Ἐπὶ δὲ τὴν τῶν κακῶν ἐξέτασιν ἔρχεσθαι δεῖ καὶ ἀναγκαίως ἀναζητεῖν τὰ παρὰ ἀνθρώποις. τὰ παρ᾿ ἀνθρώποις κακὰ πό [*](11 Symp. S. 45, 1. 77, 4f S E (bis Z. 9) C Ph Ezn (von Z. 9 an) αὑτὰ C, αὖ Ρh | ἔσονται] ἔσται S | τῷ] τὸ C S?, τῶν Ε1i | τί τῶν C 2 ὑπάρχειν] εἶναι Ρh | κατὰ—ἀντέκειτο Ζ. 7f < Ρh | τοῦ < C E1i | ἀντικείμενον C | αὑτῷ] ἑαυτῷ Ε2C, αὐτῶν Ε1° 4 οὐκ < Ε1i 4f ἀντικείμενον λέγ.] ἀντίκειται S 5 ὁμοίως] μὲν (od. že aus takože) S | αὐτὸ + C | αὐτὸ — φαίνεται Ζ. 6: οὐχ ἑαυτῷ τῷ δὲ σκότει ἀντίκειται καὶ Ε1° | ἀντικείμενον S 6 ἔχων Ε1 | γοῦν < S 7 ὅσα < viell. S | καὶ < C | ἑαυτῇ Ε2 Ε1° C, αὐτῇ Ε1i 8 οὕτω Ε1° Ε2 | δὲ] οὖν C Ph 9 δείκνυται] hier endet Maximus (E) ἐπεὶ—φαίνεται Ζ. 12] περὶ μὲν τῆς ὕλης αὐτάρκως ἔχει Ρh: frei Ezn I 545 | ἐπεὶ καὶ] καὶ ἐπειδὴ w. e. sch. S 10 ποιεῖσθαι < S | τὸν μὲν] καὶ τὸν S | περὶ law wol auch S (»i« wohl aus »o« = περὶ) | δοκεὶ C 146v 11 πρὸς—φαίνε- ται Ζ. 12 etwas breiter Ezn I, 548ff | γὰρ δὲ C | τοῦ] ὡς od ὅτι S 12 φαίνεται] C endet 13 vor ἐπὶ »Untersuchung (Bl. 1) über das Böse« + S | Ἐπὶ] C in C 235v (Holl 193 Nr. 436); Lemma ἐκ τοῦ αὐτοῦ (vorausgeht De autex. 8, 1. 11—15). Ph 307b, 5 | Ἐπὶ δὲ] ἐπειδὴ C | δεῖ καὶ] δεῖν C 14 τὰ παρ᾿ ἀνθρώποις + Ph κακά. τὰ + Εzn, ὄντα viell. + S | τὰ . . κακὰ] τῶν . . κακῶν w. e. sch. S: schwerl, τῶν . . ἔργων, denn statt (»um die) Dinge« dě lěch (děl S b) wird zu lesen sein (»um das) Böse« zlech 14f πότερον—κακοῦ s. 179, 1 < Ph a | πότερον usw. als Frage auch Ezn?« und gibt das Folgende bis κακία S. 180, 6 sehr frei wieder)
179
τερον εἴδη τυγχάνει κακοῦ ἢ μέρη; εἰ γὰρ εἴδη ταῦτα ἐκείνου φάναι θέλοις, οὐκ ἔστιν ἕτερον παρὰ ταῦτα καθ᾿ ἑαυτὸ τὸ κακὸν τῷ τὰ γένη ἐν τοῖς εἴδεσιν ἐξετάζεσθαι· οἷον τὸ ζῷον γένος ἐστὶν κατ᾿ εἶδος κατηγορούμενον, τουτέστιν κατά γε ἀνθρώπου καὶ τῶν ὁμοίων, ὅσα τε ἔμψυχα ὄντα τὴν προαιρετικὴν κίνησιν ἔχει· ἄλλ᾿ οὐχ οἷόν τε δείκνυται τοῦτο. οὐ γὰρ γένος εἶναί φαμεν ἕτερόν τι καθ᾿ ἑαυτὸ ὑπάρχον 2 παρὰ τὰ εἴδη· οὕτω δὴ καὶ περὶ τοῦ κακοῦ λέγειν ἀνάγκη. τὸ γὰρ γένος εἴπαμεν τὴν σύστασιν ἐν τοῖς εἴδεσιν ἔχειν, μὴ εἶναι δέ τι ἕτερον καθ᾿ ἑαυτό. εἰ δὲ οὕτως ἔχει, γενητὸν ἔσται τὸ κακόν· τὰ γὰρ εἴδη γενητὰ ὄντα δείκνυται, οἷον φόνος καὶ μοιχεία καὶ τὰ τούτοις παραπλήσια. εἰ δ᾿ αὖ πάλιν μέρη τινὸς κακοῦ ταῦτα εἶναι ἐθέλοις, 3 ἔστιν δὲ ταῦτα γενητά, ἀνάγκη κἀκεῖνο γενητὸν ὑπάρχειν. ὧν γὰρ τὰ μέρη γενητά, ταῦτα ὁμοίως ἐξ ἀνάγκης εἶναι γενητά· τὸ γὰρ ὅλον ἐκ μερῶν συνέστηκεν. καὶ τὸ μὲν ὅλον οὐκ ἔσται μὴ τῶν μερῶν ὄντων, ἔσται δὲ τὰ μέρη, κἂν μὴ τὸ ὅλον παρῇ. οὐδενὸς δὲ τῶν ὄντων μέρος μέν ἐστιν γενητόν, μέρος δὲ <πάλιν> ἀγένητον, εἰ δὲ καὶ 4 τοῦτο συγχωρήσαιμι τῷ λόγῳ, ἦν ποτε τὸ κακόν, ὅτε ὁλόκληρον οὐν ἦν, τουτέστιν πρὶν δημιουργῆσαι τὴν ὕλην τὸν θεόν. τότε δὲ ὁλόκληρον γίνεται, ὅτε πρὸς τοῦ θεοῦ γέγονεν ἄνθρωπος· τῶν γὰρ μερῶν τοῦ κακοῦ ἄνθρωπος ὑπάρχει ποιητής. καὶ τοῦ ἐντεῦθεν τοῦ ὁλόκληρον εἶναι τὸ κακὸν αἴτιος ἔσται δημιουργήσας ὁ θεός, ὅπερ οὐκ εὖ ἔχειν
[*](S C Ph Ezn 1 ἢ las wohl auch S »i« »und« (aus »ili« »oder«) | ταῦτα—θέλοις Ζ. 2 < Ρh 2 θέλοι S | ἔστιν] ἄρα Ρh a, ἔσται Ph b |τὸ κακὸν καθ᾿ αὑτό Ρh | τῷ] eže = τῷ οd. τὸ S 3 ἐν w. e. sch. < S | ἐξετάζειν S | οἷον τὸ ζῶον—οὕτως ἔχει Ζ. 9] nur καὶ ὑρεστάναι . εἰ δὲ τοῦτο in Ph | εἴδη S 4 γε Μd: τε C | καὶ κατὰ τῶν ἄλλων ὁμοίων S 5 οἷόν τε] οὕτως S 6 τοῦτο verbinden C S mit dem Folgenden | οὐ γὰρ S: δὲ ει C | εἲναι < S | ἕτερόν] αὐτό (semu st. inomu) S 6f ὑπάρχειν S (wörtlich in S οὐ γὰρ φαμὲν τοῦτο γένος τι αὐτὸ καθ᾿ ἑαυτὸ ὑπάρχειν) 7 δὴ] δὲ w. e. sch. S | τὸ Μd: ὃ C 8 γὰρ S: δὴ C | δέ τι S: δ᾿ ἔτι C 9 αὑτὸ C | ἔσται: ἄρα Ρh a 10 καὶ vor μοιχ. < C 10f τούτων C 11 αὖ πάλιν < Ρh | μέρος S 11f θέλοις C 12 ἀνάγκη S 18v 13 μέρη] γένη C, am Rd. μέρη | γενητά1 < Ρh a | εἶναι] ἔστι Ρh 14 für ἔσται Ζ. 14. 15. 21 hat Ph a stets ἄρα 14f μὴ τ. μ. ὄντων C S: μὴ ὄντων μερῶν Ρh 15 δὲ τὰ μέρη] δὲ (+ τοίνυν od. οὖν) τὰ μέρη S, δέ τινα τῶν μερῶν Ρh | δὲ < C 16 ὄντων] γενητῶν S | πάλιν + S 17 συγχωρήσαιμεν S 19 τοῦ1 < Ρh 20 τοῦ ἐντ. τοῦ C S: τὸ ἐντεῦθεν Ρh 21 οὐκ εῦ C 236 | οὐκ εὖ—δοκεῖ S. 180, 1] nur ἀσεβές Ρh) 180
μοι τοῦτο περὶ θεοῦ <λέγειν> δοκεῖ, εἰ οὐδ᾿ ὁπότερον τούτων εἰπεῖν ἐθέλοις, πρᾶξιν δέ τινος κακοῦ εἶναι λέγοις, γενητὸν αὐτὸ ὑπάρχειν μηνύεις· ἡ γὰρ τοῦ τινὸς πρᾶξις ἀρχὴν τοῦ εἶναι λαμβάνει. πρὸς δὴ τούτοις οὐδὲν ἕτερον παρὰ ταῦτα τὸ κακὸν εἰπεῖν ἔχεινς. ποίαν γὰρ πρᾶξιν κακὴν ἑτέραν παρὰ τὰς ἐν ἀνθρώποις δεικνύειν ἔχεις; ὅτι γὰρ ὁ ἐνεργῶν οὐ κατὰ τὸν τῆς οὐσίας λόγον ὑπάρχει κακία, κατὰ δὲ τὸν τῆς προαιρέσεως τρόπον, τοιαῦτα πράττειν ἐπαναιρούμενος, ἐξ ὧν τοῦ κακῶς λέγεσθαι τὴν προσηγορίαν λαμβάνει, προλαβὼν ἔδειξα τῷ λόγῳ.