Οὐκοῦν λέγωμεν δὴ πρῶτον, αὐτόθεν ἀπ' αὐτῆς ἀπαρξάμεναι τῆς ἐπωνυμίας, δἰ ἣν αἰτίαν ἐκλήθη παρθενία τοῦτο τὸ κορυφαιότατον καὶ μακάριον ἐπιτήδευμα, οἷόν τε ὂν τυγχάνειν καὶ δύναμιν [*](13 Plato Phaed. lOS C — De autex. 9, 4 — 14 Athenag. Suppl. 7, 9. Hipp., De autichr. 2. Cohort. 8 — 18 Plato Tim. 2(3 D — 20 Plato Symp. 218 Β. Acta Pauli 7 f. 18 — 24 Plato Phaedi-. 237 C) [*](1 δ . . τέρας | (πρ)οσιέναι τῷ unleserl. (προσνεῖμαι τῷ M Al) 2 (ἀγαλλ)ιάσει — ἐπαγγελλ(όμενον) unleserl. | καὶ — nagQ. Lücke in M 2 f (ἀλλέλ)ων — γὰρ Ζ. 3 unleserl. 0, Lücke in M 3 οὕτω γὰρ] τοσοῦτον M AI | ἐπέ- ραστον 65 5 ἣν < P f ἀποτορνεύσας τῷ πνεύματι 0: ἀποτορνεῦσαι τῶ πατρὶ P: ἀποτορνεύσας τῷ πατρί Jh 7 δευτέρια P 9 ἐστηλτεύθω O 10 f Λόγος η΄ Θέκλα < 0: Θέκλα λόγ. ῆς΄ P 12 größerer Raum, dann . ιπούσης 13 ξυνέμπορον Ο: συνέμπορον P: PI συνεμπόρων . . θεῶν τυχοῖ·σα 15 μεμελ. vgl. S. 28, 16 u. De res. H, 5, 3 17 ἧ καὶ V (Jh) 18 PI τὸ πρέπον εἰς δύναμιν . . ἀποδοῦναι 20 PI τί δεῖ λέγειν; 22 αὐτῆς] ἀρχῆς O Jh 24 f PI οἷόν τ’ ἐστι καὶ ἣν ἔχει δύναμιν . . . , εἴτε ὠφέλειαν . . παρέχει)
81
ἣν ἔχει, καὶ εἰσύστερον, ὁποίους καρποὺς ἀποτελεῖ. κινδυνεύουσι γὰρ ὀλίγου ξύμπαντες αὐτὴν ἠγνονκέναι, καὶ μυρίων διαφέρουσαν τῶν ἄλλων τῆς ἀρετῆς πλεονεκτημάτων, ὁπόσα εἰς κάθαρσιν καὶ κόσμον διαπονούμεθα τῆς ψυχῆς. παρθεΐ γὰρ ἡ παρθενία κατὰ μίαν ὑπαλλαγὴν καλεῖται στοιχείου, ὡς δὴ μόνη τὸν ἔχοντα καὶ τετελεςμένον αὐτῆς τὰς ἀφθόρους τελετὰς θεῷ παρεικάζουσα, οὗ μεῖζον ἀγαθὸν ἀδύνατον εὑρεῖν, ἡδονῆς καὶ λύπης ἀπῳκισμένον· <ῇ> τὸ τῆς ψυχῆς καταρδόμενον ἀληθῶς αὔξεταί τε καὶ κουφίζεται πτέρωμα, τῶν ἀνθρωπίνων ἐξίπτασθαι καθ’ ἡμέραν ἐθιζόμενον σπουδασμάτων. ἐπειδὴ γὰρ πανήγυριν τὸν βίον ἡμῶν σοφῶν παῖδες εἰρήκασιν εἶναι, ἡμᾶς δὲ τὸ δρᾶμα τῆς ἀληθείας τὴν δικαιοσύνην ἥκειν ὡς εἰς θέατρον ἐπιδειφομένους — ἀντιτεχνούντων ἡμῖν καὶ ἀνταγωνζομένων τοῦ διαβόλου καὶ τῶν δαιμόνων — , ἀνανεύοντας ἄνω δεῖ καὶ ἀνιπταμένους μετεωρίζεσθαι καὶ φεύγειν τὰ θέλγητρα τῆς καλλιφωνίας αὐτῶν καὶ τὰ σχήματα, ἔξωθεν φαντασίᾳ σωφροσύνης ἐπκκεχρωσμένα, ἢ τὰς Σειρῆνας μᾶλλον τὰς Ὁμηρικάς. κηλούμενοι γὰρ ταῖς ἡδοναῖς τῆς πλάνης πτερορρυοῦσι πολλοὶ καὶ βαρύνοται εἰς τὸν καθ’ ἡμᾶς ἥκοντες βίον, χαυνωθέντων αὐτοῖς καὶ
[*](3 Plato Soph. 227 C — 5 Plato Phaedr. 249 C — 7 ff Plato Phaedr. 246 E. 248 C. 249 C — 10 Pythagor. bei Diog. Laert. VIII, 1, 6; Teles ed. Hense zu 15, 11 (Tatian von d. Welt) — 13 C. Porph. 1,2 — 15 Plato Epist. VII, 340 D — 16 De autex. 1. De res. I, 28, 1 — 17 Plato Pol. III, 413 C — Plato Phaedr. 218 C) [*](4–7 Phot. Bibl. 237 S. 331 a, 23) [*](1 εἰς ὕστερον P 196 2 σύμπαντες B | καὶ + | μυρίῳ ansprechend Jh 3 PI τῶν τῆς ψυχῆς καθάρσεων 4 τῆς < | παρθεία — εὑρεῖν Ζ. 7 Ph 311 a, –23 | πανθεΐα PW d: παρθεΐα OKl: περθεῖα Ph a, παρὰ θεῖα Ph b | <Ph 5 ὑπαλλαγὴν HSS: ἀπαλλαγὴν PhbJh, schwerl. richtig | δὴ μόνη undentl. | μόηνη P 51 καὶ τετελ. < Ph | VI τελέους ἀεὶ τελετὰς τελούμενος 6 ἀφθόρους Ο: ἀφθάρτους P | τλετὰς unleserl. Ο | παρεικάζουσαν P: ἀπεικάζουσα Ph 7 εὑρεῖν — κ(κὶ) λύ(πης) unleserl. | ἔ + Jh 7 ff PI τούτοις . . αὔξεται . . τὸ τῆς ψυχῆς πτέρωμα . . 248 ᾧ πτερῷ) ψυχὴ κουφίζεται. 249 ἐξιστάμενος . . τῶν ἀνρωπίνων σπουδασμάτων 8 καταρδευόμενον B | ἀλη)θῶς — πτέρωμα Z. 9 unleserl. Ο (von αὔξεται an ücke in M) 9 ἀ)νθρωπ(ίν)ων ἀκτίων M) — σπουδα(σμ)άτων unleserl. Ο ἐξ. — σπουδ. ücke in M) 10 πανήγυριν ν 11 εἶναι vor σοφῶν Ζ. 10 Ο | εἰρήκεσαν OP 12 ἐπιδειξομένην P 14 f θέλητρα P ν δόξαις . . ἐπικεχρωσμένοι 17 Pl ὑφ' ἡδονῆς κληληθέντες πολλοὶ nach βαρύνουται Ζ. 18 Ο 1 7 f PI βαρυνθεὶσα δὲ πτερορρυήσῃ 18 εἰς τῶν (übergeschr. über τὸ) O, τὸν ab. »verblichen, viell. « P | βίον ἥκοντες P) 82
χαλασθέντων τῶν τόνων, καθ' οὓς ἡ τῶν πτερῶν τῆς σωφροσύνης συγκρατεῖται φύσις, κουφίζουσα τὰ κάτω νεύοντα περὶ τὴν φθορὰν τῶν σωμάτων. ὅθεν, ὡ Ἀρετή, εἴτε . . [δι' ἑαυτὴν] εἴτε διὰ τὸ καὶ μετεωρίζειν πρὸς οὐρανὸν τὰς ψυχὰς ταύτην ἔσχηκας τὴν ἐπωνυμίαν, ἐπὶ λευκοτάτων ἀεὶ βαίνουσα φρενῶν, ἴθι μοι συναντιληψομένη τοῦ λόγου, ὃν αὐτὴ προσέταξας εἰπεῖν.
Οἱ γὰρ πτερορρυήσαντες καὶ πεσόντες εἰς τὰς ἡδονὰς οὐ πρότερον λήγουσι λύπης καὶ πόνων, ἔστ' ἂν τῇ τοῦ πάθους ἐπιθυμίᾳ τὴν ἀνάγκην ἐκπληροῦντες τῆς ἀκρασίας ἀμύητοι καὶ ἀτελεῖς τοῦ τῆς ἀληθείας ἀπομείνωσι δράματος, ἀντὶ τῆς μετ’ αἰδοῦς καὶ σωφροσύνης παιδοποιήσεως ἀγρίαις ἐρώτων λυττήσαντες ἡδοναῖς αἱ δὲ εὔπτεροι καὶ κοῦφαι εἰς τὸν ὑπερκόσμιον τόπον ὑπερκύψσαι τοῦ βίου καὶ ἰδοῦσαι μακρόθεν ἃ μὴ ἕτερος ἀνθρώπων ἐθεάσατο, τοὺς λειμῶνας αὐτοὺς τῆς ἀφθαρσίας, ἀμήχανα κάλλη καὶ ἄνθη φέροντας καὶ πεπληρωμένους, ἀεὶ πρὸς αὐτούς εἰσιν , ἀναπολοῦσαι τὰ ἐκεῖ θεάματα, καὶ διὰ τοῦτο μικρὰ ἡγοῦνται τὰ ἐνταῦθα νομιζόμενα καλά, πλούτους καὶ δόξας καὶ γένη καὶ γάμους, καὶ οὐδὲν ἔτι ἐκείνων [*](2 vgl. zu S. 81 7 f — 3 Plato Kiatyl. 41 5 D. Phaeclr. 240 D — 5 Symp. 9, 1. De res. I, 27, 1 — 7 Plato Tim. 42 C — 9 Plato Phaed. 69 G. Phaedr. 248 B — 12 Plato Phaedr. 247 C. 249 C — 13 Plato Axioch. 371 C — Symp. S. 6, bf. Apok. Petr. 15 — 16 Plato Theaet. 173 E — 17 vgl. Plato Gorg. 523 C) [*](3 f Phot. Bibl. 237 S. 311 a, 26) [*](3 ὦ Ἀρ. — ἐπωνυμ. Ζ. 4 Ph 311 a, 24 ff | ὦ Ἀρ. εἴτε] ἡ ἀρετὴ ἤτοι Ph | ὅτι nach εἴτε u. αἱρετὴ nach ἑαυτὴν + Po Cb Jh nach PI, διὰ τὸ ehai αἱρετὴν + Kl 3 PI Phaedr. ἄνω μετεωρίζουσα | τὰς ψυχὰς < P | ἔσχηκε Ph 7 PI οὐ πρότερον πόνων λήξοι 9 f PI Phaed. ἀμὑητος καὶ ἀτέλεστος. Phaedr. 248 ἀτελεῖς τῆς τοῦ ὄντος θέας ἀπέρχονται 10 δράματος] ὁράματος Jh, aber vgl. S. 81, 11 | μετὰ B 11 PI Phaed. 81 A ἀγρίων ἐρώτων. Legg. IX, 586 ἔρωτας λυττώντας | λυοσήσαντες Ο 12 κοῦφοι P | PI 247 τὸν δὲ ὑπερουράνιον τόπον 13 μακρόθεν] πόρρωθεν viell. richtig P Jh 13 f PI εἰς τὸν τῶν εὐσεβῶν χῶρον οἰκίζονται, ἔνθα . . παντοῖοι . . λειμῶνες ἄνθεσι ποικίλοις ἐαριζόμενοι 14 λειμῶνας P 197 | αὐτοὺς undeutl. 15 καὶ vor πεπλ. < P | αὐτ)ούς sehr undeutl. 0, αὐταῖς Po Cb, αὐτοῖς MAlJh | ἀναπωλοῦσααι P, ἀναπλοῦσαι B 16 μικρὰ ἡγοῦνται undeutl. 0; μὴ ῥέπουσαι πρὸς 2. Hd. in ücke M AI | PI ταῦτα πάντα ἡγησαμένη σμικρὰ καὶ οὐδέν 17 Pl γένη καὶ πολύτους | πλού)τους undeutl. | πλοῦτον κ. δόξαν M AI | κ. γένη — γάμους unleserl. Ο (2. Hd. in ücke M) | καὶ vor οὐδὲν < M AI | οὐδε. Ο | ἕτι P: τι AlJh, auch wohl O wie Al)
83
περὶ πλείονος ποιοῦνται. ἀλλὰ καὶ εἴ τις αὐτῶν θηρίοις ἢ πυρὶ τὰ σώματα βούλοιτο παραδιδόναι καὶ τιμωρεῖσθαι, ἑτοίμως ἔχουσι τῶν ἀλγηδόνων ἀφροντιστεῖν διὰ τὸν ἐκείνων πόθον καὶ τὴν ἐκείνων ἔκπληξιν, ὥστε δοκεῖν αὐτὰς καὶ ἐν κόσμῳ οὔσας μὴ εἶναι ἐν κόσμῳ, ἀλλὰ τῷ φρονήματι καὶ τῇ ὁρμῇ τῆς ἐπιθυμίας εἰς τὴν ἄγυριν ἤδη τῶν ἐν τοῖς οὐρανοῖς τυγχάνειν. οὐ γὰρ θέμις ἐπὶ γῆς βρίθειν κατὰ τὴν ἑαυτοῦ φύσιν τῷ τῆς παρθενίας πτερῷ, ἀλλ ἄνω φέρειν εἰς καθαρὸν αἰθέρα καὶ τὸν τῶν ἀγγέλων γείτονα βίον. ὅθεν καὶ πρῶται τῶν ἄλλων μετὰ τὴν ἀνάκλησιν καὶ τὴν ἐντεῦθεν ἐκδημίαν αἱ ὀρθῶς καὶ πιστῶς παρθενεύσασαι τῷ Χριστῷ τὰ νικητήρια φέρονται τῶν ἄθλων, τοῖς τῆς ἀφθαρσίας ἄνθεσι στεφθεῖσαι πρὸς αὐτοῦ· ἅμα γὰρ τῷ καταλεῖψαι τὸν κόσμον τὰς ψυχὰς λόγος ταῖς παρθένοις ὑπαντῶντας ἀγγέλους μετὰ πολλῆς εὐφημίας εἰς τοὺς προειρημένους παραπέμπειν λειμῶνας αὐτάς, εἰς οὓς καὶ πρόσθεν ἐλθεῖν ἐγλίχοντο, μακρόθεν αὐτοὺς φαντασιωθεῖσαι τότε, ὁπότε ἔτι ἐπενδημοῦσαι τοῖς σώυμασιν ἰνδάλλοντο τὰ θεῖα.
Ἐνταῦθα οὖν δὴ ἐλθούσας θαυμαστά τινα θεάσασθαι καὶ ἔκλαμπρα καὶ μακάρια κάλλη καὶ ὁποῖα ἐξειπεῖν εἰς ἀνθρώπους δυσχερές. εἶναι γὰρ αὐτὴν δικαιοσύνην καὶ αὐτὴν σωφροσύνην, ἀγάπην αὐτὴν ἐκεῖ καὶ ἀλήθειαν καὶ φρόνησιν καὶ τὰ ἄλλα ὡσαύτως ἐπιφανῆ τῆς σοφίας ἄνθη καὶ φυτά, ὧν ἡμεῖς ἐνθάδε σκιὰς μόνας φασματώδεις ὀνειρώσσοντες ἀπὸ τῶν πράξεων ἡγούμεα τῶν ἀνθρω- [*](1 I Kor. 13, 3 ? — 4 vgl. Plato Symp. 211 D — Ep. ad Diognet. 5 — 6 Symp. S. 49, 16. 68. 18. 85, 7. 92, 15; vgl. Tatian 13 — 9 vgl. Apok. Job. 14, 4. I Thess. 4,16 — 10 II Kor. 5, 9 — 13 Apok. Petr. ? — 15 Plato Pbaedr. 248 A — 16 Kor. 5, 6 — 17 Plato Phaedr. 250 B — 18 vgl. Plato Tim. 28 C — 19 Plato Phaedr. 247 DE — 21 Symp. S. 114, 5. Plato Pol. VH, 532 C) [*](1 πλέονος P | ποιοῦνται ἀλλ)ὰ καὶ εἴ unleserl. Ο | ἀλλὰ] ὥστε Μ AI | αὐ . . . Ο: αὐτοῖς MAI | θηρ)ίοις ἢ undentl. Ο 1 f βούλ. τὰ σώμ. P Jh | 2 βούλοιτο Ο 66 3 πόθων P (nicht V) 4 καὶ vor ἐν < Cb Jh | οὕσαι B 6 τῶν ἄστρων ἐν P 7 τὸ . . πτερὸν P | ἀλλὰ P 8 φέρ.] εἰς οὐρανόν + P Jh 10 παρθενεύουσαι B 12 πρ. αὐτ. auch παρ’ ἑαυτοῦ MAI) 13 λόγος] ἔχει P 14 παραπέμ|πειν P ν 15 PI γλιχόμεναι . . τοῦ ἄνω 16 ἐπενδημοῦσαι Ο: ἐνδημοῦσαι P Jh: ἐκδημοῦσαι Po 17 οὖν + O | θεάσ. θαυμ. τινα Ο 17 f κάλλος δὲ τότ' ἦν ἰδεῖν λαμπρόν, ὅτε . . μακαρίαν ὄψιν τε καὶ θέαν . . εἶδον 18 ἐκλάμποντα Ο 19 f PI καθορᾷ μὲν αὐτὴν δικαιοσύνην, καθορᾷ δὲ σωφροσύνην, καθορᾷ δὲ ἐπιστήμην . · καὶ τἆλλα ὡσαύτως τὰ ὄντα ὄντως θεασαμένη | αὐτὴν vor σωφρ. < Cb Jh | φρόνησιν . . σωφροσύνην P 21 f PI φαντάσματα θεῖα κ. σκιάς)
84
πίνων συνίστασθαι, ὅτι μὴ ἔστιν αὐτῶν δεῦρο μηδὲν εἴδωλον καταφανές, ἀλλ' ἀπεικονίσματα μόνον ἀειδῆ, ἃ δὴ καὶ αὐτὰ σκοτεινῶς πολλάκις ἀπεικάζοντες αἰσθανόμεθα. οὐ γὰρ ἂν πώποτε δικαιοσύνης αὐτῆς ἢ συνέσεως ἢ εἰρήνης ὀφθαλμοῖς ἐθεάσατο τις μέγεθος ἢ σχῆμα ἢ κάλλος· ἐκεῖ δὲ ἐν τῷ ὄντι, ὡς εἰσίν , ὁλοτελῆ βλέπονται καὶ σαφῆ. εἶναι γὰρ δένδρον τι σωφροσύνης αὐτῆς, εἶναι ἀγάπης, εἶναι συνέσεως, ὥπερ καὶ τῶν ἐνθάδε τὰ φυτὰ καρπῶν. οἶον σταφυλῆς ἢ ῥόας ἢ μήλων. οὕτω δὴ κἀκείνων βλέπεσθαι μὲν καὶ ἐσθίεσθαι τοὺς καρπούς, οὐ μὴν ἀπόλλυσθαι καὶ φθίνειν, ἀλλ’ εἰς ἀθανασίαν αὔξειν καὶ θειότητα καὶ τοὺς δρεπομένους· καθὼς κἀκεῖνος, ἐξ οὑ πάντες ἐσμέν, πρὸ τοῦ παραπεσεῖν καὶ πηρωθῆναι τὰς ὅψεις ἐν τῷ παραδείσῳ τυγχάνων ἀπεκαρπεύετο, τοῦ θεοῦ θεμιστεύοντος τὸν ἄνθρωπον τῶν τῆς σοφίας ἐργάτην τεθῆναι καὶ φύλακα φυτῶν. τοιούτους γὰρ ἠν καρποὺς πεπιστευμένος γεωργεῖν καὶ ὁ πρῶτος Ἀδάμ. καὶ ὁ Ἱερεμίας δὲ ταῦτα τυγχάνειν ἰδικῶς ἴν τινι τόπῳ καὶ ἀφεστῶτι μεγάλην ἀπόστασιν τῆς καθ’ ἡμᾶς οἰκουμένης οἶδεν, ἔνθα τοὺς ἐξολισθήσαντας τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν κατοικτίζων λέγει »μέθετε ποῦ ἐστι φρόνησις, ποῦ ἐστιν ἰσχύς, ποῦ ἐστιν ἡ σύνεσις τοῦ γνῶναι, ἅμα ποῦ ἐστι μακροβίωσις καὶ ζωή, ποῦ ἐστι φῶς ὀφθαλμῶν καὶ εἰρήνη. τίς εὑρε τὸν τόπον αὐτῆς, ἢ τίς εἰσῆλθεν εἰς τοὺς αὐτῶν;‘ τούτων οὐν διελθούσας εἰς τοὺς θησαυροὺς ἀποκαρπεύεσθαι λόγος τῶν ἀρετῶν τὰς παρθένους, εὐτάκτοις φωσὶ καὶ πολλοῖς καταρδομένας, ἃ δίκην πηγῆς αὐταῖς ὁ θεὸς ἀνερεύγεται, καταλάμπων ἐκεῖνον τὸν αἰῶνα φωσὶν ἀδότοις. αἱ δὲ χορεύουσιν ἐμμελῶς γεραίρουσαι τὸν θεόν· περικέχυται τὰρ αὐταῖς ἀὴρ καθαρὸς καὶ μὴ καθιππευομενος ἡλίῳ.
[*](1 vgl. Plato Phaedi-. Β — 8 f vgl. Apok. Joh. 2, 7 — 13 Gen. 2, 15 — 17 Baruch 3, 14. 15)[*](1 συνεστᾶναι Ρ (-στάναι B) 2 μόνον — ἃ undeutl. | ἀειδῆ M Al Po Jh, w. e. seh. auch O καὶ εἴδη P | ἃ δὴ ο003C; P 3 αἰσθ)ανόμεθα unleserl. O 4 ὀφθαλμ)οῖς undeutl. | μέγεθος < 5 (ὁλο) τελῆ unleserl. Ο βλέποντες MAI 6 ἀ)γάπης unleserl. 7 συνέσεως — τ(ῶν) unleserl. O anders auch MAI | τὰ Ο ν 8 ἢ vor ῥόας < B Jh | ῥοιᾶς Ρ Ι ἢ] καὶ (a. Rand ἢ) B Jh | μὲν P 198 8 f ἐσθίεσθαι PJh: ἔδεσθαι 10 καὶ vor τοὺς + 12 ἐπεκαρπεύετο 0, aber vgl. Ζ. 21 f | θεμιστεύσαντος Viell. richtig PJh 13 τῶν über d. Lin. in P: τὸν 15 ἐνδικῶς 16 οἰκούμενος B 18 ποῦ ἐστιν ἡ] ἢ | ἡ < Jh 20 τὸν < BY (ob auch P?) | τόπον durchstrichen B | τοὺς 003C; P 21 αὐτῶν PJh: αὐτῆς Ο 22 λόγους Ρ αὐτὸς P 24 αἱ Ο: ἀεὶ PJh)85
Νῦν οὐν, ὡ παρθενοι, σωφροσύνης ἀχράντου θυγατέρες, ὑπὲρ ζωῆς ἡμῖν ἀφθόνου καὶ βασιλείας οὐρανῶν ἡ σπουδή. εἰς τὴν αὐτὴν δόζαν τῆς ἁγνείας καὶ ὑπεῖς προθύμως ταῖς πρὸ ὑμῶν συμφρονήσατε, ὀλίγα φροντίσασαι <τοῦ> βίου· οὐ γὰρ μικρὸν εἰς ἀφθαρσίας ἁγνεία, ἀνωφερῆ τὴν σάρκα πρὸς ὕψος αἴρουσα καὶ τὸ κάθυγρον αὐτῆς ἀναξηραίνουσα καὶ πηλῶδες βάρος ὁλκῇ μείζονι. Με βριθέτω τῆς ἀκοῆς ὁ ῥύπος ῥέπων εἰς τὴν γῆν, μηδὲ μετα κασμείτω λύπη τὴν χαράν, ἐκτήκουσα τὰς ἐπὶ τοῖς κρείττοσιν ἐλπίδας· ἀλλὰ ἀτρύχως αποσείεσθε τὰς ἐπισυμβαινούσας ὑμῖν συμφοράς, μὴ θολοῦσαι γόοις τὸν λογισμόν. νικάτω γὰρ ἡ πίστις πάντη, καὶ ἀπωθείσθω τὸ φῶς ἀυτῆς τὰ φερόμενα τοῦ πονηροῦ περὶ τὴν καρφίαν φάσματα. ὥσπερ γὰρ ὁπόταν ἡ σελήνη τὸν οὐρανὸν αἴγλης ἐκλάμψασα πληρώσῃ καὶ πᾶς ὁ ἀὴρ αἴθριος γτενηθῇ, ἄφνω δὲ νεφέλαι ποθὲν ἐκ δυσμῶν ὑποδραμοῦσαι βάσκανοι πρὸς ὀλίγον τὸ φῶς αὐτῆς ἐπισκιάζουσιν, οὐ μὴν ἀφαιμροῦνται, ἅτε εὐθέως τῇ ῥύμῃ τοῦ πενύματος ἐξωθόυμεναι· οὕτω δὴ καὶ ὑμεῖς ἐν τῷ κόσμῳ λάμπουσαι τὴν ἁγνείαν, ὑπὸ θλίψεων ὀχληθεῖσαι καὶ πόνων, ὦ παρθένοι, μὴ ὀκλάσητε πρὸς τὰς ἐλπίδας. ἐξωθοῦνται γὰρ τῷ πνεύματι τὰ ἐκ τοῦ πονηροῦ νέφη, ἐὰν ὥσπερ ἡ μήτηρ ὑμῶν καὶ ὑμεῖς, ἡ γεννῶσα τὸν ἄρσενα παρθένος ἐν τῷ οὐρανῷ, μὴ δειλιάσητε λοχῶντα καὶ ἐφεδρεύοντα τὸν ὄφιν· περὶ ἧς ἐγὼ πρὸς ὑμᾶς ἀμηγέπη διεξελεύσομαι δηλοῦσα· καιρὸς γὰρ τὰ νῦν. — καὶ ὤφθη μέγα σημεῖον ἐν τῷ οὐρανῷ « τὴν Ἀποκάλυψιν ὁ Ἰωάννης ἐξηγούμενος λέγει γυνὴ περιβεβλημένη τὸν ἥλιον· καὶ ἡ σελήνη ὑποκάτω τῶν ποδῶν αὐτῆς· καὶ [*](4 Plato Legg. III, 684 D — 7 Plato Phaecir. 247 B. Vgl. zu S. 83, 6 — 13 Tgl. 96, 16 f — 16 Mt. 5, 16 — 22 Apok. Job. 12, 1–6) [*](1 Νῦν P ν | w < P 2 ὑμῖν Sh. | οὐρανῶν undeutl. 3 συμφρονήσα . . . Ο 4 τοῦ + Ausgg. | τοῦ β(ίου) unleserl. (in ücke in Μ) | PI οὐ σμικρὸν εἰς ῥᾳστώνην 5 ἀφθαρσία καὶ | ἀνωφερῆ τὴν σάρκα P, w. e. seh. auch Ο: ἄνω φέρουσα καὶ ßer ἄνω φερ. in ücke Μ) AlJh 6 κάθ)6γρον καθαρὸν M) . . αὐ . . ῆς ἀν . ξηυραίν) unleserl. Ο | αὐτῆς P: αὐτῇ Μ: < AI Cb Jb | ἀναξυραίνουσα B 7 μηδὲ — ῥέπων unleserl. (μηδὲ — ῥύπος ücke in M) | ῥύπος auf Rasur P 7 f μετακοσμεῖτο — ἐκτήκουσα unleserl. O ücke in M) 8 κρείττοσιν Ο 67 9 ἐπισείεσθε Ρ 10 παντὶ P 11 τὸ nach φῶς Ο | φερ.] φαινόμενα 12 ὅταν P Jh 13 αἴθρηος B 14 f τὸ φῶς αὐτῆς vor πρ. ὀλίγον P Jh 16 δὴ < 17 ὀχληθεῖσαι P 199 18 ὀκλά O 19 καὶ ὑμεῖς vor μὴ Ζ. 20 mit Recht Kl 20 παρθένον (παρ 0) AlPoCb, Jb 21 ἁμηγέηῃ Jh wie PI Pol. V, 474 C ἁΜ γέ πῃ)
86
ἐπὶ τῆς κεφαλῆς αὐτῆς στέφανος ἀστέρων δεκαδύο· καὶ ἐν γαστρὶ ἔχουσα κροάζει ὠδίνουσα καὶ βασανιζομένη τεκεῖν. καὶ ῶφθη ἄλλο σημεῖον έν τῷ οὐρανῷ· καὶ ἰδοὺ δράκων πυρρὸς μέγας, ἔχων χεφαλὰς ἑπτὰ καὶ κέρατα δέκα, καὶ ἐπὶ τὰς κεφαλὰς αὐτοῦ ἐπτὰ διαδήματα· καὶ ἡ οὐρὰ αὐτοῦ σύρει τὸ τρίτον μέρος τῶν ἀστέρων τοῦ οὐρανοῦ, καὶ ἔβαλεν αὐτοὺς εἰς τὴν γῆν· καὶ ὁ δράκων ἕστηκεν ἐνώπιον τῆς γυναικὸς τῆς μελλούσης ἐκτεκεῖν, ἵνα ὄταν τέκῃ τὸ τέκνον αὐτῆς καταφάγῃ. καὶ ἔτεκεν υἱὸν ἄρσενα, ὃς μέλλει ποιμαίνειν πάντα τὰ ἔθνη ἐν ῥάβδῳ σιδηρᾷ· καὶ ἡρπάσθη τὸ τέκνον αὐτῆς πρὸς τὸν Μιν καὶ πρὸς τὸν θρόνον αὐτοῦ· καὶ ἡ γυνὴ ἔφυγεν εἰς τὴν ἔρημον, ὅπου ἔχει ἐκεῖ τόπον ἡτοιμασμένον ὑπὸ τοῦ θεοῦ, ἴνα ἐκεῖ τρέφωσιν αὐτὴν ἡμέρας χιλίας διακοσίας « καὶ τὰ μὲν οὖν περὶ τῆς γυναικὸς ἱστορούμενα καὶ τοῦ δράκοντος ὡς ἐν ἐπιτομῇ τέλος ἔχει· περὶ δὲ τοῦ τὴν ἐπίλυσιν αὐτῶν ἀνεύρασθαι καὶ εἰπεῖν μεῖζον ἢ καθ’ ἡμᾶς. ὅμως τολμητέον, πιστεύσασαν τῷ κελεύσαντι «τὰς γραφὰς« ἐρευνᾶν. εἰ οὖν καὶ σφῷν τὰ λεγόμενα συνδοκεῖ, χαλεπὸν οὐδὲν ἤδη τερίλασθαι· πάντως γὰρ συγγνώσεσθε, πρὸς τὴν ἀκρίβειαν τῆς γραφῆς ἐὰν μὴ δυνηθῶ διαρκέσαι.
Ἡ ὀφθεῖσα περιβεβλημένη τὸν ἥλιον ἐν τῷ οὐρανῷ γυνὴ καὶ στέφανον ἐξ ἀστέρων περικειμένη δώδεκα, ἧς τὴν ἕδραν εἶχε ἡ σελήμνη πρὸς τοῖς ποσί, καὶ ὠδίνουσα καὶ βασανιζομένη τεκεῖν, αὔτη κυρίως ἐστὶ κατὰ τὸν ἀκριβῆ λόγον ἡ μήτηρ ἡμῶν, ὧ παρθένοι. [*](12 S. 25, 3. 33, 19. 42, 3. Plato Tim. 40 D — 15 Joh. 5, 39 — 22 vgl. Symp. S. 37, 1 ff) [*](19 ff Phot. Bibl. 237 S. 311 a, 42—b, 4 — Andi-eas PG 106, 320 B Cat. 8, 535, 13)) [*](1 καιφαλῆς, a. Rd. κε, B | δώδεκα P Jh, δόδεκα B 4 διαδ. ματα Ο 5 τῶν ἀστέρων < (viell. etw. a. Rd., μέρ. . . τ. οὐρ. < MAI) 6 καὶ ἔ(βαλ)εν αὐτοὺς unleserl. 7 (μελλού)σης ἐκτεκεῖν unleserl. (μελλ. 8 καταπίη Ρ | ἔτεκεν υἱὸν undeutl. | ἄρσενα — ποιμαί(νειν) unleserl. Ο ποιμένειν B 9 ἐν < Ρ | σ . . ηρᾶ 0, σιδηροῦ P | καὶ — τέκνον unleserl. | ἡρπάγη Po Cb Jh 10 θρόνον P ν | αὐτοῦ — ἔρημον unleserl. 11 ἐκεῖ < | τόπον ν 12 καὶ vor τὰ + 12 ff PI ταῦτα . . τὰ περὶ . . εἰρημένα . . ἐχέτω τέλος . περὶ δὲ τῶν . . μεῖζον ἢ καθ’ ἡμᾶς 14 ἀνευρᾶσθαι P 15 τολμητέον: vgl. auch PI Phaedr. 247 C | πιστεύσαντας P, πιστεύσαντες B 19 Ἡ ὀφθεῖσα etc. c. 5 — 8] Ph kurz zusammenfassend ὅτι τὰ πλεῖστα τῆς τοῦ Ἰωάννου Ἀποκαλύψεως ῥητὰ εἰς τὴν ἐκκλησίαν κ. τὰς παρθενευ ούσας ψυχὰς ἀνάγει. ἀλλὰ σχεδὸν καὶ ὅσα ἂν ῥητὰ καὶ ἄλλοθεν ἔλαβεν, ἀλληγορικῶς αὐτὰ καὶ οὐ κατὰ τὸ γράμμα διηγεῖται ἐν τῷδε τῷ διαλόγῳ | s. Andr zu S. 89, 7 ff 20 ἐξ] ἐκ τῶν Cb Jh 22 κυρίως < | ἡ < P | ὑμῶν P | ὁ παρθέν οι B)
87
δύναμίς τις οὖσα καθ’ ἑαυτῆν ἑτέρα τῶν τέκνων, ἣν ὁτὲ μὲν Ἱερουσαλὴμ οἱ προφῆται κατὰ τὴν σύνοψιν τῶν ἐπιφερομένων, ὁτὲ δὲ νύμφην, ὁτὲ δὲ Σιὼν ὄρος, ὁτὲ δὲ ναὸν καὶ σκηνὴν τοῦ θεοῦ κεκλήκασιν. ἡ γὰρ παρορμωμένη φωτίζεσθαι δύναμις ἐν τῷ Προφήτῃ, φωτίζου, φωτίζου« κεκραγότος αὐτῇ τοῦ πνεύματος »Ἱερουσαλήμ ἥκει γάρ σου τὸ φῶς, καὶ ἡ δόξα κυρίου ἐπὶ δὲ ἀνατέταλκεν. ἰδοὺ καλύψει σκότος καὶ γνόφος γῆν, καλύψει ἐπ' ἔθνη· ἐπὶ δὲ σὲ φανήσεται κύριος, καὶ ἡ δόξα κυρίου ἐπὶ δὲ ὀφθήσεται. καὶ πορεύσονται βασιλεῖς ἐν τῷ φωτί σου καὶ ἔθνη ἐν τῇ λαμπρότητί σου. ἀνάβλεψον κύκλῳ τοῖς ὀφθαλμοῖς σου καὶ ἴδε συνηγμένα τὰ τέκνα σου. ἥκασι πάντες οἱ υἱοί σου μαΚρόθεν, καὶ αἱ θυγατέρες σου ἐπ' ὤμων ἀρθήσονται« ἔστιν ἡ ἐκκλησία, ἧς τὰ τέκνα πασσυδὶ ἐν τῷ βαπτίσματι μετὰ τὴν ἀνάστασιν πάντοθεν πρὸς αὐτὴν ἥξει καταθέοντα αὐτῇ, δεχομένη τε τὸ φῶς τὸ ἀνέσπερον, τὴν λαμπρότητα στολῆς σχήματι περιβεβλημένη τοῦ λόγου, ἥδεται. ποίῳ γὰρ ἄλλῳ τιμαλφεστέρῳ κόσμῳ ἢ τιμιωτέρῳ τὴν βασίλισσαν ἔπρεπε κοσμηθεῖσαν νυμφαγωγηθῆναι τῷ κυρίῳ, φῶς ὡς ἱμάτιον‘ λαβοῦσαν, δι' ὃ καὶ αὐτὴν ὑπὸ τοῦ πνεύματος ἀνακληθῆναι; ἴτε γὰρ ἀναβᾶσαι τῷ λόγῳ θεάσασθε ὥσπερ τὰς πρὸς γάμον παρθένους γυναῖκα μεγάλην, καθαρὸν καὶ ἄχραντον ὅλον καὶ μόνιμον κάλλος καὶ οὐδὲν ἐλαττούμενον τῆς λαμπρότητος τῶν φώτων ἀθοστίλβουσαν, καὶ ἀντὶ μὲν στολῆς αὐτὸ φῶς ἠμφιεσμένην, ἀντὶ δὲ λίθωι· τιμίων ἀστράσι φαιδροῖς τὴν κεραλὴν κεκοσμημένην. ὃ γὰρ ἡμῖν ἐσθής, τοῦτο ἐκείνῃ φῶς· ὃ δὲ
[*](1. 3 Hebr. 12, 22 (8, 2). I Kor. 3, 16 f. 11 Kor. 6, 1(3. Ephcs. 2, 21 — 5 Jes. 60, –4 — 15 Psal. 44, 9 — 17 Psal. 103, 2) [*](12. — S. 88, 3 Andi-eas PG 106, 320 B (Gramer Cat. S, 535, 13 ff)) [*](3 τοῦ < P Jh 4 παρορμμένη : παρωρμημένη P Jh 5 (1. 2. φωτίζου < Po Cb Jh | κεκραγότι VJh: P 200, dann Rasur | αὐτῇ — πνεύματος < PJh 7 ἐπὶ ἔθνη Ο 8 κυρίου Ο: αὐτοῦ Ρ 9 ἐν + | ἐν + Ο 10 τοὺς ὀφθαλμοὺς w. e. seh. Ο (M) 11 οἱ w. e. seh. < | καὶ — ἐπ' unleserl. O 12 ἦς τὰ uudeutl. Ο | τέκνα πασσυδὶ unleserl. (a. d, Seite e. Bemerkung): ἥξει hier AI 12 f ἐν τῷ βαπτίσματι + Ο, viell. vor πασσυδὶ zu lesen 13 πάντ. πρ. αὐτὴν sehr undeutl. Ο | ἥξει < Ο | καταθεὸν 14 αὐτὴ verbindend mit dem Folgenden Jh: < Ο Ι . . . ομένη Ο | τε < | ἀνέσπερ)ον — λαμπρό)τητα — περι(βεβλημένη) Ζ. 15 unleserl. Ο (st. τὴν λ. στολῆς ücke in Μ) 15 ἥδε)ται — τιμιωτέρῳ Ζ. 16 unleserl. (nur κόσμῳ u. ücke in Μ) 16 ἢ τιμιωτέρῳ < AI | βασίλειαν Ο | ἔπρεπε Ο 68 17 διὸ Λ·αὶ δὴ Ο 18 πν. Bo, vgl. Ζ. 5: πατρὸς Ι ἀναβληθῆναι Ο | ἴθε, ab. a. Rd. corr. ἴτε, B 19 f ψαθαρὸν P (nicht B) 21 ἀντὶ P ν 22 τιμίων λίθων Ο 23 ὁ γὰρ ὁ δὲ Andr) — εὐφεγγεστέρα S. 88,3 auch Andr | τοῦτ’ ἐκείνης P) 88
ὴμῖν χρυσὸς ἢ διαφανεὶς λέθοι, τοῦτο ἐκείνῃ τὰ ἄστρα, ἄστρα δὲ οὐχ ὁποῖα ταῦτα τὰ έν τῷ ὁρατῷ κείμενα τόπῳ, ἀλλά τινα κρείττω καὶ εὐφεγγέστερα, ὥστε εἰκόνας ἐκείνων μᾶλλον νομίζεσθαι ταῦτα καὶ ἀπεικονίσματα.
Βεβηκέναι τε ἐπὶ τῆς σελήνης, σελήνην, ὡς ἡγοῦμαι, τροπικῶς τὶν πίστιν τῶν ἀποκαθαιρομένων τὴν φθορὰν τῷ λουτρῷ λουτρῷ διὰ τὸ προσεοικέναι τὸ φῶς αὐτῆς μᾶλλον ὔδατι χλιαρῷ καὶ πᾶσαν ἐξ αὐτῆς ἠρτῆσθαι τὴν ὑγρὰν οὐσίαν. ἐφέστηκεν οὐν ἐπὶ τῆς πίστεως καὶ προσλήψεως ἡμῶν ἡ ἐκκλησία κατὰ τὴν τῆς σελήνης σύνοψιν, μέχριπερ ἂν »εἰσέλθῃ τὸ πλήρωμα τῶν ἐθνῶν‘, ὠθίνουσα καὶ ἀναγεννῶσα τοὺς ψυχικοὺς εἰς πνευματκούς, καθ’ ὃν λόγον καὶ μήτηρ ἐστίν. ὥσπερ γὰρ σπορὰν ἀνδρὸς ἀμόρφωτον ὑποδεξαμένη γυνὴ περιοδοις χρόνων ἄνθρωπον ὁλόκληρον ἀποκύει, ταύτῃ δὴ καὶ τοὺς προσφεύγοντας τῷ λόγῳ φήσειεν ἄν τις συλλαβοῦσαν ἀεὶ τὴν ἐκκλησίαν, καὶ τὴν καθ' ὁμοίωσιν ἰδέαν αὐτοὺς καὶ μόρφωσιν μορφοῦσα τοῦ Χριστοῦ, περιόδοις χρόνων πολίτας τῶν μακαρίων ἐκείνων αἰώνων ἐργάζεσθαι. ὅθεν ἐξ ἀνάγκης αὐτὴν ἐφεστάναι δεῖ τῷ λουτρῷ τοὺς λουομένους γεννῶσαν· τούτῳ γὰρ καὶ σελήνη κέκληται τῷ τρόπῳ ἡ περὶ τὸ λουτρὸν αὐτῆς ἐνέργεια, ἐπειδὴ νέον σέλας ἀνανεασθέντες οἱ ἀναγεννώμενοι λάμπουσιν , ὅ ἐστι νέον φῶς, ὅθεν κὼ νεοφώτιστοι καλοῦνται περιφραστικῶς, τὴν πνευματικὴν αὐτοῖς πανσέληνον κατα τὴν περίοδον τοῦ πάθους καὶ τὴν ἀνάμνησιν νέαν ἀεὶ παραφαινούσης, ἴστ’ ἂν ἡ αὐγὴ καὶ τὸ φῶς τὸ τέλειον ἀνατείλῃ τῆς μεγάλης ἡμέρας.
[*](3 vgl. Syinp. S. 62, 10 — 10 Rom. 11, 25 — 11 vgl. I Kor. 15 Gal. 4, 19 — 18 Plato Kratyl. 409 Β)[*](5–16 Andreas PG 106, 320 B (Gramer Cat. 8, 535, –19))[*](1 τὰ + Ο Andr 1 f οὐψ — τινα < Andr 2 ταῦτα < Ο | ὁρατῶ P, nach PI Pol. TU, 532 D ἐν τῷ . . ὁρατῷ τόπῳ auch Jh: οὐρανίω viell. richtig Ο 3 ἐμφανέστερα Andr 4 ἀπεικάσματα P Jh 5 Βεβ. — Χριστοῦ Z. 15 f Andr | ἐπιβέβηκε δὲ Andr | τε < P | τῆς < Andr 5 f δὲ τρ. ἡγ. τ. π. Andr | τὴν πίστιν τροπικῶς 6 τὴν φθορὰν < Ο | λέγων — αὐτῆς 2 Ζ. 7] τῷ ἐκ τῆς σελήνης Andr 7 hegw B, λιαρῷ Po 8 ἐφ. — ἐθνῶν Ζ. 10 < Andr 9 προσλήμεως P 11 καθ’ — ἐκκλ. Z. 14 < Andr 13 f προσφυγόντας P Jh 14 φύσειεν B 15 μορφοῦσα Andr 15 f Χριστοῦ unleserl. Ο 16 (πολ)ίτας unleserl. πολλῶν Μ) | τῶν < P 17 ὅθεν P 201 | ἀνάγκης unleserl. Ο ἐφεστάναι δεῖ unleserl. ἐφιστ. δὴ MAI) 18 γεννῶσαν· τού)τῳ — σε(λήνη κέ)κλ(ηται) unleserl. O | γὰρ < M Al καὶ < Cb Jh 19 λουτρὸν — σέ)λας ἀνανεασ(θέντες) unleserl. Ο | οἱ Ο ν 21 παραφραστικῶς Jh | αὐτ. πανσέληνον Ο: πανσ. αὐτ. Ρ Jh 23 ἡ αὐγὴ] αὐτῆ P)89
Ἐὰν δέ τις (οὐδὲν γὰρ χαλεπὸν ἔτι διαρρήδην εἰπεῖν) ἀγανακτήσας φράσῃ πρὸς τὰ εἰρημένα, Καὶ πῶς ὑμῖν ἡ ἐξήγησις ἔτι, ὠ παρθένοι, γίνεται κατὰ νοῦν τῆς γραφῆς, ὁπότε ἡ μὲν Ἀποκάλυψις ἄρσενα τὴν ἐκκλησίαν διορίζεται γειννᾶν, ὑμεῖς δὲ ἐπὶ τῶν ἀπολουομένων παρειλήφατε τὰς τελεσφόρους ὠδῖνας αὐτῆς πληροῦσθαι λουομένας; λέξομεν, Ἀλλ', ὦ φιλαίτιε, ἀλλ’ οὐδέ σοι πάρεστιν ἀποδεῖξαι τὸν Χριστὸν αὐτὸν εἶναι τὸν γεννώμενον· πάλαι γὰρ πρὸ τῆς Ἀποκαλύψεως ἐπεπλήρωτο τὸ μυστήριον τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ λόγου, ὁ δὲ Ἰωάννης περὶ παρόντων καὶ μελλόντων θεσμῳδεῖ. ὁ δὲ Χριστὸς πάλαι κυηθεὶς οὐχ ἡρπάσθη ὁπότε ἔτέχθη πρὸς τὸν θρόνον τοῦ θεοῦ, φόβῳ τοῦ μὴ λυμήνασθαι αὐτὸν τὸν ὄφιν· ἀλλὰ διὰ τοῦτο ἐγεννήθη καὶ κατῆλθεν αὐτὸς ἀπὸ τῶν θρόνων τοῦ πατρός. ἵνα τὸν δράκοντα χειρώσηται μείνας παοστρέχοντα τῇ σαρκί. ὥστε ἀνάγκη ὁμολογεῖν δὴ καὶ δὲ τὴν ἐκκλησίαν εἶναι τὴν ὠδίνουσαν καὶ γεννῶσαν τοὺς ἀπολυτρουμένους , ὥς που καὶ ἐν Ἡσαΐᾳ τὸ πνεῦμά φησι πρὶν τὴν ὠδίνουσαν τεκεῖν καὶ πρὶν ἐλθεῖν τὸν πόνον τῶν ὠδίνων, ἐξέφυγε καὶ ἔτεκεν ἄρσεν. τίς ἤκουσε τοιοῦτο; καὶ τίς ἑώρακεν οὕτως; εἰ ὤδινεν ἡ γῆ ἐν μιᾷ ἡμέρᾳ, εἰ δὲ καὶ τέκοι ἔθνος εἰσάπαξ, ὅτι ὠδίνησε Σιὼν καὶ ἔτεκεν ἄρσενα«. τίνα ἐξέφυγεν ἢ [*](1 Plato Legg. X, 898 C — 11 vgl. Syiup. S. 32, 19 — 16 Jes. 66, 7. 8) [*](7–9 13– S. 90, 2 Andreas PG 106, 320 BC (vgl. Arethas, Gramer Cat. 8, 352 f)) [*](1 ἔτι διαρρ.] ἐπιδιαρρήδην P | οὐδὲν — εἰπεῖν PI 2 προειρημένα Ο | ἡ < P | ἔτι + Ο 4 ἄρρενα Ο | ἐπὶ Kl: ἀπὸ O P 4 f ἀπολουομένων OP: ἀπολουμένων B : ἀπολουτρουμένων Po Jh (auch Ζ. 15) 5 τελεσφορουμένας Ο (J λέξωμεν Ο 6 f ἐπιδεῖξαι Cb Jh 7 ff Andr S. 320 A ὁ δὲ μέγας Μεθόδιος εἰς τὴν ἁγίαν ἐκκλησίαν ἐξέλαβεν, ἀνάρμοστα τῇ δεσποτικῇ γεννήσει τὰ περὶ αὐτῆς ἡγησάμενος διὰ τὸ ἤδη πρὸ πολλοῦ τετέχθαι τὸν κύριον. S. 320 B C καὶ πάλιν Μιν (Meth.)· οὐ χρὴ τ. Χρ. α. ε. νομίζειν τὸν γενν. etc. — θεσμῳδεῖ Z. 9 7 πρὸ] τὸ V 8 ἐπηπλήροτο B | τὸ < P 9 f ὁ δὲ Ρ 201 ν 11 τοὺ] τῷ B 13 μινας P | τρέχοντα P: ἐπιτρέχοντα PoCbJh | ὥστε — ἄρσενα S. 92, 2 Andr (καὶ μεθ' ἕτερα· ὥστε etc.) 14 δὴ] δεῖ P Andr | κ. σὲ u. που καὶ Ζ. 15 < Andr 15 ἀπολελυτρωμένους Andr 15 f φησιν vor ἐν Andr 16 καὶ — ὠδίνων Ζ. 17 u. τίς — ἄρσενα Ζ. 19 < Andr 17 τοιοῦτ . Ο: τοιοῦτον MAI 18 ἡ γῆ Ο: γυνὴ B, in P üb. ausradiei-tem γῆ | καὶ εἰ Ρ | ἐγενήθη Ρ, ἐγέννησεν Jh; unleserl. aber wohl τεκοι wie Justin Dial. 85, 28 (Kl), τέκοι 2. Hd. MAI 19 ἄρσενα: τὰ τέκνα w. e. seh. 0, dann etwas verwischt τὰ τέκνα αὐτῆς M AI))
90
πάντως τὸν δράκοντα, ἵνα γεννήσῃ τὸν λαὸν ἡ νοητὴ Σιὼν τὸν ἄρσενα, τὸν τῶν γυναικείων παθῶν καὶ τῆς ἐκλύσεως εἰς τὴν ἑνότητα τοῦ κυρίου κατντήσαντα καὶ ἀπαρσενωθέντα τῇ σπουδῇ;
Λέγωμεν οὐν πάλιν ἐξ ἀρχῆς ἐπαναπολήσασαι, μέχριπερ ἂν καθεξῆς πρὸς τὸ τέλος ἔλθωμεν ἐξηγούμεναι τὰ εἰρημένα. σκόπει οὐν, ἐάν πως καὶ σοὶ δοκῇ πρὸς εὐδοξίαν ὁ λόγος πληροῦσθαι. ἐγὼ γὰρ τὸν ἄρσενα ταύτῃ γεννᾶν εἰρῆσθαι νομίζω τὴν ἐκκλησίαν, ἔπειδὴ τοὺς χαρακτῆρας καὶ τὴν ἐκτύπωσιν καὶ τὴν ἀρρενωπίαν εἰλικρινῶς τοῦ Χριστοῦ προσλαμβάνουσιν οἱ φωτιζόμενοι, τῆς καθ' ὁμοίωσιν μορφῆς έν αὐτοῖς ἐκτυπουμένης τοῦ λόγου καὶ ἐν αὐτοῖς γεννωμένης κατὰ τὴν ἀκριβῆ γνῶσιν καὶ πίστιν, ὥστε ἐν ἑκάστῳ γεννᾶσθαι τὸν Χριστὸν νοητῶς. καὶ διὰ τοῦτο ἡ ἐκκλησία σπαργᾷ καὶ ὠδίνει, μέχριπερ ἂν ὁ Χριστὸς‘ ἐν ἡμῖν μορφωθῇ‘ γεννηθείς, ὄπως ἕκαστος τῶν ἁγίων τῷ μετέχειν Χριστοῦ Χριστὸς γεννηθῇ· καθ’ ὃν λόγον καὶ ἔν τινι γραφῇ φέρεται τὸ μὴ ἅψησθε τῶν Χριστῶν μου, καὶ ἐν τοῖς παοφήταις μου μὴ πονηρεύησθε«, οἱονεὶ Χριστῶν γεγονότων τῶν κατὰ μετουσίαν τοῦ πνεύματος εἰς Χριστὸν βεβαπτισμένων, συμβαλλούσης ἐνταῦθα τὴν ἐν τῷ λόγῳ τράνωσιν αὐτῶν καὶ μεταμόρφωσιν τῆς ἐκκλησίας. βεβαιοῖ δὲ τοῦτο καὶ Παῦλος φανερῶς διδάσκων, ἔνθα φησί τούτου χάριν κάμπτω τὰ γόνατά μου πρὸς τὸν θεὸν καὶ πατέρα, ἐξ οὗ πᾶσα πατριὰ ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ γῆς ὀνομάζεται, ἵνα δῷ ὑμῖν κατὰ τὸν πλοῦτον τῆς χρηστότητος αὐτοῦ δυνάμει κραταιωθῆναι διὰ τοῦ πνεύματος αὐτοῦ εἰς τὸν ἴσω ἄνθρω- [*](4 Plato Legg. IV, 723 D — 13 Gal. 4, 19 — 15 Psal. 104, 15 — 20 Ephes. 3, 4—17) [*](11–14, Andi-eas PG 106, 320 C (Cramer Cat. 8, 535, –22, Arethas, ebenda 353, Sff)) [*](2 ἄρρενα Audr | τῆς ἐκλύσ)εως — καταντ. Ζ. imleserl. ücke in M) 3 τῇ — ἐπ(αναπ.) Ζ. 4 unleserl. Ο σπουθῇ — ἀρχῆς ücke in M) 4 PI πάλιν οὐν . . ἐξ ἀρχῆς . . ἐπαναπολήσωμεν | ἐπαναπ. mit PI Jh : ἐπαναποδίσασαι HSS ( . . αναποδίσασαι 0) | μέχρ. Ο 69 5 προσειρημένα P nach Berendts, προειρημένα VB 6 εὐδο|ξίαν P 202 7 ταύτην Ο 8 εἰλικρινῶς < Gb Jh. 9 Χρ.] Ἰησοῦ Ο 10 ἐκτυπ. — αὐτοῖς < P 10 f γεννωμένοις Ο 11 ὥστε — γεννηθῇ Z. 14 Andr (Aieth) 12 σπαργανοῖ Andr 13 μέχριπερ] ἄχρις Andr | μορφ. ἐν ἡμῖν Andr 14 τοῖν ἁγίων < Andr | γένηται viell. richtig (Kl) Andr 15 τὸ + Ο 16 πονηρεύεσθε HSS 17 πνευμ.] πατρὸς B 18 συμβ.] συλλαμβανούσης Ο 19 τοῦτο καὶ Ο: καὶ ταῦτα P Jh 21 ἔν οὐρανοῖς Ο 22 χρηστ.] δόξης Ο 23 δύναμιν Ο, viell. Ο überall richtig)
91
πον, κατοικῆσαι τὸν Χριστὸν διὰ τῆς πίστεως ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν‘. εἰς γὰρ τὰς ἀναγεννωμένων ψυχὰς ἀναγκαῖον ἐξομοργνύμενον ἐκτυποῦσθαι τὸν λόγον τῆς ἀληθείας.
Ἔοικε δὲ τοῖς εἰρημένοις καὶ τοῦτο μάλιστα προσεοικέναι καὶ συμφωνεῖν τὸ χρησμῳδούμενον ἄνωθεν ἐξ αὐτοῦ τοῦ πατρὸς τῷ Χριστῷ ἐπὶ τὸν ἁγνισμὸν ἥκοντι τοῦ ὕδατος ἐν τῷ Ἰορδάνῃ μου εἶ σύ· ἐγὼ σήμερον γεγέννηκά δε«. παρατηρητέον γὰρ ὅτι τὸ μὲν υἱὸν αὐτοῦ εἶναι ἀορίστως ἀπεφήνατο καὶ ἀχρόνως· »εἶ« γὰρ υἱός‘ αὐτῷ ἔφη, καὶ οὐ »γέγονας«, ἐμφαίνων μήτε πρόσφατον αὐτὸν τετυχηκέναι τῆς υἱοθεσίας, μήτε αὐ προϋπάρξαντα μετὰ ταῦτα ἐσχηκέναι, ἀλλὰ προγεννηθέντα καὶ ἔσεσθαι καὶ εἶναι τὸν αὐτόν. τὸ δέ »ἐγὼ σήμερον γεγέννηκά δε« ὅτι προόντα ἤδη πρὸ τῶν αἰώνων, λέγει, ἐν τοῖς οὐρανοῖς ἐβουλήθην καὶ τῷ κόσμῳ γεννῆσαι, ὃ δή ἐστι πρόσθεν ἀγνοούμενον γνωρίσαι. ἀμέλει τοῖς μηδέπω τῶν ἀνθρώπων συνῃσθημένοις τὴν πολυποίκιλον σοφίαν »τοῦ θεοῦ« ὁ Χριστὸς γεγέννηται, ὅπερ ἐστὶν οὐδέπω ἐγνώσθη, οὐδέπω πεφανέρωται, οὐδέπω ἐφάνη. εἰ δὲ αἴσθοιντο καὶ οὗτοι τῆς χάριτος τὸ μυστήριον, τότε δὴ καὶ αὐτοῖς, ὁπότε ἐπέστρεψαν καὶ ἐπίστευσαν, κατὰ τὴν γνῶσιν καὶ τὴν σύνεσιν γεννᾶται. διὰ καὶ προσηκόντως ἐντεῦθεν ἡ ἐκκλησία τὸν ἄρσενα λόγον ἐν τοῖς ἁγνιζομένοις ἀεὶ μορφοῦν λέγεται καὶ γεννᾶν. — καὶ τὰ μὲν δὴ περὶ τῶν ὠδίνων αὐτῆς εἰς δύναμιν εἴρηται· τὰ δὲ περὶ τοῦ δράκοντος καὶ τῶν ἄλλων τῇδε μεταληπτέον. οὐκοῦν πειρώμεθα πάλιν ἀμωσγέπως δληλοῦν, ὦ παρθένοι, μηθὲν [*](2 Plato Legg. VI, 775 D — 6 Luk. 3, 22 — 15 Ephes. 3, 10 — 21 Symp. S. 25, 3. 38, 17 ff 42, Iff. De res. I, 25, 1. 39, 5. Plato Symp. 196 BD — 23 vgl. De lepra 18, 2) [*](4–16 Phot. Bibl. 237 S. 311 A, 41) [*](2 Εἰς Ρ 202 ν | εἰς—ἐκτυπ. Ρl 4 Ἔοικε — πεξανέρωται Ζ. προσεοικ. καὶ < Ph 5 χρησμ. unleserl. 6 ἐπὶ — ὕδατος < Ph | ἥκοντι — έν imleserl. Ο: κατὰ τ. ὕδ. ἐν MAI 7 σή)μερον — γὰρ imleserl. Ο (παρατ. in M) 7 f τὸν μὲν B 8 εἶναι] εἶναι αὐτὸν Phb | (ἀορ)ίστως — αὐτῷ Ζ. 9 unleserl. Ο : ἀρο. ἀπεφ. ἅτε ἀχρ. συνόντα αὐτῶ in ücke in M AI 9 καὶ οὐ Ο ν | κ. οὐ γέγ. < Ph a ücke) 10 παοῦπάρξαντα OPh: ὑπάρξαντα P | μετὰ ταῦτα < Ph 11 προγ. κ. ἔσ. καὶ < Ph | καὶ ἔσεσθαι < Ο | εἰναι ἀεὶ Ph | τὸν < P 12 προόντα — ἐν τοῖς Ζ. 13 < Ρ 13 λέγει — ἀμέλει < Ph a | λέγει < Ο Phb | οὐρ.] χρόνοις Ρ | ἐβουλήθη Ρ 15 συνειθισμένοις P | τοῦ θεοῦ σοφίαν Ph 16 πεφαν.] es endet Ph 19 διὸ P 203 | καὶ vor προσηκ. + Ο 21 εἰς unleserl. Ο 22 μεταληπτέον Jh: μεταβλητέον Ο P, βεταβλητέον B 23 ἀλλώσ γέ πως Ο,ἄλλως γέπως P, ἁμωσγέπως Jh)
92
ἀποδειλιᾶσαι πρὸς τὸ μέγεθος τῶν αἰνιγμάτων τῆς γραφῆς· εἰ δέ τι δύσκολον ἐμπίπτοι τοῖς λόγοις, ἐγὼ πάλιν ὑμᾶς ὥσπερ ποταμὸν διαβιβάσω.
Ὁ »δράκων« ὁ »μέγας«, ὁ »πυρρός«, ὁ πολύτροπος, ὁ πολυσχιδής, ὁ ἑπτακέφαλος, ὁ κερασφόρος, ὁ σύρων τὸ τρίτον τῶν ἀστέρων«, ὃς »ἕστηκεν« ἐφεδρεύων, ἴνα τὸ τέκνον‘ τῆς ὠδινούσης γυναικὸς »καταφάγῃ«, ὁ διάβολος οὗτός ἐστιν ὁ ἐνεδρεύων, ὁ λοχῶν λυμήνασθαι τῶν φωτισθέντων τὸν χριστόληπτον νοῦν καὶ τὴν ἐκτύπωσιν καὶ τράνωσιν τὴν ἐν αὐτοῖς ἀποτεχθεῖσαν τοῦ λόγου. ἀλλ ἀστοχεῖ καὶ σφάλλεται τῆς ἄγρας, ἄνω πρὸς ὕφος ἁρπαζομένων τῶν ἀναγεννωμένων πρὸς τὸν θρόνον τοῦ θεοῦ«· ὃ δή ἐστιν, ἄνω περὶ τὴν θείαν ἕδραν καὶ τὴν ἀσκανδάλιστον ὑπόβασιν τῆς ἀληθείας αἴρεται τὸ φρόνημα τῶν ἀνακαινισθέντων, τὰ ἐχεῖ βλέπειν καὶ τὰ ἐκεῖ φαντάζεσθαι παιδαγωγούμενον, ἴνα μὴ ἀπατηθῇ πρὸς τοῦ δράκοντος βρίθοντος κάτω· οὐ γὰρ αὐτῷ θέμις τοὺς ἄνω νεύοντας καὶ τοὺς ἄνω βλέποντας ἀφανίσαι. οἱ δὲ ἀστέρες εἰσίν, οὓς τῷ τῆς οὐ οὐρᾶς ἄκρῳ κατὰ κορυφῆς ἐφαπτόμενος εἰς τὴν γῆν κατασπᾷ, τῶν αἱρέσεων αἱ συστροφαί· ἀστέρας γὰρ σκοτεινούς, ἀμυδροὺς καὶ ταπεινοστρεφεῖς τὰς ἐπισυνόδους εἶναι τῶν ἑτεροδόξων φραστέον, ἐπειδὴ τῶν οὐρανίων ἐπιστήμονες εἶναι δὴ βούλονται καὶ αὐτοὶ καὶ εἰς Χριστὸν πεπιστευκέναι καὶ τὴν ἕδραν ἔχειν τῆς ψυχῆς ἐν τοῖς οὐρανοῖς καὶ πλησιάζειν τοῖς ἄστροις ὡς φωτὸς τέκνα«. ἀλλὰ κατασύρονται τοῦ δράκοντος ἐκσεισθέντες ταῖς πλοκαῖς, ὅτι μὴ τῶν τριγώνων εἴσω τῆς εὐσεβείας ἔστησαν σχημάτων, πταίσαντες αὐτῆς περὶ τὴν ὀρθό- [*](1 Plato Legg. Χ, 900 C — 4 Apok. Joh. 12, 3. 4 — 10 Apok. Joh. 12, 5 — 13 Plato Phaedr. 250 A — 15 Sj-mp. S. 49, 16. 68, 18. 83, 6. So, 7 — 18 vgl. Jud. y. 12 f — 20 De lepra 11, –22 Ephes. 5, 8 — 23 Symp. 8, 11; vgl. Plato Tim. 53 C) [*](4–7, 9–11 Andi-eas PG 106, 321 C (Aretfaas, 23 Antonius Melissa I, 13) [*](1 ἀποδ. Wd, vgl. 96, 22: ἀποδειλιῶσαι Ο P Jh | εἰ — διαβ. Ζ. 3 aus PI | εἰ P: ἐὰν Jh: ἂν PI 2 ἐμπίπτοι P: ἐμπίπτει B, ἐμπίπτῃ Jh mit PI 2 f διαβιβῶ τ. ποτ. PI 4 ὁ δράκων — ἐστιν Ζ. 7 Andreas περὶ δὲ τούτων καὶ ὁ μακάριος Μεθόδιός φησιν οὕτως ἐπὶ λέξεως· ὁ δρ. etc.) 4 f ὁ πολύτρ. ὁ πολυσχ. u. ὁ κερασφ. < Andr 6 f γυναικὸς < Andr 7 καταφάγῃ undeutl. Ο | οὖτος < Andr | ἐστιν] καὶ τὰ ἑξῆς + Andr | ὁ ἐνεδρεύων < Ο 9 (κ)αὶ τράν(ωσιν) unleserl. Ο τ. ἄλωσιν M) | ἀλλ’ — ἀναγεννωμένων Z. 11 wieder Andr 10 καὶ σφ(άλλεται) unleserl. 11 θρόνον — ἐστιν unleserl. Ο 12 θείαν — ὑπόβασιν ßer ἀσκ unleserl. Ο 12 f αἴρεται 70 13 PI εἶδον τότε τἀκεῖ | ἐκεῖ P ν 14 παιδαγωγουμένων P 15 f τοὺς ἄνω vor βλέποντας < P 18 σκοτεινούς < Ο 18 f ταπεινοστεφεῖς P, ταπινοστεφεῖς B 19 τῶν ἑτεροδ. εἶναι P Jh 20 δὴ < Ο)
93
δοξον θρησκείαν, ὅθεν καὶ τρίτον τῶν ἀστέρων ἐκλήθησαν μέρος οἷον περὶ ἕνα τῶν ἀριθμῶν τῆς τριάδος διεσφαλμένοι, ὁτὲ μὲν τὸν τοῦ πατρός, ὡς Σαβέλλιος, αὐτὸν τὸν παντοκράτορα λέξας πεπονθέναι, ὁτὲ δὲ τὸν τοῦ υἱοῦ, ὡς Ἀρτεμᾶς καὶ οἱ δοκήσει αὐτὸν ἀποφηνάμενοι πεφηνέναι, ὁτὲ δὲ περὶ τὸν τοῦ πνεύματος, ὡς Ἐβιωναῖοι, ἐξ ἰδίας κινήσεως τοὺς προφήτας φιλονεικοῦντες λελαληκέναι· Μαρκίωνος γὰρ καὶ Οὐαλεντίνου καὶ τῶν περὶ τὸν Ἐλχασαῖον καὶ τοὺς ἄλλους καλὸν μηδὲ μνημονεῦσαι.
Ἡ δὲ γεννήσασα καὶ γεννῶσα τὸν ἀρρενωπὸν ἐν καρδίαις τῶν πιστευόντων λόγον, καὶ ἄχραντος καὶ ἀβλαβὴς ἀπὸ τοῦ θηρὸς τῆς ὀργῆς εἰς τὴν ἔρημον παραγεγενημένη, ἡ μήτηρ ἡμῶν ἐστιν, ὡς ἀποδεδώκαμεν, ἡ ἐκκλησία. ἡ δὲ ἔρημος εἰς ἣν ἐλθοῦσα τρέφεται τὰς χιλίας καὶ διακοσίας ἡμέρας καὶ ἑξήκοντα, ἡ κακῶν ἔρημος ἀληθῶς καὶ ἄγονος καὶ στείρα φρορᾶς καὶ δυσπρόσιτος καὶ δύσβατος τοῖς πολλοῖς, εὐκαρπος δὲ καὶ εὔβοτος καὶ εὐθαλὴς καὶ εὐεπίβατος ἁγίοις καὶ πλήθουσα σοφίας καὶ βλαστάνουσα ζωήν ἐστὶ τοῦτο αὐτὸ δὴ τῆς Ἀρετῆς τὸ κάλλιστον καὶ καλλίδενδρον καὶ καλλίπνουν χωρίον, ἔνθα »ἐξηγέρθη ὁ νότος καὶ διέπνευσεν ὁ βορρᾶς, καὶ ῥέουσι τὰ ἀρώματα« καὶ πάντα τῶν ἀμβροσίων πεπλήρωται δρόσων, ἀθα- [*](1 De lepra 11,4 — 12 Symp. S. 86 f — 15 Plato Kritias 111 A — 18 Hohel. 4, 16) [*](1f. –14 Andreas PG 106, 321 C (Arethas, Cramer 8, 355, 31 ff)) [*](1 καὶ 003C; P | τρίτον — διεσφαλμένοι Ζ. 2 Andr 1 f τρίτον δὲ τ. ἀστ. ἐκλήθη μέρος οἱ Andr 2 τῶν ἀριθμῶν Ρ: τὸν ἀριθμὸν Ο: τοῦ ἀριθμοῦ Andr | τ. τρ. διεσφ. auch Andr vgl. Areth 3 ror < Ο b πεφηνέναι Ο: Ρ: πεφυκέναι AI Jh | δὲ < B | vor περὶ in etw. getilgt, darunter Punkte | Ἐμβιωναῖοι Ρ 6 τοὺς P 204 | Ο γεννῶσα κ. γεννήσασα Ρ Jh 9f καρ(δ)ίαις τ)ῶν unleserl. O 10 τὸν π. MAI | πιστευσάντων P AI, πιστεύοντα Μ | ἀπὸ] ἀπὸ] AlJh | τοῦ < AI w. e. seh. auch 0, nicht? M) | θ(η)ρὸς unleserl. 11 παραγεγενημένη PJh: παραγενομένη Ο 12 ἡ δὲ ἔρ. — φθορᾶς Ζ. 14 auch Andr | ἡ ἔρ. δὲ Andr 12 f ἣν (ἐ)λθ. τρε(φ). τὰ(ς) unleserl. 12 ἐλθ. τρ.] ἐλθὼν 2. Hd. MAI 13 τὰς — ἑξήκ.] ἡ ἐκκλησία Andr | ἡμέρας unleserl. O | ἔρημος . . κ. ἄγονος — δυσ(πρόσιτος) Ζ. 14 unleserl. Ο | ἔρημος] πλήρης MAI 13 f ἀλ. κ. ἄγ. < Andr κ. στ. φθ. 2. Hd. in ücke M | καὶ δύσβατος Ο ν 15 εὔβοτος Po Cb Jh: εὔβατος Ρ, üb. α übergeschr. o. O: PI εὔκαρπον . . καὶ τοῖς ζῴοις πᾶσιν εὔβοτον 16 πληθύνουσα Ο 16 f ἔστι τοῦτο αὐτὸ δὴ Ο: αὐτὸ δὴ τοῦτο . . ἐστιν P (ἐστι B) B Jh 18 ἐνθάδ' Ρ 19 καὶ πάντα < P | πεπλήρωνται Ο)
94
νάτου ζωῆς βλάσταις ἀμαράντοις κατεστεμμένα, εἰς ὅ ἐσμεν ἡμεῖς ἀνθολογοῦσαι νῦν καὶ πλέκουσαι τῇ βασιλίσσῃ τὸν ἀλουργῆ στέφανον καὶ ἔκλαμπρον τῆς παρθενίας ἀθίκτοις δακτύλοις· Ἀρετῆς γὰρ κοσμεῖται καρποῖς ἡ νύμφη τοῦ λόγου. αἱ δὲ χίλιαι καὶ διακόσιαι ἡμέραι καὶ ἑξήκοντα, ἃς ἐνθάδε ἐσμὲν εἰς ἐπιδημίαν, ἡ περὶ τοῦ πατρός ἐστιν, ὠ παρθένοι, καὶ τοῦ υἱοῦ καὶ τοῦ πνεύματος κατ' εὐθεῖαν ἀκριβὴς καὶ ἀρίστη σύνεσις, ᾗ γέγηθεν ἡμῶν ἡ μήτηρ αὐξανομένῃ καἰ ἀγάλλεται τουτονὶ τὸν χρόνον, μέχριπερ ἂν τῆς ἀποκαταστάσεως τῶν καινῶν αἰώνων εἰς τὴν ἄγυριν ἐλθοῦσα κατὰ τοὺς οὐρανοὺς μηκέτι δι' ἐπιστήμης κατασκέψηται τὸ ὄν, ἀλλὰ τρανῶς ἐποπτεύσῃ Χριστῷ συνεισβᾶσα. τὰ γὰρ χίλια ἐν ἑκατοντάσι δεκαπλασιασθέντα τέλειον ἀριθμὸν καὶ πλήρη περιέχει, ὃ δή ἐστι σύμβολον αὐτοῦ τοῦ πατρὸς τοῦ ἀφ' ἑαυτοῦ δημιουργήσαντος καὶ ἐν ἑαυτῷ συγκρατοῦντος τὸ πᾶν, τὰ δὲ διακόσια τὸν ἐκ δύο τελείων ἀριθμῶν συνεζευγμένον, ὃ δή ἐστι σύμβολον τοῦ ἁγίου πνεύματος, καθὸ τῆς γνώσεώς ἐστι τοῦ υἱοῦ τοῦτο καὶ τοῦ πατρὸς παρεκτικόν. τὰ δὲ ἑξήκοντα τὸν ἐξ ἀριθμὸν ἐν δεκάσιν ἔχει, ὃ δή ἐστι σύμβολον τοῦ Χριστοῦ, ἐπειδήπερ ὁ τῶν ἓξ ἀπὸ μονάδος προϊὼν ἀριθμὸς ἐκ τῶν ἰδίων συντίθεται μερῶν, ὥστε μήτε λείπειν ἐν αὐτῷ τι μήτε πλεονάζειν· εἰς τὰ ἑαυτοῦ γὰρ μέρη ἀναλυόμενος συμπληροῦται, οἷον τῶν ἓξ εἰς ἔσα μέρη ἐξ ἴσων τεμνομένων μερῶν ἀνάγκη τὴν αὐτὴν ἐκ τῶν διαμερισθέντων τμημάτων πάλιν ποσότητα πληροῦσθαι. πρῶτον γὰρ μέρος κατὰ μέσον
[*](1 Symp. 6, 5 ob. S. 70, 8 — De sanguis. 1. Eurip. Hipp. 73 — 8 vgl. Act. 3, 21 — 9 Symp. 8, 2 S. 88, 5 f — 10 vgl. I Kor. 13, 12 — De res. I, 30, 5) [*](II f Andreas PG 106, 321 D — – S. 96, 10 vgl. Theophan. Keram. hom. 18. PGr 132, 405 AB; vgl. ders. hom. 53 zu S. 95, 15) [*](1 βλαστοῖς 4 αἱ δὲ P ν 5 περὶ + 9 κατὰ τ. οὐρ. < Ο κατὰ Po Jh, vgl. S. 83, 5 f: καὶ Ρ 10 κατασκέπτηται P 11 γὰρ] δὲ Audr | τὸν ἐν ἑκ. πολλαπλ. Andr 14 ἀριθμὸν P | (συνεζευγ)μένον ὃ undeutl. 15 f τοῦτο τοῦ vi . . Ο 16 τοῦ vor πατρ. < P | περιεκτικόν CbJh: ον unleserl. Ο 17 ἐπειδήπερ — συγκείμενος S. 96, 10 auszugsweise bei Theoph. | ἐπειδὴ γὰρ Theoph. 17 f ὁ ἀπὸ τῶν μονάδων τῶν ἓξ Theoph. 18 ἐκ unleserl. Ο | ἰδίων συντίθεται undeutl. Ο | μερῶν συντιθέμενος ὡς Theopli. 19 (μή)τε . . ἐν — (μή)τε (πλε)ονά(ζ)ειν unleserl. Ο | Theoph. | ἑαυτῷ Theoph. Cb Jh | τι < Theoph. | εἰς γὰρ ἑ. Theoph. | γὰρ nach μέρη 20 (ἀνα)λυόμενος unleserl. Ο | συμπλ.. — ἑαυτὸν S. 95, 3 < | συμπληροῦται οἷον Ο | τῶν . . εἰς unleserl. Ο | τῶν Jh: τὰ P: τὸν Al Po Cb | καὶ εἰς Μ AI | ἴσον μέρος P | μέρ)η unleserl. ἐξ ἴσων 71 22 πρῶτον P 205) 95
διαιρούμενος ποιεῖ τὸν τρία, εἶτα εἰς τρία διαιρούμενος μέρη ποιεῖ τὸν δύο, εἶτα εἰς ἓξ μερισθεὶς ποιεῖ τὸν ἕναι κοὶ συμπληροῦται πάλιν εἰς ἑ αυτόν· εἰς γὰρ δὶς τρία καὶ τρὶς δύο καὶ ἑξάκις ὲν διαιρούμενος, συντιθεμένων τῶν τριῶν καὶ τῶν δύο καὶ τοῦ ἑνός, πάλιν ἀναπληροῖ τὸν ἕξ. τέλειον δὲ πᾶν ἐξ ἀνάγκης ἐστὶ τὸ μήτε προσδεόμενον εἰς συμπλήρωσιν ἑτέρου μήτε πλεονάζον ἑαυτοῦ πώποτε. τῶν δὲ ἄλλων ἀριθμῶν οἱ μὲν ὑπερτέλειοί εἰσιν, ὡς ὁ δώδεκα (τὸ γὰρ ἴσον αὐτοῦ μέρος τὰ ἕξ, καὶ τὸ τρίτον τὰ τέσσαρα, καὶ τὸ τέταρτον τὰ τρία, καὶ τὸ ἔκτον τὰ δύο, καὶ τὸ δωδέκατον τὸ ἕν, εἰς ἃ δύναται μερίζεσθαι, συντεθέντα ὑπερβάλλουσι τὸν δώδεκα, οὐ τηρήσαντος ἑαυτὸν ἴσον τοῖς ἑαυτοῦ μέρεσιν , ὡς ὁ ἕξ), οἱ δὲ ὑποτέλειοι, ὡς ὁ ὀκτώ. τὸ γὰρ ἥμισυ αὐτοῦ τὰ τέσσαρα, καὶ τὸ τέταρτον τὰ δύο, καὶ τὸ ὄγδοον τὸ ἴν, εἰς ἃ τέμνεται μέρη, συντεθέντα ποιεὶ τὸν ἑπτά, καὶ προσδεῖται μονάδος εἰς τὴν ἑαυτοῦ συμπλήρωσιν , οὐχ ὡς ὁ ἓξ παντοίως ἑαυτῷ σύμφωνος ὤν. διὸ καὶ τὴν ἀναφορὰν εἰς τὸν υἱὸν ἀνείληφε τοῦ θεοῦ, ἀπὸ τοῦ πληρώματος »τῆς θεότητος« εἰς τὸν βίον ἐληυθότος· κενωθεὶς γὰρ καὶ τὴν »μορφὴν« τοῦ »δούλου« προσλαβὼν εἰς τὴν ἑαυτοῦ τελειότητα πόλιν ἀνεποληρώθη κοὶ τὴν
[*](16 Kol. 2, 9 — 17 rhil. 2, 7) [*](15–S. 96, 4 Theophan. Keram. hora. 53 PGr 132 S. 982 f) [*](1 εἶτα τὸν 2 εἶτα τὸν Ρ 3 εἰς — διαιρούμενος] φημὶ γε εἰς τρὶς δύο, καὶ δὶς τρεῖς, καὶ ἑξάκις ἓν ἐ·ξ αὐτῶν πάλιν συνίσταται Theoph. 4 τῶν τριῶν Ο, ab. üb. δύο καὶ steht καὶ τριῶν τ. δύο καὶ τριῶν MAI) | τοῖν δυοῖν Theoph. | πάλιν — ἴξ Z. 5] τέλειός ἐστι Theoph. 5 δὲ] γὰρ Theoph. 5 f μήτε πλεον. ἑ. π. vor μήτε — συμπλ. ἑ. Theoph. | τινὸς ἑτέρου προσδ. εἰς συμπλ. Theoph. 7 εἰσιν ὑπερτ. Theoph. | ὁ δωδέκατος Theoph. | τὸ γὰρ — ὁ ἕξ Ζ. 11] ου τὰ μέρη συντιθέμενα ὑπερεκπίπτει τὰ δώδεκα Theopli. 8 τὸ vor τέταρτον < P 11 αὐτοῦ μέρ. Cb Jh | οἱ Γε εἰσιν ἀτέλειοι Theoph. | ὁ 2 < Theoph. 12 τὸ γὰρ — ἑπτά, καὶ Ζ. 14] or τὰ μέρη συντιθέντα Theoph. 14 τὸν ἑ. συμπλ.] τὸ γενέσθαι ὄκτω Theoph. | οὐχ ὡς –ποιητική S. 96, 8 anders Theoph. hom. 18 (doch s. S. 96, 4) 15 ff διὸ καὶ etc. vgl. Theoph. hom. 53 φασὶ δὲ καὶ τὸν ἕκτον ἀριθμὸν τέλειον ὄντα, ὡς ἐκ τῶν ἰδίων μερῶν τὴν ἀναφορὰν ἔχειν εἰς τὸν υἱὸν τοῦ θεοῦ, θεὸν τέλειον ὄντα καὶ τέλειον ἄνθρωπον. καὶ ὥσπερ οὖτος ὁ ἀριθμὸς εἰς τὰ ἴδια μέρη ἀναλυόμενος, συντεθέντων αὖθις τῶν μερῶν εἰς ἑαυτὸν πάλιν ἀποκαθίσταται, οὕτως ὁ τοῦ θεοῦ μονογενὴς υἱός, κενωθεὶς καὶ δούλου μοφὴν λαβὼν καὶ οἱονεὶ σμικρυνθείς, εἰς τὴν ἑαυτοῦ τελειότητα καὶ ἀξίαν πάλιν ἀνεπληρώθη, οὐδέποτε τοῦ τέλειος εἶναι ζημιωθείς 16 εἴληφε Jh | (θεό)_τη(τος) undeutl. 18 (προσ)λαβὼν εἰς unleserl. O | προσλα|βῶν P205v) 96
ἀξιαν. αὐτὸς γὰρ ἐν ἑαυτῷ σμικρυνθείς, καὶ ἐν τοῖς ἑαυτοῦ μέρεσιν ἀναλυθείς, ἐκ τῆς ἑαυτοῦ σμικρότητος καὶ τῶν ἑαυτοῦ μερῶν εἰς τὴν συμπλήρωσιν πάλιν τὴν ἑαυτοῦ καὶ τὸ μέγεθος κατέστη, οὐδέποτε τοῦ τέλειος εἶναι μειωθείς. ἀλλὰ καὶ ἡ τοῦ κόσμου κτίσις ἐκ τούτου φαίνεται πᾶσα συγκειμένη τοῦ ἀριθοῦ καὶ τῆς ἁρμονίας, ἐν ἓξ ἡμέραις‘ ποιήσαντος τοῦ θεοῦ τόν τε οὐρανὸν καὶ τὴν γῆς καὶ τὰ ἐν αὐτοῖς«, τῆς ποιητικῆς δυνάμεως τοῦ λόγου τὸν ἕξ ἐμπεριέχοντος ἀριθμόν, καθ' ὃν ἡ τριὰς σωμάτων ἐστὶ ποιητική· μῆκος γὰρ καὶ πλάτος καὶ βάθος σῶμα ἐργάζεται, ὁ δὲ ἓς ἐκ τῶν τριγώνων ἐστὶ συγκείμενος. — καὶ περὶ μὲν τούτων οὐκ ἔστι καιρὸς πρέπων ἐν τῷ παρόντι δι᾿ ἀκριβείας διεξελθεῖν, ἵνα μὴ τὸ προκείμενον ἐάσαντες τὸ πάρεργον σκοπῶμεν.
Οὐκοῦν δεῦρο εἰς τὴν ἔρημον ἐλθοῦσα ταύτην καὶ ἄγονον κακῶν, καθὼς καὶ πρόσθεν εἰρήκαμεν, ἡ ἐκκλησία τρέφεται, πτερουμένη τοῖς οὐρανοπόροις τῆς παρθενίας πτεροῖς, ἃς ἀετοῦ μεγάλου πτέρυγας ὁ λόγος ἔφη, νικήσασα τὸν ὄφιν καὶ τῆς πληροσελήνου τῆς ἑαυτῆς τὰς νεφέλας τὰς δυσχειμέρους ἀπωσαμένη. τούτων γὰρ χάριν οἱ μεταξὺ πάντες οὗτοι παρηνέχθησαν λόγοι, διδάσκοντες ὑμᾶς ὠ καλλιπάρθενοι, κατὰ κράτος μιμεῖσθαι τὴν μητέρα, μὴ ἐπιθολοῦσθαι δὲ ταῖς ἀχθηδόσι καὶ τροπαῖς καὶ θλίψεσι τοῦ βίου, ἵνα συνεισέλθητε γαῦροι μετ᾿ αὐτῆς εἰς τὸν νυμφῶνα, παραφαίνουσαι τἀς λαμπάδας. μὴ οὖν ἀποδειλιάσητε πρὸς τὰς μεθοδείας« καὶ διαβολὰς τοῦ θηρός, ἀλλὰ καρτερῶς ἐνσκευάσασθε πρὸς τὴν μάχην, τὴν κόρυν [*](5 Exod. 20, 11 — 8 Plato Legg. X, 896 D — 14 Symp. S. 93, 9ff — 15 Symp. S. 82, 1. 83, 7 — Ezech. 17, 3 — 16 vgl. Symp. S. 85. 12ff — 21 Mt. 25, 10 — 22 Ephes. 6, 11. 17. 19) [*](4ff. 8ff Theophan. Keram. hom. 18 PGr 132 S. 405 B) [*](1 γὰρ ἐν ἑαυτῷ σμικρ)υνθείς, καὶ unleserl. Ο | ἐ(ν) — ἑαυτοῦ) σμι(κρότητος) Ζ. 2 unleserl. Ο 3 τὴν ἑαυτοῦ unleserl. Ο 4 μειωθείς unleserl. Ο | ἀλλὰ — αὐτοῖς Z. 7] ὅθεν καὶ ἡ τοῦ κόσμου κτίσις τὴν τῆς ἑξάδος ἁρμονίαν οὐκ ἔφευγεν. ἐν γὰρ ἓξ ἡμέραις ὁ δημ. πᾶν τὸ φαινόμ. ἐτεκτήνατο Theoph. S. 405 B | καὶ ἡ τοῦ κ)όσμου unleserl. Ο 5 (σ)υγκ(ειμ). τ. ἀριθμοῦ unleserl. Ο | συνεστεικέναι MAI 6 ποιήσαντος Ο 71v | τε < P Jh 7 περιέχοντος P 8 ἡ τριὰς < P | ἐστι σωμ. P 8f PI μήκους σωμάτων κ. πλάτους κ. βάθους 8 μῆκος — συγκ. Z. 10] μῆκος κ. βάθος κ. πλάτος, ὡς ἐκ τριγ. συγκείμενος· ἐκ τούτων δὲ πάντων τὸ σῶμα Theoph. hom. 18 S. 405 B 11 διεξ. δι᾿ ἀκριβείας B 11f τὰ πάρεργα P 13 ἐλθοῦσαν P 14 καθὼς — εἰρήκαμεν < Po Cb Jh 15 ἃς] αἳ B 16 προσελήνου Ο, üb. π e. Punkt 17 ἀπεωσαμένη HSS 18 οἱ < Ο Jh | πάντες P 206 | ἡμᾶς Ο 23 f (κό)ρυν τοῦ unleserl. O)
97
»τοῦ σωτηρίου« καὶ »τὸν θώρακα« καὶ τὰς κνημῖδας ἐξωπλισμέναι. μυρίαν γὰρ αὐτῷ κατάπληξιν παρέξετε μετὰ πολλοῦ λήμματος καὶ εὐψυχίας προσβάλλουσαι, οὐδὲ στήσεται πάντως ἐκ τοῦ κρείττονος ὁρῶν τὰς ἀντιπάλους παρατεταγμένας, ἀλλ᾿ αὐτόθεν ἄρασθαι τῶν ἑπτὰ παλαισμάτων ὑμᾶς συγχωρήσει τὰ ἀριστεῖα ὁ πολυκέφαλος κοὶ πολυπρόσωπος θήρ,
πρόσθε λέων, ὄπιθεν δὲ δράκων, μέσση δὲ Χίμαιρα.δεινὸν ἀποπνείουσα πυρὸς μένος αἰθομένοιο·καὶ τὴν μὲν κατέπεφνε πατρὸς τεράεσσι πιθήσαςΧριστὸς ἄναξ· πολλοὺς γὰρ ἀπώλεσεν, οὐδέ τις ἔτληλοίγιον ἐκ γενύων ἀφρὸν ἐρευγομέναν,εἰ μὴ πρότερον ἐκλύσας αὐτὴν κατειργάσατο καὶ ἀσθενῆ καὶ εὐκαταφρόνητον ἡμῖν παντελῶς ἐποίησε Χριστός.
Διὸ θυμὸν ἄρρενα λαβοῦσαι καὶ νήφοντα ἐναντία θέσθε τῷ θηρὶ σφριγῶντι τὰ ὅπλα, μηδὲ ὑποχωρήσητε τὸ σύνολον, ἐφ᾿ οἷς θρασύνεται ταραχθεῖσαι· μυρίον γὰρ ἕξετε κλέος, ἐὰν ἀφέλητε νικήσασαι τοὺς ἐπ᾿ αὐτῷ στεφάνους ἑπτά, δι᾿ οὓς ὁ ἀγὼν ἡμῖν πρόκειται καὶ ἡ πάλη κατὰ τὸν διδάσκαλον Παῦλον. ἡ γὰρ καταγωνισαμένη τὸν διάβολον πρότερον καὶ νεκρώσασα τὰς ἑπτὰ κεφαλὰς τῶν ἑπτὰ στεφάνων τῆς ἀρετῆς ἐγκρατὴς γίνεται, τοὺς ἑπτὰ μεγάλους ἀγῶνας διαθλήσασα τῆς ἁγνείας. κεφαλὴ γὰρ τοῦ δράκοντός ἐστιν ἡ ἀκρασία καὶ ἡ τρυφή· ὁ ταύτην θλάσας ἀναδεῖται τὸν στέφανον [*](5 Plato Pol. IX, 588 C — 7ff Ilias 6, —183 — 14 vgl. Apok. Joh. 12, 5 — 17 I Kor. 10, 24f — 18 Ephes. 6, 12 — 19 Apok. Joh. 13, 1) [*](18—20 Andreas PG 106, 321 D) [*](1 κνυμήδας B 2 (μυρ)ίαν γὰρ unleserl. Ο | κατάπλ. αὐτῶ Ο | πολλοῦ unleserl. Ο 3 εὐψυ(χ)ίας undeutl. Ο | κρ)είττονος unleserl. Ο 5 παλαισμ)άτων unleserl. Ο | τὰ ἀρίστια P: unleserl. Ο 5f PI θηρίου ποικίλου κ. πολυκεφάλου 7 πρ)όσθε λέων unleserl. Ο (a. Rd. v. 2. Hd. in M, ν ἐὼν im Text) 8 διε(νὸν ἀπο)πνείουσα πυρὸς μένος unleserl. Ο 9 κατέπ)εφνε πατρὸς) — πιθήσας unleserl. Ο: κατέπ. πρὶν ὁ Πέρσευς, τὴν δὲ v. 2. Hd. in MAI | τετράεσι Β: τεράτεσσι Po Jh 10 ἄναξ undeutl. Ο | γὰρ auch Ο: δὲ MAI | Με Ο 72 11 ἐρευγόμενον F AI 12f εὐκατα)φ(ρόνη)το(ν) nndewtl. Ο 14 Διὸ] P 206v | ἄρσενα O 15 σφρίνοντι P, am Rand corr. | ὑταναχω . . . w. e. seh. Ο, ὑπαναχωρήσητε viell. richtig M 15f ἐφ’ οἷς undeutl. Ο 16 θρασύνεται — γὰρ < P | ἕξ)ετε κλέος unleserl. Ο | ἀφέλησθε Ο 17 αὐτοῦ Ρ Jh | (στεφ)άνους unleserl. Ο | δι’ οὕς ὁ) ἀγὼ(ν) unleserl. ο 18 ἡ δὲ καταγ. γίνεται Ζ. 20 Andr 19 τοῦ διαβόλου P: κατὰ τοῦ διαβ. Andr | κεφαλὰς undeutl. Ο 20 γέγνεται P μεγάλους P: unleserl. O: μεγίστους M AL Jh 22 συνθλάσας BJh)
98
τῆς σωφροσύνης. κεφαλή ἐστι καὶ ἡ δειλία καὶ ἡ θρύφις· ὁ ταύτην πατήσας τὸν στέφανον ἀναιρεῖταιτοῦ μαρτυρίου. κεφαλή ἐστι καὶ ἡ ἀπιστία καὶ ἡ ἄνοια καὶ τὰ ἄλλα ὡσαύτως τῆς πονηρίας πλεονεκτήματα· ματα· ὁ ταῦτα κατεργασάμενος καὶ ἀνελὼν τὰς ἐπ᾿ αὐτοῖς τιμὰς ἀποφέρεται, πολυτρόπως ἐκκεραϊζομένης τοῦ δράκοντος τῆς ἰσχύος. καὶ γὰρ καὶ τὰ δέκα κέρατα καὶ κέντρα, ἅπερ ἐπὶ ταῖς κεφαλαῖς ἐλέχθη φέρειν, αἱ δέκα ἀντιθέσεις εἰσίν, ὦ καλλιπάρθενοι, τῆς δεκαλόγου, αἷς ἀνακερατίζειν εἴωθε καὶ βάλλειν τὰς τῶν πλείστων ψυχάς, τῇ »ἀγαπήσεις« ἐντολῇ »κύριον τὸν θεόν σου« τὰ ἐναντία φρονῶν καὶ τεκταινόμενος καὶ τοῖς ἑξῆς νομοθετήμασιν. ἰδὲ γὰρ κέρας αὐτοῦ διάπυρον καὶ πικρὸν τὴν πορνείαν, ᾧ τοὺς ἀκράτορας βάλλει, ἰδὲ τὴν μοιχείαν, ἰδὲ τὸ ψεῦδος, ἰδὲ τὴν φιλαργυρίαν, ἰδὲ τὴν κλοπὴν καὶ τὰ ἄλλα τούτων ἀδελφὰ καὶ συγγενῆ, ὁπόσα ἐξισχύουσιν ἀμφὶ ταῖς κεφαλαῖς αὐτοῦ ταῖς ἀνθρωποκτόνοις πεφυκότα· ἃς ὑμεῖς συμμαχήσαντος μαχήσαντος Χριστοῦ ἐκκεραΐσασαι λήψεσθε, τοῖς κατὰ τοῦ δράκοντος κατανθεμοῦσαι στεφανώμασιν ὑμῶν τὰς θείας κεφαλάς. ἡμέτερον κροκρίνειν γὰρ τὰ κρείττω καὶ προτάσσειν πρὸ τῶν γηγενῶν, αὐτοκράτορα καὶ αὐτεξούσιον τὸν λογισμὸν εἰληφότας καὶ πάσης ἀνάγκης ἐκτὸς εἰς τὸ αὐτοδεσπότως αἱρεῖσθαι τὰ ἀρέσκοντα, οὐ δουλεύοντας εἱμαρμένῃ καὶ τύχαις . . . ὡς οὐκ ἄνθρωπος ἀλλ᾿ ὡς μακάριος ἔσοιτο καὶ ἀγαθός, εἰ [μὴ] τῷ ἀνθρωπίνῳ παραδείγματι χρώμενος τοῦ Χρι-
[*](6 Apok. Job. 12, 3 — 9 Deut. 6, 5 — 17 De autex. 16, 2. 5. 7. 17, 1. De res. I, 38, 3) [*](2 zu ἀναιρ. vgl. S. 134, 12 (Kl) 2f ἐστιν ηι ἀπιστ. Ο 8 αἷς] ἧς Ρ | ἀνακ. εἴωθε unleser. O 9 (ἀγαπ)ήσεις — τὰ unleserl. O 10 (τεκ)ταιν. (καὶ) — (μ)οι(χείαν) Ζ. 12 außer τὶν πορ fast ganz unleserl. O | τὴν ἑξῆς Μ | νομοθ.] τήμα anders Μ Ι ἴδε stets B, Ρ 207 | γὰρ . < MAl 11 καὶ διάπυρον P | ἀκρατεῖς ἀναβάλλει viell. richtig P 12 ἴδε τὴν — ἄλλα Ζ. 13 unleserl. Ο 13 καὶ συγγ- — κεφαλαῖς Z. 14 unleserl. Ο | ὑπερεξισχύουσιν MAl 14 ἀνθρωπ. — ἐ(κκεραΐσασαι) Ζ. 15 unleserl.Ο | πεφἱκότα 2. Hd. in Lücke in M 14f συμμαχίᾳ MAl 15 λήψεσθε Ο 72 v | δρακῶντος O 16 κατανθ. Wd: καθανθεμῶσαι OP 17 γὰρ προκρίνειν καὶ Β, aber καὶ a. Rd. corr. in γὰρ | πρὸ < Po Jh | τῶ(ν) unleserl. Ο 18 . άσης Ο 19 οὐ δ(ουλ.) unleserl. Ο 20 nacb τύχαις wohl etwas ausgefallen | οὐκ — μα(κ)άρι(ος) unleserl. Ο | ἀλλ᾿ ὡς μακάριος] αὐτοῦ (αὐτοῦ Jh) κύριος, v. 2. Hd. in Lücke in M, AlJh | /εστω P 21 ἀγα- θός . . μι) unleserl. Ο | μὴ < Po | ἀνθρωπίων w. e. sch. O: ἀνθρωπείω P 21f (χρ)ώμενος τοῦ Χριστοῦ unleserl. O) 99
στοῦ καὶ πρὸς ἐκεῖνον ἑαυτὸν ζωγραφῶν κἀκεῖνον μιμούμενος βιώσει. πάντων γὰρ κακῶν μέγιστον ἔμφυτον τοῖς πολλοῖς τὸ τὰς αἰτίας τῶν ἁμαρτημάτων εἰς τὰς τῶν ἀστέρων κινήσεις ἀναφέρειν καὶ τὸν βίον ἡμῶν οἰακίζεσθαι τῆς εἱμαρμένης ταῖς ἀνάγκαις λέγειν, καθάπερ οἱ μετὰ ἀλαζονείας πολλῆς ἀστεροσκοπήσαντες· ὑπονοίᾳ γὰρ μᾶλλον ἢ τῷ φρονεῖν πεπιστευκότες, ὃ μεταξὺ τῆς ἀληθείας ἐστὶ καὶ τοῦ ψεύδους, πολὺ τῆς τῶν ὄντως ὄντων θέας ἐξηπατήθησαν. ὅθεν εἰ παρείης, ὦ Ἀρετή, πληρωθέντος ἤδη μοι τοῦ λόγου, ὃν αὐτὴ προσέταξας, δέσποινα, ῥηθῆναι, πειράσομαι δὴ συναγωνιζομένης σου καὶ συμπνεούσης πρὸς τοὺς χαλεπαίνοντας καὶ ἀμφισβητοῦντας, ὡς οὐκ ἀληθῆ λέγομεν αὐτεξούσιον εἶναι φάσκουσαι τὸν ἄνθρωπον, διευκρινήσασθαι ὅτι
σφῇσιν ἀτασθαλίῃσιν ὑπέρμορον ἄλγε᾿ ἔχουσιν, αἱρούμενοι τὰ ἡδέα πρὸ τῶν συμφερόντων.
ΑΡΕΤΗ. Ἀλλὰ παρίημι καὶ συναγωνίζομαι· τελέως γὰρ ὁ λόγος κεκοσμήσεται καὶ τούτων προσαφθέντων.
ΘΕΚΛΑ. Πάλιν οὖν δὴ πρῶτον περὶ τῶν τοιούτων εἰς δύναμιν εἴπωμεν, τὴν γοητείαν αὐτῶν, ἐφ᾿ ᾑ θρασύνονται, γυμνώ- [*](13 Odyss. 1, 34, vgl. Symp. S. 107, 14) [*](2—S. 107, 14 SS Parall. S. 200—205 Holl) [*](1 πρὸς uncleutl. Ο | βιώσει M AI Jh: βιώση Ρ: βιώ)σει unleserl. Ο 2 πάντων] es beginnt C in K (Vat. 1553) Bl. ν—98r; Lemma τοῦ ἁγίου Μεθοδίου ἐκ τῶν περὶ ἁγνείας συμποσίου (so) | γὰρ] τῶν C | τοῖς < C | αἰ(τίας) Ο 3 ἁμαρτη)μάτων unleserl. Ο | φέρειν C 4 τῆ(ς) εἱμαρμ. unleserl. Ο 5 μετ’ C | π)ολλ(ῆ)ς unleserl. Ο: < C | ἀστ . . ο . . . πήσαντος 6 τῷ] τὸ C | πεπιστευ)κότες ὁ μεταξὺ unleserl. Ο | ὃ] ἃ C 7 ὄντων ὄντως C | ὄντως < P | ὄντων P 207v | θέας ἐ unleserl. Ο: ἀληθείας 2. Hd. ücke MAI | ὅθεν — χαλεπ. καὶ Ζ. 10 < C 8 παρείης OP περείης Ρ): παρίῃς Jh | (λό)γου unleserl. Ο 9 (συν)αγωνι(ζομένης) unleserl. Ο . ητοῦν . . . Ο, ἀμφισβητοῦντες C 11 φάσκουσαι < C | τὸν διευ unleserl. Ο 11f διευκρ. < C: PI mir Parm. 135 B 12 ὅτι unleserl. Ο 13 σφίσιν C | ἀτασθαλ . . σ . . Ο 13f (ἄλ)γε' αἱρ(ού)μεν(οι) unleserl. Ο 14 (συμφερ0όντ(ων) unleserl. Ο 15 Ἀρετή unleserl. | Ἀλλὰ — ὑποθέσεις S. 100, 2 < C | παρίημι κ. συναγ. unleserl. Ο (st. συναγ. ücke in Μ) | παρίημι Jh: πάρειμι PAl | γὰρ — Πόλ(ιν) Z. 17 unleserl. Ο Παλ. οὖν ücke in Μ) 17 πρ)ῶτον — γοητεί(αν) Ζ. 18 unleserl. O | τῶν — δύν. Ζ. 18 in ücke in Μ | τῶν τοιούτων] τούτων Cb Jh 18 εἴπ. τ. γοητ. Lücke in M | ᾑ — κατειλη(φότων) S. 100, 1 unleserl. Ο 18 f μώσαντες (so) — οὐρανὸς S. 100, 1 in Lücke in M)
100
σαντες, ὡς μόνοιν κατειληφότων ἐς οἵων ὁ οὐρανὸς κεόσμηται σχημάτων κατὰ τὰς Χαλδαϊκὰς ὑποθέσεις. φάσκουσι γὰρ ὥσπερ σφαίρας ἐντόρνου στροφαῖς ἀπεικάζεσθαι τὴν περιφέρειαν τοῦ κόσμου, τῆς γῆς κέντρου καὶ σημείου τόπον ἐχούσης. περιφορᾶς γὰρ οὔσης σφαι- ρικῆς, ἀνάγκη, φασί, κατὰ τὰς ὁμοίας διαστάσεις τῶν αὐτῶν ὄντων διαστημάτων μέσην τοῦ παντὸς τὴν γῆν τυγχάνειν, περὶ ἣν ὁ οὐρανὸς περιδινεῖται προγενεστέραν οὐσαν. εἰ γὰρ ἐκ σημείου καὶ κέντρου περιφέρεια συνέστηκεν, ὃ δὴ κύκλος εἶναι δοκεῖ, ἀδύνατον δὲ χωρὶς σημείου καταγραφῆναι κύκλον, κύκλον δ’ ἔσεσθαι ἀδύνατον ἄνευ σημείου, πῶς οὐ πρὸ πάντων ἡ γῆ, φασί, συνέστηκε καὶ τὸ κατ’ αὐτὴν χάος καὶ βάθος; εἰς χάος γὰρ ὄντως καὶ βάθος κατωλίσθησαν οἱ σχέτλιοι πλάνης, ὅτι »γνόντες τὸν θεὸν οὐχ ὡς θεὸν ἐδόξασαν ἢ ηὐχαρίστησαν, ἀλλ᾿ ἐματαιώθησαν ἐν τοῖς διαλογισμοῖς αὐτῶν, καὶ ἐσκοτίσθη ἡ ἀσύνετος αὐτῶν καρδία«, καὶ ταῦτα καὶ τῶν παρ᾿ αὐτοῖς εἰρηκότων σοφῶν ὡς οὐδὲν Ὀλυμπίων ἐντιμότερον γηγενὲς καὶ πρεσβύτερον. ὅθεν οὐκ ἀεὶ παῖδες ὄντως οἱ Χριστὸν ἐγνωκότες,
[*](2 Plato Legg. X, 898 B — 6 vgl. Plato Phaed. 108 E — Plato Tim. 40 BC — 12 Röm. 1, 21 — 15 Plato Legg. V, 727 E — 16 Plato Tim. 22B; vgl. I Kor. 14, 20 — vgl. Gal. 4, 9) [*](1 μόνον B AI: < M | ὑπειληφότων M AI | οἵων — τὰς Ζ. 2 unleserl. Ο 2χαλδαϊκὰς Ο: αἰγυπτιακὰς P: Αἰγυπτίων καὶ Χαλδαίων M Ausgg., schwerl. ist Αἰγυπτιακὰς καὶ Χαλδαϊκὰς zu lesen | ὑποθ. — ἀπεικά(ζεσθαι) Ζ. 3 unleserl. Ο | φάσκοντες | γὰρ ὥ. σφ. < Μ | γὰρ] τοίνυν C 2f PI σφαίρας ἐντόρνου ἀπεικασμένα φοραῖς 3 ἐκτόρν. στρ. ἀπ. in Lücke in M | ἐντόρνους P: ἐν τόρνῳ C | στροφὰς C | τὴν — τόπον Ζ. 4 unleserl. Ο 3f τῆς γῆς κ. in Lücke in Μ, κ. σημ. < Μ 4 σκοπὸν M | ἐπεχούσης B Jh (ἰχούσης M): ἔχονσιν C | περιφορᾶς — τυγχάνειν Ζ. 6 außer (ὁμ)οίας διαστ(άσεις) unleserl. Ο 5 ἀνάγκη in Lücke in Μ | φησίν C M | κατὰ] καὶ C | τ. ὁμ. u. ὄντ. — τυγχ. Z. 6 Lücke in Μ 6 περὶ O 73 | ijv P 208 7 περιδ . νεῖται Ο, περιδίνεται P, περιδείνεται C | προγενέστερον P 8 περιφερείας C | συνέστηκεν — φασί Ζ. 10 < Ο P 9 κύκλος δὲ C | δυνατὸν C 10 φασί Bo: φησίν C Jh 11 βάθος undeutl. Ο | εἰς χάος γὰρ ὄντως καὶ βάθος C: εἰς χ. γὰρ καὶ β . . ος ὄντως Ο: εἰς βάθος γὰρ καὶ χάος ὄντως P Jh 12 ὅτι] οἳ O | γνῶντες C | ὡς n. ἢ unleserl. Ο 13 διαλογισμοῖς (w. e. seh. Ο) C: λογισμοῖς P | αὐτῶν nach διαλ. + C 14 (ἐσκοτί)σθη ἡ unleserl. Ο | παρ’ αὐτ(οῖς) unleserl. Ο 15 σο)φῶν ὡς οὐδ(ὲν) unleserl. Ο | οὐδὲν — γηγ. PI | . λ . . πίων Ο | γηγενὲς — οὐκ Ζ. 16 unleserl. Ο | γηγενοῦς MAI: γενέσθαι C 15f κ. πρεσβ. ὅθεν < C 16 ὄντως undeutl. Ο: < C | (ἐ)γνω(κότες) unleserl. Ο) 101
καθάπερ Ἕλληνες οἱ μύθοις μᾶλλον καὶ πλάσμασιν ἢ τέχνῃ τῶν λόγων τὴν ἀλήθειαν χώσαντες καὶ τοῖς οὐρανίοις τὰς τῶν ἀνθρώπων προσαρμόσαντες συμφοράς, οὐδὲν αἰσχύνονται καταγράφοντες τὴν τῆς οἰκουμένης περιφορὰν γεωμετρικοῖς θεωρήμασι καὶ σχήμασι. καὶ τὸν οὐρανὸν εἰδώλοις πτηνῶν καὶ νηκτῶν καὶ χερσαίων εἰσηγούμενοι κεκοσμῆσθαι καὶ τὰς ποιότητας τῶν ἀστέρων ἐκ τῶν περὶ τοὺς ἀρχαίους ἀνθρώπους συμφορῶν κατεσκευάσθαι, ὥστε τὰς τῶν πλανητῶν αὐτοῖς κινήσεις ἐκ τῶν τοιούτων ἡρτῆσθαι σωμάτων. εἱλίσσεσθαι γὰρ περὶ τὴν τῶν δώδεκα ζωδίων φύσιν φασὶ τοὺς ἀστέρας, ἑλκομένους τοῦ ζωδιακοῦ κύκλου τῇ φορᾷ, ὡς καὶ διὰ τῆς συγκράσεως αὐτῶν ὁρᾶσθαι τὰ ἀποβαίνοντα πολλοῖς κατὰ τὰς πρὸς ἀλλήλους αὐτῶν συναφείας τε καὶ ἀπορροίας, ἀνατολάς τε αὖ καὶ δύσεις. σφαιροειδὴς γὰρ ὑπάρχων πᾶς ὁ οὐρανὸς καὶ κέντρῳ καὶ σημείῳ κατ αὐτοὺς τῇ γῇ χρώμενος, διὰ τὸ πάσας ἀπὸ τῆς περιφορᾶς τὰς προσπιπτούσας εὐθείας ἐπὶ τὴν γῆν ἔσας ἀλλήλαις εἶναι, ὑπὸ τῶν περιεχόντων αὐτὸν <ται> κύκλων· ὧν μείζων μὲν ὁ μεσημβρινὸς καὶ δεύτερος ὁ εἰς ἴσα τέμνων μέρη καλούμενος ὁρίζων, τρίτος δὲ ὁ τούτους ἐπιδιαιρῶν ἰσημερινός. παρ᾿ ἑκάτερα δὲ τούτου τροπικοὶ δύο, θερινὸς καὶ χειμερινός· καὶ ὁ μὲν πρὸς τοῖς ἀρκτίοις, ὁ δὲ πρὸς τοῖς νοτίοις. κατὰ δὲ τούτων ὁ λεγόμενος ἄζων, περὶ ὃν αἵ τε Αρκτοι, ὅ τε ἀνταρκτικὸς ἔξωθεν τῶν τροπικῶν. καὶ αἱ μὲν Ἄρκτοι
[*](1 οἱ undeutl. Ο | μᾶλλον καὶ) πλά(σμ)ασιν unleserl. Ο | ἢ] τῇ C | τ. χνη Ο 2 τοῖς οὐρ. τὰς unleserl. Ο | οὐρανίοις C AI, vgl. S. 105, 3: οὐρανοῖς P Jh 3 οὐδὲν Ο Po Ch Jh: οὐδὲ PC | κα(ταγράφον)τες unleserl. Ο 4 περιφέρειαν vermutet Cb 4f σχήμ)ασι κ. τὸν unleserl. Ο 5 καὶ vor τὸν MAl 5f εἰσηγούμ)ενοι unleserl. O 6 κεκοσμεῖσθαι C 7 κατασκευάσασθαι C 8 τῶν vor τοιούτων + Ο | ἡρτεῖσθαι C 9 φύσιν P 208v 10f συγκρ.] γηράσεως C 11 ὑποβαίνοντα C | τῆς vor κατὰ + P | τὰς] τὰ? C 12 συναφὰς C | τε undeutl. Ο 13 σφεροειδὴς C | ὑπάρχων πᾶς unleserl. Ο | ὁ πᾶς P Jh | κ(έν)τρῳ καὶ) σ. κατ’ unleserl. Ο 13f κατ’ αὐτοῦ C 14 χρώμενος undeutl. Ο | διὰ — περι(φορὰς) unleserl. Ο | ἀπὸ τ.] τὰς Μ AI 14f προπτούσας C 15 τὴν — περ(ιεχόν)των αὐ(τὸν) Ζ. 16 unleserl. Ο | γῆν < C | ἴσας] εἰς C 16 διακρατεῖται Jh | κ)ύ(κ)λων — εἰ(ς) Ζ. 17 unleserl. Ο | κύκλον Μ | μεσημερινὸς P Jh 17 εἰς < C | (τέ)μνων — ἰ(ση)μερι(νό)ς unleserl. Ο 18 τοῦτον MAI | ἑκάτερα — πρὸ(ς) Z. 19 unleserl. Ο | δὲ < C 19 ὁ θερ. M AI | ταῖς ἄρκτοις C | (ἀρκτ)ίοις — παντὸς S. 102, 2 unleserl. 20 κατὰ δὲ] μέρεσιν in ücke M Ausgg. | λεγ.] χειμερινὸς M AI | αὔξων C 21 ἀνταρκτ. ἔξωθεν C: ἀρκτικὸς ἔμπροσθεν P AI | ἔχων τὸν τροπικὸν in ücke M Ausgg.) 102
περὶ αὑτὰς στρεφόμεναι καὶ βρίθουσαι τὸν διὰ τῶν πόλων ἄξονα τὴν τοῦ παντὸς ἀπεργάζονται κίνησιν κόσμου, κατὰ τὰς ἀλλήλων ἰξύας ἔχουσαι τὰς κεφαλὰς καὶ ἄχραντοι τοῦ καθ’ ἡμᾶς ὁρίζοντος οὖσαι, τῷ τὸν ζωδιακὸν κύκλον πάντων ἐφάπτεσθαι τῶν κύκλων, λοξὴν ποιούμενον τὴν κίνησιν· εἶναί τε ἐν αὐτῷ ζωδίων ἀριθμόν, ἃ καλεῖται δωδεκατημόρια δώδεκα, ἀπὸ Κριοῦ τὴν ἀρχὴν ἔχοντα μέχρι τῶν Ἰχθύων· ἃ κατηστερίσθαι παριστᾶσιν ἐχεμύθοις αἰτίαις· τὸν μὲν Κριὸν φάσκοντες τὸν τὴν Ἕλλην εἶναι τὴν Ἀθάμαντος διακομίσαντα καὶ Φρίξον εἰς Σκύθας, τὸ δὲ Βούκρανον, εἰς τιμὴν Διός, τοῦ τὴν Εὐρώπην ταύρου διαπεραιώσαντος εἰς τὴν Κρήτην· καὶ τὸν καλούμενον δὲ Γαλαξίαν κύκλον, ὃς τὴν ἀρχὴν ἀπὸ τοῦ συνδέσμου τῶν Ἰχθύων ἐπὶ τὸν Κριὸν Κριὸν ἐκ τῶν τῆς Ἥρας μαζῶν Ἡρακλεῖ προχυθῆναι λόγος Διὸς ταγαῖς. ὥστε κατ᾿ αὐτοὺς πρὸ τῆς Εὐρώπης καὶ Φρίξου καὶ τοῖν Διοσκούροιν καὶ τῶν ἄλλων ζωδίων τῶν ἐξ ἀνθρώπων καὶ θηρίων καταστερισθέντων οὔπω γένεσις ἦν, ἀλλὰ χωρὶς γενέσεως ἐβίωσαν ἡμῶν οἱ παλαιότεροι. ἐπιχειρητέον γὰρ μή πως τὸ ψεῦδος ἰσχύσωμεν ὥσπερ ἰατροὶ φαρμάκοις τῶν λόγων ἀμβλύνοντες ἰατικοῖς σβέσαι, τῇδε σκοποῦσαι τὴν ἀλήθειαν.
Εἰ κρεῖσσον ἦν τὸ ὑπὸ γένεσιν εἶναι τοὺς ἀνθρώπους, ὠ σχέτλιοι, τοῦ μὴ εἶναι, δι᾿ ἣν αἰτίαν οὐκ αὐτόθεν, ἀφ᾿ οὗπερ τὸ γένος [*](16 De resurr. I, 27, 4 — 17 Symp. S. 140, 3f) [*](1 αὐτὰς P (M?) αὐτὰ C, αὐτὸν AI | κ. βρίθ.] μέσον ἔχουσι in ücke MAI | τὸν — πόλων in ücke M | πολλῶν αὔξωνα C | ἄξωνα P (nicht B) 2 ἀπεργ. Ο 73 v: ἐργάζεται C 3 ἡμᾶς unleserl. O 4 οὖσαι — κύκλον] οὓς ἄτοπον κύκλον ζωτικὸν C | τῷ . . κύκλον < Po Cb Jh | ἐφάπτεσθε B | τ. κύκλ. undeutL Ο 5 ποιούμενος C | κ)ίνησι(ν) unleserl. O 6 δωδεκατημόρια < C | ἀ)πὸ unleserl. O | ἔχοντα P 209 7 κατηστερῖσθαι Ο, κατηστερῆσθαι P, καταστερεῖσθαι C | παριστῶσιν Ο, παρίστησιν PC | ἐχε . . θοις Ο: ἔχει μύθοις C 8 φασ . . ντες Ο | τ. Ἕ.] Ἑλλήνην C | διακοσμήσαντα C 9 φρῖξον w. e. seh. Ο | εἰς Σκ. undeutl. O | τὴν < C 10 διαπερα)ιώσαντος unleserl. Ο 10 f (καλού)μενον unleserl. O 11 δὲ < C AI | ὃς unleserl. O | τοῦ < Ο? 12 ἐκ] ἀπὸ P Jh | τὸν . . μαζὸν P 13 λόγος < C | σταγαῖς C 14 φ . ίξου Ο | τοὺς Διοσκ. C | διοσκόροιν PC (nicht B) 15 θηρῶν P Ausgg. | καταστερισθ. . ντων Ο, κατηστερησθέντων P, κατηστερισθέντων B, καταστερησθέντων C zuerst, καταστερισάντων MAI | γένεσιν ἦν B 16 οἱ unleserl. O | μὴ < P 1 7 τὸν λόγον C | ὥσπερ ἰατρικοῖς unter Streichung von ἰατικοῖς Z. 18 Wd 17f ἀμβλύναντες P Jh 18 οἱ ἰατρικοῖς C; ἰατρικοῖς B | τήνδε C | σκοπο)ῦσαι unleserl. O, σκοπούντων AI, σκοποῦντες C 19 τὸ ὑπὸ] τόπου C 20 διὰ τίνα αἰτ. richtig Wd | (οὗ)περ undeutl. Ο (οὗ M): οὗ περὶ C 20 f ἔφυ PJh: τοῦ ἑνὸς ἔφυ C)
103
ἔφυ τὸ τῶν ἀνθρώπων, γένεσις ἦν; εἰ δὲ ἦν, τίς χρεία τῶν ὑπόγυιον καταστερισθέντων, Λέοντος Καρκίνου, Διδύμων, Παρθένου, Ταύρου, Ζυγοῦ, Σκορπίου, Κριοῦ, Τοξότου, Ἰχθύων, Αἰγόκερω, Ὑδροχόου, Περσέως, Κασσιοπείας, Κηφέως, Πηγάσου, Ὕδρου, Κόρακος, Κρατῆρος, Λύρας. Δράκοντος, καὶ τῶν ἄλλων, ἐξ ὡν εἰσηγεῖσθε κατακοσμηθέντων τοὺς πολλοὺς κατειληφέναι τὴν μαθηματικὴν ταύτην, μᾶλλον δὲ καταθεματικήν, πρόγνωσιν; ἤτοι οὐν καὶ ἐπὶ τῶν ἔμπροσθεν γένεσις ἦν, καὶ μάταιος ἡ τούτων σύστασις, ἢ οὐκ ἦν, καὶ εἰς τὴν κρείσσονα κατάστασιν καὶ διαγωγὴν ὁ θεὸς τὸν βίον μετέστησε, τῶν ἔμπροσθεν χείρονα βιωσάντων χρόνον. ἀλλὰ κρείττους οἱ παλαιότεροι τῶν νῦν, ὅθεν καὶ χρυσοῦν ἐκλήθησαν γένος. οὐκ ἄραγένεσις. εἰ ὁ ἥλιος καθιππεύων τοὺς κύκλους καὶ ἐπιπορευόμενος ἐτησίοις τε ζώδια περιόδοις τὰς μεταβολὰς ἀποτελεῖ καὶ τὰς τροπὰς τῶν καιρῶν, οἱ πρὸ τοῦ καταστερισθῆναι τὰ ζώδια γεγονότες καὶ κοσμηθῆναι τούτοις τὸν οὐρανὸν πῶς διήρκεσαν, μηδέπω θέρους, μετοπώρου, χειμῶνος, ἔαρος διακεκριμένων, δι᾿ ὡν ἡ τοῦ σώματος αὔξεται καὶ συγκρατεῖται φύσις; ἀλλ᾿ ἐξήρκεσαν καὶ πολυχρονιώτεροι γεγόνασι καὶ ῥωμαλεώτεροι παρὰ τοὺς νῦν, ὁμοίως καὶ τότε διευθύναντος τοὺς καιροὺς τοῦ θεοῦ. οὐκ ἄρα ἐκ τοιούτων ὁ οὐρανὸς
[*](10 Plato Phileb. 16 C) [*](1 τὸ vor τῶν + Ο | ἡ δὲ ἦν τῆς χρείας C | εἰ unleserl. Ο 1f . πογυιον Ο, ὑπόγυον P, ὑπογυίων C 2 κατ. στερι)σθέντων unleserl. Ο, κατηστερησθέντων P, κατηστερισθέντων B, λέθρα ἀστερισθέντων C | Καρκίνου, Δι(δύμων) unleserl. O 3 σκορ . . ου Ο | Κρ)ιοῦ — Ἰ(χθύων) unleserl. Ο | Κριοῦ < C | αἰγοκέρωτος Ο: αἰγοκέρου PC 4 ὑδριχώου C | Περσέως — Πηγάσου unleserl. Ο | κασσιεπείρας P, κασσιεπείας B, κασιεπίας C | ὕδρας Ο 5 κράτερας C | Δύ)ρας — εἰση(γεῖσθε) unleserl. Ο | ἐξ Ρ 209v | ἡγεῖσθε MAl 5f κατακοσμηθέν)των — μαθηματι(κὴν) Z. 6 unleserl. Ο | κατακ. CWd: κατακοσμηθέντας Ο P Jh 6 πόλους M AI 7 καταθεμ. — ἐπὶ unleserl. Ο 8 γένεσις — ἔμπρ(οσθεν) Ζ. 10 unleserl. Ο | τούτων σύστ.] τοιαύτη δόξα M AI 9 διαμονὴν ὁ θ. MAI 10 τὸν ἔμπρ. C | χείρονα Ο 74, χείρωνα B 10f PI οἱ . . παλαιοὶ κρείττονες ἡμῶν 12 ἡ γένεσις P 13 ἐτησ.] στασίαις C | τὰ ζ(ώδια) unleserl. O | τὰς < O | ἀ..τελεῖ O 14 καταστερηθῆναι P | τὰ — κοσμηθῆναι Ζ. 15 < C 15 δι. ρκ . . αν Ο | θέρο ς C 16 μετωπώρου B | δια- κεκ . . ένων Ο, διακεκρημένου C 17 ἐξήρκεσαν MAI: ἐ . . ρκεσαν Ο, ἔξησαν P, ἔζησαν B C | πολυχρωνιώτεροι C 18 γεγόν)ασι unleserl. Ο | ῥωμαλαιότεροι P C 18f διευθύνοντος Ο 19 ὁ οὐρ. ἐκ τοιούτ. C | ἐκ + CWd | τῶν vor τοιούτ. + Ο | . . . . ύτων Ο πάντων Μ)) 104
πεποίκιλται σχημάτων. εἰ ὁ »ἥλιος καὶ ἡ σελήνη καὶ« τὰ »ἄλλα ἄστρα«, τὰ εἰς διορισμὸν καὶ φυλακὴν ἀριθμῶν χρόνου γεγονότα καὶ κόσμον οὐρανοῦ καὶ τροπὰς καιρῶν, θεῖά ἐστι καὶ κρείττονα τῶν ἀνθρώπων, ἀνάγκη καὶ κρείττονα βίον καὶ μακάριον αὐτὰ καὶ εἰρηνικὸν καὶ πολλῷ τοῦ ἡμετέρου βίου διαλλάττοντα δικαιοσύνῃ καἰ ἀρετῇ διάγειν, κινούμενα κίνησιν εὔτακτον καὶ εὐδαίμονα. εἰ δὲ τἀς τῶν θνητῶν συμφορὰς καὶ κακοφροσύνας αὐτὰ τεκταίνεται καὶ ἐνεργεῖ, περὶ τὰς ἀσελγείας ἀσχολούμενα καὶ τὰς μεταβολὰς καὶ τροπὰς τοῦ βίου ἄρα ἀθλιώτερα τῶν ἀνθρώπων ἐστίν, εἰς τὴν γῆν βλέποντα καὶ τὰς ἐπικήρους καὶ ἀθέσμους πράξεις καὶ μηδὲν κρεῖττον τῶν ἀνθρώπων διάγοντα, εἴ γε τῆς ἐκείνων ἀπορροίας καὶ κινήσεως ὁ ἡμέτερος ἤρτηται βίος.
Εἰ πᾶσα πρᾶξις χωρὶς ἐπιθυμίας οὐ γίνεται, οὐδὲ μὴν ἐπιθυμία χωρὶς ἐνδείας, ἀνενδεὲς δὲ τὸ θεῖον, ἀνεννόητον ἄρα πονηρίας. καὶ εἰ ἡ τῶν ἄστρων φύσις ἐγγυτέρω τέτακται τοῦ θεοῦ, κρείσσων οὐσα τῆς τῶν κρεισσόνων ἀνθρώπων ἀρετῆς, ἀνεννόητα κακίας ἐστὶ καὶ ἀνενδεῆ τὰ ἄστρα. καὶ ἄλλως· πᾶς ἡμῖν ὁμολογήσει τῶν [*](1 Gen. 1, 16 — 2 Plato Tim. 38 C — 3 Plato Epinom. 081 E — 13 vgl. Plato Symp. 200 A. Pol. ΙΙ, 381 C — 14 De res. III, 18, 4) [*](6—17 Phot. Bibl. 237 S. 311|b, 5—16) [*](2 τὰ < C | εἰς — χρόνου PI | φυλακὴν] φυξὶ (viell. aus φυλακὴν) Ο, φυσικὴν a. Rd. Μ, im Text wie Ο 3 τρο|πὰς P 210 4 καὶ vor ἀνάγκη + P 5 τὸν ἡμέτερον P C | βίου + Ο | διαλλάσσοντα C 6 εὔ . . κτον Ο | εἰ] mit ὅτι ἀναιρῶν τοὺς εἱμαρμένην δοξάζοντάς φησιν beginnt Ph | δὲ < Ph 7 αὐτὰ] τὰ ἄστρα Ph 7f καὶ ἐνεργεῖ < Ph 8 ἀσελγεία . O | ἀσχολ. (+ βίου Ζ. 9) κ. τ. μεταβ. < Ph | με(τ)α(β)ολὰς unleserl. Ο | τὰς vor τροπὰς Ζ. 9 + Ο 9 ἄρα ἀθλιότερα C | τῶν ἀ. ων Ο | εἰσὶν C | εἰς — βίος Ζ. 12] ὅτι οὐ μόνον αὐτὰ τῶν κακῶν ἐρῶσιν, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἀνθρώπους ἀναγκάζουσιν ταῦτα πράττειν Ph | εἰς unleserl. Ο 9f γῆν β(λέπ)οντα unleserl. O 10 ἐπικείρους C | ἀθ . . μους Ο | πράξις B | μηδὲν κρεῖττον unleserl. Ο 10f τῶν ἀνθρ. κρεῖττον C 11 ἀν)θρώπων διάγ(οντα) unleserl. Ο | γε undeutl. Ο | καὶ — πρᾶξις Ζ. 13 unleserl. Ο 13 ἔτι εἰ Ph | πᾶσα — ἐνδείας Ζ. 14 C auch in K Bl. 158r | ἐπιθ. — ἐνδείας Ζ. 14 unleserl. Ο 14 ἀνεν . . ες Ο | ἄρα — φύσις Z. 15 unleserl. Ο 15 καὶ εἰ ἡ] ἡ δὲ Ph | ἀστέρων C | τοῦ vor θεοῦ + Ο | κρείσσων — ἀνθρώπων Ζ. 16 unleserl. Ο 16 (ἀνενό)ητα — S. 105, 1 unleserl. Ο | ἀνεννόητον AI 16 f ἄρα καὶ ἀνενδ. ἐστὶν Ph | εἰσὶν καὶ C: εἰ (δὲ δὲ 2. Hd.) M AI 17 ἄστρα) es endet Ph | ἄλλος πᾶς C 17f πεπιστευμένων C: τῶν πρεσβευόντων MAI)
105
πεπεισμένων τὸν ἥλιον καὶ ιὴν σελήνην καὶ τοὺς ἀστέρας εἶναι θεῖα καὶ μακρὰν ἀπῳκίσθαι κακίας καὶ τῶν γηγενῶν πράξεων ἀνεπίδεκτα πάθους ἡδονῆς ὄντα καὶ λύπης· οὐ γὰρ προσεῖναι τοῖς οὐρανίοις τοιαύτας ὀρέξεις βδελυκτάς. εἰ δὲ τούτων ἐκτὸς καὶ ἀνενδεῆ πεφύκασι, πῶς τοῖς ἀν θρώποις ἄ μὴ αὐτὰ βούλονται καὶ ὧν ἐκτός εἰσι τεκταίνονται; οἱ διοριζόμενοι μὴ εἶναι τὸν ἄνθρωπον αὐτεξούσιον, ἀλλ' ἀνάγκαις ἀφύκτοις εἱμαρμένης λέγοντες οἰακίζεσθαι καὶ ἀγρά- φοις προστάγμασιν, εἰς αὐτὸν ἀσεβοῦσι τὸν θεόν, παρεκτικὸν τῶν ἀνθρωπίνων αὐτὸν κακῶν καὶ ποιητὴν εἰσηγούμενοι. εἰ γὰρ τὴν τῶν ἀστέρων ἅπασαν κυκλικὴν κίνησιν ἐμμελῶς αὐτὸς ἀφράκτῳ σοφίᾳ καὶ ἀνεννοήτῳ διέπει, κατευθύνων τὸν οἴακα τῆς οἰκουμένης, οἱ δὲ ἀστέρες τὰς ποιότητας τῆς κακίας καὶ τῆς ἀρετῆς ἐκτελοῦσι τῷ βίῳ, ἀνάγκης δεδμοῖς τοὺς ἀνθρώπους ἕλκοντες εἰς ταῦτα, αἴτιον τῶν κακῶν τὸν θεὸν ἀποφαίνονται καὶ δότην. ἀλλ’ ἀναίτιος πᾶσι πάσης βλάβης ὁ θεός. οὐκ ἄρα γένεσις. πᾶς ὅστις κἂν βραχὺ συνετὸς ὁμολογήσει τὸ θεῖον δίκαιον, ἀγαγόν, σοφόν, ἀληθές, ὠφέλιμον, ἀναίτιον κακῶν, ἀσύμπλοκον πάθους καὶ πᾶν ὅ τι τοιοῦτον. καὶ εἰ οἱ δίκαιοι κρείσσους εἰσὶ τῶν ἀδίκων καὶ ἔστιν αὐτοῖς ἡ ἀδικία βδελυκτή, χαίρει δὲ ὁ θεὸς τῇ δικαιοσύνῃ, δί-
[*](11 vgl. Plato Polit. 272 E — De res. I, 37, 2 — 14 Plato Tim. 42 D — De res. I, 36, 3. 38, 4. De autex. 9, 4 — 16 Plato Phaedr. 246 E — 19 vgl. Plato Pol. I, 352 A B) [*](1 τὸν < C Ι εἶναι Ο ν 2 καὶ vor μακρὰν < C Ι κεῖσθαι C Ι π.άξεων Ο 2f ἀνε)πίδεκ(τα) π(ά)θου(ς ἠδο)ν(ης) unlescrl. O 3 λύπης undeutl. Ο 3f οὐρ. τοιαύ(τας) unleserl. Ο 3 οὐρανίοις B: οὐ- ρανοῖς PMAl 4 δ. .τάς Ο Ι εἰ P 210v Ι ἀνενδεῆ unleserl. ’ 5 πῶς τ. ἄνθρ. unleserl. Ο Ι καὶ ὦν ἐκτ(ὸς) unleserl. Ο Ι ὧ C Ι καὶ nach εἰσι + Ρ 6 διο(ριζομ)ενοι μ(ὴ) unleserl. | δὲ ὁριζόμενοι Cb Jh Ι τὸν ἄνθρ. vor μὴ εἶναι P Jh | ἀ(ν)θρ. unleserl. Ι αὐτε(ξο)ύ(σ)ι(ον) unleserl. 7 ἀλλὰ C | ἀ)νάγκ(αις ἀ)φύκτοις εἱμαρμ. unleserl. Ο 8 π(ροσ)τ(ά)γμασι(ν) unleserl. Ο 8f αὐτὸν τῶν ἀνθρ. P Jh 9 ἀ(ν)θρωπίνων unleserl. Ι αὐτῶν C Ι ποιητὴν unleserl. Ο Ι εἰ. . . γ μενοι Ι τὴν C 10 ἅπασαν unleserl. 0: πᾶσαν C: ücke in M Ι ἐ. . ελῶς Ι αἰτοῖς C 14 τὸν θεὸν . . καὶ καὶ C | δώτην Ρ 15 πᾶσι < Ι ὅστις] ὅς ἐστι C 15 f συνεστὼς ὁμολογῆ C 16 PI τὸ σοφ., ἄγ. Ι τὸν θεὸν C Ι ἀγαθόν, δίκαιον P Ι (σ)οφόν unleserl. 17 C 17f πᾶν ὅ(τι) unleserl. 18 ὅ τι] εἴ τι 2. Hd. MAI | τοιοῦτο P C Ι δρ)είσ(σ)ους unleserl. Ο | ἀ . . . ων Ο 19 αὐτοῖς sehr undeutl. Ο Ι ἀδικ.] κακία C Ι βδελυκτή — ἀδικία S. 106, 1 < B Ι εἰ χαίρει δὲ C Ι δὲ unleserl. u. < Ι . . καιοσύνη O) 106
καιος ὤν, στυγητὴ δὲ αὐτῷ ἡ ἀδικία, ἐναντίον οὐσα καὶ ἐΜ·ὸν τῇ δικαιοσύνῃ , οὐκ ἄρα ἀδικίας αἴτιος ὁ θεός. — εἰ τὸ ὠφελοῦν πάντως ἐστὶν ἀγαθόν, ἀφέλιμον δὲ σωφροσύνῃ καὶ οἴκῳ καὶ βίῳ καὶ φίλοις. ἀγαθὸν ἄρα ἐστὶν ἡ σωφροσύνη. καὶ εἰ ἡ σψφροσύνη φύσει ἀγαθόν, ἀκολασία δὲ ἐναντίον σωφροσύνῃ, τὸ δὲ ἀναντίον τῷ ἀγαθῷ κακόν , κακὸν ἄρα ἡ ἀκολασία. καὶ εἰ ἡ ἀκολασία φύσει κακόν, κατὰ ἀκολασίαν δὲ μοιχεῖαι γίνονται καὶ κλοπαὶ καὶ ὀργαὶ καὶ φόνοι, φόνοι, φύσει κακόν ἐστιν ὁ ἀκόλαστος βίος· τὸ δὲ θεῖον παθῶν ἀσύμπλοκον. οὐκ ἄρα γένεσις. — εἰ οἰ σώφρονες βελτίους εἰσὶ τῶν ἀκρατῶν καὶ ἔστιν αὐτοῖς ἡ ἀκρασία βδελυκτή. χαίρει Τε ὁ θεὸς τῇ σωφροσύνῃ, παθῶν ἀνεννόητος ὤν, στυγητὴ ἄρα καὶ τῷ θεῷ ἡ ἀκρασία. ὅτι δὲ ἡ κατὰ σωφροσύνην πρᾶξις, ἀρετὴ οὖσα, κρείττων ἐστὶ τῆς κατὰ ἀκρασίαν, κακίας οὔσης, μαθεῖν ἔστιν ἀπὸ βασιλέων, ἀπὸ ἀρχόντων, ἀπὸ στρατηγῶν, ἀπὸ γυναικῶν, ἀπὸ τέκνων, ἀπὸ πολιτῶν, ἀπὸ δεσποτῶν, ἀπὸ οἰκετῶν, ἀπὰ παιδαγωγῶν, ἀπὸ διδασκάλων· ἕκαστος γὰρ τούτων καὶ ἑαυτῷ καὶ τῷ κοινῷ ὠφέλιμος
[*](2 Pluto Pol. Χ, 608 E. Charm. 169 B — 6 Plato Gorg. 477 E — 8 Plato Gorg. 494 E) [*](12—s. 107,2 Phot. Bibl. 237 S. 311b, — 312a, 2) [*](1 ὤν — α(ὐτῷ) unleserl. Ι δὲ < Μ Αusg. Ι καὶ ἐ)χθρὸ(ν) unleserl. 2 δικ)αιοσύνῃ — ἀδικίας unleserl. Ι τὸ ὡ)φελοῦν — σω(φροσύνῃ) Ζ.3 unleserl. O Ι ὀφελοῦν C 2f πάντως: ὄντως M AI 3 ἐστὶν] καὶ MAI Ι ὀφέλιμον C Ι PI σωφροσύνην ὠφέλιμόν τι καὶ ἀγαθόν Ι βίῳ unleserl. Ο 4 φίλοις — εἰ ἡ σωφρ. unleserl. Ο Ι φιλίᾳ ΜΑΙ | ἡ σωφρ. ἐστὶ ΜΑΙ Ι καὶ εἰ — σωφροσύνῃ Z. 5 < P C 5 ἐνανr. σωφρ. — κα(κόν) Ζ. 6 unleserl. Ι ἀνατίον P 5 f τῷ ἀγαθῷ < C 6 κακὸν ἄρα — κακόν Ζ. 7 < P Ι καὶ εἰ — μο(ιχεῖαι) unleserl. Ι καὶ εἰ ἡ ἀκολ. < C 7 κακόν < C Ι ἀκολασίαν 2. Ηd. M Ι κακῶν vor μοιχεῖαι + C Ι γί(νον)ται unleserl. Ο: γίγνομαι P Ι κλοπαὶ — ἀκ(όλαστος) Ζ. 8 unleserl. O Ι ὀργαὶ κ. 2. Hd. in ücke M 8 φύσει < M AI ἆρα P Ι PI ὁ τῶν κιναίδων βίος Ι βίος — βδελυκτή Z. 10 unleserl. Ο 9 κακῶν ἀσ. πέφυκεν u. βελτ. — ἀκολ. (s. zu Z. 10) u. γὰρ ὁ θ. τῇ σωφρ. v. 2. Hd. in ücke in M O παθῶν] κακῶν Μ Ausgg. Ι ἀσύμπλ.] πέφυκεν + M Ausgg. Ι οὐκ ἄρα γέν. < Μ AI Ι οἰ σωφροσύνης C 10 ἀκρατῶν P: ἀκρατόρων C: ἀκολάστων M ΑΙ Jh Ι καὶ — βδελυκτή < M (nicht AI) Ι χαίρει 75 Ι δὲ unleserl. Ο: γὰρ 10 f θεὸς τῇ unleserl. 11 τῷ unleserl. 12 ὅτι] wieder Ph Ι δὲ Ph: γὰρ MAI Ι πρᾶξις . . οὖσα . . οὔσης Ζ. 13 < Ph Ι ἐστὶν u. εἰσὶν stets Ph 13 ἀκρασίαν C Ι καὶ ἀπὸ βασ. Ph 14 . π . ἀρχ. Ι ἀπὸ γυν. < Ph Ι τεκν(ῶ)ν u. πολιτῶν Ζ. 15 unleserl. 15 ἀπὸ δεσποτῶν < Ph Ι ἀπὸ τῶν) unleserl. 15f ἀπὸ δι(δα)σκάλ(ων)· ἕκαστος unleserl. Ι ἀπὸ διδ. < 16 καὶ vor ἑαυτῷ < Ph Ι . . . νῶ Ο Ι ὀφέλιμος C) 107
σωφρονῶν, σωφρονῶν, ἀκολασταίνων δὲ καὶ ἑαυτῷ καὶ τῷ κοινῷ βλαβερός. καὶ εἰ ἴσαι διαφορά τις κιναίδων καὶ ἀνδρῶν καὶ ἀκολάστων καὶ σωφρόνων, καὶ ἔστι κρείσσων ἡ τῶν ἀνδρείων καὶ σωφρόνων, χείρων δὲ ἡ τῶν ἑναντίων, οἱ δὲ τῆς κρείσσονος ἐγγύς εἰσι καὶ φίλοι θεοῦ, οἱ δὲ τῆς χείρονος μακρὰν καὶ ἐχθροί, οἱ λέγοντες γένεσιν τὸ αὐτὸ τὴν ἀδικίαν εἶναι καὶ τὴν δικαιοσύνην διορίζονται, κιναιδίαν καὶ ἀνδρείαν, ἀδρασίαν καὶ σωφροσύνην, ὅπερ ἀδύνατον. εἰ γὰρ τῷ κακῷ τὸ ἀγαθὸν ἐναντίον, τὸ δὲ ἄδικον κακόν, τούτῳ δὲ ἐναντίον τὸ δίκαιον, τὸ δὲ δίκαιον ἀγαθόν, τὸ δὲ ἀγαθὸν ἐχθρὸν τοῦ κακοῦ ἀνόμοιον δὲ τὸ κακὸν τῷ ἀγαθῷ, ἕτερον ἄρα τὸ δίκαιον τοῦ ἀδίκου. οὐκ ἄρα αἵτιος κακῶν ὁ θεός, οὐ χαίρει τοῖς κακοῖς — ὡς συνέστησεν αὐτὸς ὁ λόγος — ἀγαθὸς ὤν. εἰ εἰσὶ δὲ πονηροί τινες, κατὰ ἔνδειαν φρενῶν εἰσιν οὗτοι πονηροὶ καὶ οὐ κατὰ γένεσιν,
σφῇσιν ἀτασθαλίῃσιν ὑπέρμορον ἄλγε' ἔχοντες.εἰ τὸ ἀνελεῖν τινα καὶ φόνῳ τὰς χεῖρας αἱμάξαι γένεσις ἀργάζεται, τοῦτο δὲ νόμος κωλύει, κολάζων τοὺς ἀλάστορας καὶ δι’ ἀπειλῆς ἀπ[είργων τὰ τῆς γενέσεως δόγματα, οἷον τὸ ἀδικῆσαι, μοιχεύσασθαι, [*](2 vgl. Plato Gorg. 494E — 8 vgl. Plato Pol. I, 353 E — 14 Odyss. 1, 34, vgl. ob. S. 99,13) [*](15—S. 109, 3 Phot. Bibl. 237 S. 311b, 16—37 — — S. 109, 15 S. 205 Holl) [*]( γίνεται undeutl. Ο: < P | σωφρονῶν unleserl. Ο | ἀκολασταί . . . . Ο: ἀκολαστιῶν C | καὶ vor ἑαυτῷ < Ph 1f τῷ κ. βλαβερός unleserl. Ο βααβερός] es endet Ph 2 καὶ < C Ι ἔστι undeutl. O Ι δ . αφορ . Ο | Ο Ausgg. Ι καὶ vor ἀκολάσrων + Ο 3 κρ)είσσων unleserl. | ἡ τ. σωφρ. ἀνδρῶν C Ι ἀνδρῶν PC 4 οἱ δὲ unleserl. | κρείττονος C 5 οἱ δὲ OC: καὶ οἱ P Jb | (ἐχ)θροί unleserl. Ο | οἱ < C | 6 εἶναι nacb δικαιοσ. Ι κιναιδείαν Β, κιναίδειαν C 7 καὶ ἀκρασ. C 8 τ' ἀγαθὸν B Jb Ι PI ἀρετήν . . δικαιοσύνην, κακίαν δὲ ἀδικίαν Ι τοῦτο Ρ Jb, τούτου C Ι ἐναν|τίον P ν 9 τοῖ δικαίῳ P Jb 11 θεός] eine unleserl. Bemerkung am Rd. in Ο, im Text καὶ οὕτως. οὐκ αἴτιος κακῶν ὁ θεός | τῶν κακῶν C | ὁ θεός. εἰ ὁ θεὸς C | οὐ PC: οὐδὲ Ausgg. (vor χαίρει) Ι ὡς] οὐ OP Ι συνίστησιν Ο P Jh, ab. vgl. S. 110, 14 12 αὐτοὺς OP: < C Ι < C Ι τινες κατὰ ἔνδ. unleserl. 14 . φῆσιν 0, σφῆισιν P, σφίσιν C ἔχοντες] es endet C 15 εἰ τὸ] wieder Ph ἔτι εἰ εἰς Ph b] τὸ) und C (K Vat. Bl. 98r), Lemma ἐκ τοῦ αὐτοῦ. Am Rand in P ὅτι μὴ δυνατὸν γένεσιν ἑαυτὴν καταλύειν Ι καὶ — αἰμάξαι < Pb Ι τὰς — γένεσις unleserl. Ο Ι τ. χειρ. ücke in M Ι αἱμ. γέν. < Μ 16 (τ)οῦ(το) δὲ unleserl. Ι ἀ(λ)άστ. Ζ. 17 unleserl. Ο 17 δόγματα unleserl. Ο Ι οἷον — φαρμακεῦσαι S. 108, 1 < Pb Ι ἀδικ. μοιχεύσασθ(αι) unleserl. Ο Ι μοιχήσασθαι P, μοιχεῦσαι C)
108
καέψαι, φαρμακεῦσαι, ἐναντίον ἄρα νόμος γενέσει. ὅσα μὲν γὰρ γένεσις ὥρικε, ταῦτα νόμος κωλύει, ὄσα δὲ νόμος κωλύει, ταῦτα γένεσις ποιρῖν βιάζεται. πολέμιον ἄρα γενέσει νόμος. εἰ δὲ πολέμιον, οὐκ ἄρα κατὰ γένεσιν οἱ νομοθέται νομοθέται· τὰ γὰρ ἐναντία δογματίζοντες ζοντες γενέσει γένεσιν λύουσιν. ἤτοι οὖν γένεσις ἔστι καὶ οὐκ ἐχρῆν εἶναι νόμους, ἢ εἰσὶ νόμοι, καὶ οὐκ εἰσὶ κατὰ γένεσιν. ἀλλὰ ἀμήχανον χωρὶς γενέσεως φῦναί τινα καὶ διαπλάσασθαί τι· οὐδὲ γὰρ τὸν δάκτυλου ἀξεῖναί φασι χωρὶς εἱμαρμένης κινῆσαί τινι. κατὰ γένεσιν ἄρα καὶ Μίνως καὶ Δράκων καὶ Λυκοῦργος καὶ Σόλων καὶ Ζάλευκος νομοθέται φύντες διεάξοντο τοὺς νόμους, ἀπαγορεύοντες μοιχείας, φόνους βίας, ἁρπαγάς, κλοπάς, ὡς οὐκ ὄντων τούτων καὶ γινομένων κατὰ γένεσιν. εἰ δὲ κατὰ γένεσιν καὶ ταῦτα, οὐ κατὰ γένεσιν οἱ νόμοι· οἳ γὰρ ἂν αὐτὴ ὑφ’ ἑαυτῆς ἀνῃρεῖτο γένεσις, αὐτὴ ἑαυτὴν ἀκυροῦσα καὶ αὐτὴ ἑαυτῇ μαχομένη, καὶ ἐνταῦθα μὲν ἀπαγορευτικοὺς μοιχείας καὶ φόνων νόμους τιθεμένη καὶ τιμωρουμένη καὶ ἀπεξερχομένη τοὺς κακούς, ἐνταῦθα δὲ φόνους καὶ μοιχείας ἐργαζομένη. ἀλλὰ τοῦτο
[*](7 Αλεκ. Aphrod. De fato c. 9. 35 S. 175, 7 ff. 207, 4 ff Bruns.) [*](1 . . . μακ . υσαι Ο Ι ἐναντίον — γὰρ γέ(νεσις) Ζ. If unleserl. Ι ἆρα P Ι ὁ vor νόμος + B Jh Ι ὅσα] ἃ C 2 ταῦτα) νόμος — γένεσις unleserl. Ο Ι ὅσα δὲ] εἰ γὰρ M AI 2 f νόμος ταῦτα γένεσις γ·ένεσις ὥρισεν, ὅσα δὲ γέν. π. βιάζε- ται, ταῦτα ν. κωλύει Ph 3 βιά)ζεται — δογματίζοντες Ζ. 4f unleserl. Ο | βιάζ. — γενέσει u. κατὰ γέν. Z. 4 in ücke M Ι ἄρα τῆς γενέσεως πολέμιον ὁ M AI I τῇ γεν. C 4 ἄρα < C Ι ἱ νομ.] γεγόνασιν οἱ νόμοι in ücke M AI Ι 2. νομοθέται + PhJh Ι καὶ γὰρ MAI 5 γενέσει Ο 75 v Ι ἤτι C, εἴ τοι AI Ι καὶ οὐκ] ἤ οὐκ C | οὐ χρὴ Ph 6 εἶναι μόνους C? Ι νόμου(ς) u. νόμοι unleserl. Ι οὐκ ἔστι C Ι ἀλλ' P Jh 7 φ . ναι Ο Ι τινί τινα Ph Ι τι unleserl. O Ι γὰρ nach δάκτ. 8 (ἐξεῖν)αι φασ(ὶ) unleserl. Ο Ι unleserl. Ι τινι < PPh Ι γένεσιν unleserl. Ο Ι ἆρα καὶ P 9 C Ι Μέν. καὶ Ῥαδάμανθος Ph Ι Ζ)ά(λ)ευκος unleserl. Ο 10 ν . μοθέται O : P 212 | (ἀπ)αγο(ρεύο)ν(τες μοι)χείας μοι)χείας unleserl. Ι ἀπαγορεύοντας Ph Ι — οἱ νόμοι Z. 12] κλοπὰς φόνους κ. zu ὅμοια, ἅ κατὰ γένεσιν ἐπισυμβαίνειν δογματίζουσιν. ὅπερ ἀδύνατον Ph 11 το(ύτ)ων unleserl. Ι γενομένων C 12 κατὰ γέν. unleserl. Ι καὶ vor ταῦτα < C Ι ταῦ . . Ο Ι κα(τὰ) unleserl. 13 οὐ — αὐτὴ] αὐτὴ γὰρ ἂν Ph Ι ὑφ’ CPh: ἄφ’ Ο P | ἀναιρεῖτο C Ι ἡ vor γένεσις übergeschr. Pha Jh Ι αὐ . . Ι ἀκυ(ροῦ) unleserl. Ο 14 καὶ — μαχομένη < Ph Ι αὐτὴ < C Ι (ἀπα)γορευτι(κ)οὺς unleserl. Ο τῶν ἄλλων Ph Ι καὶ τιμωρ. — κακούς Z. 16 < Ph Ι τιμωρ.] ἐπιτιμουμένη 16 ἐνταῦθα — ἐργαζ. < Phb Ι φόνοι·ς] τοὺς νόμους Ph Ι τὰς μοιχ. C 16 f ἀλλὰ τ. ἁδύν. <Ph) 109
ἀδύνατον· οὐδὲν γὰρ ἀλλόκοτον αὐτὸ ἑαυτοῦ καὶ αὐτὸ ἑαυτῷ ἀπεχθανόμενον καὶ αὐτὸ ἑαυτὸ καταλύον καὶ ἀσύμφορον αὐτὸ ἑαυτῷ. οὐκ ἄρα γένεσις. — εἰ κατὰ γένεσιν πᾶν ὅ τί ποτ’ οὖν γίνεται καὶ ἔστι δίχα γενέσεως οὐδέν, ἀνάγκη καὶ τὸν νόμον γενέσει γεγονέναι. ἀλλὰ νόμος γένεσιν ἀναιρεῖ, διδακτήν διδάσκων τὴν ἀρετὴν καὶ ἐξ ἐπιμελείας προσγινομένην, φευκτὴν δὲ τὴν κακίαν καὶ ἐξ ἀπαιδευσίας φυομένην. οὐκ ἄρα γένεσις. — εἰ τὸ ἀλλήλους ἀδικεῖν καὶ τὸ ὑπ’ ἀλλήλων ἀδικεῖσθαι γένεσις ποιεῖ, τίς χρεία νόμων; εἰ δὲ ἵνα τοὺς ἁμαρτάνοντας ἀμύνωνται, φροντίζοντος τοῦ θεοῦ τῶν ἀδικουμένων, ἄμεινον ἦν κακοὺς μὴ ποιῆσαι καθ’ εἱμαρμένην ἢ μετὰ τὸ ποιῆσαι νόμοις ἀπανορθοῦσαι. ἀλλ' ἀγαθὸς ὁ θεὸς καὶ σοφὸς καὶ τὰ κρείσσω ποιῶν. οὐκ ἄρα γένεσις. — ἤτοι ἀνατροφαὶ καὶ τὰ ἔθη τῶν ἁμαρτημάτων εἰσὶν αἴτια, ἢ τὰ πάθη τῆς ψυχῆς καὶ αἱ διὰ σώ- ματος ἐπιθυμίαι. ὁπότερον δ’ ἂν τούτων ᾖ τὸ αἴτιον, ὁ θεὸς ἀναίτιος. — εἰ κρεῖσσόν ἐστι τὸ δίκαιον εἶναι τοῦ ἄδικον διὰ τί τοιοῦ-
[*](1 De autex. 12, 5 — 5 Plato Prot. 323 C — G vgl. Plato Tim. 86 E — 8 Alex. Aphrod. De fato c. 36 S. 208, 25 — 14 vgl. Plato Pol. Χ, 617 E; vgl. Hipp. Refut. I, 19, 71) [*](15— S. 111, 11 SS Parall. S. 206 f Holl) [*](1 αὖ vor αὐτὸ + Pha Ι ἑαυτοῦ] ἑαυτὸ Ph: ἑαυτῷ Jh Ι καὶ αὐτὸ ἑ. < κατὰ τὸ αὐτὸ C 1f ἑαυτοῦ ἀπεχθ. P Ι ἀπεχθ.] μαχόμενον Ph 2 καταλ. — ἑαυτῷ] καταλύειν σπεῦδον Ph Ι ἀσύμφωνον B, aber mit Punkten über d. ρ: σύμφωνον C Ι ἑαυτοῦ Ρ, ἑαυτό C 3 γένεσις] es endet Ph Ι ὅτί ποτε γίν. B Ι γίν.] γίγνεται + C 4 γεγονέ(ναι) unleserl. Ο 5 (γέ) . (ε)σι(ν) unleserl. Ι ἀναιρεῖ als Corr. 1. Hd. am Rd. (aus ἀνηρεῖ) in B: ἀνερεῖ C 5f PI τὴν ἀρετὴν) διδακτόν τε καὶ ἐξ ἐπιμελείας παραγίγνεσθαι 5 ἀρετ . ν Ο Ι καὶ unleserl. 0: < C 6 ἐπιμ. προσγ. unleserl. Ο | γινομένην C: περιγινομένην MAI ἐξ — γένεσις Ζ. 7 unleserl. Ο 7 (ἀδ)ικεῖν — τίς Ζ. 8 unleserl. Ι καὶ — ἀλλήλων Ζ. 8 2. Hd. in ücke in M 8 ποιεῖ] τέλει Μ AI Ι δ(ὲ ἵ)να — τοῦ Z. 9 unleserl. O 9 ἀμύνονται P Ι φροντ. C 99: τἰζοντος 2. Hd. M Ι τοῦ < ΜΑΙ 914 — σώματος auBer εἱμαρμ)ένην u. (σο)φὸς καὶ u. τὰ ἔθη τῶν unleserl. O 10 κακ.] τὸ κακὸν 2. Hd. MAlJh Ι καθ’ P ν | καθ’ — ποιῆσαι Z. 11 wegen des Ηοmöotel. < C 11 νόμον ἐπιτεθεῖναι 2. Hd. MAI 12 οὐκ — u. Ζ. 13 ἢ — αἱ ücke in M Ι ἀναστροφὴ C Ι ἤθη C 13 αἰτίαι Μ | πάθη] ἤθη C 14 ἐπιθυμίαι unleserl. 76: ἐπὶ σώματι in ücke Μ Ι τὸ unleserl. O 14f ὁ (< O) θεὸς ἀναίτιος Ο C Ph vgl. PI: οἶς ἂν ἦ αἴτιόν P: οἶς ἂν ᾖ θ. ἀναίτιος Jh Ι ἀναίτιος] es endet C 15 εἰ κρεῖσσον] wieder C (K 99r), ohne Lemma an das Vorige angereiht Ι κρεῖσσόν unleserl. Ο Ι τὸ δίκαι)ον unleserl. Ο, ücke in Μ Ι ἄδικον Kl: ἀδίκου OPC 15f δι)ὰ τι το)ιοῦτος unleserl. O) 110
τος αὐτόθεν ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ τῆς γενέσεως οὐ γίνεται; εἰ δὲ ὕστερον, ὅπως ἀμείνων γενηθῇ, σωφρονίζεται μαθήμασι καὶ νόμοις, ὡς αὐτεξούσιος ἄρα σωφρονίζεται καὶ οὐχ ὡς ἐκ φύσεως ὥν κακός. — εἰ οἱ πονηροὶ πονηροὶ κατὰ γένεσιν πεφύκασι προνοίας ταγαῖς, οὐκ εἰσὶ μεμπτοὶ καὶ ἄξιοι τιμωρίας τῆς ἐκ τῶν νόμων, ζῶντες κατὰ τὴν οἰκείαν φύσιν, ἐπεὶ μr̀ι δεδύνηνται μεταβληθῆναι. — καὶ ἄλλως· εἰ οἱ ἀγαθοὶ κατὰ τὴν οἰκείαν φύσιν ζῶντές εἰσιν ἐπαινετοί, τῆς γενέσεως οὔσης αἰτίας τοῦ εἶναι τοὺς ἀγαθοὺς ἀγαθούς, οὐδὲ οἱ πονηροὶ ἄραι κατὰ τὴν οἰκείαν φύσιν ζῶντες, αἰτιατέοι παρὰ δικαίῳ κριτῇ. καὶ εἰ χρὴ διαρρήδην εἰπεῖν, ὁ κατὰ τὴν προσοῦσαν αὐτῷ φύσιν ζῶν οὐδὲν ἁμαρτάνει· οὐ γὰρ ἑαυτὸν ἀποίησε τοιοῦτον, ἀλλ' ἡ εἱμαρμένη, καὶ ζῇ κατὰ τὴν ταύτης κίνησιν ἀγόμενος ἀφύκτοις ἀνάγκαις. οὐδεὶς οὑν κακός. ἀλλ' εἰσὶ κακοί, καὶ ἡ μὲν κακία ψεκτὴ καὶ ἐχθρὰ τῷ θεῷ, ὡς συνέστησεν ὁ λόγος ἡ δὲ ἀρετὴ προσφιλὴς καὶ ἐπαινετή, θεοῦ διατάξαντος νόμον τιμωρὸν τῶν κακῶν. οὐκ ἄρα εἱμαρμένη.
Καὶ τί τοσοῦτον ἐπιδιατρίβουσα τοῖς ἀλέγχοις εἰς μῆκος ἐξάγω τὸν λόγον, τὰ ἀναγκαιότερα καὶ χρήσιμα πρὸς πειθὼ καὶ συγκατάθεσιν τοῦ συμφέροντος ἐκθεμένη καὶ πρόδηλον πᾶσι καὶ ἐξ ἀλί- [*](9. 13 Alex. Aphrod. c. 36 S. 209, 17f. 210, If. 18f. 22f — 12 Plato Legg. IX, 873 C — 16 vgl. Symp. S. 121, 17f) [*](1 γεν)έσεως unleserl. Ι γίγνεται P 2 ἐμείν(ων γενηθῇ) σωφ(ρο)ωίζετ(αι) unleserl. Ι ἀμείνω C 3 σωφρον)ίζεται καὶ οὐχ (viell. stand noch mehr da) unleserl. Ι ὡς οὐχ ὡς C: οὐκ P Jh Ι κα . ο . Ο Ι εἴπερ οἱ C 4 πον . . οὶ π . νηροί 0, nur Ein πονηροὶ C AI Ι γένεσ(ιν) — ταγαῖς unleserl. Ι φύουσι PJh: < MAI (O): οὐ φύσιν C Ι προνίας Β | ταγ.] τάχα Μ 5 τιμωρ)ίας — αὐτὴν (auBer ς ἐκ) unleserl. Ι κατ’ αὐτὴν τὴν οἰκ. B Jh 6 Με δύνανται C Ι μεταβ)ληθῆναι unleserl. Ι ἀ . λ . . Ι ἀγα(θοὶ) unleserl. Ο 7 τῆς < C 7f οὔσ)ης αἰτ. τοῦ unleserl. 8 ε . . αι Ι d. 2. ἀγαθοὺς u. οὐδὲ < C 9 οικει . . Ι αἰτιαταῖοι P; οὐκ αἰτ. C 10 δια)ρρ. unleserl. O 11 οὐ] οὐδὲ C 12 αὐτῆς κίν. C Ι PI ἀφύκτῳ . . τύχῃ ἀναγκασθείς 13 κα· κοί P 213 Ι εἰ μὲν C 13f τοῖ θεῷ < P 13 τῷ < C 14 συνέστηκεν 0: vgl. ob. S. 107, 11 Ι ἀρ . . ὴ πρ . . φιλὴς Ο 15 τιμωρ)ὸν τ.(ν κακῶν) unleserl. O (wohl τιμωρὸν τῶν κ.), τιμωρητικὸν τιμωρητὸν?Μ) τῶν κακῶν ΜΑΙ, τιμωρῶν τὸν κακόν C: τῶν < P Jh 16 τί < P Ι ἐπιδιατρίβων C Ι το)ῖς — εἰ(ς) unleserl. O Ι μ.κος 17 ἀναγκαιότερα undeutl. Ο: ἀναγκαιότατα AI Ι καὶ < PJh Ι χρήσιμα OC: χρησιμώτερα P: < Jh Ι πρὸς π unleserl. Ο 17f συγκατάθ. — συμφέρ(οντος) unleserl. Ο Ι συγκατάβασιν AI 18 ἀκθέμενον Ο Ι καὶ < Ι πρόδ)ηλον — ὀλίγω(ν) Ζ. 18f unleserl. Ο Ι καὶ ἐξ] δι' M AI)
111
γων τὴν διαφωνίαν τοῦ τεχνάσματος αὐτῶν ἐξεργασαμένη; ὥστε διορᾶν καὶ ἐπαισθάνεσθαι τὴν πλάνην ἤδη καὶ παιδίον, ὡς ἐφ᾿ ἡμῖν ἐστι τὸ διαπράξασθαι τὸ καλὸν ἢ τὸ κακὸν καὶ οὐκ ἐν τοῖς ἀστράσι. δύο γὰρ κινήσεε ἐν ἡμῖν ἐστόν· ἐπιθυμία πεφυκότε σαρκὸς καὶ ψυχῆς, διαφέρετον ἀλλήλοιν. ὅθεν καὶ δύο ἐλαβέτην ὀνόματε· ἡ μὲν γὰρ ἀρετῆς, ἡ δὲ κακίας. δεῖν δὲ τῇ καλλίστῃ καὶ χρυσῇ πείθεσθαι τῆς ἀρετῇς ἀγωγῇ, τὰ βέλτιστα πρὸ τῶν φαύλων αἱρουμένους. — ἀλλὰ περὶ τούτων ἅλις ἤδη, καὶ ἐφέξω τὸν λόγον. αἰδοῦμαι γὰρ μετὰ τοὺς τῆς ἁγνείας λόγους καὶ ἐγκαλύπτομαι, τὰς τῶν μετεωρολόγων ἢ ματαιοσκόπων ἀνθρώπων ἀναγκαζομένη δόξας εἰσηγεῖσθαι, οἳ τὸν τῆς ζωῆς μετ᾿ οἰήσεως καταναλίσκουσι χρόνον, οὐδενὶ ἢ μυθικοῖς ἐνδιατρίβοντες πλάσμασι.
Ταῦτά σοι καὶ παρ᾿ ἡμῶν, ὦ δέσποινα Ἀρετή, ἀπὸ θεορρήτων συγκαθυφασμένα λόγων προσκομιζέσθω τὰ δῶρα.
ΕΥΒΟΥΛ. Ὡς λίαν ἀγωνιστικῶς ἡ Θέκλα καὶ ἐνδόξως, ὦ Γρηγόριον.
ΓΡΗΓΟΡ. Τί οὖν, εἰ αὐτῆς ἐκείνης ἀκηκόεις ῥύδην καὶ εὐτρόχῳ [*](2 vgl. Plato Symp. 204 B (Eythyd. 279 D) — 4 vgl. Gal. 5, 17 — 6 Plato Legg. I, 644 Ef — 8 Plato Polit. 287 A) [*](1 (δ. αφ)ωνίαν τ(οῦ) unleserl. Ο | . . . νάσματος Ο, τεχνήματος Β | ἐξεργασάμενον C | ὥστε—ἤδη Ζ. 2 unleserl. Ο 2 καὶ εἰσορᾶν C: ἐξεῖναι + 2. Hd. MAl | καὶ εἰς αἰσθάνεσθαι C: καὶ θεᾶσθαι 2. Hd. MAl | τὴν—ὡς C | Pl ἤδη καὶ παιδί | παιδίω MAl, ? O | ὡς—καλὸν Ζ. 3 unleserl. Ο 3 ἐστὶν καὶ τὸ διαπρ. C | ἢ καλὸν ἢ κακὸν C | ἐν—καλλίστ(η) Ζ. 6 außer ἐπ(ιθυ)μ(ία) πεφυ und (ἐ)λαβ(έτην) unleserl. Ο 4 δυοῖν γὰρ κινήσεων C: lücke in M | ἔστον Β, εἰσι C | ἐπιθυμίαι C | πεφυκότες P Al: nach ψυχῆς C | σαρκὸς—διαφ. Ζ. 5 Lücke in M 5 διαφερετῶν C | ἀλλήλων C M, ἀλλήλοις Al | λαβέτην P MAl: βλάβαι C | ὀνομασταὶ C | ἡ—ἀρετῆς Ζ. 6 Lücke in M 5f τῆς μὲν ἀρ., τῆς δὲ C 6 δὲ τῇ? Ο 76v 6f Pl ἀγωγὴν χρυσῆν . . δεῖν δὴ τῇ καλλίστῃ ἀγωγῇ τῇ τοῦ νόμου ἀεὶ συλλαμβάνειν | (πεί)θεσθαι—(π)ρὸ τῶν (φ)αύλων αἱρ. unleserl. O 7 βελτίω MAl | αἱρούμενος C 8 Pl καὶ τούτων μὲν ἅλις | (τ)ούτων—μετὰ unleserl. Ο (außer καὶ) | ἤδι C 9 τῆς ο | καὶ ἐγκ.—δέσπ(οι)να Ἀρε(τή) Ζ. 13 außer μυθ. u. ριβον Ζ. 11f so gut wie ganz unleserl. O | ἐκκαλυπτόμενος C | μεταιωρολόγων Al 10 ἀναγκαζόμενος C | ἐξηγεῖσθαι C: εἰσηγήσασθαι Cb | τὸν] τοὺς C 11 καταναλίσκουσι C MAl: ἀναλίσκουσι P Jh | χρόνους C u. endet | οὐδὲν MAl 13 ὦ Ρ 213v 14 (συγκαθ)υφασμένα unleserl. Ο | (προσ)κομιζέσθω unleserl. Ο 15 ΕΥΒ.] Μεθ. Ρ, Μ a. Rand 15f ἐνδόξως, ὦ Γρηγ. u. ΓΡΗΓ. Ζ. 17 unleserl. ο 15 ὦ MAl 17 Γρηγόριον Ρ | Ὅτι οὖρ Ρ | ἠκηκόεις Ο 17f εὐτρόχῳ (τῇ γ)λώ(ττη) unleserl. Ο)
112
τῇ γλώττῃ μετὰ τὰ πολλῆς χάριτος καὶ ἡδονῆς διαλεγομένης; ὥστε ἀγασθῆναί τινα προσέχοντα, καὶ τῆς μορφῆς ἀπανθούσης τοῖς λόγοις, ὡς ἀνδιαθέτως καὶ τῷ ὄντι φανταζομένη περὶ οἷν ἀφηγεῖτο διετέλει, ὑπερυθραινομένης αὐτῇ τῆς ὄψεως αἰδοῖ· ὅλη γὰρ εἲναι πέφυκε λευκὴ καὶ σῶμα καὶ Ψυχήν.
ΕΥΒΟΥΛ. Ὀρθῶς, ὡ Γρηγόριον τοῦτα φᾐς, καὶ οὐδὲν αὐτῶν ψεῦδος. ἔγνων γὰρ καὶ ἀπὸ τῶν ἄλλων ἀνδραγαθημάτων μῆτιν αὐτῆς, καὶ λέγειν ὅσα καὶ οἳα κατώρθωσεν, ὑπερβαλλούσης ἀπάπης ἐπίδειξιν ποιουμένη Χριστῷ, καὶ ὡς διαπρεπὴς πολλάκις ἐφάνη τοῖς μεγάλοις καὶ πρώτοις ἄθλοις ὑπαντῶσα τῶν μαρτύρων ἴσην τῇ προθυμίᾳ τὴν σπουδὴν κεκτημένη καὶ τῇ ἀκμῇ τῶν βουλευμάτων ιην ρωμην του οωματος.
ΓΡΗΓΟΡ̣ Ἀληθέστατα καὶ σὺ φῄς· ἀλλὰ μὴ διατρίβωμεν. τούτων γὰρ πέρι καὶ αὐθις ἔσται πολλάκις ἡμᾶς διαλέξασθαι. νῦν δὲ πρῶτον καὶ τῶν ἑξῆς παρθένων ἀξαγγεῖλαί με δεῖ σοι τοὺς λόγους, καθὼς ὑπέστην, μᾶλλον δὲ Τυσιανῆς καὶ Δομνίνας· αὗται γὰρ ὔτι περιλείπονται.