Refutatio Omnium Haeresium (= Philosophumena)

Σατορνεῖλος δέ τις συνακμάσας τῷ Βασιλείδῃ κατὰ τὸν αὐτὸν χρόνον, διατρίψας δὲ ἐν Ἀντιοχείᾳ τῆς Συρίας. ἐδογμάτισε τοιαῦτα ὁποῖα καὶ Μένανδρος. λέγει δὲ ἕνα πατέρα ἄγνωστον τοῖς πᾶσιν ὑπάρχειν, [τοῦ]τὸν ποιήσαντα ἀγγέους, ἀρχαγγέλους, ἐξουσίας.

ἀπὸ δὲ ἑπτά τινων ἀγγέλων τὸν κόσμον γεγενησθαι καὶ πάντα τὰ ἐν αὐτῷ, καὶ τὸν ἄνθρωπον δὲ ἀγγέλων εἶναι ποίημα, ἄνωθεν ἀπὸ τῆς αὐθεντίας φωτεινῆς εἰκόνος ἐπιφανείσης, ἣν κατασχεῖν μὴ δυνηθέντες διὰ τὸ παραχρῆμα, φησίν, ἀναδραμεῖν ἄων[θεν], ἐκέλευσαν ἑαυτοῖς λέγοντες· »ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ᾿ εἰκόνα κοὶ καθ’ ὁμοίωσιν«·

οὗ γενομένου, φησίν, καὶ <μὴ> δυναμένου τοῦ πλάσματος διὰ τὸ ἀδρανὲς τῶν ἀγγέλων, ἀλλὰ ὡς σκώληκος σκαρίζοντος, οἰκτείρασα αὐτὸν ἡ ἄνω δύναμις διὰ τὸ ἐν ὁμοιώματι [*](8— S. 209, 5 Iren. Ι 24, 1 2 S. 196 ff Η: Εχ iis Saturninus, qui fuit ab ea quae est apud Daphnen, et Basilides occasiones accipientes distantes doctrinas ostenderunt, alter quidem ia Syria, alter vero in Alexandria (vgl. Ens. KG IV 7, 3. 4). Saturninus quidem similiter ut Menander unum patrem incognitum Omnibus ostendit, qui fecit angelos, archangelos, virtutes. potestates. a Septem autem quibusdam angelis mundum factum et omnia quae in eo. hominem autem angelorum esse facturam, desursum a summa potestate lucida imagine apparente, quam cum tenere non potuissent, inquit, eo quod statim recucurrerit sursum, adhortati sunt eemetipsos dicentes faciamus hominem ad imaginem et similitudinem; qui cum factus esset et non potuisset erigi plasma propter imbecillitatem angelorum, sed quasi vermiculus scarizaret, raiserantem eius desuper virtutem, quoniam in similitadinem eius esset factus, emisisse scintillam vitae,) [*](8 apparente (vgl. Hipp. S. 120, 3. 123, 8f. 221, 2f) — 10 similitudinem (Gen. 1, 26 εἰκόνα ἡμετέραν καὶ καθ’ ὁμ.)) [*](1 ἢ ὑπὲρ Cruice: ὑπὸ Ρ, ἢ Jacobi S. 36, Roeper, ἢ ὑπὸ Miller 2 f καταλελεγμένην Ρ 4 δεῖν φυλοκρινηθῆναι ö.: διαφυλοκριθῆναι Ρ 5 κατὰ τὸν Περίπατον Bernays 8 Titel σατορνῖλος rot, σατορνεῖλος schwarz Ρ 11 τὸν Iren. Miller: τοῦτον Ρ 12 ὑπὸ We. 14 φωτεινῆς Iren. ö.: φωνῆς Ρ fEpiph. XXX 1 κατὰ τὴν μορφὴν τῆς ἄνωθεν παρακυψάσης φωτεινῆς εἰκόνος, vgl. auch Tert. Adv. haer. 1; Filastrius 31, 2 S. 16, 7 Μ.) ἦν Ρ 15 ἄνω Iren. Roeper: ἄνωθεν Ρ 17 † μὴ Iren. MUler)

τοῦτον οὐν τὸν σπινθῆρα τῆς ζωῆς μετὰ τὴν τελευτὴν ἀνατρέχειν πρὸς τὰ ὁμόφυλα λέγει, καὶ τὰ λοιπά, ἐξ ὡν ἐγένετο, εἰς ἐκεῖνα ἀναλύεσθαι. τὸν δὲ σωτῆρα ἀγέννητον υπέθετο καὶ ἀσώματον καὶ ἀνείδεον, δοκήσει δὲ ἐπιπεφηνέναι ἄνθρωπον.

καὶ τὸν τῶν Ἰουδαίων θεὸν ἕνα τῶν ἀγγέλων εἶναί φησι, καὶ διὰ τοῦ] τὸ βούλεσθαι τὸν πατέρα καταλῦσαι πάντας τοὺς ἄρχοντας, παραγενέσθαι τὸν Χριστὸν ἐπὶ καταλύσει τοῦ τῶν Ἰουδαίων θεοῦ καὶ ἐπὶ σωτηρίᾳ τῶν πειθομένων αὐτῷ· εἶναι δὲ τούτους <τοὺς> ἔχοντας σπινθῆρα τῆς ζωῆς ἐν αὐτοῖς.

δύο γὰρ γένη τῶν ἀνθρώπων ὑπὸ τῶν ἀγγέλων πεπλάσθαι ἔφν, τὸ μὲν πονηρόν, τὸ δὲ ἀγαθόν, καὶ ἐπειδὴ οἱ δαίμονες τοῖς πονηροῖς ἐβοήθουν, ἐληλυθέναι τὸν σωτῆρα ἐπὶ καταλύσει τῶν φαύλων ἀνθρώπων καὶ δαιμόνων, ἐπὶ σωτηρίᾳ δὲ τῶν ἀγαθῶν.

τὸ δὲ γαμεῖν καὶ γεννᾶν ἀπὸ τοῦ σατανᾶ φησιν εἶναι· οἱ πλείους τε τῶν ἀτ᾿ ἐκείνου καὶ ἐμψύχων ἀπέχονται, διὰ τῆς προσποιήτου ταύτης ἐγκρατείας πλανῶντες #x003E;. τὰς δὲ προφη- [*](quae erexit hominein et articulavit et vivere fecit, hanc igitur scintillam vitae post defunctionem recurrere ad ea quae sunt eiusdem generis dicit et reliqua ex quibus facta sunt in illa resolvi. salvatoiem autem innatum demonstravit et in- corporalem et sine figura, putative autem visum hominem. Vgl. auch Epiph. XXIII, Theodoret I 3 —S. 210, 3 θεῷ] Iren. a. a. Ο.· et ludaeorum deurn unum ex angelis esse ait (Deut. 32, 8. 9; Epiph. XXIV 2), et propter hoc quod dissolvere voluerint patrem eins omnes principes (Theodoret τὸν πατέρα φησὶ τοῦ Χριστοῦ καταλῦσαι βουλόμενον μετὰ τῶν ἄλλων ἀγγέλων καὶ τὸν τῶν Ἰουδαίων θεόν), advenisse Christum ad destructionem ludaeorum dei et ad salutem credentium ei; esse autem hos qui habent scintillam vitae eius. duo enim genera hie primus hominum plasmata esse ab angelis dixit, alterum quidem nequam, alterum autem bonum. et quoniam daemones pessimos adiuvabant, venisse salvatorem ad dissolutionem malorum hominum et daemonum, ad salutem autem bonorum, nubere autem et generare a Satana dicunt esse, multi autem ex iis qui sunt ab eis et ab animalibus abstinent, per fietam huiusmodi) [*](1 πέμψαι Ρ ανθρωπον] † et articulavit Iren., aber Epiph. ἀνώρθωσε τὸν ἄνθρωπον καὶ οὕτως ἐζωοποίησε, vgl. auch Tert. De anima 23 4 σωτῆρα Iren. Gö. σρα wohl P): πατέρα Ρ nach Miller ἀγένητον Ρ 7 τὸ ö.: ö.: 9 † τοὺς ö. (Iren. Epiph.) 11 τὸν μὲν — τὸν δὲ Ρ πονηρόν — ἀγαθόν Iren. Ρ: δύο εἶναι τὰ γένη τῶν ἀνθρώπων ἐν κόσμῳ, ἀγαθῶν τε καὶ πονηρῶν Epiph. (so V) 14 γενᾶν Ρ 15 τε] δὲ Iren. Miller (ὅθεν καὶ οἱ πλείους Epiph.) 16 πρὸς ποιητοῦ Ρ #x003C; #x003E; ö. (Iren., Epiph. ἵνα διὰ τῆς προσποιητῆς δῆθεν πολιτείας τινὰς ἐπαγάγωνται εἰς τὴν ἑαυτῶν ἀπάτην, danach ἐπαγόμενοι πολλοὺς Cruice))