Ab urbe condita

tum obsides civitatium Hispaniae vocari iussit; quorum quantus numerus fuerit piget scribere, quippe cum alibi trecentos ferme, alibi tria milia

aeque et alia inter auctores discrepant. praesidium Punicum alius decem, alius septem, alius plus quam duum milium fuisse scribit. capta alibi decem milia capitum, alibi supra quinque et viginti invenio.

scorpiones maiores minoresque ad sexaginta captos scripserim, si auctorem Graecum sequar Silenum; si Valerium Antiatem, maiorum scorpionum sex milia, minorum decem et tria milia: adeo nullus mentiendi modus est. ne de ducibus quidem convenit.

plerique Laelium praefuisse classi, sunt qui M. Iunium Silanum dicant;

Arinen praefuisse Punico praesidio deditumque Romanis Antias Valerius, Magonem alii scriptores tradunt.

non de numero navium captarum, non de pondere auri atque argenti et redactae pecuniae convenit. si aliquis adsentiri necesse est, media simillima veris sunt.

ceterum vocatis obsidibus primum universos bonum habere iussit:

venisse enim eos in populi Romani potestatem, qui beneficio quam metu obligare homines malit exterasque gentis fide ac societate iunctas habere quam tristi subiectas servitio.

deinde acceptis nominibus civitatium recensuit captivos, quot cuiusque populi essent, et nuntios domum misit, ut ad suos quisque recipiendos veniret

si quarum forte civitatium legati aderant, eis praesentibus suos restituit; ceterorum curam benigne tuendorum C. Flaminio quaestori attribuit. inter haec e media turba obsidum mulier magno natu,

Mandoni uxor, qui frater Indibilis Ilergetum reguli erat, flens ad pedes imperatoris procubuit obtestarique coepit, ut curam cultumque feminarum impensius custodibus commendaret.

cum Scipio nihil defuturum iis profecto diceret, tum rursus mulier: “haud magni ista facimus” inquit; “quid enim huic fortunae non satis est? alia me cura aetatem harum intuentem — nam ipsa iam extra periculum iniuriae muliebris sum — stimulat.”

et aetate et forma florentes circa eam Indibilis filiae erant aliaeque nobilitate pari, quae omnes

tum Scipio “meae populique Romani disciplinae causa facerem” inquit, “ne quid, quod sanctum usquam esset, apud nos violaretur;

nunc ut id curem inpensius, vestra quoque dignitasque facit, quae ne in malis quidem oblitae decoris matronalis estis.”

spectatae deinde integritatis viro tradidit eas, tuerique secus verecunde ac modeste quam hospitum coniuges ac matres iussit.