitu veris emittunt parvas, nigrantes et sine cruribus[*](an hibernis? cfr. Ar.μετοπωρινῶν ὑδάτων) pinnisque reptantes. itaque vernis aquis intereunt ova, sicco[*](siccoque H Brot.) vere[*](uero F) maior proventus.[*]((19–21) Ar. V 28, 556a 1–6.— (22) IX 6, 612a 34.) alii duplicem earum fetum geminumque[*](que om. H Brot.) exitium tradunt: vergiliarum exortu parere[*](parare FR), deinde[*](dein a) ad canis ortum obire et alias renasci; quidam arcturi occasu renasci. mori matres[*](mares Fa), cum pepererint[*](pepererit R. peperint Fa) , certum est, vermiculo statim circa fauces innascente[*](enascente Dal.2 (errore?)) qui eas strangulat . eodem tempore mares obeunt. et[*](obeunt. et ego. -ntes ll. -nt v) tam frivola[*](friuola av. -uula E. -bula r) ratione morientes serpentem, cum[*](cum F2v. curri r) libuit, necant singulae, faucibus

[*](cfr. Liv. XLII 10, 7. 8. 2, 4.)Italiam ex Africa maxime coortae[*](maxima (magna v) cohorte azva.G) infestant, saepe populo Romano[*](Romano (Mone) J. R. MD. om. rv) ad Sibyllina[*](sibullina M2. -llaina M1) coacto[*](coacto MF2v. -arto r) remedia confugere inopiae metu. in Cyrenaica regione lex etiam est ter anno debellandi [*](deuellandi F. deualedi R1. diue- lendi R2) eas, primo[*](prima FaT) ova obterendo[*](obterendo MF2v. obce- DF1. opce- R. obicere Ea), dein fetum, postremo adultas , desertoris poena[*](pena (poe- v) in av. poenam R2. -nam in (-narum R1) r) in eum qui cessaverit. et in Lemno

[*](cfr. Ar. IV 9, 535b 12 (aliter).— (9) Ar. V 28 init. cfr. V 8 init. 542a 7. 8. (V 19 init.).—) Vox earum proficisci ab occipitio videtur. eo loco in commissura scapularum habere quasi dentes existimantur[*](existimantur R(?)v. -tes r) eosque inter se terendo[*](terendo F2v. -dos r) stridorem edere, circa duo maxime aequinoctia, sicut cicadae circa solstitium. coitus locustarum qui et insectorum omnium quae coeunt, marem portante femina, in eum feminarum ultimo caudae reflexo tardoque digressu. minores autem in omni hoc genere feminis mares.

[*](Ar. V 25. IX 40, 623b 13. 14. 17.— § 109. 110: Ar. I 1, 488a 7. 10. Ael. II 25. Plut. SA 11, 967f sq. Geop. XV 1, 26.— (23) Ar. IX 38 extr. Ael. IV 43. I 22.)30. Plurima insectorum vermiculum gignunt, nam et[*](dist. B) formicae similem ovis vere[*](lac. ego indicavi; exciderunt fere mirabiles opere) , .... et hae[*](hae G2. haec ll. (alac.) hae ut apes zv) communicantes laborem ut apes, sed illae[*](ut apes sed illae (ille R2) F2R2G2(S D). sed apes utilae (uti ille R1. utiles Eav) rv(H)) faciunt cibos, hae condunt. ac[*](ac ll.D. et C. at v) si quis conparet onera corporibus earum, fateatur nullis portione[*](portatione R2) vires esse maiores. gerunt ea morsu; maiora aversae postremis pedibus moliuntur umeris obnixae. et his rei[*](reip???. F. recipit a)publicae ratio, memoria, cura. semina adrosa condunt , ne rursus in frugem[*](fruges va.S) exeant e terra[*](e (et R2) terre R), maiora ad introitum dividunt, madefacta imbre proferunt atque siccant. operantur et noctu plena luna, eaedem[*](eaedem R(?)v. ead- r) interlunio cessant. iam in opere qui labor, quae sedulitas! et quoniam ex diverso

[*](Herod. III 102. 105. Megasth. fr. 39 Mü. Mela III 62. (Ael. III 4. XVI 15). cfr. Isid. XII 3, 9. PL. XXXIII 66.—)Indicae formicae cornua[*](cornu F2R1a) Erythris[*](erithris R2. -tris a. ////thris R1. ery- theris F2) in aede Herculis fixa miraculo fuere. aurum hae[*](hae DS. haec F. he R. e Ea. ex v) cavernis egerunt[*](egerunt F2R2v. ger- v) terra[*](terra ll.J. -rrae v(D). an cum terra?) in regione septentrionalium Indorum qui Dardae vocantur. ipsis color felium[*](felium R(?)v. faeli- F2. fedi- ad. faedi- r) , magnitudo Aegypti[*](aegyptii R.cfr. X 186) luporum. erutum hoc ab iis tempore hiberno Indi furantur aestivo fervore, conditis propter vaporem in cuniculos formicis, quae tamen odore sollicitatae provolant crebroque lacerant quamvis praevelocibus camelis fugientes. tanta pernicitas feritasque est cum amore auri.

[*](Ar. V 19, 551a. 2. 14–24.) Multa autem insecta et aliter nascuntur, atque [*](atque om.a. atque asilus zva.G) in primis e rore[*](e rore ego. rore F2R2. ex ore r. ex rore v). insidet[*](insidit Fa) hic raphani folio primo vere et[*](uere et F2R2v(J). om.a. uerset r. uere sed S) spissatus sole in magnitudinem milii cogitur. inde porrigitur [*](porrigitur F2R2EG. corr- DF1a. rig- R1. oritur dTv) vermiculus parvus et triduo mox[*](mox ll.B(S). om. v(Dal.)) uruca[*](uruca F2R2TJ. uruga F1. ruta R1. urica EaS. eruca B. eruca mox urica v), quae adiectis

[*]((5) Ar. V 19, 551a 5. 552a 29.—) Sic quaedam ex imbri[*](ex inde Ez. ex imbre va.S) generantur in terra, quaedam et in ligno. nec enim cossi tantum in eo, sed etiam tabani ex eo nascuntur et alias[*](alias F2. om.R. ali r. alibi dT(P)H. alia v(Brot.)), ubicumque umor est nimius, sicut intra hominem taeniae tricenum[*](trecenum Brot.S) pedum, aliquando et plurium longitudine.[*](Ar. V 31, 556b 28 sq. 557–2. 7. cfr. Plut. Sulla 36 extr. Pl. VII 138. XXVI 138.— (11) Ar. ib. 557–11. 12. 14. 16.— (13) Ar. VIII 10 extr. Plut. qu. conv. II 9, 642b sq.— (15) Ar. V 31,557a 19. 20 (aliter). 32, 557b 6–8.— (18) V 31, 556b 25. 26. cfr. 32, 557b 11.—) iam in carne exanima et[*](exanima et R2S. -met r. -mi et v) viventium quoque hominum et[*](hominum et z. -num (-nem F1Ra) ll.v) capillo[*](capillo del. P), qua foeditate et Sulla dictator et Alcman ex clarissimis Graeciae poetis obiere. hoc quidem et aves infestat, phasianas vero interemit nisi pulverantes sese[*](sese F2v. esse (se R2) r); pilos habentium asinum tantum inmunem hoc malo credunt et oves. gignuntur autem et vestis genere, praecipue lanicio interemptarum a lupis ovium . aquas quoque quasdam, quibus lavemur, fertiliores eius generis invenio apud auctores, quippe cum etiam cerae id gignant quod animalium[*](animaliū v. -al id ll) minimum existimatur. alia rursus[*](rursus — 19 alia om.R1) generantur sordibus aridi[*](aridi F2v. aradi DF1. a radio EaH(D). a radiis zS) soli[*](soli F2v. solis r H), posteriorum lascivia crurum petauristae[*](petauristae H. -stis z. -starum B. petauris ll. ...ris R2in marg. (reliquis abscisis). et auris F2. petauri et auris v), alia pulvere umido in cavernis volucria.

[*](cfr. Pl. XXX 82.— Col. VII 13, 1. VI 2, 6. Cato 96, 2. cfr. Ar. V 31, 557a 15–18.)[*]((6) cfr. Pl. XXXII 123.— (7) Col. VII 13, 1.—)

Est animal eiusdem temporis[*](temporis ll.v(H). turpitudinis B), infixo semper

[*](Ar. V 32, 557b 1–6.— (12) ib. 8. 9. 15. 18. 20. 22. 23.—) Idem pulvis in lanis et veste tineas[*](tinias F1R) creat, praecipue si araneus una includatur. sitiens[*](sitiens ego. sititur ll (alac). sitit v. -it is D) enim et omnem umorem absorbens[*](obsorbens Fd) ariditatem ampliat. hoc et in chartis nascitur[*](an noscitur? (de mendo cfr. XXI 92)). est earum genus tunicas suas trahientium quo cocleae modo; sed harum[*](harum (DE?) C(J). horum ll.v(S)) pedes cernuntur. spoliatae ex- spirant[*](exspirant v. asp- a. adsp- r).[*](Ar. ib. 25. 26. cfr. Pl. XV 80.— (16) Ar. V 19, 552b 1–3. cfr. Pl. XXIX 94.— (18) Ar. V 19, 552b 5. 7–10.) si aderevere, faciunt chrysallidem. ficarios culices caprificus generat, cantharidas vermiculi ficorum et piri et peuces et cynacanthae[*](cynachante (cin- Fa) FRa. -tae va.G) et rosae. venenum hoc remedia[*](remedia –18 medentur F2R2v(S). remedidentur DF1R1. -ditentur a. -diantur Ed. alae medicantur H) secum habet: alae medentur, quibus demptis letale est. rursus alia genera culicum acescens natura gignit, quippe cum et in nive[*](niue ego ex Ar. niue candidi ll.v)* inveniantur[*](inueniantur ego. -antur (uen- F1R1) et ll.H. re- periantur et v) vetustiore[*](uetustiores F2) vermiculi[*](uermiculi ego. -culi in media- quidem altitudine ll.v)* rutili — nam

[*](Ar. ib. 10–14. Ael. II 2.—) Gignit aliqua et[*](aliqua et F2v(J). -quae DF1a. -que R1E. -qua R2S) contrarium naturae elementum . siquidem in Cypri aerariis[*](aeraribus F1R1a) fornacibus et[*](e d. ex va.H) medio igni maioris muscae magnitudinis volat pinnatum quadrupes; appellatur pyrallis[*](pyralis va.S), a quibusdam pyrotocon[*](pyrotocon ego. cfr. index. -roto (-rato F2) ll. -rota J. -rausta v (falso ex Ar. VIII 27)) . quamdiu est in igni[*](igne ava.S(D)), vivit; cum evasit longiore paulo volatu, emoritur[*](uolatu //// moritur F1. -at tunc mo- az).

[*](Ar. ib. 17–22. (Cic. Tusc. I 94. Ael. V 43).— (11) Ar. V 20, 553a 2–6. 9. 10. 14–16.— (16) Ar. de respir. 9,475b 4. Ael. II 29. Lucian. en- cor. muscae 7. Varro III 16, 38. cfr. supra § 69.—) Hypanis fluvius in Ponto circa solstitium defert acinorum effigie tenues membranas, quibus erumpit volucre[*](uolucre G2. -cres ll.z. -cris v) quadrupes[*](quadrupes av. -pedes rz. (an -pedis?)) supra dicti[*](dictae Fdazva.G2) modo, nec ultra unum diem vivit, unde hemerobion[*](hemerobios va.G2. (ἐφήμερονAr.)) vocatur. reliquis talium ab initio ad finem septenarii[*](uel septētrionarii F2supra scr.) sunt numeri, culici et vermiculis[*](uermiculis J. -li ll. -lo v. cfr. § 100) ter septeni, corpus parientibus quater septeni; mutationes et in alias figuras transitus trinis aut quadrinis diebus. cetera[*](ceterę F. -re R. (alac.)) ex his pinnata autumno fere moriuntur tabe alarum,tabani[*](tabe alarum tabani ego. ta- bani ll.v. cfr. Ar.τῶν πτερῶν συσπωμένων) quidem etiam caecitate. muscis umore exanimatis, si cinere condantur, redit vita[*](uita F2R2v. ///// R1. ita r).

[*]((20) Ar. P IV 10, 685b 35.)[*]((1) cfr. Pl. X 3.— (3) Varro LL V 76. Marcell. med. 28, 50. 29, 30. (4) Suet. Iul. 24.—) Nunc[*](Itaque nunc zva.G) per singulas corporum partes praeter iam dicta membratim tractetur historia.

Caput habent cuncta quae sanguinem. in capite paucis animalium nec nisi volucribus apices, diversi quidem generis

[*](Ar. II 1, 500a 2 sq.— (13) Hygin. fab. 180. Ov. M III 194 sq.— (15) Val. M. V 6, 3.— (16) Ar. P III 2, 662b 31.— (17) Ar. IX 5, 611a 32–34.) Cornua multis quidem et aquatilium et marinorum et serpentium variis data sunt modis, sed quae iure cornua intellegantur, quadripedum tantum generi; Actaeonem enim et Cipum[*](uel in cybum F2supra scr. Cippum va.H) etiam in Latia[*](Latina va.(P)S) historia fabulosos reor. nec[*](ne DF1Ea) alibi[*](alibi MF2v. albi r) maior[*](nec albi maior del.R2) naturae lascivia[*](laciuia M. lasciuae R). lusit[*](iussit M) animalium armis[*](armi F1R1), sparsit haec in ramos[*](ramos MF2R2C. -mis rv. (alac.)), ut cervorum, aliis simplicia tribuit, ut in[*](ut in Mv. In a. et in r) eodem genere subulonibus ex argumento dictis, aliorum fudit[*](fudit MF2R2S. fu//it R1. fugit r. finxit v) in palmas digitosque emisit ex iis, unde platycerotas[*](platycerontas R2. platiger- FR1a) vocant. pb n=323 dedit ramosa capreis,[*]((2. 3) cfr. Ar. IV 11 extr.—) sed parva nec fecit decidua, convoluta in anfractum arietum[*](arieti M) generi, ceu caestus daret, infesta tauris — in hoc quidem genere et feminis tribuit, in multis tantum maribus —, rupicapris in dorsum adunca, dammis[*](dammis om.M. damis va.D. cfr. VIII 214) in adversum; erecta autem rugarumque ambitu contorta et in leve fastigium[*](fastidium FR) exacuta, ut lyras[*](lyras M(DE?)v(J). liras FRH. (alac.)) decerent[*](decerent ll.v(D). dice- z. -eres B. decorent J), strepsiceroti[*](stepsiceroti M), quem addacem[*](admodacem M1) Africa appellat;[*](Ar. III 9, 517a 28.— (9) cfr. Ael. XVI 33.— (9. 10) P III 2, 663a 24. 25.— (14. 15) cfr. Pl. infra § 140. IX 101. (XVI 220. XVII 221).—) mobilia eadem, ut aures, Phrygiae armentis, Trogodytarumn in terram derecta[*](directa Eava.J), qua de causa obliqua cervice pascuntur, aliis singula, et haec medio capite aut naribus, ut diximus. iam[*](Nam a) quidem[*](quidem Tz(P)H. quid R. quod r. que v) aliis ad incursum[*](8,71.76.) robusta, aliis ad ictum, aliis adunca, aliis redunca, aliis ad iactum[*](ad tactum M. adiect- a) pluribus modis, supina, convexa, conversa, omnia in mucronem nigrantia[*](nigrantia ll. mig- v). in quodam genere pro manibus ad scabendum corpus, cocleis ad praetemptandum iter, corporea[*](corpora FR. (alac.)) haec, sicut cerastis[*](cerastis; his ego. -stis (-stes M) ll.v (de cerastis cfr. XVI 220. XVII 221)); his aliquando singula, cocleis[*](cocleis singula ll. et singula cochleis v) semper bina et ut protendantur[*](praetendantur va. Brot.) ac resiliant[*](resistant M.at cfr. § 234).

[*](Caes. BG VI 28, 3. Sol. 20, 5.)[*]((1. 2) cfr. Pl. XXXV 149.—)Vrorum corlibus barbari septentrionales potant[*](barbaris septentrionalibus putant (pot- R2) F1Ra) urnisque [*](urnis quae F2. ur nisi quae a. urnasque va.H. -naque Brot.) bina[*](uina M. -ni D. binas va. H) capitis unius cornua inplent; alii[*](alii—324, 3 sunt om.a) praefixa hastilia[*](his (has E) pila Ezva. G2) cuspidant. apud nos in lamnas secta tralucent[*](tralucent S. tradu- ll. translu- v) atque etiam lumen inclusum latius fundunt multasque alias[*](alia D2(?)F1E) ad delicias

[*](Ar. IV 11, 538b 22–24. 18. 19. P ib. 662b 30.— (11) Ar. II 1, 499b 16–19. P ib. 663a 18 sq. cfr. infra § 255.— (12. 13) II 1, 501a 12. 13. P ib. 663b 37 sq.— (15) II 1, 500a 8–10. III 9, 517 27. 28.—)Tenuiora feminis plerumque sunt, ut in pecore[*](pecore (DE?) v. -ctore r) multis[*](mutilis H falso coll. Ael. NA XII 19), ovium nulla nec cervorum[*](ceruorum (sc. feminis) ll.S. -uarum v); nec quibus multifidi pedes, nec solidipedum[*](solipedum FRDal.2errore) ulli excepto asino Indico, qui uno armatus est cornu. bisulcis bina natura[*](natura S cum Brot. om. ll.v) tribuit[*](an tribuit, at?), nulli[*](nulla Brot. nulli qui va.G) superne primores habenti[*](habenti (F3) G. -ent ll.v) dentes. qui putant eos in cornua absumi, facile corguuntur cervarum natura, quae nec dentes[*](neque dentes R(?)va.D) habent (ut neque[*](Plin. male intellexit Ar. HA III 9, 517a26) mares) nec tamen cornua. ceterorum ossibus adhaerent , cervorum tantum cutibus enascuntur.

[*]((20) Ar. P IV 10, 685b 35.) Capita piscibus portione corporum maxima, fortassis ut mergantur. ostrearum generi nulla nec spongeis[*](spongiis ava.S(D)) nec aliis fere, quibus solus ex sensibus tactus est. quibusdam [*](quibusdam — 325, 10 infra om.a) indiscretum caput, ut cancris.

[*](Ar. II 1, 498b 18. 19. P II 14, 658b 2. 3.— (5) Strabo X 487 med.— (7) Ar. P IV 14, 697b 18. 19. Pl. X 133.—) In capite[*](capellatis F2) animalium cunctorum homini plurimus pilus, iam quidem promiscue maribus ac feminis, apud intonsas utique gentes. atque etiam nomina ex eo Capillatis Alpium incolis, Galliae Comatae, ut tamen sit aliqua in hoc terrarum differentia. quippe Myconii carentes eo gignuntur, sicut in Cauno lienosi[*](lienosi B. leniosi (lento- R2) ll. Lien- tosi v). et quaedam animalium naturaliter calvent, sicut struthocameli et corvi aquatici, quibus apud Graecos nomen inde.[*](Ar. III 11, 518a 30. 31. 29. 26. 27. 7–9. G V 3, 784a 1. 4.6. 783b 26. 782a 8. 10–16. 4, 784b 35. 5, 785a 11.— (13) Ar. I 7 extr.) defluvium eorum in muliere rarum, in spadonibus non visum,nec in ullo[*](ullo F2Rv. nu-r) ante[*](tam??? ante F2) veneris usum nec infra cerebrum aut infra verticem ant circa tempora atque aures. calvitium un tantum animalium homini praeterquam innatum. canities homini tantum et equo[*](equo F2RS. aequos DF1. equis Eav aliquibus va.S), sed homini semper a priore parte capitis, tum deinde ab aversa. vertices bini[*](dist. (P)H) hominum tantum aliquis.

[*]((15. 16) Ar. III 7, 516a 15. 17.—) Capitis ossa plana, tenuia, sine medullis, serratis pectinatim structa conpagibus. perfracta non queunt solidari , sed exempta[*](exempta F2v excepta rS) modice non sunt letalia, in vicem eorum succedente corporea[*](corporea R(?)v. -ora r (alac.)) cicatrice. infirmissima esse ursis, durissima psittacis suo diximus loco.

[*](Ar.I 16,494b 26–31. P II 7, 652b 23–25 653a 27–29.) Cerebrum omni habent animalia quae sanguinem, etiam[*](etiam F2R(?)G. equam DF1E.om.a. eque d. aeque zv) in maria quae mollia appellavimus, quamvis careant [*](9,83) sanguine, ut polypus[*](polipus R.cfr. Ar. polypi (-lipi E1) rva.s(D)). sed homo portione maximum et umidissimum omniumque viscerum frigidissimum, duabus supra subterque membranis velatum, quarum alterutram[*](alterutr*a-; R2v. -trū F2. alterū R1 altertra r) rumpi[*](abrumpi R)

[*](Ar. I 11, 492a 22. 28. Cic. ND I 80.)[*]((4) cfr. Pl. VIII 225.— (5 sq.) Ar. ib. 25–29. 24. 25. IV 8, 533b 13–15. 534b 7–10.— (12) cfr. Pl. X 68.— Ar. II 12, 504a 21. 503a 5. P II 12–(15) cfr. Verg. G III 84.—) Aures homini tantum inmobiles. ab his Flaccorum

[*]((17) Ar. I 8, 491b 9–11. P III 1 extr. Cic. de leg. I 27.— (20. 21) Quintil. XI 3, 79. cfr. Gell. XIX 7, 16.)[*]((1. 2) cfr. Ar. P III 4, 666a 11. 12.—) Facies homini tantum, ceteris os aut rostra. frons et aliis, sed homini tantui tristitiae, hilaritatis, clementiae, severitatis[*](dist. va.H) index. in assiisu[*](assensu F2dTv(J). anse- DF1R asce- G. anima (-mo sH)sensus EaszH) eius supercilia homini et pariter et alterna[*](al- terne va.S) mobilia. et in his pars animi: negamus iis,[*](iis ego. om. ll.v) annuimus[*](annuimus DF2dVerc.(D) om.F1. an ann- rv) . haec maxime indicant fastum[*](faftum F2G. -us v. factum r Brot.) , superbiam[*](su- perbiā F2R2Ea. -ruiā r. -rbia v. (dist. ego)).

[*](Ar. I 9, 491b 18. 26. 27.— (7) IV 8, 535a 17. 18. 14. 15.— (9) I 9, 491b 28–33. (cfr. Pl. IX 178. XXX 19).—) Subiacent oculi, pars corporis pretiosissima et quae[*](quae RdTS. - qui rv) lucis usu[*](usum uita F1a. usu(?) uita DE) vitam distinguat[*](distinguant va.S) a morte. non omnibus animalium hi; ostreis nulli, quibusdam concharum dubii. pectines enim, si quis digitos adversum[*](aduersu//// ante F1R1. -sū ante a) hiantes eos moveat, contrahuntur[*](contrahuntur v. -hunt (-hunc R) ll)ut[*](ut F2v. et r) videntes, et solenes[*](solentes Fda. ol- va.B) fugiunt admota ferramenta . quadripedum talpis visus non est; oculorum effigies inest, si quis praetentam detrahat membranam. et inter aves ardiolarum[*](ar- dialarum F. ardeol- R2zva.S)in[*](in coni.S. om. ll. v) geniere quos leucos vocant,[*](Nigid. fr. 124 Swob. — (15) cfr. supra § 125.—) altero oculo carere tradunt, optimi augurii, cum ad austrum volent[*](uolant ava.S) septentrionemve : solvi enim pericula et metus narrant[*](narrat F2a) . Nigidius nec locustis, cicadis[*](uel cicadis F2. nec cic- v. deasyndeto cfr. Müller stil. p. 39) esse dicit. cocleis oculorum vicem cornicula bina praetemptatu inplent. nec lumbricis ulli sunt vermiumve generi.

[*](Ar. I 10, 492a 5–10. 3. 4. (cfr. G V 1, 779a 34 sq.).—) Oculi homini tantum diverso colore, ceteris[*](ceteris F2Rv. ceris DF1. ceruis Ea) in suo cuique genere similes. et[*](et del.F2) equorum quibusdam glauci, sed in homine numerosissimae varietatis atque differentiae: grandiores, modici, parvi; prominentes quos[*](quos (DE?) v. quod r) hebetiores[*](her- bitiores R1a. erb- F1) putant , conditi quos clarissime cernere, sicuti[*](sicuti ego. sicut in ll.v) colore caprinos.

[*](cfr. Gels. VI 6, 38. (Non. 135, 9).) Praeterea alii contuentur longinqua, alii nisi prope admota non cernunt. multorum visus fulgore solis constat,

[*]((14) cfr. Ar. I 9, 491b 20. 21.) Media eorum cornua[*](cornea va.H) fenestravit pupilla, cuius angustiae non sinunt vagari incertam aciem ac velut[*](et uelut va.S) canali dirigunt[*](diligunt Fa. (rectius derigunt)) obiterque incidentia facile declinant, aliis nigri, aliis ravi[*](raui F2R2(P)G2. araui DF1R1. acra ui Ea. atra v. (add. aliis rufa (rufi G) va.H)), aliis[*](talis F1a) glauci coloris orbibus circumdatis, ut[*](ut del. F2S) habili mixtura et[*](ut (pro et) F2S) accipiatur circumiecto candore lux et[*](et F2v. ex r) temperato[*](temperato v. -ret o ll) repercussu non obstrepat. adeoque his absoluta vis speculi, ut tam parva illa pupilla totam imaginem reddat hominis. ea causa est, ut pleraeque[*](pleraeque (-reque F2) v. -rique rD (contra Pli-nii usum)) alitum e manibus hominum oculos potissimum adpetant, quod effigiem suam in iis cernentes

[*](Ar. I 9, 491b 18. - (11) Ar. P II 15 init. Cic. ND II 143.— (13) Ar. III 11, 518b 10. 11. (probl. IV 18, 878b 22).) Palpebrae in genis[*](genus Fa) homini utrimque, mulieribus fuco[*](fuco ego. uero ll.G. om. v. (cura coni. H)) etiam infectae[*](infetae F1. -te a) cotidiano: tanta est decoris adfectatio, ut tinguantur oculi quoque. alia de causa hoc natura dederat ceu vallum quoddam visus et prominens munimentum contra occursantia animalia ant alia fortuito[*](for- tuita R2va.S. (alac.)) incidentia. defluere eas haut inmerito venere abundantibus tradunt.[*](Ar. II 1, 498b 21–25. P II 14, 658a 11–19. IV 14, 697b 18. 20.) ex ceteris nulli sunt nisi quibus et in reliquo corpore pili, sed quadripedibus in[*](in (ante in) om.FR) superiore tantum gena, volucribus in[*](in (pro ut) R1) inferiore et quibus molle tergus, ut serpentibus, et quadripedum quae ova pariunt, ut lacertae. struthocamelus alitum sola ut homo utrimque palpebras habet.

[*](cfr. supra § 153. -Ar. P II 13, 657a 27–30. 657b 10. 11. 5–7. 22. IV 11, 691a 19–24. cfr. Ar. II 12, 504a 24–26.) Ne[*](ne D(?)S. nec rv) genae quidem omnibus. ideo[*](ideo ll.v. an item?) neque nictatio nisi[*](nictatio nisi ego ex Ar. -onis F1R. -ones rv) iis quae animal generant, graviores alitum inferiore gena conivent, eaedem nictantur ab angulis membrana obeunte.

Infra oculos malae homini tantum, quas prisci genas vocabant, XII tabularum interdicto radi a feminis[*](feminis F2Rv fenis DF1. fetus Ea.add. eas va.S) vetantes . pudoris haec sedes: ibi maxime ostenditur rubor.

[*]((11) cfr. Pl. praef. 7. Quintil. XI 3, 80. Hor. sat. I 6, 5. II 8, 64. ep. I 19,45.— (13) Ar. P II 16, 659a 36 sq. cfr. Ar. II 12, 504a 21. IV 8, 533a 23. 24. 34. Pl. supra § 137.— (14) cfr. Pl. IX 23. Cic. ND I 80. (Varro ap. Non. 25,17).— (14. 15) Ar. G IV 6, 774b 36 sq.) Infra[*](infra—12 nasus om.a)[*](infra F2v. intra rH) eas hilaritatem[*](hilaritatis FdT. -ates zva.C) risumque indicantes buccae et altior homini tantum, quem[*](que F2) novi mores subdolae inrisioni dicavere[*](dictauere Fz), nasus[*](nasus del.F2) . non alii[*](alii F2R2v. alia r) animalium nares eminent: avibus, serpentibus, piscibus foramina tantum ad olfactus sine naribus, et hinc cognomina Simorum, Silonum. septimo mense genitis saepenumero foramina aurium et narium defuere.

[*](cfr. Non. 25, 22. Verr. Flacc. ap. Charis. I p. 103, 7 Keil.—(18) Ar. II 12, 504a 19–21. P II 16, 659b 21. 22. IV 12, 692b 18. - (19) P III 1, 662b 1. 2. (5–9). 9–14. IV 12, 693a 11–17.)[*]((2) Ar. II 7 init. P III 1, 662a 26 sq.— (3) Ar. I 11, 492b 23. III 7, 516a 23–25. P IV 11, 691a 28–30.) Labra, a quibus Brocchi[*](brocchi R2Brot. -occi G. -ochi v. bocchi DR1. bochi FE. hoc hy a), Labeones[*](Labeones v. -nis ll.D) dicti, et os[*](os Rv. hos r) probum duriusve animal generantibus. pro his cornea et acuta volucribus rostra, eadem rapto viventibus adunca, collecto recta, herbas eruentibus[*](eru- entibus C(H). ruent- ll.v(GS). rodent- z.cfr. X 196) limumque lata[*](lata F2R2v. rata r), ut et[*](ut et ego. ut u FR1a. uti (DE?) D. ut R2v. (Ar.ὥσπερ καὶ τῶν τετραπόδων τὸ τῆς ὑός)) suum

Mentum nulli praeter hominem, nec[*](an ut nec? cfr. supra § 157) malae. maxillas crocodilus tantum superiores movet, terrestres quadrupedes[*](quadrupedes F2R2v.om. r) eodem quo cetera more praeterque[*](praeterquam va.H) in oblicum.

[*](Ar. P III 1, 661b 18. 19. 21. 22. 17. 18. cfr. Ar. II 2, 501a 16. 19. 15. II 13, 505a 28. II 7. 5.— (10) Ar. P ib. 661b 8. 9. cfr. Ar. II 1, 501b 17–20. Cic. ND II 134.) Dentium tria genera, serrati aut continui aut exerti : serrati pectinatim[*](pectinatim F2v. -antim E2. -antes (pict- DF1) r) coeuntes, ne contrario occursu atterantur , ut serpentibus, piscibus, canibus; continui, ut homini, equo; exerti, ut apro[*](exerti ut apro F2G. -rti ut R2. -rti pro (apro v) F1R1v. -rta pro DEa), hippopotamio[*](hipopomio a. hippopotamo F2 (R?)va.D. cfr. VIII 95), elephanto. continuorum qui digerunt cibum lati et acuti, qui conficiunt duplices; qui discriminant eos canini appellantur[*](appell&ur R1. -ll//// F1): hi sunt[*](an sunt in (vel e)?) serratis longissimi.[*](Ar. II 1, 501a 11. IX 50, 632b 1. 2.— (15) Ar. P ib. 661b 22. 25. 26.) continui aut utraque parte oris[*](oris F2v(J). ori rS) sunt, ut equo, ant superiore prifmores non sunt, ut bubus, ovibus omnibusque quae ruminant. caprae superiores non sunt praeter primores geminos[*](geminos v. genui-ll). nulli exerti quibus serrati, raro feminae, et tamen sine usu. itaque cum apri percutiant, feminae sues mordent.[*](Ar. II 1, 501a 19.— (18) II 13, 505a 28–30. P III 1, 662a 6–8. 13–15.) nulli, cui cornua, exerti[*](exerti F2v. -tis r. (alac.)), sed omnibus concavi; ceteris[*](ceteris (DE?) v. -ri FR. (alac.)) dentes solidi. piscium omnibus serrati praeter scarum[*](scaurum F2); huic uni aquatilium plani[*](plani v ex Ar. pleni ll). cetero multis eorum in lingua et toto ore[*](tot ore F1a), ut turba vulnerum molliant quae attritu subigere non queunt[*](queant G), multis et in palato [atque

[*](Nic. ther. 182–185.— (5. 6) cfr. Pl. infra § 193. XXIX 122.) Similes aspidi[*](aspid// F1.-de a) et serpentibus, sed duo in supera[*](superna va.G) parte dextra laevaque longissimi, tenui fistula perforati, ut scorpioni[*](scor- pioni F2EaS. -poni r. -pionum v(J). an scorpionis?) aculei, venenum infundentes. non aliud hoc esse quam fel serpentiumn et inde venas[*](ue- nis va.S) sub spina ad os pervenire diligentissimi auctores scribunt; quidam unum esse eum et, quia sit aduncus, resupinari, cum momorderit; aliqui tum[*](dū a. tunc va.S) decidere eum rursusque recrescere facilem decussu , et sine eo[*](eos F1R. (alac.)) esse quas[*](quos va.H(J)) tractari cernamus. scorpionis caudae inesse eum et plerisque[*](an ut plerique (sc. scribunt)?) ternos.[*]((13.14) Ar. II 12, 504a 20. III 1, 511a 30. 31.— (14) II 1, 501a 13. 14. P III 14, 674a 31. cfr. Pl. VIII 67. — (16) Ar. II 1, 501a 19.— (16) IV 4,528b 27. 28.) viperis[*](uiperae va.S) dentes gingivis [*](gingiuis v. -iuas R1a. -iua R2S. -inas E. gigniuis F2. -iuas DF1) conduntur. haec, eodem praegnans[*](praegnans F2Rv.-nas rD) veneno, inpressum[*](inpressū ego. -ssu z. -sso ll.v) dentium repulsu[*](repulsa Rdaz) virus fundit in morsus. volucrum nulli dentes praeter vespertilionem. camelus una ex iis, quae non sunt cornigera, in superiore maxilla[*](maxilla F2Rv. -llam r) primores[*](primores Ev. prio- r) non habet[*](habet EG. -ent rv). cornua[*](cornua - 17 at om.a) habentium nulli[*](nullis F2) serrati. et cocleae dentes habent. indicio est et[*](et ego. t ll.del.F2v(J). etiam H. am S.an uel (???)?) a minimis[*](a minimis F2v. am in animis r) earum derosa[*](derosas va.G. denas a F2in marg.) vicia[*](uicia R2S. uiciea F2. uitia d2. uicta r. uitis G. uites v).[*](Ar. P IV 5, 678b 7. 9. 10. cfr Ar. IV 1, 524b 2. 2, 526b 30. 31. — (18) ib. 5, 530b 24.— (19) ib. 7, 532a 12. (cfr. P IV 6, 683a sq.). -II 8, 502a 29.)[*]((1) II 5.— (3–5) III 12, 519a 23. 24.) at in marinis crustata et cartilaginea primores[*](primores R (?)G. -mos r. priores v) habere, item echinis quinos esse unde intellegi potuerit miror. dentium vice aculeus

[*](Ar. VII 10 extr. (G II 6, 745b 9 sq.). cfr. Pl VII 68.— (9) Ar. II 1, 501b 1–3. 6–8. VI 20, 575a 5.521, 575b 7. 31 extr.— (10) cfr. Pl. XXVIII 257. — (11) Ar. II 1, 501b 3.— (12) Ar. II 4. (cfr. Fest. 94, 14).) Ceteris[*](ceteri F2) cum ipsis[*](ipsis F2v. -si r) nascuntur, homini post quam natus est septimo mense. reliquis perpetui[*](perpetuo C) manent, mutantur homini, leoni, iumento, cani et ruminantibus[*](rumi- nantibus F2R(?)v.om.a fumma- r. fuba- z), sed leoni et cani non nisi canini appellati. lupi dexter caninus in magnis[*](Magicis coni. D2) habetur operibus[*](an opibus (pro opibus)?) . maxillares, qui sunt a caninis, nullum animal mutat. homini novissimi[*](nouissime M), qui genuini vocantur , circiter[*](cir- citer om.RdT) vicensimum annum gignuntur, multis et octogensimo , feminis quoque, sed quibus in iuventa[*](iu.enta M. iume- F1Ra) non fuere nati.[*](Mucian. fr. 6 Brunn.— (17) Ar. II 3, 501b 19–21. cfr. Pl. VII 71.— (18) cfr. Pollux II 95.)[*]((3. 4) Ar. ib. 501b 15. 16.) decidere in senecta et mox renasci certum est. Zoclen[*](Zanclen va.Brot.) Samothracen[*](samothracem (-tra- F1) F1T(P)D. -cen MF2d1. -ceni (-tra- DE) r. (alac.). -cenum d2v) , cui renati essent post CIII annos, Mucianus visum a se prodidit. cetero maribus plures quam feminis in homine, pecude, capra, sue[*](capra sue MdTG2cum P(S). -resue DF1R. -risue F2Ev(L). -ris a. -ris sue H). Timarchus Nicoclis filius Paphi[*](papii FRE. Pappii va.B. (illius pater P e Polluce) duos ordines habuit maxillarium[*](maxillarium MVerc.(J). -rum rv(C)); frater eius non

[*](Ar. VI 22, 576a 6 sq. Varro II 7, 2. 3. Col. VI 29, 4. 5.) Aetas veterinorum[*](ueternorum F2) dentibus iudicatur[*](iudicatur MFJ. ind- rv(D). alac.). equo sunt numero XL[*](XI M). amittit tricensimo mense primores utrimque binos, sequenti[*](sequenti av. -te rS) anno totidem proximos, cum subeunt dicti[*](dicit F1a) columellares; quinto anno incipiente amittit binos, qui sexto anno renascuntur; septimo omnes habet et renatos et inmutabiles [*](omnis . . . inmutabilis MS).[*]((11) Ar. II 1, 501b 2. VI 23, 577a 18–20. 31. 32.— (13) VI 21, 575b 7.— (13. 14) Ar. II 1 extr. G IV 8, 788b 15.— Varro II 7, 3.) equo[*](equo - 17 existimantur om.a) castrato prius non decidunt dentes. asinorum genus tricensimo mense similiter amittit, dein senis mensibus. quod si non prius peperere quam decidant postremi , sterilitas certa. boves bimi[*](bimi F2R(?)G. bini M. bi r. bis dTzv) mutant. subus[*](suibus F2R2va.J) non[*](non MF2J.om. rv) decidunt umquam[*](numquam R2va.J). absumpta hac observatione senectus in equis et ceteris veterinis intellegitur dentium brocchitate, superciliorum canitia[*](canitie F2va.S) et circa ea lacunis, cumn fere XVI annorum existimantur. hominum dentibus quoddam inest virus[*](uiros F1a); namque et speculi nitorem ex adverso nudati hebetant et[*](hebetant et MF2R2v. -antes r) et columbarum fetus inplumes necant[*](inplumes necant MF2Rv. -mescunt r). reliqua de iis in generatione hominum dicta sunt. erumpentibus morbi[*](morbi MF2v(D). -bis rS. (alac.)) corpora[*](7, 68 sqq.) infantium[*](infantiam DFE. (alac.). -ia va.G) accipiunt[*](a pi- unt M. afficiunt D) reliqua[*](reliquia.. M. -qua ea Müller em. V p. 24. (an inter reliqua aut delendum reliqua ut iteratum ex v. 19?)) animalia quae serratos habent saevissime[*](saeuissima va. S) dentiunt[*](dentiū R2da. -ibus va.S).

[*](Ar. II 17, 508a 22–27. P II 17 init. ib. 660b 6 sq. cfr. Verg. A II 475.— (5) Ar. II 10, 503a 2. 3. 1. 13, 506a 31. IV 8, 533a 26–29. cfr. P II 17, 661a 4. 5. 660b 27. 28 (cfr. Pl. VIII 89). 34. 35.) Linguae non omnibus eodem modo. tenuissima serpentibus et trisulca[*](trisula R1. -ulcis a), vibrans, atri coloris et, si extrahas, praelonga; lacertis bifida et pilosa, vitulis quoque marinis duplex, sed supra dictis capillamenti[*](capillamentis M) tenuitate. ceteris ad circumlambenda ora, piscibus paulo minus quam[*](quam om. HBrot.) tota adhaerens , crocodilis tota; sed in gustatu linguae vice carnosum aquatilibus palatum. leonibus[*](leonis M. -ibus ac va.H), pardis[*](parcus F1. -rtus a) omnibusque generis eius, etiam felibus, imbricatae asperitatis ac limae similis attenuansque[*](attenuasque F1Ra) lambendo cutem hominis[*](hominis (pro etiam) R), quae causa etiam mansuefacta[*](mansue- facta Mv. -tam r), ubi[*](ubi om.M) ad vicinum sanguinem pervenit saliva , invitat ad raliiem. de purpurarum linguis diximus.[*](9,128)[*](Ar. IV 9, 536a 8–13. 16–19. Plut. SA 34,982e. Ael. IX 13.— (18) Ar. P IV 6, 683a 3 sq.— (19) cfr. Ar. V 22, 554a 14.— IV 7, 532b 12. Pl. supra § 93.— Ar. P II 17, 661a 18. 15. 16.)[*]((1.2) Ar. II 6.)ranis[*](uoce R) prima cohaeret, intima[*](intuma DFRES) absoluta a gutture, qua vocem emittunt[*](emittunt P. mi- ll.v) mares[*](matres F1a), cum vocantur ololygones[*](obolygones F. -li- gones a. ololyzontes B). stato id tempore evenit, cientibus ad coitum feminas. tum siquidem inferiore labro demisso ad libramentum aquae modice[*](modice MD. -cae rv) receptae in fauces palpitante ibi[*](sibi F2) lingua ululatus eliditur[*](eliditur MJ. edilitur R2. elicitur F2v. eiic- L. elitur r. editur zS). tunc et[*](tunc et M. tunc ad R2. tunc F2in ras.R1v. ////no D. no Ead) extenti [*](extenti MF2R2v. exenti (-te D1) r) buccarum sinus perlucent, oculi flagrant labore perpulsi [*](pelpulsi DF1. pulsi R. propu- H. cfr. n. luc.p. 52). quibus in posteriore parte aculei, his[*](his (iis v) et MRv(S). et his et r. et iis H) et dentes et lingua, apibus etiam praelonga, eminens et cicadis. quibus aculeus[*](aculeus MF2Rv. -leis r. (alac.). cfr. § 165) in ore fistulosus, his nec lingua nec dentes. quibusdam

[*](Ar. I 11 extr.— II 12, 504b 4. I 12 init. 16, 495a 19–21. 23. 27–31. 495b 14–16. 19–22. P III 3, 664a 15–21. 32. 33. 664b 2–6. 21–29. cfr. Cic. ND II 136 init.) Tonsillae in homine, in sue glandulae. quod inter eas uvae nomine ultimo dependet palato, homini tantum est. sub ea minor lingua[*](lin- gua epiglossis B ex indice) nulli ova generantium. opera eius gemina duabus interpositae[*](interpositae MR(B) G2. -ta rv) fistulis. interior[*](exterior C e Celso) earum appellatur arteria[*](alteri F1R1a), ad pulmonem atque cor pertinens; hanc operit in epulando, spiritu[*](ne spiritu C) et voce[*](uoce in ego. -cem M. -ce rv. cfr. & 266)in illa[*](illac va.S) meante, ne, si[*](ne si Mv(S). nisi r. si C) potus cibusve in alienum deerraverit tramitem, torqueat. altera exterior [*](interior C) appelletur[*](appelletur G2(J). -llatur appelletur M. appellatur rv(SD)) sane gula[*](gyla M (item infra) F), qua cibus atque potus devolant[*](de- uolant MF2D. -olat DF1R1S. -tur R2. -orat Ea. -tur v). tendit haec ad stomachum, is[*](his F1a) ad ventrem. hanc per vices

[*](Ar. P III 3 init. IV 10, 686a 2. 17–22. Ael. X 26 init. Pl. VIII 105.) Cervix nulli nisi quibus utraque haec; ceteris collum, quibus[*](ceteris tantum quibus collum M) tantum gula. sed quibus cervix, e multis vertebratisque orbiculatim ossibus flexilis ad circumspectum articulorum nodis iungitur, leoni tantum et lupo et hyaenae singulis[*](et (ex C) singulis va.S) rectisque ossibus rigens.[*](Ar. I 15, 493b 12. III 7, 516a 11–13. P II 6, 651b 32.— (12. 13) P IV 12, 692b 22–24.) cetero spinae adnectitur, spina lumbis, ossea, sed tereti structura, per mediae[*](mediae M. -ia rv) foramina a cerebro medulla descendente. eandem[*](eadem F1Ra) esse ei naturam quam cerebro colligunt, quoniam praetenui eius membrana modo incisa statim expiretur. quibus longa crura, his longa et colla, item aquaticis quamvis brevia crura habentibus , simili modo uncos ungues.

[*](cfr. Iuven. 13, 162.— Ar. I 12 init. 16, 495b 21–23. cfr. Cic. ND II 135.) Guttur homini tantum et subus[*](suibus F2R(?)va.S) intumescit, aqua- 15 rum quae potantur plerumque vitio. summum gulae fauces vocantur, extremum[*](extremum F2R(?)G. stre- DF1. postre- Ezv) stomachus. hoc nomine est sub arteria iam carnosa inanitas adnexa spinae, ad[*](ad F2v(S). et rH) latitudinem ac longitudinem [*](latitudine ac longitudine HBrot.) lagonae[*](lagonae ego. -genae v. -goenae D. lacunae ll.H) modo fusa.[*]((19–21) Ar. IV 9, 535b 15. II 17, 507a 26–28. — (341, 2) cfr. Varro LL VII 68.) quibus fauces non sunt, ne stomachus quidem est nec colla nec guttur, ut piscibus, et ora ventribus iunguntur. testudini marinae lingua nulla[*](nulla F2Rv. -llae r. -lla est D) nec dentes: rostri acie comminuit omnia. postea arteria et stomachus denticulatus[*](denticulatus F2R2v. -lus R1. -los r) callo in modum rubi ad confi

[*](Ar. I 17,: 496a 14–17. 10. II 17 init. P III 4 666a 14 sq. 666b 6. 7. 11. 12 - (5) P ib. 666a 10. G II 5, 741b 16. 18. 19. cfr. Pl. X 148.— (8) P III 7, 670— 24–26.— ib. 4, 666a 20–22. 666b 14.16. Ar I 17 init. III 13.— (11) P III 3, 665a 11.12. 4, 666a 8.9. 666b 21 22. Ar. III 3,513a 27 sq.— (14) Ar. I 17 init. P III 5, 667b 15–17. 668a 11 sq. cfr. Cic. ND II 138 extr.— (17) P ib. 4, 667a 32 sq.) Cor animalibus ceteris medio[*](in medio va.S) pectore est, homini tantum infra laevam papillam turbinato mucrone in[*](mucrone in F2Rv. –nem DF1. -ne Eaz) priora eminens. piscibus solis ad os spectat[*](spectatur F1a). hoc primum nascentibus formari in utero tradunt, deinde[*](dein Fd) cerebrum, sicut tardissime oculos, sed hos primum emori, cor novissime. huic praecipuus calor. palpitat certe et quasi alterum movetur intra animal[*](animal B. -lia ll.v(J)) praemolli firmoque opertum membranae involucro, munitum costarum et pectoris muro, ut pariat[*](pareat FdTva.C.par erat P) praecipuam vitae causam et originem. prima[*](primam DFD.at cfr. Ar.ὑποδοχὴ πρώτη) domicilia intra se animo et sanguini[*](sanguini F2v. -nis r) praebet sinuoso[*](sinuoso — 19 durat om.a) specu et in magnis animalibus triplici, in nullo[*](nullo (del. in) F2) non gemino. ibi mens habitat. ex hoc fonte duae grandes venae in priora[*](priora Rd(?)v prorsa DFEz.an recte?) et terga discurrunt[*](et terga (temga DF1d) discurrunt DFRdv. et item grandes currunt E) sparsaque[*](sparsaeque B) ramorum serie[*](series Fd) per alias minores[*](ad minores F2superscr f uenaf) omnibus membris vitalem sanguinem rigant. solum hoc viscerum vitiis non maceratur nec[*](nec est M) supplicia vitae[*](supplitia uiae F) trahit laesumque mortem ilico adfert. ceteris[*](eteris F1. ecet- R) corruptis[*](corrupti F1R1) vitalitas in corde durat.

[*](Pib. 667a 13. 16. 15.19–22.— (5) Th. fr. 182 Wim. ap. Ael. X 35. XI 40. Athen. IX 390c. Gell. XVI 15.— (6) Ar. II 15, 506a 9. 10. P III 4, 666b 17–19.) Bruta existimantur animalium quibus durum riget, audacia quibus parvum est, pavida quibus praegrande. maximum autem est portione muribus, lepori, asino, cervo, pantherae , mustelis, hyaenis et omnibus timidis aut propter metum maleficis. in Paphlagonia bina perdicibus corda. in equorum corde et boum[*](botim F1a) ossa reperiuntur interdum.[*](Varro (ex Diosc. astrol.) ap. Cens. DN 17, 14.) augeri [*](auguri FR. -rii a. -ria va.B) id per singulos annos in homine et[*](et ll.S. et ad s. ac C. ad v) binas drachmas[*](dragmas FRa) ponderi[*](ponderi ego. -ris ll.v. cfr. nota ad XXVI 28) ad quinquagensimum annum[*](annum MF2d2v (D).om. rH) accedere, ah eo detrahi tantundem, et ideo non vivere hominem ultra centensimum annum defectu cordis Aegyptii existimant, quibus mos est cadavera adservare medicata.[*]((13) Plut. Romul. 25 med. Paus. IV 18, 6. Polyaen. strat. II 31, 2. 3.— (17) Val. M. I 8 ext. 15.) hirto[*](hir- suto G) corde gigni quosdam homines proditur neque alios fortioris[*](fortioris M1G(J). -ori M2. -ores rv(H)) esse industriae [*](indu- striae (M) G. -ria F2d2v(H). -ria et r), sicut Aristomenen Messenium, qui trecentos occidit Lacedaemonios. ipse convolneratus captus[*](et captus va.S) semel per cavernam [*](ca- uernam MRv. -nas F2dTz. -na r) lautumiarum evasit angustias[*](angustias MF2R2zv(S). -tiae r. -tos C), volpium aditus secutus . iterum captus sopitis custodibus[*](pastoribus M) somno ad ignem advolutus lora cum corpore exussit. tertium capto[*](tertium capto M. -tio captum DFR. -terciū captū a. -rtio capto Ev) Lacedaemonii pectus dissecuere viventi[*](uidenti a. causa uidendi va.(P)H), hirsutumque cor repertum [*](compertum (pro cor rep-) F2) est.

[*]((2) Cic. div. I 119. Val. M. I 6,13. Suet. Iul. 77. Plut. Caes. 63 init. Obseq. 127.— (4) Cic. div. II 36 sq.) In corde summo pinguitudo quaedam est laetis extis. non semper autem in parte extorum habitum est. L. Postumio L. F. Albino[*](L. f. Albino (coni. S) D. L. Lib- M. L. Alb- rv. Alb- B. Lae- uino U) rege sacrorum post CXXVI[*](CXXIII va.(P)H) Olympiadem

[*](Ar. I 17, 469b sq. II 15, 506a 1. 2. 11. VIII 4, 594a 7–9. 18, 601b 4. 5. P III 6, 669a 13.16–18. 25. 27. 29–32. 34. 35. de respir. 1, 470b 16–19. cfr. Cic. ND II 136 extr.— (20) Th. fr. 189 Wim. ap. Plut. SA 27, 978f.) Sub eo pulmo est spirandique officina attrahens[*](ac trahens M) ac reddens animam[*](anima F1a), idcirco spongeosus[*](spongiosus FRava.S) ac fistulis inanibus cavus[*](cauos MS). pauca eum, ut dictum est, habent aquatilia, cetera[*](cetera MD. a cet- E1. ac cet- rv(S). at cet- H cum Dal.(J))[*](9,16) ova parientia exiguum spumosumque[*](que MD.om. rv) nec sanguineum. ideo non sitiunt. eadem est causa, quare sub aqua diu ranae et phocae urinentur. testudo quoque, quamvis praegrandem et sub toto tegumento habeat[*](habent F1a), sine sanguine tamen habet. quanto minor hic corporibus, tanto velocitas maior. chamaeleonti [*](chamaeleonti MG. -oni rv(L). cfr. luc. p. 77) portione maximus et nihil aliud intus.

[*](Ar. I 17, 496b 15. II 17,507a 12 sq.— (22) Liv. XXVII 26, 13. Val. M. I 6, 9. Plut. Marcell. 29 med.)[*]((2) cfr. Sail. Iug. 63, 1. Plut. Mar. 8.) Iecur in dextera[*](dextra G) parte est, in eo quod caput extorum [*](ex//orum F1. texto- a) vocant magnae varietatis. M. Marcello circa mortem,

[*](Ar. I 17, 496b 22. 23. 24–28. P IV 2, 676b 36 sq. cfr. Ael. XI 29.— (15) P ib. 25–27. 29. cfr. Ar. II 15, 506a 21. 22. 506b 5.— (17. 18) P ib. 30–33. 677a 31.) In eodem est fel, non omnibus datum animalibus. in Euboeae[*](Euboeae v. -oea ll) Chalcide nullum pecori, in Naxo praegrande geminumque, ut sit[*](ut sit ego. ut ll.v) prodigii loco utrumque[*](utrum- que RVerc. utrim- rv) advenae. equi, muli, asini, cervi, capreae[*](capreae (P) H ex Ar. -prae DFEav. -pri R2. -pti R1), apri[*](apri Rv. ca- r), cameli, delphini non habent. murium aliqui habent. hominum paucis non est, quorum valitudo firma[*](firmior R(?)v) et vita longior.[*](Ar. II 15, 506a 23. 24. 31–33. cfr. Antig. Car. 70 (76).)[*]((2) Ar. P ib. 677a 29. 30. 26. 27.— (3) Ar. II 15, 506a 12. (P III 4, 666a 24. 25).) sunt qui equo non quidem in iecore[*](iecur F1Ra) esse, sed in alvo putent et cervo in cauda aut

[*](Ar. probl. 955a 29.— (9) cfr. Pl. XXVI 123.— (11) cfr. supra § 163.) Sed in felle nigro insaniae causa homini morsque toto reddito. hinc et in mores crimen bilis nomine: adeo magnum est in hac parte virus, cum se fundit in animum. quin et toto[*](e toto FR1) vagum corpore colorem oculis[*](quoque oculis va.S) quoque aufert, illud[*](an illum?) quidem redditum etiam aënis[*](enis R1. in his R2. ahenis va.S), nigrescuntque contacta[*](conta&a F1. -tacto R2. -teto R1) eo, ne[*](neq; mi- rum F2) quis miretur id venenum esse serpentium.[*](Th. IX 17, 4. (Ael. XI 29). cfr. Pl. XXVII 45.— (12–15) Ar. II 15, 506b 19 —24.— (15–346, 1) P IV 2, 676b 21. 20. Ar. II 17, 508a 35. 15, 506b 11 sq.)— (Carent eo quae[*](qui va.S) apsinthio[*](carent - apsinthio om.R1)[*](apsin- tium F. -thium G) vescuntur[*](uncos ego posui; carent — 346, 2 omnibus aberrasse a suo loco videntur: pertinent carent — Ponto ad § 191 post aduenae, reliqua ad § 192 post attingantur) in Ponto[*](ponte FR)) — Sed avibus[*](auibus P. renibus ll.v. totum locum perturbatum esse elucet ex Ar., qui carere aves renibus tradit: cfr. infra § 206) et[*](ex va.G(P)) parte tamen[*](tamen ego. tantum (totum R) ll.v. (an potius de-lendum?)) altera intestino iungitur in[*](in ll.G. ut v) corvis[*](coruis -14 phasianis ll.v. rectius accipitre miluo (346, 1)), coturnicibus , phasianis, quibusdam intestimo tantum, ut in[*](in om.Eva.S) columbis , accipitre, murenis[*](columbis — murenis ll.v. rectius columbis, coruis — phasianis); paucis avium in iecore[*](iecore F2RG. pec- DF1. pect- Eadv). serpentibus portione maxime copiosum.[*](ib. 506b 7. 8.— (2 sq.) cfr. Pl. VIII 111. XXVIII 146.) et[*](et om.a) piscibus[*](et piscibus cum praecedd. iung. v) autem est[*](Auibus autem est (coni. S) JD. Est autem v)

[*](cfr. Pl. II 109. XXIX 59. Ael. II 56.— (10) cfr. Pl. XXXII 50. Ael. XVII 15.— (11. 12) Philo mech. synt. V 2 p. 86, 35 Schoene.) Murium iocusculis[*](iocuscu- lus MF2J. -lis F1R1a. iecusculis R2v) fibrae ad numerum lunae in mense congruere dicuntur totidemque inveniri, quotum lumen eius sit, praeterea bruma increscere. culiculorum exta[*](exta om.zHBrot.) in Baetica gemina[*](ge- minae HBrot.) saepe[*](sęper DF. semper RS) reperiuntur. ranarum rubetarum altera fibra a formicis non attingitur propter venenum , ut arbitrantur. iecur maxime vetustatis patiens centenis durare annis obsidionum[*](obsidionum (ops- M) MF2v. odionum R. obsodion cum DF1. hoc sirion cum E.om.a) exempla[*](exempla MF2Rv.om.a. explenda r) prodidere.

[*](Ar. II 17, 508a 29.— (15) Plut. Pyrrh. 31 extr.— (17) Ar. I 17, 496b 10 sq.— P III 11 init. 10, 672b 10–13 14–19. 30. 31. 673a 2–4. 7–12. (cfr. Plut. plac. philos. IV 899b).) Exta serpentibus et lacertis longa. Caecinae Volaterrano dracones emicuisse de extis laeto prodigio traditur, et profecto[*](protecto F1a) nihil incredibile[*](incredibilis ita F1. -lius a) sit aestimantibus[*](extimantibus F1R1. existi- ava.J) Pyrrho regi quo die periit praecisa hostiarum capita repsisse sanguinem suum lambentia. exta homini ab inferiore viscerum parte separantur[*](separant F2) membrana[*](membranis va.(P)H), quam[*](quam MR2(P)S. quae rv) praecordia appellant, quia[*](quam (pro quia) M.an quoniam?) a corde[*](a cordi E. corde R. cordi v. cfr. Fels p. 42) praetenditur[*](praetenduntur va.H) quod Graeci appellaverunt φρένας.[*](phranas M. phyenas F. chyenas a).

[*](Ar. II 17, 507a 31 27. 28. P III 14, 674a 9. 11. 25. 30. 674b 5.— (13) Ar. IV 1, 524b 10–14 (cfr. P IV 5, 678b 27–29). — (14. 15) I 16, 495b 24. P III 14, 675a 34 sq.) Subest venter stomachum habentibus, ceteris sim- 199 plex, ruminantibus geminus, sanguine carentibus nullus. intestinum[*](intestinum M (coni. Dal.) D. -nus rv(H). nis TG2) enim[*](enim quibusdam v.a.H) ab ore incipiens[*](incipiens Mv(S). -ient DF1R -iet Ea. -it et F2H) quibusdam[*](quibusdam MF2Rd2H. quidam r. quadam uia v) eodem reflectitur , ut saepiae et[*](et om. C) polypo. in homine adnexus infimo stomacho similis canino. his solis animalium inferiore parte angustior; itaque[*](ita- que et F2in ras.R2v. linque et M. liqui et D. liquet Ea. liquida et R1) et sola vomunt, quia repleto propter angustias supprimitur cibus, quod accidere non potest iis quorum spatiosa laxitas eum in[*](in om.F1a. ad va.G2) inferiora transmittit.

[*](cfr. Paul. Festi 101, 6. Non. 122,5. (cfr. Ar. I 16 extr. P III 15 init.). — (20–22) cfr. P III 14, 675b 22 sq.)[*]((1) Ar. III 17, 520a 25. 26.— (1–5) II 17, 508b 26 —29.) Ab hoc ventriculo lactes in ove et homine[*](homini F1a), per quas labitur cibus, in ceteris hillae[*](hillae a MF2H. -lla e F1. hilae a R. illa a. ile a C. ilae a B. ilia v), a quibus capaciora intestina ad alvum, hominique flexuosissimis orbibus. idcirco magis avidi ciborum quibus ab alvo longius spatium. item[*](item (U 210) D. idem ll. iid- v)

[*](Ar. I 16, 495b 29. 30. (cfr. III 13. 14. P IV 3).— (2) I 17, 496b 16–21. II 17, 507a 19–24. G IV 4, 771a 8. 9.— (4) Ar. II 15, 506a 13. 14. 17. 19. 20. 12. cfr. P III 7, 670a 32 sq.) Ventriculus atque. intestina pingui ac tenui omento[*](omento F2E2a (index)v. iom-DF1E1. ium-R1. indum-R2) integuntur praeterquam ova gignentibus. huic adnectitur lien in sinistra parte adversus iecori[*](iecuri F. -ur va.(P)G2), cum quo[*](cum quod cum R) locum aliquando permutat, sed prodigiose[*](prodi- giosae F1. -sa F2). quidam[*](quidam F2v. -dem r) eum putant inesse ova parientibus, item serpentibus admodum exiguum. ita certe[*](certe v. certe admodum ll (prava iteratione)) apparet in testudine et crocodilo et lacertis et ranis. aegocephalo[*](aegocephalo B. egoc- F2R2. equoc- d. cynoc- v. egoe (ecgoe E. Ergo a) palo r) avi non inesse[*](esse va.S) constat neque iis quae careant sanguine.[*](cfr. Pl. XXVI 132. — (11) Seren. Samm. 426 sq.) peculiare cursus inpedimentum aliquando in eo, quam ob rem minuitur[*](minuitur J coll. XXVI 132. inuritur ll.v. (de dictione cfr. XX 243)) cursorum laborantibus. et per vulnus etiam exempto vivere animalia tradunt. sunt qui putent adimi simul risum homini intemperantiamque eius[*](eius F2RG. cios r. (alac.) ioci v) constare lienis magnitudine. Asiae regio Scepsis[*](sepsis ava.C. pscessis R) appellatur, in qua[*](quā FR) minimos esse pecori tradunt, et inde ad lienem invecta[*](inuecta F2R2dTS. -enta Eav(D). -eta r) remedia.

[*]((15) Apion ap. Ael. XI 40.— Ar. P III 9 init.— (16–19) Ar. I 17,496b 34 sq. 497a 5 — 7. P III 9, 671b 28. 29. 3–5. 672a 23. 24.— (19) Ar. III 18, 520a 28–32. P ib. 672a 1. 2. 28.)[*]((1–4) Ar. II 16. P III 9 init. ib. 671b 5–7.) At in Brileto et Tharne[*](tarne FR. (alac.). cfr. § 190) quaterni renes cervis, contra pinnatis squamosisqiue nulli. de[*](de om. va.S) cetero summis adhaerent lumbis. dexter omnibus elatior et minus pinguis sicciorque. utrique autem pinguitudo e medio exit praeterquam in vitulo marino. animalia in renibus pinguissima[*](pinguissima zv. -mus R. -mis r), oves quidem letaliter circum eos concrete[*](con- creto Mv. -tos r) pingui[*](pingu M). aliquando

[*](Ar. III 7, 516a 30. 31. P II 9, 654b 35 sq. (IV 10, 688b 34 sq.).—- (7) Ar. II 1, 497b 33. P IV 10, 688a 13. 12, 693b 15. 16. de incessu an. 10 extr.— (9) Ar. I 15,493b 14. II 17, 508b 3. 4.) Pectus, hoc est ossa[*](ossa MF2Rv. orta r. (alac.))., praecordiis et vitalibus natura circumdedit, at ventri, quem necesse erat increscere, ademit: nulli animalium circa ventrem ossa pectus homini tantum[*](homini tantum R2va.J) latum, reliquis carinatum, volucribus magis et inter eas aquaticis maxime. costae homini octonae, subus[*](subus Md2J. sui- bus F2R(?)v. subitus DF1d1. -tos Ea) denae, cornigeris XIII, serpentibus XXX.

[*](Ar. II 16. III 15 init. P III 8 init. ib. 671a 15.— (14) cfr. Ar. I 17, 497a 17 sq. Cels. IV 1 extr.— (15–18) Ar. II 15. 13 extr.) Infra alvum est a priore parte vesica, quae nulli ova gignentium[*](gignentem M) praeter testudinem, nulli nisi sanguineum pulmonem habenti[*](habent F1), nulli pedibus carentium. inter eam[*](ea M) et alvum arteriae[*](alteriae M. act- F1. (alac.)) ad pubem tendentes, quae ilia[*](ilia F2in marg.Rv. ila E2. illa r. (alac.)) appellantur. in vesica lupi lapillus, qui syrites vocatur, sed in hominum quibusdam diro cruciatu subinde nascentes calculi et saetarum capillamenta[*](capillamentum Rva.S). vesica membrana constat, quae volnerata cicatrice non solidescit nec qua[*](nec qua MF2R2S. neque r. -que qua v) cerebrum aut cor involvitur ; plura enim membranarum genera.

[*](Ar. I 17, 497a 30. 31.— (21) cfr. Varro LL V 15.)[*]((1) Ar. III 1, 511a 3.6. 7.— (3) ib. 510b 8–10. Hip- pocr. morb. mul. I 10.) Feminis eadem[*](eo- dem M) omnia praeterque[*](que om.M) vesicae[*](uesica (sica R1) et unctus (uictu R1) DF1R1Ea) iunctus utriculus, unde dictus uterus. quod alio nomine locos[*](lucos F1d.om.R1a. melocos R2) appellant

[*](Ar. P II 5, 651a 30–32. 33–35.— Ar. III 17, 520a 15. 7. 8. 11–13.— (21) III 18 med. P ib. 651b 13. 8.) Cornigera una parte dentata et quae in pedibus talos habent sebo[*](seuo ava. S) pinguescunt, bisulca scissisve in digitos[*](di- gitis Fa) pedibus et non cornigera adipe[*](adipem R2). concretus hic et, cum refrixit , fragilis semperque in fine carnis; contra pingue inter carnem cutemque suco liquidum. quaedam non pinguescunt , ut lepus, perdix. steriliora cuncta pinguia et in maribus [*](et in maribus—) et in feminis; senescunt quoque[*](quoque MD. que RBrot. om. v) celerius praepinguia[*](praepin- guia MRv. om. r).

[*](Ar. P II 6 init.— Ar. III 20, 521b 8–12.— (10) P ib. 651b 30–32. 13. 14. 36. 37. Ar. III 7,516b 7–11.—) Medulla[*](medulla M. et med- rv) ex eodem videtur esse, iuventae[*](iuuentae (iume- M) DF1. -nt ac E. -nta F2R. in iu- Bas. e iu- C. a iu- v. (a lac.). cfr. § 221) rubens[*](rubents M), in[*](in ll.S. et v. et in J D) senecta albescens. non nisi cavis haec ossibus nec cruribus iumentorum aut canum; quare fracta non feruminantur, quod[*](quod MRv. quo r) defluente[*](defruente M) evenit medulla. est autem pinguis iis[*](iis Rv. in M. is D. ///s F1. his F2EaD) quibus adips[*](adeps R(?)ava.s), sebosa cornigeris, nervosa et in spina tantum dorsi ossa non habentibus, ut piscium generi, ursis nulla, leoni in feminum et bracchiorum ossibus paucis exigua admodum ; cetera sunt[*](cetera sunt (s???) F2D. ceta sit DF1. cetus in Ea. cetera R(?)G (Brot.). sed in iis H. ceteris enim est v) tanta[*](tanta a DF1. -tū ae R) duritia[*](duritia F2Eadv (H)D. -itiae F1R. -iciae D. -itie G (S)), ut[*](ut F2Rdv. u DF1. et Ea) ignis elidatur velut e[*](e om.R1Ea) silice[*](silice. et F2RG(S).-cet DF1. -ice Eav(Brot.)).[*]((16) Ar. ib. 516b 12.19. 20. P II 9, 655a 16.— (17) cfr. P II 8, 654a 10. 11. 13. 18. 26 sq.— (19) Ar. III 8, 516b 36 sq. VI 12, 567a 9. P II 9,655a 37 sq.) et iis[*](is DF. his REBrot.) dura quae non pinguescunt, asinorum ad tibias[*](tibias Bas. tubas ll.v. cfr. XVI 172) canora. delphinis ossa, non spinae[*](spina F2), animal enim pariunt; serpentibus spinae. aquatilium mollibus nulla, sed corpus circulis carnis vinctum, ut saepiae atque lolligini. et insectis negatur[*](negantur, R. regatur E) aeque[*](aeque R(?)v. atque (adque D.del.F2) r) esse ulla. cartilaginea[*](cartilagina DFE. animalia R1. cartilago (-ginea v) animalium R2va.Bas.) aquatilium

[*](Ar. III 5 init. G V 7, 787b 15.— (13) Ar. III 5, 515b 19. 24. 25.—) Nervi, orsi[*](ursi F2) a corde bubuloque etiam circumvoluti, similem naturam et causam habent, in omnibus lubricis applicati[*](applicatis a. apl- Fd) ossibus nodosque corporum, qui[*](que (pro qui) Rs) vocantur articuli, aliubi interventu, aliubi ambitu, aliubi transitu ligantes[*](rigantes Rs), hic teretes, illic lati, ut[*](ut quęque F2z. ut quoque DF1E. et hubiqueue que Rs. alac. ut in unoquoque d2v. om.d1) quaeque poscit figuratio. nec hi[*](ne hi E. neci hi D2. neque ii va.S) solidantur [*](solidantur RsF2v. sali- D1F1. salli- D2E. alac.) incisi, mirumque, vulneratis summus dolor, praesectis nullus. sine nervis sunt quaedam animalia, ut pisces, arteriis enim constant[*](constat Rse corr.); sed neque his molles piscium generis. ubi sunt nervi, interiores[*](interioris Rs) conducunt membra, superiores revocant[*](uocant Rs).

[*]((20) cfr. Ar. III 4, 514b 22. 5, 515a 30. 19, 520b 12. 13. 521a 6. P III 5 init.)[*]((2) cfr. Pl. XXIX 6. Cens. DN 12, 4. (Varro ap. Gell. III 10, 13).—) Inter hos latent arteriae, id est spiritus semitae; his innatant[*](natant RsEa) venae, id est sanguinis rivi. arteriarum pulsus in cacumine maxime membrorum[*](memb- farum Rs) evidens, index fere morborum

Venae in[*](in om.RsFa) praetenues postremo[*](postremos Rs) fimbrias[*](fimbras Rs. finbrias F2. fibras D2E2in ras. va. S) supter[*](super F1Ta) totam cutem dispersae adeo in angustam suptilitatem tenuantur, ut penetrare sanguis non possit aliudve quam excitus[*](excitus ego n. luc. p. 37. exitus M. exilis rv) umor ab illo, qui cacuminibus innumeris sudor appellatur. venarum in umbilico nodus[*](nodos F. -osus Ts. -oso va.G. rodu Rs) ac[*](ad M. ab ac Rs. aF. at a.om.Tsva. G) coitus[*](coitu. M.va.G).

[*](Ar. P II 4, 650b 33–35.— (16) cfr. Ar. III 19, 521a 21. 22. 33. 34. 4. 5. (P II 2, 647b 34).— (17) cfr. P II 4, 651a 12 sq.— (18) Ar. III 19, 521a 10–12. 520b 14. 15. (P III 4, 666a 16. 17).)[*]((1) P II 4, 650b 33. 34. 18–21. 27-) Sanguis[*](sanguinis RsS (cum coitus iungens)) quibus multus et[*](et om.Rs) pinguis, iracundi[*](iracundi M (D?) J. -dus Rs -dia rv (Brot.). -da C). maribus quam feminis nigrior et iuventae[*](iuuenta F2. in iu- va. G. cfr. § 214) quam[*](magis quam va.S) senio, et inferiore parte pinguior. magna et[*](et (del. G) tamen tactum va.H. iacturam tamen F2. at cfr. Ar.) in eo vitalitatis[*](uitalitatis Mv. uili- Rs. utili- r) portio[*](tertie portio M). emissus spiritum secum trahit, tactum tamen non sentit[*](sentio F1. (sentiunt F3in marg., sed rursus detersum)).

[*]((18) Ar. ib. 521a 15. 16. Quintil. XI 3, 78.) Quae animalium latere certis temporibus diximus,[*](8, 122. 128) non habent[*](habentē (om. tc???) Rs) tunc sanguinem praeter exiguas admodum circa corda guttas, miro opere naturae, sicut in homine vim eius ad minima momenta mutari, non somno[*](somno ego ex Ar. modo ll.v. add. felis Rs. fellis SJ) tantum[*](tantum Rsv(H). -to rG. toto D) minore[*](minore MD2F2G. in ore rv (H)) materia suffusi[*](suffusi MRsG(S) -sus Dd. -sa FEav(H)D), verum ad singulos animi habitus, pudore, ira, metu, palloris pluribus[*](palloris MVerc. -res Rs. -ribus rv) modis, item ruboris: alius enim

[*](cfr. Ar. de anima II 9, 421a 25. 26.—) Sunt qui suptilitatem animi constare non tenuitate sanguinis putent, sed cute operimentisque corporum magis aut minus bruta esse, ut[*](tuta Rs) ostreas[*](ostrea G) et testudines; boum[*](litium (pro boum) Rs) ferga, saetas suum obstare tenuitati[*](tenuitate RsF2) immeantis spiritus , nec purum liquidumque tramitti; sic et in homine, cum crassior callosiorve excludat cutis: ceu[*](ce D1F. quae Eva. G.alac.) vero non crocodilis et duritia[*](duritiae F2) tergoris tribuatur et sollertia[*](sollertico F).[*](Ar. II 7 extr. (Herod. II 71). cfr. Pl. VIII 96–(17) Ar. III 11 517b 31 sq. cfr. supra § 157.—) hippopotami corio[*](13 colio M. cori F1. -rii va.S. iecori F2) crassitudo talis, ut inde tornentur[*](turnentur Rs. torme- F1) hastae, et tamen quaedam ingenio medica diligentia. elephantorum[*](maedica elephantorum diligentia M) quoque tergora inpenetrabiles caetras[*](scaetras DE2. cetras adG. cer///tras Rs. setas v. (certas Dal. errore)) habent, cum tamen omnium quadripedum suptilitas animi praecipua perhibetur[*](perhib&us R2 -beatur v. cfr. CFW Müller p. 6) illis. ergo[*](erga M) cutis ipsa sensu caret, maxime in capite. ubicumque per se ac sine carne est, volnerata non coit, ut in bucca cilioque.

[*](Ar. III 10 init. (I 6, 490b 21–24. G V 3 init.).)[*]((1. 2) ib. 12, 519a 26–28—(2) I 5, 490a 6–8. (P IV 6, 682b 18. 19. 13, 697b 11). cfr. Pl. IX 82) Quae animal pariunt, pilos[*](pilosque auent Rs) habent; quae ova, pinnas aut squamas aut corticem[*](corticem ll. (P) G2. -cem aut testam v) , ut testudines, aut cutem[*](cutem pura DF1. purpuram cutem RsS. puram cutem J. (loc. corr.)) puram

[*](Ar. III 10, 517b 11. 12. (G V 3, 782a 33)— IV 11, 538b 8.—(5. 6) II 1, 498b 27–30. (P II 14, 658a 30. 31.)— (6. 7) III 12, 519a 22. 23. Trogus = G IV 5, 774a 35 sq—)Pili e[*](pili e (ae D1F1) DFES (D). -lpe Rs. -li a dv (J)) cute exeunt crassa[*](crassa RsF2v. -sse E. grassae D1F1. grossi D2) hirti, feminis tenuiores; equis[*](equi DE. aequi F) in iuba largi, in armis leoni, dasypodi et in buccis intus et sub[*](sub RsS. in rv. cfr. index et Ar.) pedibus, quae utraque Trogus et in lepore tradidit, hoc exemplo libidinosiores hominum quoque hirtos colligens. villosissimum[*](uillo- sissimū RsG2. -mus rv (H)) animalium lepus.[*](Ar. III 11, 518a 19–21. 518b 3. 4. 518a 18. 19. 31–33. 30. 34. 35. (IX 50, 631b 31 sq. G V 3, 784a 4–10). cfr. Sen. ep. 95, 21 extr.—(15) Ar. III 11, 518b 2. 3–) pubescit homo solus, quod nisi contigit[*](contingit (can- Rs) RsS. -gat dva.H) , sterilis in gignendo est, seu mas[*](mas RsG2 (S). mās DF. masculus Eav (H) D) seu femina[*](feminas Rs). pili in homine partim simul, partim postea gignuntur. hi[*](hi—) castratis[*](castratis S. castris Rs) non nascuntur[*](nascuntur Rs. S. om. rv. cfr. Ar.), congeniti autem non desinunt, sicut nec feminis magno opere; inventae tamen quaedam defluvio capitis invalidae, ut[*](ut et DFEG (J). ut a. uelut Rsv (S)) et lanugine[*](lanu- gine oris DFEa (P) J. -nes oris B. languini oris Rs. -uidiores v. lanuginosi oris S) oris, cum menstrui cursus stetere. quibusdam post genituri[*](genituri (sc. pili) ego coll. Ar. genitis (-ti Ber.) uiris ll. v) sponte non gignuntur. quadripedibus pilum cadere atque subnasci annuum est.[*](ib. 518b 5. 6. 27. 28. (12, 519a 25). 20–22. 24. 25. (G II 6, 745a 10–13. 17).)[*]((5) Ar. ib. 518b 30—32.— (6) II 1, 498b 19–20. (P II 14, 658a 19–21).— (7. 8) III 10, 517b 29. 30.—) viris

[*](Ar. II 1, 497b 34. 35. (P IV 10, 688a 18. 19. 29. 30. 688b 30–32).— (11) II 13, 504b 19–21. III 20, 521b 21. 22. 25. 26. (P IV 11, 692a 9–14). — (14) Isid. XII 7, 42. cfr. Fest. 314a 34.—) Mammas homo solus[*](solu & Rs) e maribus habet, cetera animalia mammarum notas tantum. sed ne feminae quidem in pectore nisi quae possunt partus suos attollere. ova gignentium nulli; nec lact[*](lact MD. lac RsD2F2v. om.a. laetis r. cfr. § 236. 237) nisi animal parienti. volucrum[*](parientium olucrum Rs) vespertilioni[*](uespertilioni E(?) G2. -lio ll.v) tantum: fabulosum enim arbitror de strigibus, ubera eas infantium labris inmulgere. esse in maledictis iam antiquis strigem convenit, sed quae sit avium, constare non arbitror.[*](cfr. Varro II 6, 4 (aliter).— (18) Ar. P IV 10, 688a 32–34.— (20) Ar. II 1, 500a 23–25. 18–21. P ib. 688b 5. 6.)