In C. Verrem

postea Q. Pompeius, humili atque obscuro loco natus, nonne plurimis inimicitiis maximisque suis periculis ac laboribus amplissimos honores est adeptus? modo C. Fimbriam, C. Marium[*](C. ante Marium om. RSY), C. Caelium vidimus non mediocribus inimicitiis ac laboribus contendere ut ad istos honores pervenirent ad quos vos per[*](per (ante negleg.) om. p) ludum et per neglegentiam pervenistis. haec eadem est nostrae rationis regio et via, horum nos hominum sectam atque instituta persequimur. videmus[*](videamus RSY) quanta sit in[*](in (ante invidia) om. codd. pler.) invidia quantoque in odio apud quosdam nobilis homines novorum hominum virtus et industria; si tantulum oculos[*](tantum oculum RSY) deiecerimus, praesto esse insidias; si ullum locum aperuerimus suspicioni aut crimini, accipiendum statim vulnus esse; semper nobis vigilandum, semper laborandum videmus. inimicitiae sunt, subeantur;

labor, suscipiatur[*](labores suscipiantur pd); etenim tacitae magis et occultae inimicitiae timendae sunt quam indictae atque apertae. hominum nobilium non fere quisquam nostrae industriae favet; nullis nostris officiis benivolentiam illorum adlicere possumus; quasi natura et genere diiuncti sint, ita dissident a nobis animo ac[*](ac Rp: et SY) voluntate. quare quid habent eorum inimicitiae periculi, quorum animos iam aute habueris inimicos et invidos quam ullas inimicitias susceperis?

quam ob rem mihi, iudices, optatum illud est[*](mihi iud. optatum illud est RSD: optandum mihi iud. illud est (iud. om. q) pqk: iud. optandum est illud d), in hoc reo finem accusandi facere, cum et populo Romano satis factum et receptum officium Siculis, necessariis meis, erit persolutum; deliberatum autem est, si res opinionem meam quam de vobis habeo fefellerit, non modo eos persequi ad quos maxime culpa corrupti iudici, sed etiam illos ad quos conscientiae contagio pertinebit. proinde si qui sunt qui in hoc reo aut potentes aut audaces ant artifices ad corrumpendum iudicium velint esse, ita sint parati ut disceptante populo Romano mecum sibi rem videant futuram; et si me in hoc reo, quem mihi inimicum Siculi dederunt, satis vehementem, satis perseverantem, satis vigilantem esse cognorunt, existiment in iis hominibus quorum ego inimicitias populi Romani salutis causa suscepero multo graviorem atque acriorem futurum.

nunc te, Iuppiter optime maxime, cuius iste donum regale, dignum tuo pulcherrimo templo, dignum Capitolio atque ista arce omnium nationum, dignum regio munere, tibi factum ab regibus, tibi dicatum atque promissum, per nefarium scelus de manibus regiis[*](manibus regis ql (i. e. cod. Lamb.): manis regibus R: magnis regibus SDY: regis (regiis d) manibus pkd) extorsit, cuiusque sanctissimum et pulcherrimum simulacrum Syracusis sustulit; teque, Iuno Regina, cuius duo fana duabus in insulis posita sociorum, Melitae et Sami, sanctissima et antiquissima, simili scelere idem iste omnibus donis ornamentisque nudavit; teque, Minerva, quam item[*](item R: iste (s. l. item) S: item iste DY: iste pd) duobus in clarissimis et religiosissimis templis expilavit, Athenis, cum auri grande pondus, Syracusis, cum omnia praeter tectum et parietes abstulit;

teque, Latona et Apollo et Diana, quorum iste Deli non fanum, sed, ut hominum opinio et religio fert, sedem antiquam divinumque domicilium nocturno latrocinio atque impetu compilavit; etiam te, Apollo, quem iste Chio sustulit; teque etiam atque etiam, Diana, quam Pergae spoliavit, cuius simulacrum sanctissimum Segestae, bis apud Segestanos consecratum, semel ipsorum religione, iterum P. Africani victoria, tollendum asportandumque curavit; teque, Mercuri, quem Verres in[*](in villa pk) domo et in privata aliqua[*](aliqua pk: aitqua R: altaque SD) palaestra posuit[*](posuit pd: om. RSD), P. Africanus in urbe sociorum et in gymnasio Tyndaritanorum iuventutis illorum custodem ac praesidem voluit esse;

teque, Hercules, quem iste Agrigenti nocte intempesta servorum instructa et comparata manu convellere suis[*](convellere suis RSY: conv. ex suis pd (e suis Zumpt): ex tuis Madv.) sedibus atque auferre conatus est; teque, sanctissima mater Idaea, quam apud Enguinos augustissimo et religiosissimo in[*](in p: om. RSY) templo sic spoliatam reliquit ut nunc nomen modo Africani et vestigia violatae religionis maneant, monumenta victoriae fanique ornamenta non exstent; vosque, omnium rerum forensium, consiliorum maximorum, legum[*](legum pd: reliquum RSY) iudiciorumque arbitri et testes celeberrimo in loco populi Romani locati, Castor et Pollux, quorum e templo quaestum iste sibi[*](sibi iste p) et praedam improbissimam[*](improbissimam SDY: improvisissimam R: maximam improbissime pd (fort. improbissime maximam)) comparavit; omnesque di qui vehiculis tensarum sollemnis coetus ludorum invisitis[*](invisitis pk: inutilis R: initis SDY), quorum iter iste ad suum quaestum, non[*](non Sp: om. R) ad religionum dignitatem faciundum exigendumque curavit; teque,

Ceres et Libera, quarum sacra, sicut opiniones hominum ac religiones ferunt, longe maximis atque occultissimis caerimoniis continentur, a quibus initia vitae atque victus, morum, legum, mansuetudinis, humanitatis hominibus et civitatibus data ac dispertita esse dicuntur, quarum sacra populus Romanus a Graecis adscita et accepta tanta religione et publice et privatim tuetur, non ut ab illis huc adlata, sed ut ceteris hinc tradita esse videantur, quae ab isto uno[*](isto uno Rp: uno isto SDY) sic polluta ac violata sunt ut simulacrum Cereris unum, quod a viro non modo tangi sed ne aspici quidem fas fuit, e sacrario Catina[*](Catinae d) convellendum auferendumque curarit[*](curarit scripsi (§178 supra): curauit RSY: curaverit p edd.), alterum autem Henna ex sua sede ac domo sustulerit, quod erat tale ut homines, cum viderent, aut ipsam videre se Cererem aut effigiem Cereris non humana manu factam, sed de caelo lapsam arbitrarentur,

— vos etiam atque etiam imploro et appello, sanctissimae deae, quae illos Hennensis lacus lucosque incolitis, cunctaeque Siciliae, quae mihi defendenda tradita est, praesidetis, a quibus inventis frugibus[*](fructibus RSY) et in orbem terrarum distributis omnes[*](si omnes RS) gentes ac nationes vestri religione numinis[*](nominis RS) continentur; ceteros item deos deasque omnis imploro et obtestor, quorum templis et religionibus iste nefario quodam furore et audacia instinctus bellum sacrilegum semper impiumque habuit indictum, ut, si in hoc reo atque in hac causa omnia mea consilia ad salutem sociorum, dignitatem rei publicae[*](rei pub. RSYp: populi Romani qd), fidem meam spectaverunt, si nullam ad rem nisi ad officium et virtutem[*](virtutem RSY: veritatem pd (§130 supra)) omnes meae curae vigiliae cogitationesque elaborarunt[*](elaborarunt K vulg.: -abunt RSD: laborarunt p: -abunt d (v, §§126, 158)), quae mea mens in suscipienda causa fuit, fides in agenda, eadem vestra sit in iudicanda;

deinde uti C. Verrem, si eius omnia sunt inaudita et singularia facinora sceleris, audaciae, perfidiae, libidinis, avaritiae, crudelitatis, dignus exitus eius modi vita atque factis vestro iudicio consequatur, utique[*](utique Madvig: ut hi qui R: utque pd.) res publica[*](In SDY est ut hi quibus res p. placet servanda eorumque fides) meaque fides una hac accusatione mea contenta sit[*](sint?), mihique posthac[*](mihique posthac SDp: mihi quae potest hac R) bonos potius defendere liceat[*](defendere liceat p vulg.: dereliceat R: laudare liceat SDY) quam improbos accusare necesse sit.