Scholia in Euripidis Hecubam (scholia vetera et scholia recentiora Thomae Magistri, Triclinii, Moschopuli et anonyma)
Scholia in Euripidem
Scholia in Euripidem. Scholia Graeca in Euripidis tragoedias, Volume 1. Dindorf, Wilhelm, editor. Oxford: Oxford University Press, 1863.
ΜΕΤΑ τὴν Ἰλίου πολιορκίαν οἱ μὲν Ἕλληνες εἰς τὴν ἀντιπέραν Τρῳάδος Χερρόνησον καθωρμίσθησαν· Ἀχιλλεὺς δὲ νυκτὸς ὁραθεὶς σφαγῆναι ἠξίου μίαν τῶν Πριάμου θυγατέρων. οἱ μὲν οὖν Ἕλληνες τιμῶντες τὸν ἥρωα Πολυξένην ἀποσπάσαντες Ἑκάβης ἐσφαγίασαν· Πολυμήστωρ δὲ ὁ τῶν Θρᾳκῶν βασιλεὺς ἕνα τῶν Πριαμιδῶν Πολύδωρον κατέσφαξεν. εἰλήφει δὲ τοῦτον παρὰ τοῦ Πριάμου ὁ Πολυμήστωρ εἰς παρακαταθήκην μετὰ χρημάτων. ἀλούσης δὲ τῆς πόλεως κατασχεῖν αὐτοῦ βουλόμενος τὸν πλοῦτον φονεύειν ὥρμησεν, καὶ φιλίας δυστυχοῦς ὠλιγώρησεν. ἐκριφέντος δὲ τοῦ σώματος εἰς τὴν θάλασσαν τὸ κλυδώνιον πρὸς τὰς τῶν αἰχμαλωτίδων σκηνὰς αὐτὸν ἐξέβαλεν. Ἑκάβη δὲ τὸν νεκρὸν θεασαμένη ἐπέγνω· κοινωσαμένη δὲ τὴν γνώμην Ἀγαμέμνονι Πολυμήστορα σὺν τοῖς παισὶν αὐτοῦ ὡς ἑαυτὴν μετεπέμψατο, κρύπτουσα τὸ γεγονὸς, ὡς ἵνα θησαυροὺς ἐν Ἰλίῳ μηνύσῃ αὐτῷ· παραγενομένου δὲ τοὺς μὲν υἱοὺς κατέσφαξεν, αὐτόν δὲ τῶν ὀφθαλμῶν ἐστέρησεν. ἐπὶ δὲ τῶν Ἑλλήνων λέγουσα τὸν [*](2. Ὑποθεσις in A.B. nulla est. 6. σφαγῆναι] σφάγιον Marc. 468. Quod primo loco posui Argumentum 11. κατασχεῖν— ὥρμησεν] κατασχεῖν ex Paris. 2712. primum edidit τὸν χρυσὸν βουλόμενος τοῦ φονεύειν Brunckius. Legitur etiam, etsi τὸν παῖδα ὥρμησεν Marcianus 468. nulla cum memorabili scripturae 12. ἐκριφέντος] ἐκριφθέντος Fl. 9. 18. diversitate in Gu. (i. e. Guelferbytano), 15. ὡς ἑαυτὴν—κρύπτουσα] πρὸς Veneto Marciano 468., αὐτὴν—κρύψασα Marc. 468. Florentinis 9, 18, 33., Havniensi 16. ἵνα addidi ex Gu. Fl. 9. 18. 3549. aliisque. Est grammatici 17. παραγενομένου] παραγενομένῳ recentis. Par. 2712. et Gu. 4. εἰς τὴν ἀντιπέραν] εἰς ἀντιπέραν 18. τῶν ὀφθαλμῶν] τῆς ὁράσεως Fl. 9. 18. εἰς τὰ ἀντίπερα Fl. 33. Marc. 468.)
Μετὰ τὴν Τροίας ἅλωσιν ἄραντες οἱ Ἕλληνες καθωρμίσθησαν ἐν τῇ ἀντιπέραν Χερρονήσῳ τῆς Θράκης, ἦς Πολυμήστωρ ἦρχεν· οὗ δὴ καὶ κενοτάφιον ἔχωσαν Ἀχιλλεῖ ἐν Τροίᾳ ταφέντι. διατρίψαντες δὲ ἐκεῖ ἡμέρας δή τινας, ἐφʼ ᾧ τὰ αὐτῶν εὗ διαθήσονται, ἐπεὶ ἀναχθήσεσθαι ἔμελλον, φανὲν τὸ τοῦ Ἀχιλλέως εἴδωλον ἐπὶ τοῦ τάφου ἐπέσχε τοὺς Ἀχαιοὺς τῆς ἀναγωγῆς, αἰτοῦν γέρας αὑτῷ δοθῆναι τὴν παῖδα Πριάμου Πολυξένην, τὴν καὶ πρότερον κατεγγυηθεῖσαν αὐτῷ ὑπὸ τοῦ πατρὸς, διʼ ἣν καὶ ὑπὸ Πάριδος καὶ Δηϊφόβου τοξευθεὶς ὄλωλεν, ὅτε τὰς ἐγγύας πρὸς τοῦτον πληροῦν ἔμελλε Πρίαμος. Ἕλληνες μὲν οὖν ὧν εὗ ἔπαθον ὑπʼ αὐτοῦ μεμνημένοι καὶ τιμῶντες τὴν ἀρετὴν τοῦ ἀνδρὸς ἐψηφίσαντο σφάξαι τὴν Πολυξένην ἐπὶ τῷ τάφῳ τοῦ ἥρωος. ἔπεμψαν δὲ τὸν τοῦ Λαέρτου Ὀδυσσέα πρὸς τὴν μητέρα αὐτῆς Ἑκάβην, ὡς ἂν τήν τε παρθένον λάβῃ καὶ τῷ ποικίλῳ τῶν λόγων, τοιοῦτος γὰρ ἦν ὁ ἀνὴρ, πείσῃ Ἑκάβην μὴ δυσχερῶς σχεῖν ἐπὶ τῇ τῆς παιδὸς ἀφαιρέσει. ἐλθὼν οὖν Ὀδυσσεὺς, τήν τε κόρην συναιρομένην εὗρεν αὐτῷ τῆς σπουδῆς, καὶ πείθουσαν τὴν μητέρα ὡς τὸ τεθνήξεσθαι μᾶλλον αὐτῇ προσῆκον ἢ τὸ ζῆν παῤ ἀξίαν. σφαγείσης δὲ τῆς παρθένου Ἑκάβη θεράπαιναν αὑτῆς ἔπεμψε παρὰ τὰς ἀκτὰς, ἐφʼ ᾧ ὕδωρ ἐκεῖθεν κομίσαι πρὸς λουτρὸν Πολυξένης. εὗρε δὲ Πολύδωρον ἐκεῖ κείμενον· ἀλοῦσαν γὰρ ὡς ἔγνω τὴν Τροίαν Πολυμήστωρ, σφάξας αὐτὸν ἔρριψεν εἰς τὴν θάλασσαν, ὡς ἂν αὐτὸς ἔχῃ τὸν χρυσὸν, ὃν πρὸς αὐτὸν μετὰ τοῦ παιδὸς Πολυδώρου πρώην Πρίαμος ἔπεμψε λάθρα, ἐπειδὴ ἑώρα τὸ Ἴλιον πρὸς κίνδυνον [*](4. Hanc ὑπόθεσιν, Thoma Magistro codicibus pluribus, quos memorari dignam, primum edidit Aldus, operae pretium non est, vel iisdem subjectam Vitae Euripidis ab verbisperscripta vel compendifacta, Thoma scriptae, praescripto ἡ ὑπόθεσις ut in Havniensi. θεσις τοῦ δράματος οὕτως ἔχει. Legitur 9. αὐτῷ Barnesius pro αὐτῶ. tur cum eodem lemmate in B. (i. e. 15. τοῦ λαέρτου B. τοῦ om. Ald. codice Parisino 2713.) in parte codicis 17. ἦν om. B. dicis ab manu seculi quinti decimi 18. τῆς om. B. scripta, aliisque ejusdem aetatis 20. τὸ τεθνήξεσθαι B. τὸ om. Ald.)
Ἡ μὲν σκηνὴ τοῦ δράματος ὑπόκειται ἐν τῇ ἀντιπέραν τῆς Τροίας Χερρονήσῳ· ὁ δὲ χορὸς συνέστηκεν ἐκ γυναικῶν αἰχμαλωτίδων Τρῳάδων, συμμαχησασῶν τῇ Ἑκάβῃ.
[*](2. τοῦ Πριάμου] τοῦ om. B. 19. Πολυδώρου om. B. ib. ὁ δὲ Πολυμήστωρ — Πριάμου] ib. διαπλασαμένου] πλασαμένου B. Haec addidi ex B. 23. τροίας B. θράκης Ald. 4. τῆς Πολυξένης] τῆς om. B. 24. Post Χερρονήσῳ B. reliquis 6. τὸν Πολυμήστορα B. τὸν om. omissis pergit, ἔστι δὲ τὰ τούτου πρόσωπα εἴδωλον πολυδώρου ἑκάβη. χορὸς 8. αὐτῆς] αὐτῆς B. Ald. ἐκ τρωάδων αἰχμαλωτίδων. πολυξένη. 9. αὐτὴν B. ἑαυτὴν Ald. ὁδυσσεύς. ταλθύβιος. θεράπαινα ἑκάβης. ib. ἐφʼ ᾧ addidi ex B. ἀγαμέμνων. πολυμήστωρ. 11. ἐλπίσιν addidi ex B.)Στίχοι πολιτικοὶ τοῦ Τζέτζου.
Πολύδωρον Ἑκάβης τε καὶ τοῦ Πριάμου παῖδα ὁ Πολυμήσ τωρ ἔκτεινεν ὁ τῶν Θρᾳκῶν κατάρχων, ἀφʼ οὗ τὴν Τροίαν ἔμαθεν Ἕλλησι πορθηθῆναι, καὶ κτείνας εἰς τὴν θάλασσαν ἔρριψε τὴν ἐκεῖσε, καίπερ λαβών παρὰ πατρὸς ὅπως αὐτὸν φυλάσσοι. Ἑκάβης αἰχμαλώτου δὲ οὔσης ἐν Χερρονήσῳ, ἐκεῖ γὰρ καὶ τὸ στράτευμα ὑπῆρχε τῶν Ἑλλήνων, ὄναρ φανεὶς Πολύδωρος τῇ σφῇ μητρὶ Ἑκάβῃ. ὅπως αὐτὸν ἀπέκτεινεν ὁ Πολυμήστωρ λέγει, καὶ τὰ λοιπὰ δὲ σύμπαντα λεπτομερεῖ τῷ λόγῳ. οὕτω κατʼ ἔπος λέγει δὲ διὰ τοῦ Εὐριπίδου, ἥκω νεκρῶν κευθμῶνα τε καὶ πύλας ἀρεὶς σκότος, ἔκτοτε τοῖς φυγοῦσι δὲ δεινοῖς ἐξ ἀρρωστίας, ὡς ἐγερθεὶς ἐκ τῶν νεκρῶν λέγομεν τὰ τοιαῦτα· τοῖς μὴ μαθοῦσι γράφομεν, οὐ τοῖς μαθοῦσι ταῦτα.
Τοῦ Χορτασμένου.
Κἀντεῦθεν ᾂν κατίδοι τις τοῦ ζωτικοῦ τὴν φύσιν καὶ τὴν σπουδὴν τὴν ἄμετρον, ἣν ἔχει περὶ λόγους· τοῦ γὰρ βιβλίου τουτουὶ μηδενὸς στερουμένου, μηδʼ ἐνδεῶς τυγχάνοντος ὧνπερ προσῆκεν ἔχειν, τὸν Εὐριπίδην τὸν σοφὸν ποιητικῆς τὸ κλέος, ὁ δʼ ὥσπερ οὐκ ἀρκούμενος τοῖς ὧδε γεγραμμένοις, καὶ τοὺς παρόντας τουτουσὶ γραμματικοῦ τοὶ Τζέτζου στίχους προσέθηκεν αὐτῷ μηδόλως ἀμελήσας, μηδʼ ἀνασχόμενος εἰπεῖν τινὰ τῶν περὶ λόγους, ὡς ἄρα τούτου κάλλιον ἐκτήσατο βιβλίον.
[*](2. Tzetzae versus edo ex parte 8. δὲ] τε Fl. recenti codicis (B.) Parisini 2713. 11. ὅπως] τὸ πῶς Fl. Versus undecim primos ex Fl. 33. 14. σκότος] Aut σκότους scripsit ediderat Matthiae vol. 6. p. 3. aut σκότου. 7. φυλάσσοι] φυλάττῃ Fl.)Ἐπειδὴ περὶ τοῦ εἰδώλου προεθέμεθα εἰπεῖν, τοῦτο δὲ τὸ ὄνομα γλώσσαις μὲν ἁπάσαις προβέβληται, οὐδέπω δὲ σεσαφήνισται, ἀλλʼ ἔστιν οὗ καὶ διαφόροις ἐννοίαις ἐκφέρεται, χρεὼν εἰπεῖν τί ποτε τοῦτό ἐστι καὶ πόθεν εἴληφε τὴν συνθήκην. πῆ μὲν γὰρ εἴδωλα τῶν σωμάτων φαμὲν τὰς ψυχὰς, καὶ ῥήτορα εἰδωλοποιὸν ὀνομάζομεν τὸν ταῖς ἀπελθούσαις τῶν σωμάτων ψυχαῖς λόγους περιτιθέμενον. φιλόσοφοι δὲ ξύμπαντες τὰ χείρονα εἴδωλα τῶν κρειττόνων φασίν. οὕτω γὰρ κἀπὶ τῆς συνηθείας ἔστιν εἰδεῖν· οὗτος μὲν γὰρ ὁ χαλκοῦς ἀνδριὰς Ἡρακλέους εἴδωλον, ὅδε δὲ Θησέως· καὶ ἡ χαλκῆ λύκαινα, ἡ τοὺς μαστοὺς ὑποτιθεῖσα τοῖς βρέφεσι, ποιήματα μὲν παλαιᾶς ἐργασίας, εἴδωλα δὲ ἀληθείας, καθʼ ἣν Ῥῆμος καὶ Ῥώμυλος ὑπὸ τοῦ Φαιστύλου ῥιφέντες ἐπὶ τὴν ἀκτὴν τῆς ζώσης λυκαίνης τοὺς μαστοὺς εἵλκυσαν. τίς οὖν ὁ τῆς διαφορᾶς λόγος: ἐγὼ γοῦν φημι λογισάμενος καὶ ἐκτιθέμενος ὡς ἡ ψυχὴ οὐ πέφυκεν εἴδωλον, ἀλλὰ τὸ σῶμα τῆς ψυχῆς, ὡς χεῖρον κρείττονος· ἐπεὶ δὲ αἱ ψυχαὶ φανταζόμεναι σωματικοῖς τυποῦνται μορφώμασι πρὸς τὴν τῶν ὁρώντων δύναμιν, ἀσαφέσι μέντοι καὶ συγκεχυμένοις, καὶ τὸ ὅλον σκιώδεσι, διὰ ταῦτα λέγονται τῶν σωμάτων εἴδωλα· σῶμα μὲν γὰρ καὶ τὸ σχῆμα ὄρθιον καὶ τὴν ἁφὴν στερρὸν καὶ ἀντιτυπὲς, καὶ τὸ χρῶμα ἔνι λευκὸν καὶ βαρὺ καὶ γεῶδες καὶ ἀέρι μὴ ἐποχούμενον, ἡ δὲ τοῦ Πολυδώρου ψυχὴ οὐχ οὕτω τῇ Ἑκάβῃ ἐφαίνετο, ἀλλὰ ζοφερὸν καὶ σκιᾷ παρόμοιον καὶ δυσείκαστον· [*](2. Moschopuli περὶ τοῦ εἰδώλου seculi quinti decimi scripta, post disputatio, Hecubae, in qua Polydori. Tzetzae versus supra appositos, εἴοωλον in scenam producitur, tos, cum lemmate περὶ τοῦ εἰδώλου. praefixa in codicibus Byzantinis Pars postrema inde ab verbis τῶν multis legitur, primum edita ab σωμάτων μὲν Πλάταν usque ad ἐπεφημίσθη Aldo post Moschopuli Vitam Euripidis: μἱσθη εἴκασμα legitur etiam in codice unde inscriptum ei est dice Guelferbvtano in initio scholiorum τοῦ αὐτοῦ τερὶ εἰδώλου. Inscriptio ab liorum ad Hecubam. me posita ex codice sumta est 112. ὅδε δὲ B. et Dresd. ὁ δὲ Ald. Dresdensi (D. 22.) de quo dixi ad 14. Ῥῦμος Musgr. pro Ῥῶμος. Scholia in Sophoclem vol. 2. p. 15. μαστοὺς] μαζοὺς Dresd. 408. Habet etiam codex Parisinus. 21. ὄρθιον B. Dresd. ὄρθριον Ald. (B.) 2713. in parte ab manu 22. καὶ βαρὺ] καὶ om. B.)